Rối loạn nhịp tim không phải lúc nào cũng là bệnh lý. Ngày nay rối loạn nhịp tim ngày càng xuất hiện phổ biến và có xu hướng trẻ hóa, nếu không phát hiện và điều trị kịp thời người bệnh có thể gặp nguy hiểm đến tính mạng.
Nhịp tim là gì?
Hoạt động co bóp của cơ tim được điều khiển bởi hệ thống xung điện [hệ thống điện tim]. Hệ thống này kiểm soát cả tốc độ và mức độ đập của tim. Với mỗi nhịp tim, một tín hiệu điện lan từ đỉnh tim xuống đáy. Khi tín hiệu này lan truyền, nó làm tim co lại tống máu đi nuôi cơ thể, tạo áp suất để hút máu về tim [hoạt động bơm, tống máu như pit-tông xi lanh].
Nhịp tim của người bình thường sẽ rơi vào khoảng 60-100 nhịp/phút. Một trái tim khỏe mạnh sẽ có nhịp đập từ 60- 80 nhịp/phút. Nhưng cũng có những trường hợp đặc biệt có nhịp chậm hơn hoặc nhanh hơn một cách tự nhiên. Khi tuổi càng cao, nhịp tim sẽ thường thay đổi và đó là dấu hiệu của sự thay đổi về sức khỏe.
Nhịp tim được đo bằng số lần co thắt [nhịp đập] của tim mỗi phút [bpm - beat per minute]. Nhịp tim có thể thay đổi theo nhu cầu thể chất của cơ thể, bao gồm cả nhu cầu hấp thu oxy và bài tiết carbon dioxit. Nó thường bằng hoặc gần với xung điện được đo tại bất kỳ điểm ngoại vi nào [ngực, cánh tay...].
Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, nhịp tim người lớn khi nghỉ ngơi, bình thường là 60 - 100bpm. Nhịp tim được gọi là nhanh nghĩa là nhịp tim được xác định trên 100bpm lúc nghỉ ngơi. Nhịp tim được gọi là chậm tức là một nhịp tim được định nghĩa là dưới 60bpm khi nghỉ ngơi. Trong giấc ngủ, nhịp tim chậm đi với tốc độ khoảng 40-50bpm là phổ biến và được coi là bình thường. Khi tim không đập theo cách thông thường, được gọi là rối loạn nhịp tim. Đặc biệt với các trường hợp nhịp tim đập chậm có thể gặp ở một số vận động viên thể hình, vận động viên điền kinh do luyện tập làm chắc cơ, trong đó có cơ tim làm cho tim khỏe nên đập chậm [ví dụ, vận động viên điền kinh có nhịp tim khi nghỉ dưới 40 nhịp/phút]. Một khi cơ tim khỏe hơn nhịp tim sẽ chậm hơn và mỗi nhịp đập đều đặn như vậy vẫn đảm bảo đẩy máu đầy đủ đi nuôi khắp cơ thể. Các trường hợp này không được gọi là rối loạn nhịp tim.
Khi thiếu máu, những tế bào hồng cầu có chức năng cung cấp oxy cho cả cơ thể sẽ bị thiếu hụt. Cơ thể thiếu oxy sẽ gây ra nhiều rối loạn, bao gồm cả rối loạn nhịp tim.
Biểu hiện của rối loạn nhịp tim
Người bệnh có rối loạn nhịp tim nhanh [nhịp nhanh], có thể thấy khó thở, tức ngực, rung trong lồng ngực, hồi hộp, đánh trống ngực, chóng mặt, ngất xỉu hoặc choáng váng…
Người bệnh có loạn nhịp tim chậm, có một số triệu chứng hay gặp như đau thắt ngực, cảm thấy tim đập quá chậm, hay nhầm lẫn, khó tập trung, khó thở, chóng mặt, đánh trống ngực, đổ mồ hôi, mệt mỏi, ngất xỉu hoặc thoáng ngất…
Ngoài ra, có thể gặp tình trạng tim đập không đều [lúc nhanh, lúc chậm], thường là do rung thất hoặc rung nhĩ. Đây là một loại rối loạn nhịp tim khi có một buồng tim đập hỗn loạn, không đồng bộ với các buồng tim còn lại. Điều này làm cho tâm thất hoặc tâm nhĩ rung vô ích, làm giảm hiệu quả bơm máu cho các cơ quan. Người bệnh có thể có triệu chứng đau lồng ngực, khó thở, chóng mặt, đánh trống ngực, thậm chí đột tử do ngừng tim đột ngột.
