Bệnh rsv là gì

CHIA SẺ

Thời tiết thay đổi, số trẻ mắc nhiễm trùng hô hấp đến khám và nhập viện tăng đột biến. Không khó để thấy các trẻ nhỏ mới chỉ hắt hơi sổ mũi một vài hôm đã chuyển nặng, ho, sốt khò khè ậm ạch do viêm phổi phải nhập viện điều trị, trong số đó có những trẻ rất nặng phải thở oxy, thở máy.... Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu là do virus RSV.

Virus hợp bào hô hấp RSV gây bệnh đường hô hấp thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ với khả năng lây lan mạnh.

1. Virus RSV nguy hiểm như thế nào?

Virus RSV (respiratory syncytial virus) hay virus hợp bào hô hấp là một loại virus gây bệnh truyền nhiễm tại đường hô hấp và phổi phổ biến nhất ở trẻ em. Ước tính 60% trẻ mắc trước 1 tuổi và có đến 80% trẻ đã nhiễm RSV khi được 2 tuổi. 

Các triệu chứng thường nhẹ giống cảm lạnh, hầu hết hồi phục trong một hoặc hai tuần, tuy nhiên những người có nguy cơ cao có thể bị bệnh nặng như viêm tiểu phế quản, viêm phổi nặng dẫn đến suy hô hấp cấp.

RSV là nguyên nhân quan trọng gây tử vong ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. 

Tại Hoa Kỳ, ước tính 58.000 nhập viện mỗi năm ở trẻ dưới 5 tuổi với 100 - 500 ca tử vong.

Trên toàn cầu, RSV được ước tính gây ra 2,3% trường hợp tử vong ở trẻ sơ sinh từ 0 đến 27 ngày tuổi, 6,7% trường hợp tử vong ở trẻ sơ sinh từ 28 đến 364 ngày tuổi và 1,6% trường hợp tử vong ở trẻ em từ 1 đến 4 tuổi.

Ở độ tuổi 1- 364 ngày tuổi, RSV là nguyên nhân gây tử vong nhiều hơn bất kỳ tác nhân truyền nhiễm đơn lẻ nào khác ngoài sốt rét.

RSV thường gây ra các đợt bùng phát theo mùa trên khắp thế giới. Ở Bắc bán cầu, những đợt dịch thường xảy ra từ tháng 10 hoặc tháng 11 đến tháng 4 hoặc tháng 5 hàng năm với đỉnh điểm vào tháng 1 hoặc tháng 2.

2. Các đối tượng nào có nguy cơ cao nhất mắc bệnh nặng do RSV?

RSV có thể gây nhiễm trùng hô hấp ở mọi lứa tuổi, hầu hết giống với cảm lạnh thông thường, tuy vậy một số đối tượng sau có thể mắc bệnh nghiêm trọng hơn:

- Trẻ sinh non, tuổi thai dưới 37 tuần.

- Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ từ 6 tháng trở xuống. Trên toàn cầu, ước tính khoảng 45% trường hợp nhập viện và tử vong tại bệnh viện do nhiễm trùng hô hấp nặng do RSV xảy ra ở trẻ em dưới 6 tháng.

- Trẻ em dưới 2 tuổi bị bệnh phổi mạn tính hoặc bệnh tim bẩm sinh

- Trẻ em bị suy giảm hệ miễn dịch

- Trẻ bị rối loạn thần kinh cơ, bao gồm cả trẻ khó nuốt hoặc khó tiết dịch nhầy

Ngoài ra: Người già trên 65 tuổi, người lớn bị bệnh tim hoặc phổi mạn tính, người lớn có hệ thống miễn dịch suy yếu.

3. Các dấu hiệu, triệu chứng nhiễm RSV

Các triệu chứng nhiễm RSV có thể giống cảm lạnh trong 1-3 ngày đầu, tuy nhiên bệnh có thể tiến triển nặng hơn sau vài ngày.

Các triệu chứng khởi đầu như:

• Số mũi, hắt hơi
• Giảm cảm giác thèm ăn
• Ho, có thể tiến triển thành khò khè
• Sốt, có thể sốt nhẹ hoặc sốt cao nhưng cũng thể không có sốt.

Trẻ nhiễm RSV có thể ho sau chuyển khò khè, thậm chí có thể có cơn ngưng thở khi bệnh chuyển nặng.

