Tác dụng của phép so sánh trong câu Quê hương là chùm khế ngọt

Giáo viên: Nguyễn Tân Duyên


Câu 1: So sánh là gì? Lấy ví dụ về so sánh?
Câu 2: Vẽ mô hình cấu tạo đầy đủ của một phép so sánh? Điền phép so
sánh trong câu thơ sau vào mô hình
Quê hương là chùm khế ngọt
Cho con trèo hái mỗi ngày
( Quê hương- Đỗ Trung Quân)


ĐÁP ÁN
Câu 1: So sánh là gì? Lấy ví dụ về so sánh?
So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có
nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Ví dụ:

Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra


Câu 2: Vẽ mô hình cấu tạo đầy đủ của một phép so sánh? Điền phép so
sánh trong câu thơ sau vào mô hình
Quê hương là chùm khế ngọt
Cho con trèo hái mỗi ngày
( Quê hương- Đỗ Trung Quân)
Vế A( sự vật
đươc ss)
Quê hương

Phương diện

so sánh

Từ so sánh

là

Vế B( Sự vật
được dùng để
SS)
chùm khế ngọt


Nó
chần
chẫn
như cái
đòn
càn.

Nó bè bè
như cái
quạt
thóc .

Nó sừng
sững như
cái cột đình.

Nó sun
sun như

con đỉa.

Nó tun tủn như
cái chổi sể cùn



* Ngữ liệu và phân tích ngữ liệu
a. Ngữ liệu 1

I. Hình thành kiến thức mới
1. Các kiểu so sánh

Những ngôi sao thức ngoài kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời

(Trần Quốc Minh)
Chẳng bằng

So sánh không ngang
bằng

Là

So sánh ngang bằng

Có hai kiểu so sánh:
- So sánh ngang bằng

- So sánh không ngang bằng


* Ngữ liệu và phân tích ngữ liệu

I. Hình thành kiến thức mới
1. Các kiểu so sánh

a. Ngữ liệu 1

Có hai kiểu so sánh:

Những ngôi sao thức ngoài kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời

(Trần Quốc Minh)
Chẳng bằng: không bằng, kém
Là: như, như là, tựa là, y như..

- So sánh ngang bằng
- So sánh không ngang bằng


* Ngữ liệu và phân tích ngữ liệu

I. Hình thành kiến thức mới
1. Các kiểu so sánh


Là, như, y như,
giống như, tựa
như là, bao
nhiêu, bấy
nhiêu

Các
từ
so
sánh Hơn, hơn là,
không bằng,
chưa bằng,
chẳng bằng.

So sánh
ngang bằng

Có hai kiểu so sánh:
- So sánh ngang bằng.
- So sánh không ngang bằng.
* Ghi nhớ 1: (SGK/42)

So sánh
không
ngang bằng


Bài tập nhanh: Tìm phép so sánh và cho biết chúng thuộc kiểu
so sánh nào?
a. Tiếng hát trong như suối ngọc tuyền


So sánh ngang bằng

Êm như hơi gió thoảng cung tiên.
b. Thà rằng ăn bát cơm rau

So sánh không ngang bằng

Còn hơn cơm thịt nói nhau nặng lời.
c. Ai ơi chớ bỏ ruộng hoang
Bao nhiêu tấc đất, tấc vàng bấy nhiêu
(Ca dao)

So sánh ngang bằng


* Ngữ liệu và phân tích ngữ liệu
b. Ngữ liệu 2(sgkT 42)

I. Hình thành kiến thức mới

1. Các kiểu so sánh
- Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tự cành cây 2. Tác dụng của so sánh
rơi phập xuống đất như cho xong
chuyện

- Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo
mấy vòng trên không
- Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái
đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng

như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật
chỉ ở hiện tại
- Có chiếc như sợ hãi, ngần ngại rụt
rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất
mình muốn bay trở lại



* Ngữ liệu và phân tích ngữ liệu
b. Ngữ liệu 2(sgkT 42)
Chiếc lá so sánh với mũi tên, cành
cây, con chim bị lảo đảo

I. Hình thành kiến thức mới
1. Các kiểu so sánh
2. Tác dụng của so sánh

- Gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự
Cách rụng khác nhau của những vật, sự việc được cụ thể, sinh động
hơn.
chiếc lá
Quan điểm của tác giả về sự
sống và cái chết

- Biểu hiện tư tưởng, tình cảm


* Ngữ liệu và phân tích ngữ liệu

I. Hình thành kiến thức mới


b. Ngữ liệu 2

1. Các kiểu so sánh
2. Tác dụng của so sánh

Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn ngủ biết học hành là ngoan.
Trẻ em là tương lai của đất nước,
cần được chăm sóc, giáo dục

- Gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự
vật, sự việc được cụ thể, sinh động
hơn.

