PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC LUẬT

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây  [210.08 KB, 17 trang ]

0

TRƯỜNG ðẠI HỌC CẦN THƠ
TRUNG TÂM ðÀO TẠO TỪ XA
o0o







TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN HỌC TẬP


PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
KHOA HỌC LUẬT



Biên soạn: TS. PHAN TRUNG HIỀN











Lưu hành nội bộ
Năm 2010





1


PHẦN MỞ ðẦU


Trong chương trình ñào tạo cử nhân luật ở nước ta có rất nhiều môn học cung cấp các
kiến thức trực tiếp về nhà nước và pháp luật, các môn học luật chuyên ngành, các kỹ năng
soạn thảo văn bản Tuy nhiên, các nội dung về phương pháp và kỹ năng ñể nghiên cứu
và phân tích luật các ngành luật nêu trên cũng như phương pháp thực hiện một công trình
khoa học thì gần như chưa ñược chú trọng ñúng mức. Quyển hướng dẫn học tập môn
Phương pháp nghiên cứu khoa học luật mong muốn cung cấp cho người học chuyên luật
về các phương pháp, kỹ năng cần thiết trong quá trình thực hiện một công trình khoa học
luật cũng như phân tích câu chữ, ý tứ của luật.


Mặc dù ñã có nhiều cố gắng, song trong quá trình biên soạn chắc chắn có những nội dung
có thể chưa làm hài lòng tất cả người ñọc. Vì vậy, người viết rất mong nhận ñược những
ñóng góp, phản hồi ñể các nội dung ñược hoàn thiện hơn cho các lần biên tập sau.




Ts. Phan Trung Hiền













2


KHÁI QUÁT CHUNG VỀ MÔN HỌC
Môn học cung cấp các kiến thức về phương pháp và kỹ năng nhằm:
- Hộ trợ cho sinh viên thực hiện và hoàn thành một công trình khoa học luật [niên
luận, luận văn, bài báo khoa học].
- Nghiên cứu và phân tích câu chữ trong văn bản quy phạm pháp luật.
MỤC TIÊU MÔN HỌC
Nhằm cung cấp, hộ trợ cho người học trong việc thực hiện một công trình nghiên cứu
khoa học luật [ñặc biệt là luận văn, niên luận] và phương pháp, kỹ năng ñể nghiên cứu,
phân tích luật viết có hiệu quả.

YÊU CẦU MÔN HỌC

ðể học tốt môn học này yêu cầu sinh viên phải trang bị một số kiến thức lý luận về
logic học, hiểu biết nhất ñịnh về pháp luật, có tư duy trừu tượng và có các tài liệu lý luận
liên quan ñến nội dung phương pháp, kỹ năng nghiên cứu công trình khoa học, phân tích
luật. Bên cạnh việc nghiên cứu sách tham khảo, chuyên khảo, thì tất yếu sinh viên phải
cập nhật các thông tin nghiên cứu khoa học luật, cách thức nghiên cứu, phân tích luật
trong các công trình cụ thể của các giáo viên, sinh viên ngành luật.

CẤU TRÚC MÔN HỌC
Môn học ñược chia thành 2 phần gồm 7 chuyên ñề. Cụ thể như sau:
Phần 1. Phương pháp thực hiện một công trình khoa học luật
Chuyên ñề 1. Chuẩn bị thực hiện luận văn
1. Luận văn là gì?
2. ðặc ñiểm của luận văn cử nhân luật
3. Tiêu ñề luận văn [Tên ñề tài]
4. Xây dựng ñề cương nghiên cứu
5. Tìm tài liệu và sắp xếp tài liệu

Chuyên ñề 2. Phần mở ñầu của luận văn
1. Phần mở ñầu  những ñiều cần lưu ý
2. Lý do nghiên cứu [Tính cấp thiết của ñề tài]
3. Tình hình nghiên cứu
4. Mục ñích nghiên cứu
5. Phạm vi nghiên cứu
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
7. Kết quả nghiên cứu
8. Nội dung nghiên cứu [Bố cục ñề tài]