Khi tiến triển nặng:

• Trẻ thường quấy khóc nhiều, kích thích
• Giảm hoạt động, ăn bú kém, thậm chí có thể có các cơn ngưng thở
• Viêm tiểu phế quản cấp, viêm phổi là các bệnh thường gặp ở trẻ bệnh nặng do nhiễm RSV.

Các báo cáo cho thấy khoảng 2% trẻ dưới 6 tháng sẽ phải nhập viện vì RSV, những trường hợp nhập viện có thể được phải thở oxy hoặc thở máy. Rất may hầu hết trẻ được chăm sóc tốt sẽ ổn hơn sau vài ngày điều trị.

4. RSV gây bệnh hô hấp lây nhiễm ra sao?

Cũng giống như nhiều virus gây bệnh đường hô hấp khác, RSV có thể lây lan khi:

- Người bị bệnh ho hoặc hắt hơi phát tán virus ra môi trường

- Trẻ bị nhiễm các giọt chứa virus khi người bệnh ho hoặc hắt hơi vào mắt, mũi hoặc miệng.

- Trẻ chạm vào bề mặt có virus, như nắm cửa, đồ chơi sau đó đưa tay lên mắt mũi miệng trước khi rửa tay sạch. Virus có thể tồn tại trên các bề mặt hoặc đồ vật trong khoảng 4 đến 7 giờ.

- RSV lây khi trẻ tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết của người nhiễm thông qua thơm hôn hoặc mớm thức ăn...

Người bị nhiễm RSV thường ủ bệnh từ 4-6 ngày ( khoảng 2-8 ngày) và có thể lây cho người khác trong khoảng 3 - 8 ngày khi có triệu chứng. Một số trẻ nhỏ và người suy giảm miễn dịch, virus có thể tồn tại và tiếp tục lây nhiễm ngay cả khi đã không có triệu chứng trong thời gian lâu nhất là 4 tuần.

Trẻ em thường tiếp xúc và bị nhiễm RSV bên ngoài nhà, chẳng hạn như ở trường học hoặc khu vui chơi, trung tâm chăm sóc trẻ em... Sau đó, trẻ có thể truyền virus cho các thành viên khác trong gia đình.

Nhiễm RSV khiến cho nhiều trẻ nhỏ phải nhập viện vì thế cần phải thực hiện biện pháp phòng ngừa lây nhiễm.

5. Làm sao để phòng lây nhiễm RSV?

Cũng giống như COVID-19, con đường lây nhiễm của RSV cũng gần tương tự, nguyên tắc 5K trong phòng lây nhiễm COVID-19 có hiệu quả với mọi loại virus gây bệnh đường hô hấp.

Các điều cha mẹ, người thân, người chăm sóc trẻ cần lưu ý để hạn chế lây nhiễm RSV như:

- Rửa tay thường xuyên: Hướng dẫn trẻ rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch trong ít nhất 20 giây. Nếu không có xà phòng và nước, hãy sử dụng nước sát khuẩn tay nhanh. Cha mẹ, người lớn cần rửa tay trước khi chế biến thực phẩm và cho trẻ ăn, trước và sau khi chăm sóc trẻ bị ốm khác...

- Tránh chạm vào mắt, mũi và miệng bằng tay chưa rửa sạch.

- Tránh tiếp xúc gần với người bệnh: Tránh tiếp xúc gần, chẳng hạn như hôn, dùng chung cốc hoặc dụng cụ ăn uống với những người có các triệu chứng giống như cảm lạnh.

- Che miệng và mũi khi ho và hắt hơi: Che miệng và mũi bằng khăn giấy hoặc tay áo ở khuỷu khi ho hoặc hắt hơi. Vứt khăn giấy vào thùng rác có nắp sau đó.

- Làm sạch và khử trùng bề mặt: Làm sạch và khử trùng các bề mặt và đồ vật mà mọi người thường xuyên chạm vào như đồ chơi, tay nắm cửa và thiết bị di động... Khi người bị nhiễm RSV chạm vào các bề mặt và đồ vật, họ có thể để lại virus. Ngoài ra, khi họ ho hoặc hắt hơi, các giọt chứa virus có thể rơi xuống các bề mặt và đồ vật.

