Hướng dẫn chơi cờ tướng hay

Chơi cờ tướng là một trò chơi dân gian trí tuệ và hấp dẫn, đây cũng là một trong những thú vui có thời gian tồn tại lâu đời không chỉ ở Việt Nam mà toàn bộ châu Á. Chơi cờ tướng phù hợp với nhiều lứa tuổi bởi nó có sức hút kỳ lạ nếu đã một lần thử sức. Trong việc chơi cờ tướng thì khai cuộc là giai đoạn đầu tiên và cũng là giai đoạn quan trong nhất khi đánh cờ tướng. Trong bài viết trước “Hướng dẫn khai cuộc cờ tướng” chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu tầm quan trọng, vai trò cùng các nguyên tắc trong khai cuộc cờ tướng. Trong bài viết hôm nay của Cờ Thủ chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về các thế cờ khai cuộc cờ tướng hay nhất. Đây đều là các thế cờ khai cuộc với sự biến hóa ảo diệu, nếu nắm chắc và sử dụng tốt sẽ giúp bạn cải thiện được khả năng chơi cờ của mình.

Thế cờ khai cuộc phản công mã

Nói về thế cờ phòng ngự thì một trong những thế cờ nổi tiếng nhất chính là phản công mã… thế cờ này thường được sử dụng bởi người đi hậu đi sau trong cờ tướng. Thế cờ phản công mã còn có nhiều tên gọi khác mà bạn có thể đã từng nghe qua, đọc qua trong các sách cờ tướng như một nửa sơn hà, nửa cõi sơn hà, giáp pháo bình phong hay phản cung mã. Trong thế cờ phản cung mã trọng tâm của nó là hai quân mã được điều động vào chính diện, ở giữa hai quân mã này người ta sẽ để một quân pháo. Theo đánh giá của các kỳ thủ lão luyện thì đây là thế cờ có mức độ linh hoạt cao có thể thi đấu quyết liệt thâm chí đôi công với đối thủ đi tiên để dành lợi thế.

Sự linh hoạt của phản cung mã thể hiện ở việc trong thế trận này các quân không hoạt động đơn lẻ mà có sự phối hợp, ràng buộc bảo vệ và bọc lót lẫn nhau. Sử dụng phản cung mã giúp người chơi dễ dàng ngự chắc chắn cùng khả năng phản công cực mạnh. Thế cờ phản cung mã đặc biệt phù hợp nếu như bạn thích đánh theo chiến thuật du kích, phục kích và bẫy đối phương vào các thế bị bắt chế mà không thể phản kháng

Thế cờ khai cuộc bình phong Mã

Một trong những thế cờ được nhiều người ưa thích trong việc phá thế pháo đầu trong trường hợp đi hậu chính là bình phong mã. Thế cờ bình phong mã có nhiều nét tương đồng với phản cung mã tuy nhiên thế trận được đánh giá là có độ cân bằng cũng như độ ổn đỉnh cao hơn. Thậm chí thế bình phong mã hiện đại theo đánh giá của các chuyên gia thì nó còn có sức phản công cao hơn cả phản cung mã.

Các thống kê từ các giải cờ tướng quốc tế đã chỉ ra rằng thế cờ bình phong mã là thế cờ được nhiều cờ thủ thi đấu chuyên nghiệp sử dụng nhất. Trong thế cờ bình phong mã sau khi đối phương vào pháo đầu người chơi sau sẽ di chuyển hai mã vào trung lộ mục đích là để bảo lệ tốt đầu của mình. Với thế trận này 2 mã sẽ được bảo vệ bởi 2 quân pháo. Kết hợp với việc di chuyển xe vào chân tượng hay tách ra một nước để bảo vệ pháo tạo nên thế trận phòng ngự vô cùng chắc chắn và an toàn tạo lợi thế cho những giai đoạn tiếp theo. Nếu bạn mới chơi cờ tướng thì đây chắc chắn là một trong những thế trận khai cuộc cần phải nắm rõ

Thuận Pháo

Thuận pháo cũng là một trong những thế cờ khai cuộc thường gặp. Đây là thế trận sử dụng pháo đầu đề chống pháo đầu khi hai người chơi sử dụng pháo ở cùng một bên [ngược cánh người đối diện] để di chuyển vào trung tâm dưới tốt đầu. Thuận pháo còn thường được gọi với một cái tên ít gặp hơn là thuận thủ pháo.

