Tinh trùng sống được bao lâu phụ thuộc vào điều kiện môi trường. Trên bề mặt khô ráo [quần áo, giường chiếu], tinh trùng sẽ chết khi tinh dịch khô. Còn ở trong nước như bồn tắm nước ấm, tinh trùng có thể tồn tại lâu hơn do chúng phát triển mạnh ở những nơi ẩm ướt.
Tuy nhiên, không cần quá lo lắng ở khi đến các khu bể bơi công cộng vì khả năng tinh trùng di chuyển vào bên trong để thụ tinh là cực kỳ thấp, thậm chí hoàn toàn không thể xảy ra.
Với môi trường bên trong cơ thể nữ giới, sau khi di chuyển vào tử cung, tinh trùng có tuổi thọ lên đến 5 ngày. Do đó, xác suất để mang thai cao nhất là quan hệ trước khi diễn ra rụng trứng 2-3 ngày.
Để gặp được trứng bên trong tử cung, tinh dịch phải trải qua "cuộc hành trình" khá gian nan, bắt đầu từ âm đạo đến ống dẫn trứng. Ảnh: Shutterstock
Cần bao nhiêu tinh trùng để thụ thai?
Ở mỗi lần xuất tinh, nam giới có thể giải phóng gần 1 triệu tế bào tinh trùng. Tuy nhiên, chỉ cần duy nhất một tinh trùng để thụ tinh cùng trứng là đủ. Lý do là vì để gặp được trứng bên trong tử cung, tinh trùng phải trải qua "cuộc hành trình" khá gian nan, bắt đầu từ âm đạo đến ống dẫn trứng. Không phải mọi tinh trùng đều có thể sống sót đến lúc gặp được trứng mà chỉ là những tinh trùng khỏe mạnh nhất.
Chẩn đoán vô sinh nhờ kết quả phân tích tinh dịch
Nhờ kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ, các bác sĩ sản khoa sẽ tìm ra lý do tại sao các cặp vợ chồng gặp khó khăn trong việc sinh con:
Số lượng và nồng độ tinh dịch: Trung bình mỗi lần xuất tinh, dương vật giải phóng khoảng 2-6 ml tinh dịch, tương đương mười lăm triệu tinh trùng/ml, tức là khoảng 1/2 thìa đến 1 thìa cà phê. Nếu kết quả phân tích tinh dịch của bạn ít hơn thì rất khó mang thai. Còn nếu nhiều hơn thì nồng độ tinh trùng bị loãng, không có khả năng sống sót cao.
Khả năng di chuyển của tinh trùng: Tinh trùng được coi là phát triển bình thường nếu sau một giờ xuất tinh, ít nhất 32% số lượng tinh trùng trong mẫu tinh dịch di chuyển về phía trước theo phương thẳng đứng. Ban đầu khi quan sát có thể thấy nồng độ tinh dịch đặc hơn và loãng dần sau 10 - 15 phút xuất tinh. Nếu quá đặc quánh thì tinh trùng rất khó di chuyển đến ống dẫn trứng.
Khi nào nam giới hết tinh trùng?
Theo quy luật tự nhiên, chất lượng và số lượng của tinh trùng cũng suy giảm theo tuổi tác. Ở tuổi 20-25, khả năng vận động của tinh trùng mạnh nhất và giảm dần đến độ tuổi 55. Mặc dù vậy, nam giới sau 55 tuổi vẫn có thể tiếp tục sinh con nếu cơ thể vẫn sản sinh ra tinh trùng.
Điều này cũng có nghĩa cơ thể nam giới vẫn sản xuất ra tinh trùng đến cuối đời, miễn là còn tinh hoàn.
Mẹo cải thiện sức khỏe tinh trùng
Đầu tiên, hãy tránh xa rượu bia, thuốc lá hay chất gây nghiện như ma túy, cocaine,... Đây đều là những chất tác động xấu đến tinh trùng của nam giới. Thứ hai, duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, tránh tiếp xúc với các chất độc như thuốc trừ sâu, kim loại nặng, môi trường gây hại cho tinh trùng.
Ngoài ra, hãy giữ cho bìu - tinh hoàn luôn mát mẻ. Nhiệt độ bìu tăng khi thường xuyên tắm nước nóng, mặc đồ lót bó sát hay để máy tính lên đùi khi làm việc sẽ ảnh hưởng tới tốc độ sản xuất tinh trùng, từ đó làm giảm khả năng sinh sản ở nam giới.