Tình yêu thương, sự chăm lo của Bác - Biểu hiện tư tưởng, tình cảm
sâu sắc.
đối với thế hệ trẻ
* Ghi nhớ 2 (SGK/42)


* Ví dụ
a. Núi cao như đột ngột hiện ra chắn ngang trước mặt.
(Vượt thác Võ Quảng)
b.

Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.
(Ca dao)

*Lưu ý: Không phải tất cả những từ: Là, như, y như, giống như,

tựa như đều là từ so sánh.


Thảo luận nhóm:
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
(Ca dao)
Hãy tìm phép so sánh trong câu ca dao và phân tích tác dụng?

Trả lời:
- Công cha so sánh với núi Thái Sơn => Công lao to lớn của cha
không gì có thể đo đếm kể hết được
- Nghĩa mẹ so sánh với nước trong nguồn => Công lao to lớn của
mẹ không bao giờ vơi cạn.Tình mẹ trong trẻo, mát lành
Giáo dục lòng biết ơn, kính trọng cha mẹ


Thảo luận nhóm:
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
(Ca dao)
Hãy tìm phép so sánh trong câu ca dao và phân tích tác dụng?
Các bước phân tích giá trị phép tu từ so sánh
Bước 1: Xác định A và B
Bước 2: Phân tích đặc điểm của B
Bước 3: Từ đặc điểm của B suy ra A
Bước 4: Tổng hợp giá trị diễn đạt của phép tu từ ( giá trị gợi hình,
gợi cảm)



Bài tập vận dụng về nhà
Bà như quả đã chín rồi
Càng thêm tuổi tác càng tươi lòng vàng
(Ca dao)
Hãy tìm phép so sánh trong câu ca dao và phân tích tác dụng?


II. Luyện tập
Bài tập 1: Chỉ ra các phép so sánh trong những khổ thơ dưới đây:
Cho biết chúng thuộc kiểu so sánh nào ? Phân tích tác dụng gợi
hình, gợi cảm của một phép so sánh mà em thích.
a. Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè

So sánh ngang bằng

Tỏa nắng xuống lòng sông lấp loáng.
(Tế
Hanh)
Tác dụng: Tâm hồn tràn đầy nhựa sống và tình yêu thiết tha với quê hương


II. Luyện tập
Bài tập 2:
Tìm thành ngữ liên quan đến những hình ảnh sau và đặt câu
với những thành ngữ vừa tìm được


Chậm như rùa
- Cậu làm việc chậm như rùa

Đẹp/ tươi như hoa
- Cô ấy tươi như hoa


KHÁI NIỆM

PHÂN LOẠI

TÁC DỤNG

SO SÁNH
CẤU TẠO

VẾ A

PD SO SÁNH

TỪ SO SÁNH

VẾ B


HOẠT ĐỘNG NỐI TIẾP
- Về nhà học bài, xem lại vd và làm BT còn lại.
+ Soạn bài Nhân hóa
- Thế nào là nhân hóa?
- Tác dụng của phép nhân hóa?

- Các kiểu nhân hóa thường gặp?




Bài tập bổ sung làm nhanh: Điền từ chỉ ý so
sánh thích hợp vào các câu tục ngữ, thành
ngữ. như
1. Đẹp .
nhưhoa.
2. Nhanh .. cắt.
như thể
3. Miệng cười hoa
ngâu.
như thể
Cái khăn đội
đầu .. hoa sen.
như
4. Như
Đôi ta . lửa như
mới nhen,
. trănglà
mới mọc, .. đèn mới khêu.
5. Gió thổi ..như
chổi trời.
6. Công cha
núi Thái Sơn
như
Nghĩa mẹ
.. nước trong nguồn chảy ra.

hơn
7.Tốt gỗ tốt nước
hơn sơn.
8. Một giọt máu đàohơn
.. ao nước lã.
9. Chết trong còn bằ

sống đục.
ng
10. Một đêm nằm . một năm ở.