Trong thế trận này tuyệt đối không được vội vàng bắt tốt đầu của đối phương vì sẽ phạm phải một trong 5 nguyên tắc khai cuộc cờ tướng [đọc lại bài “hướng dẫn khai cuộc cờ tướng”] đó là không vội vàng tấn công khi chưa triển khai hết quân. Trong trường hợp đối thủ của bạn vội vàng ăn tốt bạn có thể sử dụng nước cờ lên mã đuổi pháo, nước cờ này giúp bạn có cơ hội giành lại thế trận mở đường xuất quân hợp lý dù phải hi sinh tốt đầu.

Thế cờ khai cuộc nghịch Pháo

Thế cờ nghịch pháo hay còn được gọi là liệt thủ pháo hay pháo nghịch có nét tương đồng với thuận thủ pháo đó là đều sử dụng pháo đầu để chống pháo đầu. Tuy nhiên khác với thuận pháo khi hai bên sử dụng pháo ở cùng bên ngược cánh để vào pháo đầu thì trong thế nghịch pháo ta sử dụng tốt ngược bên cùng cánh với phía đối phương.

Nghịch pháo tạo ra thế trận kém ổn định hơn so với thế trận thuận pháo. Thường người sử dụng thế trận này là người ưa thích việc đôi công, đổi quân quyết liệt ngay từ đầu trận. Chính vì thế khi sử dụng thế nghịch pháo thường chỉ dẫn tới 2 kết quả thắng hoặc thua chứ ít khi có thế cờ hòa khi vào tàn cuộc.

Khai cuộc với bán đồ nghịch Pháo

Bán đồ nghịch pháo là một trong những thế cờ khai cuộc đôi công giống như nghịch pháo. Nếu xét ra thì thế khai cuộc này được biến tấu từ thế cờ khai cuộc pháo đầu quen thuộc. Tuy nhiên khi triển khai thì khi đối thủ sử dụng pháo đầu sẽ không đưa pháo vào ngay mà sử dụng nước đi lên mã giữ tốt.

Ở bước đi tiếp theo sẽ sử dụng pháo qua sông để uy hiếp xe của đổi thủ rồi mới đưa pháo vào đầu để tìm thế phản công theo thuận pháo hoặc nghịch pháo. Mặc dù thoạt tiên thì có thể thấy đây là thế khai cuộc chậm dãi song nếu xét toàn cục thì thế cờ bán đồ nghịch pháo cũng tạo nên thế trận đôi công, đổi quân ác liệt ngay từ đầu nên đòi hỏi sự tính toán tỉ mỉ trước khi sử dụng.

Khai cuộc với pháo điệp/điệp pháo

Pháo điệp hay điệp pháo là một trong những thế cờ khai cuộc nổi tiếng khác. Pháo điệp chia làm 2 biến thể tùy thuộc vào việc sử dụng pháo cánh nào đó là Tả điệp pháo và hữu điệp pháo. Trong điệp pháo để bảo vệ tốt đầu thay vì nước đi lên mã quen thuộc người ta sử dụng pháo 2 hoặc pháo 8 tiến 1 để giữ tốt đầu.Cách đi sử dụng pháo để giữ tốt đầu được giới chuyên gia đánh giá là thiếu ổn định và chắc chắn hơn so với nước lên mã. Thêm vào đó việc di chuyển pháo trước dễ dần tới việc hướng triển khai quân bị hạn chế dẫn tới mất tiên trong khai cuộc.

Cũng chính vì thiếu ổn định mà pháo điệp thường ít gặp trong các trận đấu của các kỳ thủ chuyên nghiệp mà thường gặp ở các ván cờ giang hồ mang nhiều tính lãng tử, phong trần, mạo hiểm hơn.

Khai cuộc với quy Pháo bối – pháo lưng rùa

Một trong những thế cờ khai cuộc cơ bản khác mà bạn cần biết là Quy Pháo bối hay còn được gọi là Pháo lưng rùa. Đây là thế trận được sử dụng bởi những người chơi muốn ưu tiên cho thế trận phòng ngự.

Trong thế trận này để hỗ trợ cho việc pháo uy hiếp tần công đối thủ người ta sử dụng xe để bảo vệ cho pháo. Thế này thường gặp với các thế trận tấn công bằng trung pháo hay pháo lùn. Tuy nhiên vì bị đánh giá là tính linh hoạt và biến hòa không cao nên cũng ít được sử dụng khi thi đấu.