Số lượng tinh trùng trong một lần xuất tinh của nam giới phụ thuộc vào thể chất, sức khỏe hay chế độ dinh dưỡng từng thời điểm. Tuy vậy, vẫn có những giới hạn mà theo đó, tinh trùng của nam giới sẽ được đánh giá là chất lượng hay không.Nếu như bạn đang cố gắng để thụ thai tự nhiên thì chất lượng tinh trùng chắc chắn là vấn đề bạn quan tâm hàng đầu. Trong đó, số lượng tinh trùng trong một lần xuất tinh cũng là một yếu tố quyết định sự thành công của quá trình thụ tinh.
Thông qua số lượng tinh trùng cũng có thể giúp bạn đánh giá tình trạng sức khỏe sinh sản và chẩn đoán một vài nguy cơ tiềm ẩn.
Chỉ số số lượng tinh trùng chỉ được xác định thông qua phân tích tinh dịch [tinh dịch đồ].
Ý nghĩa của phân tích tinh dịch
Phân tích tinh dịch là một xét nghiệm trong phòng thí nghiệm đo lường một số yếu tố bao gồm:
- Hóa lỏng: Đây là khả năng tinh dịch thay đổi từ dạng gel sang trạng thái lỏng. Nếu tinh trùng không hóa lỏng trong khoảng 15 phút đến 20 phút, khả năng di chuyển của tinh trùng để thụ tinh cho trứng có thể bị cản trở.
- Hình thái: Kích thước và hình dạng của tinh trùng có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Trong khi tất cả các mẫu tinh dịch đều chứa tinh trùng có hình dạng bất thường, càng có nhiều khiếm khuyết thì khả năng vô sinh càng cao.
- Động lực và vận tốc: Đây là các phép đo xem tinh trùng có thể bơi tốt như thế nào để thụ tinh cho trứng và tốc độ di chuyển của tinh trùng.
- pH: Đây là phép đo mức độ axit hoặc cơ bản của tinh dịch. Độ pH trung bình của tinh dịch là 7,28 đến 7,8. Độ pH cao hơn có thể chỉ ra nhiễm trùng. Độ pH thấp hơn có thể chỉ ra rằng mẫu bị ô nhiễm hoặc có sự tắc nghẽn trong hệ thống sinh sản.
- Tổng lượng tinh dịch: Đây là lượng tinh dịch mà một người xuất tinh. Nam giới thường xuất tinh 2 đến 5 ml tinh dịch mỗi lần. Nếu có ít hơn số này trong mẫu, bác sĩ có thể tìm kiếm các vấn đề về tuyến tiền liệt hoặc túi tinh. Nếu số lượng quá mức, nồng độ tinh trùng có thể quá loãng.
Một xét nghiệm phân tích tinh dịch [tinh dịch đồ] giúp đánh giá chất lượng tinh trùng. Để chắc chắn, các bác sỹ thường lấy mẫu tinh trùng ở những lần khác nhau để xét nghiệm và phân tích cho ra kết quả chính xác hơn.
Ví dụ bảng kết quả phân tích tinh dịch của một người bình thường
Sau đây là kết quả phân tích tinh dịch của một nam giới khỏe mạnh hoặc bình thường được xác định theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới [WHO]:
Số lượng tinh trùng quan trọng như thế nào?
Thụ tinh là một quá trình đòi hỏi vai trò của trứng [ở nữ giới] và tinh trùng [ở nam giới]. Số lượng tinh trùng đủ tiêu chuẩn giúp tăng chất lượng tinh trùng, làm tăng cơ hội mang thai kể cả theo phương pháp tự nhiên hay nhân tạo.
Trên thực tế thăm khám, tình trạng số lượng tinh trùng thấp là lý do phổ biến gây vô sinh ở nam giới khiến nhiều cặp vợ chồng khó khăn trong việc thụ thai.
Ngay cả khi bạn không cố gắng để thụ thai thì số lượng tinh trùng cũng có thể là một thước đo quan trọng của sức khỏe tổng thể.
Một nghiên cứu cho thấy những người đàn ông có số lượng tinh trùng thấp có liên quan đến tỷ lệ người béo phì và huyết áp cao hơn những người đàn ông có lượng tinh trùng bình thường. Những người này cũng có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, bệnh tim, đột quỵ và có tần suất hội chứng chuyển hóa cao hơn.