- Khi bạn bị bệnh: Nếu có thể, hãy ở nhà không đến cơ quan, trường học và các khu vực công cộng. Tránh tiếp xúc gần không an toàn với người có nguy cơ cao, đeo khẩu trang khi cần thiết... Điều này sẽ giúp bảo vệ người khác trong đó có trẻ em khỏi mắc bệnh của bạn.

Hiện chưa có vaccine phòng bệnh đặc hiệu, có một loại kháng thể đơn dòng giúp những đối tượng có nguy cơ cao bị bệnh nặng được tiêm mỗi tháng một lần vào mùa dịch có thể giúp chống lại virus RSV tốt hơn. Luôn tiêm chủng các mũi vaccine cần thiết và có chế độ dinh dưỡng tốt để cơ thể mạnh khỏe một cách tự nhiên, phòng ngừa bệnh tật.

Tùy tiện sử dụng kháng sinh khiến bệnh hô hấp ở trẻ nhỏ thêm nguy hiểm

BS. Trần Đồng

Bệnh viện Sản Nhi Vĩnh Phúc

Virus RSV là tên viết tắt của virus hợp bào hô hấp (Respiratory Syncytial Virus). Hầu như tất cả trẻ em đều nhiễm virus RSV ít nhất 1 lần trước khi chúng được 2 tuổi. Đối với hầu hết trẻ em khỏe mạnh, nhiễm RSV giống như bị một đợt cảm lạnh. Tuy nhiên, một số trẻ mắc RSV có thể xuất hiện những triệu chứng nghiêm trọng.

1. Biểu hiện của trẻ khi nhiễm RSV

Những triệu chứng của trẻ khi nhiễm RSV khá giống với nhiễm siêu vi thông thường, bao gồm sổ mũi, ho, khò khè và sốt nhẹ. Trẻ thường cải thiện dần sau 5 đến 7 ngày. Bạn có thể chăm sóc trẻ giống như cách khi trẻ bị cảm lạnh.

Bên cạnh đó, RSV cũng có thể gây nguy hiểm cho một số trẻ. Virus này là một trong những nguyên nhân chính gây viêm phổi và viêm tiểu phế quản ở trẻ dưới 2 tuổi. Đặc điểm nổi bật là virus có thể gây nên tình trạng khó thở ở trẻ. Trẻ có thể thở rút lõm lồng ngực hoặc thở nhanh vì gắng sức. Điều này thường làm nhiều cha mẹ lo lắng và sợ hãi.

Triệu chứng nhiễm RSV có thể giống như hen suyễn. Khoảng 30% trẻ em bị viêm tiểu phế quản sau đó tiến triển thành hen suyễn. Nguy cơ này sẽ cao hơn nếu trẻ có người thân trong gia đình cũng bị hen suyễn. 

2. Khi nào đưa trẻ đến khám bác sĩ?

Khi bé xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào sau đây thì trẻ cần được bác sĩ thăm khám và có những điều trị cần thiết:  

• Khó thở hoặc thở nhanh hơn bình thường.   
• Khò khè.
• Trẻ quấy khóc hoặc bứt rứt khó chịu.
• Trẻ bú giảm hoặc biếng ăn.

Tuy nhiên, nếu môi và đầu ngón tay của trẻ bắt đầu chuyển sang màu xanh tái hay tím, nghiêm trọng hơn là ngừng thở, bạn cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức. 

Khi có dấu hiệu nghi ngờ mắc virus RSV thì nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay 

3. Chăm sóc trẻ tại nhà như thế nào?

Virus RSV hiện vẫn chưa có thuốc đặc trị. Vì thế, cách tốt nhất là bạn có thể giúp đẩy lùi các triệu chứng của trẻ.

Giảm nghẹt mũi bằng cách vệ sinh mũi với nước muối sinh lý. Đó là cách làm loãng chất nhầy trong mũi giúp trẻ dễ thở hơn. Không bao giờ sử dụng bất kỳ loại thuốc nhỏ mũi nào trừ khi bác sĩ của trẻ chỉ định. Sử dụng thuốc nhỏ mũi không an toàn có thể xuất hiện nhiều tác dụng phụ và gây nguy hiểm cho trẻ.

Ngoài ra, bạn có thể làm sạch mũi của trẻ bằng dụng cụ hút mũi. Bóp nhẹ bóng trước và giữ nó. Nhẹ nhàng đặt đầu ống hút vào một bên mũi và từ từ thả bóng ra. Điều này sẽ hút chất nhầy bị tắc ra khỏi mũi của trẻ. Dụng cụ hút thường giúp trẻ cải thiện tốt nhất khi con bạn dưới 6 tháng.