Thiên phong Pháo

Một thế cờ khai cuộc tương tự như quy pháo bối và thường bị nhầm lẫn chính là thiên phong pháo. Trong thế cờ quy pháo bối thường xe sẽ lên sau để bảo vệ cho pháo thì ngược lại trong thế cờ thiên phong pháo người ta đẩy xe lên trước rồi mới kéo vào trận để tấn công và uy hiếp đối phương. Xét vì phạm vi hoạt động thì thiên phong pháo mang lại pham vị hoạt động rộng hơn cho xe và cũng làm cho thế cờ này trở nên linh hoạt hơn

Thế cờ khai cuộc thiết hoạt xa

Nếu ưa thích việc tấn công ngay từ đầu trận với những cuộc tàn sát đổi quân liên tục thì thiết hoạt xa là thế cờ phù hợp với bạn. Xét về tính hung bạo và khả năng tấn công thì thiết hoạt xa còn được đánh giá cao hơn nhiều so với nghích pháo.

Sử dụng thiết hoạt xa có thể khiến trận đấu của bạn kết thúc nhanh chóng vì để xây dựng thế trận này buộc bên đi sau phải hi sinh một trong hai quân mã để tăng tốc độ triển khai và tấn công. Vì lối đánh này khá mạo hiểm và tiềm ẩn nhiều nguy cơ bại trận nếu không khéo do đó cũng không thường gặp thiết hoạt xa trong các trận đấu chính thức.

Khai cuộc bằng Uyên ương Pháo

Uyên ương pháo là một thế cờ khai cuộc quen thuộc có nguồn gốc xuất xứ từ khu vực Tây Tạng của Trung Quốc nên nó còn được gọi với các tên khác là Tây Tạng quyền. Thế cờ này có nét tương đồng với thế cờ thiên phong pháo. Tuy nhiên điểm khác biệt nằm ở chỗ người ta sữ dụng xe tấn 2 ô đễ giữ pháo rồi mới kéo pháo sang cùng một phía mục đích của việc đi quân như vậy là để hãm xe đối phương không thể di chuyển. Kết hợp thêm với việc di chuyển sĩ và tượng sẽ tạo ra một thế trận kết hợp với bình phong mã để chống lại thế cờ pháo đầu.

Trên đây là 10 thế cờ khai cuộc cơ bản mà bạn cần nắm rõ khi chơi cờ tướng online hay offline. Hãy cùng vận dung ngay trong Cờ Thủ nhé!

Cờ tướng [Tiếng Trung: 象棋], hay còn gọi là cờ Trung Hoa [Tiếng Trung: 中國象棋], là một trò chơi trí tuệ dành cho hai người. Đây là loại cờ phổ biến nhất tại các nước như Trung Quốc, Việt Nam, Đài Loan và Singapore và nằm trong cùng một thể loại cờ với cờ vua, shogi, janggi.

Trò chơi này mô phỏng cuộc chiến giữa hai quốc gia, với mục tiêu là bắt được Tướng của đối phương. Các đặc điểm khác biệt của cờ tướng so với các trò chơi cùng họ là: các quân đặt ở giao điểm các đường thay vì đặt vào ô, quân Pháo phải nhảy qua 1 quân khi ăn quân, các khái niệm sông và cung nhằm giới hạn các quân Tướng, Sĩ và Tượng.

Bàn cờ và quân cờ tướng

Bàn cờ là hình chữ nhật do 9 đường dọc và 10 đường ngang cắt nhau vuông góc tại 90 điểm hợp thành. Một khoảng trống gọi là sông nằm ngang giữa bàn cờ, chia bàn cờ thành hai phần đối xứng bằng nhau. Mỗi bên có một cung Tướng hình vuông do 4 ô hợp thành tại các đường dọc 4, 5, 6 kể từ đường ngang cuối của mỗi bên, trong 4 ô này có vẽ hai đường chéo.

Theo quy ước, khi bàn cờ được quan sát chính diện, phía dưới sẽ là quân Trắng [hoặc Đỏ], phía trên sẽ là quân Đen [hoặc Xanh]. Các đường dọc bên Trắng [Đỏ] được đánh số từ 1 đến 9 từ phải qua trái. Các đường dọc bên Đen [Xanh] được đánh số từ 9 tới 1 từ phải qua trái.

Mỗi ván cờ lúc bắt đầu phải có 32 quân cờ chia đều cho mỗi bên gồm 16 quân Trắng [Đỏ] và 16 quân Đen [Xanh], gồm bảy loại quân. Tuy tên quân cờ của mỗi bên có thể viết khác nhau [ký hiệu theo chữ Hán] nhưng giá trị và cách đi quân của chúng lại giống nhau hoàn toàn. bảy loại quân có ký hiệu và số lượng cho mỗi bên như sau:

Luật cờ tướng

Quân cờ được di chuyển theo luật sau:

• Tướng: Đi từng ô một, đi ngang hoặc dọc. Tướng luôn luôn phải ở trong phạm vi cung và không được ra ngoài. “Cung” tức là hình vuông 3×3 được đánh dấu bởi lằng chéo hình chử X.
• Sĩ: Đi xéo 1 ô mỗi nước. Sĩ luôn luôn phải ở trong cung như con Tướng.
• Tượng: Đi chéo 2 ô [ngang 2 và dọc 2] cho mỗi nước đi. Tượng chỉ được phép ở một bên của bàn cờ, không được di chuyển sang nữa bàn cờ của đối phương. Nước đi của tượng sẽ không hợp lệ khi có một quân cờ nằm chặn giữa đường đi.
• Xe: Đi ngang hay dọc trên bàn cờ miễn là đừng bị quân khác cản đường từ điểm đi đến điểm đến.
• Mã: Đi ngang 2 ô và dọc 1 ô [hay dọc 2 ô và ngang 1 ô] cho mỗi nước đi. Nếu có quân nằm ngay bên cạnh mã và cản đường ngang 2 [hay đường dọc 2], mã bị cản không được đi đường đó.
• Pháo: Đi ngang và dọc giống như xe. Điểm khác biệt là nếu pháo muốn ăn quân, pháo phải nhảy qua đúng 1 quân nào đó. Khi không ăn quân, tất cả những điểm từ chổ đi đến chổ đến phải không có quân cản.
• Chuột: [hay Tốt] đi một ô mỗi nước. Nếu chuột chưa vượt qua sông, nó chỉ có thể đi thẳng tiến. Khi đã vượt sông rồi, chuột có thể đi ngang 1 nước hay đi thẳng tiến 1 bước mỗi nước.
• Ăn quân: Khi quân di chuyển đến 1 vị trí giử bởi quân đối phương, quân đối phương bị ăn và bị lấy ra khỏi bàn cờ.
• Chống tướng: Hai con tướng trên bàn không được nằm trên cùng 1 cột dọc mà không có quân cản nào ở giữa. Nước đi để 2 con tướng trong vị trí chống tướng là không hợp lệ.
• An toàn của tướng: Sau 1 nước đi, tướng của phe đi không được để quân đối phương ăn ngay trong nước tiếp. Những nước để tướng không an toàn là không hợp lệ.

Kết thúc trận đấu: Ván cờ kết thúc khi một trong những tình huống sau

• Chiếu bí: Nếu một bên chiếu [bắt tướng], và đối thủ không có khả năng đở, bên chiếu tướng thắng.
• Hết nước đi: Nếu bên tới phiên đi nhưng không có nước hợp lệ để đi, bên đó sẽ bị thua.
• Sau 120 nước đi của cả 2 bên, mà ko có quân nào bị ăn thì hòa nhau.
• Cấm chiếu tướng liên tục 10 lần
• Ăn quân: Khi quân di chuyển đến 1 vị trí được giữ bởi quân đối phương, quân đối phương bị ăn và bị lấy ra khỏi bàn cờ.
• Chống Tướng: Hai con tướng trên bàn không được nằm trên cùng 1 cột dọc mà không có quân cản nào ở giữa. Nước đi để 2 con tướng trong vị trí chống tướng là không hợp lệ.
• Tổng thời gian toàn trận đấu: nếu để hết giờ trước đối thủ người chơi sẽ bị xử thua!
• Thời gian cho một lượt đánh: mỗi lượt đánh sẽ có tối đa là 1 phút. Nếu để hết giờ mà không đánh một quân cờ người chơi sẽ bị xử thua!

Các giai đoạn của một ván cờ

Người ta thường chia ván cờ ra làm ba giai đoạn: khai cuộc, trung cuộc và tàn cuộc.

Khai cuộc

Thường khai cuộc được tính trong khoảng 5-12 nước đầu tiên. Các nghiên cứu mới cho biết khai cuộc đóng góp rất quan trọng vào khả năng thắng của một ván cờ. Khai cuộc có thể đóng góp đến 40% trong khi trung cuộc và tàn cuộc đóng góp 30% mỗi giai đoạn.