3
9. Các nội dung khác có liên quan


Chuyên ñề 3. Phần các chương của luận văn
1. Giới thiệu chung các chương
2. Các bộ phận hợp thành trong một chương
3. Chương nghiên cứu lý luận
4. Chương phân tích luật
5. Chương nghiên cứu việc áp dụng pháp luật vào thực tiễn

Chuyên ñề 4. Phần kết luận
1. Giới thiệu chung về kết luận
2. Các phần trong kết luận

Phần 2. Phương pháp phân tích luật viết
Chuyên ñề 5. Sự cần thiết về nghiên cứu và phân tích luật viết ở Việt Nam
1. Khái niệm về luật viết
2. Sự cần thiết của việc nghiên cứu và phân tích luật viết

Chuyên ñề 6. Các phương pháp phân tích chủ yếu
1. Phương pháp truyền thống
2. Phương pháp phân tích phát triển
3. Phương pháp phân tích lịch sử


4

NỘI DUNG

PHẦN 1. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN MỘT CÔNG TRÌNH KHOA HỌC LUẬT

CHUYÊN ðỀ 1. CHUẨN BỊ THỰC HIỆN LUẬN VĂN
A. NỘI DUNG CƠ BẢN

1. Luận văn là gì?
Niên luận: Niên luận là bài luận của một niên khóa [một năm học, thường là năm thứ
ba trong ñào tạo cử nhân luật]. ðây là bài luận nhằm tập dượt sinh viên làm quen với
việc viết lách và thể hiện chính kiến về một vấn ñề khoa học.
Luận văn cử nhân luật: Luận văn cử nhân luật yêu cầu thể hiện kiến thức pháp lý cơ
bản, ứng dụng vấn ñề cơ sở, có sự cân ñối nhất ñịnh giữa khoa học luật và thực tiễn
pháp lý. Ngoài việc nắm bắt vấn ñề khoa học luật, giải thích ñược nó, người viết ñòi
hỏi phải soi rọi lý thuyết vào thực tiễn pháp lý, từ ñó mà có thể ñưa ra một số ñề xuất
cơ bản. Tùy vào từng ñơn vị ñào tạo luật, ñộ dài của Luận văn ñược quy ñịnh có thể
khác nhau, nhưng tối thiểu phải là 30 trang [thông thường là 30  80 trang].
2. ðặc ñiểm của luận văn cử nhân luật
Là một công trình khoa học luật, luận văn cử nhân luật cần phải bảo ñảm các yếu tố:
- Tính khách quan
- Tính khoa học luật
- Tính mới
- Tính thực tiễn
- Tính chặt chẽ về mặt hình thức
3. Tiêu ñề luận văn [tên ñề tài]
Khi chọn tiêu ñề [tên ñề tài] cần chú ý một số ñiểm sau:
- ðề tài phải hội ñủ các yếu tố: tính khách quan, tính khoa học, tính mới, tính thực
tiễn và tính chặt chẽ về mặt câu chữ. Vấn ñề nghiên cứu phải ñược phát hiện ra
chứ không thể nghĩ ra.
1

- Tiêu ñề luận văn nên có ñịnh hướng rõ ràng, nếu ñược nên thể hiện cả góc ñộ tiếp
cận [lý luận, pháp lý hay thực tiễn].
- ðề tài phải xác ñịnh ñịnh hướng, nhiệm vụ thực hiện.
- Khi ñặt tên ñề tài cũng cần phải lưu ý ñến cái riêng và cái chung, phạm vi của việc
nghiên cứu lý luận và nghiên cứu thực tiễn sao cho bảo ñảm tính khoa học.
- Tên ñề tài phải ngắn gọn, súc tích.