Làm sạch mũi cho trẻ

Quan trọng là đừng cho con bạn uống bất kỳ loại thuốc cảm lạnh nào mà không hỏi ý kiến bác sĩ. Giảm sốt với acetaminophen hoặc ibuprofen (đối với trẻ lớn hơn 6 tháng). Bạn có thể hỏi bác sĩ về liều lượng của thuốc.

Bổ sung nhiều nước cho trẻ, nhất là khi con bạn bị sốt hoặc bú giảm. Đôi khi, con bạn có thể thích uống nước lọc hay nước trái cây thay vì sữa công thức. Cho trẻ uống từng chút một để tránh nôn ra ngoài. Con bạn có thể bú chậm hơn hoặc thậm chí bỏ bú vì trẻ đang khó thở. 

4. Ai có nguy cơ tiến triển bệnh nặng nếu nhiễm virus RSV?

Virus RSV có thể nghiêm trọng đối với những trẻ có phổi không hoạt động tốt, như:

• Trẻ sơ sinh.
• Trẻ sinh non, nhất là trước 32 tuần tuổi thai.
• Có bệnh tim bẩm sinh hoặc viêm phổi nặng sau sinh, bệnh phổi mãn tính.
• Trẻ dễ bị nhiễm trùng vì hệ thống miễn dịch suy giảm.

Virus RSV có thể nghiêm trọng đối với những trẻ có phổi không hoạt động tốt

5. Virus RSV lây lan như thế nào?

RSV và các loại virus khác rất dễ bị nhiễm từ môi trường xung quanh. Virus lây lan qua các giọt chứa virus khi ai đó ho hoặc hắt hơi. Nó cũng có thể sống trên các bề mặt (như mặt bàn hoặc tay nắm cửa), ở bàn tay và quần áo. Vì vậy, mọi người có thể dễ dàng tiếp xúc với nó nếu họ chạm vào bất cứ vật gì đó bị ô nhiễm.

RSV có thể lây lan nhanh chóng ở các trường học mẫu giáo. Trẻ nhỏ thường bị nhiễm khi những đứa trẻ lớn hơn mang virus từ trường về nhà và lây bệnh. Nhiễm RSV thường xảy ra từng đợt bệnh kéo dài từ cuối mùa thu đến đầu mùa xuân. 

6. Cách phòng ngừa virus RSV

Phòng ngừa không bị nhiễm virus RSV là hoàn toàn có thể. Điều này đặc biệt quan trọng khi con bạn nhỏ hơn 6 tháng. Một số biện pháp dưới đây có thể hữu ích với con bạn:  

• Hãy nhắc nhở mọi người vệ sinh tay sạch sẽ trước khi chạm vào con bạn.  
• Tránh để trẻ tiếp xúc với bất cứ ai bị cảm lạnh, sốt hoặc sổ mũi.  
• Hạn chế đưa con bạn đến những nơi đông người như trung tâm mua sắm, khu vui chơi. Cho trẻ ở nhà khi bị bệnh. Điều này sẽ giúp bảo vệ những trẻ khác khỏi bị nhiễm RSV.
• Đừng để con bạn ở trong môi trường khói bụi hoặc khói thuốc lá.
• Làm sạch và khử trùng bề mặt đồ vật mà mọi người thường xuyên chạm vào như đồ chơi và tay nắm cửa. Khi những người bị nhiễm RSV chạm vào bề mặt và đồ vật, virus có thể bám vào chúng. Ngoài ra, khi ai đó ho hoặc hắt hơi, những giọt chứa virus có thể rơi xuống bề mặt đồ vật.

Hiện nay, vẫn chưa có vắc-xin để ngăn ngừa nhiễm RSV. Thuốc dự phòng Palivizumab có thể giúp bảo vệ một số trẻ có nguy cơ cao, dễ bị biến chứng nghiêm trọng nếu nhiễm RSV.  Tuy nhiên, chỉ định thuốc này rất hạn chế và cần có sự xem xét của bác sĩ. Vậy nên, nếu bạn lo lắng về vấn đề này, hãy hỏi ý kiến bác sĩ để được tư vấn đầy đủ nhé.