Nguyên nhân nào gây rối loạn nhịp tim?
Tim hoạt động dựa trên cơ tim, van tim và hệ thần kinh tim. Có nhiều nguyên nhân gây rối loạn nhịp tim nói chung:
Bệnh về tim: Như hẹp, hở van tim, loét sùi van tim, viêm cơ tim, suy tim sung huyết, phì đại tâm thất, tim bẩm sinh… gây hiện tượng rối loạn nhịp tim.
Bệnh rối loạn chuyển hóa [đái tháo đường…]: Người mắc bệnh đái tháo đường dễ bị rối loạn nhịp tim, bởi vì, người đái tháo đường luôn bị thiếu hụt insulin để hấp thụ glucose cho cơ thể, lượng đường trong máu sẽ tăng và cũng gây ra chèn ép thành mạch, khiến tim đập nhanh hơn.
Bệnh rối loạn chức năng tuyến giáp: Làm cho các cơ quan đều bị ảnh hưởng, trong đó có trái tim. Chức năng tuyến giáp rối loạn đồng nghĩa với việc lượng hormon sản xuất ra sẽ thấp hoặc cao hơn bình thường. Nếu thấp hơn sẽ khiến giảm nhịp tim và giảm tốc độ tuần hoàn. Ngược lại, nồng độ hormon cao lại khiến tim đập nhanh, có thể dẫn đến những kết cục đáng sợ như hôn mê sâu thậm chí tử vong.
Rối loạn gen: Theo ông Kenneth Offit - Trưởng ban Di truyền học tại Bệnh viện Denver Health [Mỹ]: “Sự xáo trộn gen ở cơ tim có liên quan mật thiết đến các hội chứng gây bệnh loạn nhịp tim, diễn biến nặng có thể dẫn đến đột tử.”
Thiếu máu: Người bị thiếu máu đôi khi thấy tim đập mạnh và nhanh bất thường, lý do là khi thiếu máu, những tế bào hồng cầu có chức năng cung cấp oxy cho cả cơ thể sẽ bị thiếu hụt. Cơ thể thiếu oxy sẽ gây ra nhiều rối loạn, bao gồm cả rối loạn nhịp tim.
Thần kinh căng thẳng [stress]: Là một trong các nguyên nhân gây rối loạn nhịp tim. Trong thời buổi hối hả hiện nay, luôn có những áp lực trong công việc, gia đình, tài chính... Khi những căng thẳng bị đẩy đến đỉnh điểm, vượt qua ngưỡng chịu đựng có thể xuất hiện tim đập nhanh, trống ngực dồn dập. Đây chính là cách cơ thể báo rằng không nên tiếp nhận thêm bất cứ sự lo lắng mệt mỏi nào nữa. Hãy thư giãn để trái tim bạn được hoạt động với công suất bình thường mà thôi.
Sử dụng chất kích thích: Rượu, bia, trà đặc, cà phê, thuốc lá, ma túy... là các chất kích thích phổ biến gây rối loạn nhịp tim. Ngoài ra, rối loạn nhịp tim còn có thể do sử dụng một số thuốc trong điều trị bệnh tim mạch, bệnh tăng huyết áp hoặc bệnh hen suyễn… hoặc rối loạn nhịp tim do cơ thể bị mất nước [trong bệnh tiêu chảy, sốt…]. Khi cơ thể ở vào tình trạng mất nước nghiêm trọng sẽ dẫn đến những thay đổi trong chất điện giải. Có thể hiểu đơn giản, dòng điện khi bị chặn sẽ chạy vòng theo chiều ngược lại, cản luôn xung điện bình thường kế tiếp, rồi tiếp tục chạy vòng tạo nhịp nhanh. Quá trình này sẽ khiến tim đập dồn dập, lâu ngày gây ra chứng rối loạn nhịp tim.
Cần làm gì khi bị rối loạn nhịp tim?