Số lượng tinh trùng trong một lần xuất tinh là bao nhiêu?
Số lượng tinh trùng bình thường dao động từ 15 triệu tinh trùng đến hơn 200 triệu tinh trùng trên mỗi ml tinh dịch. Trong mỗi lần xuất tinh của nam giới, không dưới 40 triệu tinh trùng được sinh ra hòa lẫn trong 2 đến 5 ml tinh dịch.
Như vậy, nếu kết quả xét nghiệm tinh dịch cho kết quả có ít hơn 15 triệu tinh trùng mỗi ml, hoặc dưới 40 triệu tinh trùng mỗi lần xuất tinh thì đó được coi là lượng tinh trùng thấp. Số lượng tinh trùng thấp thường được gọi là oligospermia. Số lượng tinh trùng được cho là cao khi đo được có hơn 200 triệu tinh trùng trên mỗi ml tinh dịch.
Dấu hiệu nhận biết số lượng tinh trùng trong tinh dịch thấp
Dấu hiệu chính để nhận biết tình trạng số lượng tinh trùng thấp là không có khả năng thụ thai và hầu như không có dấu hiệu hoặc triệu chứng rõ ràng khác. Nam giới có thể quan sát một vài yếu tố của tinh dịch sau mỗi lần xuất tinh như sau:
- Số lượng tinh dịch có quá ít hay không
- Màu sắc tinh dịch có trong suốt, màu trắng trong hay không
Ở một số nam giới, một vấn đề tiềm ẩn như bất thường nhiễm sắc thể di truyền, mất cân bằng nội tiết tố, tĩnh mạch tinh hoàn bị giãn hoặc tình trạng tắc ống dẫn tinh có thể gây ra các dấu hiệu và triệu chứng như:
- Gặp vấn đề về chức năng tình dục như ham muốn tình dục thấp hoặc khó duy trì sự cương cứng [rối loạn cương dương]
- Đau, sưng ở một vùng tinh hoàn
- Giảm lông mặt hoặc lông trên cơ thể hoặc các dấu hiệu khác của nhiễm sắc thể hoặc bất thường hormone
Một số nguy cơ dẫn đến số lượng tinh trùng thấp
Một số yếu tố nguy cơ có liên quan đến số lượng tinh trùng thấp bao gồm:
- Hút thuốc lá
- Uống rượu
- Sử dụng một số loại thuốc bất hợp pháp
- Thừa cân
- Bị trầm cảm hoặc căng thẳng nghiêm trọng
- Bị nhiễm trùng trong quá khứ hoặc hiện tại
- Tiếp xúc với độc tố
- Tinh hoàn quá nóng
- Tinh hoàn từng bị chấn thương
- Bản thân hoặc người thân [bố, anh, em trai] trong gia đình có người bị rối loạn khả năng sinh sản
- Người bị u hay mắc bệnh mãn tính
- Người từng trải qua các phương pháp điều trị ung thư
- Dùng một số loại thuốc đặc biệt
- Người từng thắt ống dẫn tinh hoặc phẫu thuật liên quan đến vùng bụng và xương chậu
- Có tiền sử tinh hoàn lạc chỗ
Gợi ý các phương pháp giúp cải thiện số lượng tinh trùng
Ngoài những nguyên nhân gây ra số lượng tinh trùng thấp cần có sự can thiệp của y tế thì việc lựa chọn lối sống lành mạnh cũng là một yếu tố có thể cải thiện số lượng tinh trùng:
- Không hút thuốc
- Hạn chế hoặc kiêng rượu, bia, đồ uống có cồn
- Hoạt động tình dục lành mạnh
- Chỉ uống thuốc kê theo đơn và tham khảo bác sĩ về các tác dụng phụ liên quan đến tinh trùng nếu có
- Duy trì cân nặng khỏe mạnh
- Tránh hoạt động liên tục, thường xuyên trong môi trường nóng hoặc gần các vật nóng
- Điều chỉnh tâm trạng, hạn chế tình trạng stress
- Tránh tiếp xúc với thuốc trừ sâu, kim loại nặng và các chất độc khác
- Chế độ tập luyện phù hợp, thường xuyên
- Chế độ ăn uống giàu kẽm, sắt, selen…
Nếu bạn có số lượng tinh trùng thấp và đang hy vọng có thai, có rất nhiều lựa chọn sinh sản hiện nay bao gồm một loạt các phương pháp đã cho thấy kết quả tốt như: