Khung nhận thức Bloom định nghĩa quá trình nhận thức và vận dụng là gì

Cẩm nang dạy học Đã từ lâu thang nhận thức Bloom được xem là công cụ nền tảng để xây dựng mụctiêu và hệ thống hóa các câu hỏi, bài tập dùng để kiểm tra, đánh giá kết quả học tậpđối với người học. Thang nhận thức bloom này đã được sử dụng trong hơn năm thập kỷ qua đã khẳng định ưu điểm của phương pháp dạy học nhằm khuyến khích và phát triển các kỹ năng tư duy của sinh viên ở mức độ cao.

Dưới đây là 6 bậc tư duy trong thang nhận thức Bloom

1. Nhớ (Remembering)

2. Hiểu (Understanding)

3. Vận dụng (Applying)

4. Phân tích (Analyzing)

5. Đánh giá (Evaluating)

6. Sáng tạo (Creating).

Các cấp độ tư duy này được định nghĩa như sau:

1. Nhớ: Bao gồm việc người học có thể nhớ lại các điều đặc biệt hoặc tổng quát, trọn vẹnhoặc một phần các quá trình, các dạng thức, cấu trúc đã được học.Ở cấp độ này người học cần nhớ lại đúng điều được hỏi đến, ví dụ lặp lại đúng mộtđịnh luật mà chưa cần phải giải thích hay sử dụng định luật ấyCác từ khóa thường sử dụng khi đánh giá cấp độ nhận thức này là: Trình bày, Nhắclại, Mô tả, Liệt kê

2. Hiểu:Ở cấp độ nhận thức này người học cần nắm được ý nghĩa của thông tin, thể hiện quakhả năng diễn giải, suy diễn, liên hệ.Ví dụ: Phân biệt cách sử dụng các thiết bị, viết tóm tắt mộtchương mục, trình bày một quan điểm.Từ khóa đánh giá: Giải thích, Phân biệt, Khái quát hóa, Cho ví dụ, So sánh

3. Vận dụng: Người học có khả năng áp dụng thông tin đã biết vào một tình huống, một điều kiệnmới.Ví dụ: Vận dụng một định luật để giải thích một hiện tượng; áp dụng các công thức,các định lí để giải một bài toán; thực hiện một thí nghiệm dựa trên một qui trình.Từ khóa đánh giá: Vận dụng, Áp dụng, Tính toán, Chứng minh, Giải thích, Xâydựng

4. Phân tích: Người học có khả năng chia các nội dung, các thông tin thành những phần nhỏ để cóthể chỉ ra các yếu tố, các mối liên hệ, các nguyên tắc cấu trúc của chúng.
Ví dụ: Lý giải nguyên nhân thất bại của một doanh nghiệp, hệ thống hóa các văn bảnpháp qui, xây dựng biểu đồ phát triển của một doanh nghiệp.Từ khóa: Phân tích, Lý giải, So sánh, Lập biểu đồ, Phân biệt, Hệ thống hóa

5. Đánh giá: Người học có khả năng đưa ra nhận định, phán quyết của bản thân đối với một vấn đềdựa trên các chuẩn mực, các tiêu chí đã có.
Ví dụ: Phản biện một nghiên cứu, một bài báo; đánh giá khả năng thành công của mộtgiải pháp; chỉ ra các điểm yếu của một lập luận.Từ khóa: Đánh giá, Cho ý kiến, Bình luận, Tổng hợp, So sánh

6. Sáng tạo: Đạt được cấp độ nhận thức cao nhất này người học có khả năng tạo ra cái mới, xáclập thông tin, sự vật mới trên cơ sở những thông tin, sự vật đã có.Ví dụ: Thiết kế một mẫu nhà mới, xây dựng một hệ tiên đề mới; xây dựng hệ thốngcác tiêu chí để đánh giá một hoạt động; đề xuất hệ thống các giải pháp nhằm khắcphục những hạn chế; xây dựng cơ sở lý luận cho một quan điểm; lập kế hoạch tổchức một sự kiện mới.Từ khóa: Thiết lập, Tổng hợp, Xây dựng, Thiết kế, Đề xuất.

Đối chiếu 6 cấp độ nhận thức đã phân tích với các mục tiêu về Kiến thức, Kỹ năng vàThái độ của người học, một cách tương đối ta thấy khi người học đạt được cấp độnhận thức Nhớ và Hiểu thì cũng đồng nghĩa với các mục tiêu Kiến thức đã thỏa mãn.Để đạt được các mục tiêu về Kỹ năng người học cần có được 2 cấp độ nhận thức caohơn là Vận dụng và Phân tích. Cuối cùng, để đạt được các mục tiêu cao nhất là cóđược nhận thức mới, Thái độ mới người học cũng cần có được các cấp độ nhận thứccao nhất là khả năng Đánh giá và khả năng Sáng tạo.

Như vậy để kiểm tra đánh giá đạt được hiệu quả thì trước hết giáo viên cần phải xác định đượcmục tiêu bài học mà học sinh cần đạt đến và mức độ đánh giá nhận thức học sinh. Trên cơ sởđó mới xác định được cách đặt câu hỏi trong kiểm tra đánh giá cho phù hợp. Nếu mục tiêu củabài học tập trung theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học thì theo thầy cô chúng tanên sử dụng mức độ nào là chủ yếu trong kiểm tra, đánh giá? Mời các thầy, cô cùng suy chia sẻ và suy ngẫm nhé.

Tham khảo thêm: Mẫu câu hỏi theo mức độ nhận thức của học sinh

Billy Nguyễn (tham khảo internet)

Tweet