Rối loạn nhịp tim là do sự bất thường trong chuỗi hoạt động của tim dẫn đến tình trạng tim bơm máu không hiệu quả. Vì vậy, khi nghi ngờ rối loạn nhịp tim cần được khám bệnh một cách toàn diện, tốt nhất là khám chuyên khoa tim mạch để được phát hiện và điều trị kịp thời. Những người đang mắc một số bệnh làm rối loạn nhịp tim [đái tháo đường, bệnh tuyến giáp trạng, bệnh tim mạch…] cần tích cực điều trị theo chỉ định của bác sĩ.
Tùy vào nguyên nhân và từng loại rối loạn nhịp tim mà bác sĩ đưa ra phương pháp khác nhau.
Đối với nhịp tim chậm có thể dùng thuốc. Nếu không hiệu quả, bác sĩ sẽ sử dụng máy tạo nhịp tim, cấy dưới cơ ngực của bệnh nhân. Máy sẽ hỗ trợ tạo các xung điện, hỗ trợ kích thích và khôi phục tần số tim cần thiết, tránh đột tử…
Điều trị nhịp tim nhanh có thể dùng các biện pháp như: Thuốc chống loạn nhịp để kiểm soát và khôi phục nhịp tim bình thường; liệu pháp phế vị [thao tác đặc biệt này được dùng để ngăn chặn chứng nhịp nhanh trên thất bằng việc tác động lên dây thần kinh phế vị và hệ thống thần kinh kiểm soát nhịp tim]; đốt điện [các sóng điện sẽ đốt các ổ nhịp tim bệnh lý hoặc đốt đường dẫn truyền điện học phụ của tim... để phòng ngừa nhịp tim không đều, nhịp nhanh]; sốc chuyển nhịp [tác động lên các xung điện để khôi phục nhịp tim bình thường]. Khi các phương pháp can thiệp trên không hiệu quả, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật để điều trị rối loạn nhịp tim.
Rối loạn nhịp tim là gì? Rối loạn nhịp tim là một nhóm bệnh lý mà trong đó các xung điện điểu khiển và điều hòa nhịp tim không hoạt động như bình thường. Khi đó, người bệnh có nhịp tim bất thường, có thể tim đập quá nhanh, quá chậm hay không đều, nhịp tim bất thường lúc nhanh lúc chậm. Tuy vậy, hầu hết những người gặp phải tình trạng sức khỏe này đều có thể sống bình thường nếu được chẩn đoán và điều trị rối loạn nhịp tim sớm.
Nhịp tim là số lần tim bạn đập được trong một phút. Tốc độ xung ở mỗi người thì khác nhau. Nhịp đập của bạn thấp hơn khi bạn nghỉ ngơi và tăng lên khi bạn tập thể dục [cơ thể cần nhiều máu giàu oxy hơn khi tập thể dục].
Đối với người trưởng thành có sức khỏe tim mạch tốt, nhịp tim sẽ đập đều đặn dao động từ 60 đến 90 nhịp mỗi phút. Ngoài ra, nhịp xoang bình thường sẽ không gây ra các triệu chứng gì, đôi khi bạn cảm thấy tim đập nhanh hồi hộp trong một số hoàn cảnh như: lo lắng, sốt,… tuy nhiên các triệu chứng này sẽ mau chóng quay lại bình thường.
Rối loạn nhịp tim là bệnh gì?
Rối loạn tim mạch là gì? Rối loạn nhịp tim là tình trạng tốc độ hay nhịp đập của tim bất thường. Điều đó nghĩa là nhịp tim không ổn định, tim bạn có thể đập quá nhanh, quá chậm hoặc có nhịp tim không đều.
Khi nhịp tim lúc nghỉ ngơi cao hơn 100 nhịp trong 1 phút thì được đánh giá là nhịp tim nhanh. Nếu nhịp tim lúc nghỉ ngơi ít hơn 60 nhịp/ phút được xem là nhịp tim chậm. Một số loại rối loạn nhịp tim chính là:
- Rung tâm nhĩ: đây là loại rối loạn phổ biến nhất, trong đó tim đập không đều và nhanh hơn bình thường.
- Nhịp nhanh trên thất: có những đợt nhịp tim nhanh bất thường khi nghỉ ngơi.
- Nhịp tim chậm: tim đập chậm hơn bình thường.
- Block tim: nhịp tim chậm hơn bình thường và có thể khiến người bệnh trụy tim.
- Rung tâm thất: tình trạng nhịp tim nhanh và hỗn loạn, có khả năng gây mất ý thức và đột tử nếu không được điều trị ngay lập tức.
Tình trạng nhịp tim không ổn định thường nặng dần lên do cơ tim suy yếu hoặc bị tổn thương theo thời gian. Tuy nhiên, bạn có thể thực hiện một lối sống lành mạnh cho tim mạch để giảm bớt tiến triển bệnh.
Triệu chứng rối loạn nhịp tim
Căn bệnh này có khi không gây ra bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào. Bác sĩ có thể phát hiện nhịp tim bạn có vấn đề trong khi kiểm tra sức khỏe định kỳ. Tuy nhiên, nếu có một số dấu hiệu và triệu chứng thì cũng không đồng nghĩa với việc bạn đang gặp phải một vấn đề bệnh tim nghiêm trọng.
Một số triệu chứng rối loạn nhịp tim được ghi nhận là:
- Cảm nhận thấy nhịp tim đập trong lồng ngực, giống như cảm giác bồi hồi, hồi hộp, đánh trống ngực
- Cảm nhận thấy nhịp tim nhanh hoặc chậm
- Đau ở ngực
- Thở nông hay khó thở
- Tâm trạng lo âu
- Cảm thấy mệt mỏi
- Chóng mặt hoa mắt, choáng váng
- Đổ mồ hôi
- Ngất xỉu hoặc có cảm giác muốn ngất đi
Khi nào thì bạn nên đến gặp bác sĩ?
Rối loạn nhịp tim có thể khiến bạn cảm thấy tim đang đập quá nhanh hay quá chậm. Các dấu hiệu và triệu chứng mà bạn gặp phải đều là kết quả từ việc nhịp tim không như bình thường khiến tim không hoạt động hiệu quả. Nếu bạn thấy các biểu hiện trên xảy ra đột ngột, hãy đến cơ sở y tế gần nhất để kiểm tra.
>>> Bạn có thể quan tâm: Loạn nhịp xoang: Rối loạn nhịp tim lành tính
Nguyên nhân rối loạn nhịp tim
Một số vấn đề sức khỏe có thể dẫn đến hoặc gây ra tình trạng này, bao gồm:
Ngoài ra, một vài tác nhân cũng có khả năng gây ra rối loạn nhịp, như:
- Hút thuốc lá
- Uống quá nhiều thức uống có cồn hay caffein
- Lạm dụng chất kích thích
- Căng thẳng hoặc lo lắng quá mức
- Sử dụng một số thuốc và thực phẩm chức năng
- Yếu tố di truyền [gene]
>>> Bạn có thể quan tâm: Giải đáp: Bệnh rối loạn nhịp tim có chữa khỏi được không?
Chẩn đoán rối loạn nhịp tim
Để chẩn đoán tình trạng này, bác sĩ sẽ đánh giá các triệu chứng và xem qua tiền sử bệnh, đồng thời thăm khám sức khỏe của bạn. Bên cạnh đó, họ sẽ cần thực hiện thêm một số thử nghiệm để biết được khả năng hoạt động của tim. Các thử nghiệm đó có thể là:
Rối loạn nhịp tim và cách điều trị
Không phải trường hợp nào người bệnh cũng cần phải điều trị y tế cho chứng loạn nhịp tim. Thông thường, tình trạng này sẽ cần điều trị nếu gây ra các triệu chứng đáng chú ý hoặc khiến bạn có nguy cơ bị rối loạn nhịp nghiêm trọng, hay gặp phải biến chứng nguy hiểm. Nếu có một nguyên nhân gây ảnh hưởng đến nhịp tim, chẳng như bị suy tim, bác sĩ sẽ tập trung điều trị vấn đề đó.
Những phương pháp có thể lựa chọn trong điều trị rối loạn nhịp tim gồm:
- Sử dụng thuốc: giúp giải quyết hoặc ngăn ngừa loạn nhịp tim hoặc kiểm soát nhịp tim. Cách thức này thường chỉ được lựa chọn trong điều trị nhịp tim nhanh vì chưa có loại thuốc nào cho thấy tác dụng làm tăng nhịp tim rõ ràng ở người có nhịp tim chậm.
- Sốc điện chuyển nhịp [cardioversion]: một phương pháp điều trị sử dụng dòng diện để giúp cho nhịp tim quay trở về bình thường. Trong quá trình thực hiện, bạn sẽ được gây mê.