Có rất nhiều dạng khai cuộc khác nhau, nhưng nói chung, có thể chia khai cuộc thành hai loại chính: khai cuộc Pháo đầu và khai cuộc không Pháo đầu.

Khai cuộc Pháo đầu

Tên của các khai cuộc được đặt tuỳ theo cách đi của bên đi sau, chỉ nêu vài loại chính:

• Thuận Pháo
• Nghịch Pháo
• Bình phong mã
• Đơn đề mã
• Tam bộ hổ
• Điệp pháo
• Uyên ương pháo
• Quy bối pháo
• Thiên phong pháo

Khai cuộc không Pháo đầu

• Tiên nhân chỉ lộ
• Khởi mã cuộc
• Phi tượng cuộc
• Quá cung pháo
• Sĩ giác pháo
• Liễm pháo
• Khởi sĩ cuộc
• Tuần hà pháo
• Thiệt hoạt xa

Trung cuộc

Khai cuộc và tàn cuộc do có vị trí và số lượng quân cờ có thể quy chung về một số dạng chính nên người ta đã nghiên cứu và tổng kết được các dạng như trên. Còn ở trung cuộc, thế cờ lúc này theo kiểu “trăm hoa đua nở” nên chủ yếu vận dụng các chiến thuật cơ bản như:

• Bắt đôi: cùng một lúc đuổi bắt hai quân.
• Nội kích: đánh từ phía trong.
• Kích thẳng vào Tướng.
• Tả hữu giáp công: kích vào cả hai cánh cùng một lúc.
• Chiếu tướng bắt quân.
• Điệu hổ ly sơn: làm cho một quân hay Tướng phải rời vị trí của nó.
• Dẫn dụ: đây là đòn thu hút quân đối phương đến vị trí dễ bị công kích hoặc bị vây hãm, sau đó kết hợp với chiến thuật bịt chắn lối đi, đường rút của đối phương.
• Tạo ách tắc: dùng chiến thuật thí quân để gây ách tắc, hết đường cựa của đối phương.
• Ngăn trở, chia cắt: đòn này thường dùng cách thí quân để làm sự liên lạc giữa các quân bị cắt đứt.
• Khống chế: chiến thuật này ngằm ngăn trở tầm hoạt động và sự cơ động của đối phương.
• Dịch chuyển: chiến thuật này chú ý đến sự linh hoạt của các quân.
• Bao vây.
• Trợ sức: các quân trợ sức cho nhau để cùng chiếu.
• Vu hồi: đánh vòng từ phía sau.
• Qua lại: chiến thuật này dùng để thủ thế hay công sát.
• Quấy nhiễu.
• Vây điểm diệt viện: vây chặt quân nào đó của đối phương rồi đánh quân tới cứu viện.
• Nước đợi chờ: đi nước không có tác dụng để nhường đối phương, làm đối phương hết nước đi mà thua cờ.
• Giam quân: khi một bên đang trong tình thế nguy hiểm, nhưng sử dụng một nước khéo léo giam quân mạnh của đối phương [có thể dùng cách thí quân], sau đó dùng các quân còn lại để gỡ bí.
• Vừa đỡ vừa chiếu lại.
• Vừa đỡ vừa trả đòn.

Trung tàn

Trung tàn là giai đoạn giữa Trung cuộc sắp chuyển sang giai đoạn Tàn cuộc, ở giai đoạn này hai bên thường bị mất một hoặc hai xe, khi hai người chơi đều đổi cả hai quân xe thì các kỳ thủ thường gọi vui là Cờ đi bộ vì khi đó ván cờ sẽ chơi theo đường dài.

Tàn cuộc

Tàn cuộc là giai đoạn tổng số quân cờ, đặc biệt là quân tấn công [Xe, Pháo, Mã, Tốt] cả hai bên còn rất ít. Tàn cuộc chia làm ba loại,

• Cờ tàn thực dụng loại cờ tàn mà thắng thua được các chuyên gia nghiên cứu và giải thích rõ ràng,
• Cờ tàn thực chiến loài này đa biến phức tạp và thắng thua khó có thể phân định được rõ ràng,
• Cờ tàn nghệ thuật loài này được gọi là Cờ thế nó cũng được coi là cờ tàn nhưng được sắp xếp các quân cờ thành những dạng độc đáo và thường có tính chất nghệ thuật cao.

Sát cuộc

Sát cuộc là một giai đoán kết thúc của ván cờ, khi người chơi sử dụng một hoặc nhiều quân để chiếu hết [chiếu bí] tướng của đối phương.