- Cấy ghép máy tạo nhịp tim [pacemarker]: một thiết bị nhỏ hoạt động bằng pin được cấy vào trong lồng ngực. Thiết bị này sẽ tạo ra các tín hiệu điện giống như tín hiệu tự nhiên từ tim khỏe mạnh để giúp tim đập ở tốc độ bình thường.
- Cấy máy khử rung tim [ICD]: một thiết bị tương tự máy tạo nhịp tim, giúp theo dõi nhịp tim và làm tim đập trở lại nhịp bình thường bất cứ khi nào cần.
>>> Bạn có thể quan tâm: Cấy thiết bị vào cơ thể để chữa bệnh tim
Rối loạn nhịp tim có nguy hiểm không?
Như đã đề cập bên trên, rối loạn nhịp tim có rất nhiều loại và không phải loại nào cũng gây ra những vấn đề nghiêm trọng. Ngược lại, có loại rối loạn có thể có những diễn biến khó lường và gây tử vong cao, chẳng hạn như rung tâm thất. Một số loại còn làm tăng nguy cơ gặp phải các vấn đề nghiêm trọng như:
- Đột quỵ. Nhịp tim bất thường có nhiều khả năng làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông trong mạch. Khi cục máu đông này vỡ ra thành nhiều mảnh nhỏ, chúng sẽ đi theo dòng máu và có thể lên não. Tại đó, nếu chúng gây hẹp hoặc tắc nghẽn mạch, khiến lưu lượng máu lên não bị gián đoạn sẽ gây ra đột quỵ.
- Suy tim. Nếu khả năng bơm máu của tim không hiệu quả trong một thời gian dài do nhịp tim bất thường, tình trạng suy tim có thể xảy ra.
Phòng ngừa bệnh
Để giảm thiểu nguy cơ gặp phải tình trạng rối loạn nhịp tim hay các bệnh tim mạch nói chung, bạn nên thực hiện một lối sống lành mạnh, tốt cho tim như:
- Thực hiện chế độ ăn tốt cho tim mạch. Nên tăng cường bổ sung các loại trái cây, hay ngũ cốc nguyên hạt, rau, củ, quả. Đồng thời, chỉ nên ăn thịt gia cầm bỏ da, đậu và thực phẩm không chứa chất béo. Đặc biệt các loại có chứa nhiều chất béo bão hòa, và cholesterol cao như là lòng đỏ trứng, hay các loại thịt đỏ.
- Duy trì các hoạt động thể chất thường xuyên và giữ cân nặng bình thường. Bạn có thể bắt đầu tập một số môn thể thao phù hợp với sức khỏe, lý tưởng nhất là nên duy trì từ 30 đến 45 phút mỗi ngày. Đồng thời, giảm cân sẽ giúp ổn định lại chỉ số cholesterol và huyết áp.
- Tránh hút thuốc
- Hạn chế hoặc tránh uống thức uống có cồn và caffein
- Giảm bớt căng thẳng hay giận dữ quá mức có thể làm nhịp tim không đều
- Đọc kỹ hướng dẫn trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, một số thuốc có chứa những chất gây kích thích tim đâp nhanh hơn
- Đi khám sức khỏe định kỳ, thường xuyên
- Tập các phương pháp kiểm soát hơi thở và nhịp tim như hít sâu thở chậm sẽ thúc đẩy ổn định lại nhịp tim
- Khi nhịp tim tăng nhanh hoặc bạn thấy khó chịu ở ngực,…, bạn nên ngồi nghỉ tại chỗ, tìm người hỗ trợ. Nếu triệu chứng đó lặp đi lặp lại, bạn nên đến bác sĩ khoa tim mạch để được điều trị tốt nhất
Trên đây là những chia sẻ của Hello Bacsi về triệu chứng loạn nhịp tim, nguyên nhân gây bệnh và cách điều trị. Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn sẽ chú ý xem mình có đang gặp phải các dấu hiệu như trên, để kịp thăm khám bác sĩ và được chữa trị kịp thời trước khi xảy ra các biến chứng về sau.
>>> Bạn có thể quan tâm: Người bị rối loạn nhịp tim nên ăn gì? [Bác sĩ tư vấn]
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.