- Tên ñề tài phải ñơn nghĩa.
- Cần phải nắm chắc nội hàm [nội dung hàm chứa] của các từ trong tiêu ñề.
4. Xây dựng ñề cương nghiên cứu

1
PGS.TS. ðỗ Công Tuấn, Lý luận và phương pháp nghiên cứu khoa học, NXB Chính trị quốc gia, Hà
Nội, 2004, tr.47.
5
Khi tên ñề tài ñược thông qua, yêu cầu ñầu tiên là sinh viên phải xây dựng ñược ñề
cương nghiên cứu. ðề cương nghiên cứu thể hiện bố cục của luận văn, bao gồm: mục
lục, phần mở ñầu, các chương, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục [nếu
có].
5. Tìm tài liệu và sắp xếp tài liệu
ðối với chuyên ngành luật, người viết có hai mảng tài liệu cần tìm. Thứ nhất là tài liệu
lý luận và pháp lý. Thứ hai là tài liệu thực tiễn [thi hành pháp luật hay áp dụng pháp
luật]. Khi tìm kiếm và sử dụng các nguồn tài liệu, nên chú ý ba yếu tố:
- Chính thức, chính thống [official].
- Nguyên bản, nguyên gốc [original].
- ðáng tin cậy [reliable].
B. CÂU HỎI ÔN TẬP
1. Nêu khái niệm và ñặc ñiểm của luận văn cử nhân luật? Phân biệt luận văn và niên luận.
2. Khi chọn tiêu ñề luận văn, phải lưu ý những yếu tố nào?
3. Nêu nguyên tắc tìm kiếm và sử dụng nguồn tài liệu.

C. TÀI LIỆU THAM KHẢO
Ts. Phan Trung Hiền, ðể hoàn thành tốt luận văn ngành luật, Nxb Chính trị quốc gia,
10/2009.
Ts. Nguyễn Ngọc ðiện, Một số vấn ñề lý luận về các phương pháp nghiên cứu và
phân tích luật viết, Nxb Tư pháp 2006.
Ts. Phan Trung Hiền, Hướng dẫn học tốt môn Pháp luật ñại cương, Nxb Chính trị

Quốc gia, Hà Nội, 8/2009.
PGS.TS. ðỗ Công Tuấn, Lý luận và phương pháp nghiên cứu khoa học, NXB Chính
trị quốc gia, Hà Nội, 2004.

CHUYÊN ðỀ 2. PHẦN MỞ ðẦU CỦA LUẬN VĂN

A. NỘI DUNG CƠ BẢN
1. Phần mở ñầu - những ñiều cần lưu ý
Phần mở ñầu là những lời giới thiệu sơ khởi, dẫn dắt người ñọc ñến nội dung, tạo mối
dây liên hệ giữa luận văn và người ñọc nên nó có vai trò quyết ñịnh trong việc tạo ra
ấn tượng ñối với luận văn. Trong phần mở ñầu, thông thường người viết cần phải nêu
các nội dung sau:
- Lý do nghiên cứu [Tính cấp thiết của ñề tài]
- Tình hình nghiên cứu
- Mục ñích, ñối tượng nghiên cứu
6
- Phạm vi nghiên cứu
- Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
- Kết quả nghiên cứu
- Bố cục của ñề tài
Các nội dung này lần lượt ñược lý giải trong các mục tiếp theo ngay sau ñây.
2. Lý do nghiên cứu [Tính cấp thiết của ñề tài]
Lý do nghiên cứu là phần thuyết phục người ñọc rằng tại sao người viết lại chọn ñề tài
này mà không là ñề tài khác về hai phương diện khách quan và chủ quan. Nhìn chung,
người viết nên tập trung phân tích dưới các góc ñộ sau ñây:
- Về phương diện chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội;
- Về phương diện sáng kiến, ban hành pháp luật;
- Về phương diện thi hành, áp dụng pháp luật;
- Về phương diện nghiên cứu luật [khoa học luật];
- Về ñặc thù của ngành công tác, phục vụ cho ñơn vị công tác [hiện tại hoặc tương

lai];
- Về khả năng, sở thích và ñiều kiện nghiên cứu
3. Tình hình nghiên cứu
Việc xác ñịnh tình hình nghiên cứu ñề tài sẽ hộ trợ cho người viết luận văn như sau:
- Những nội dung mà các nghiên cứu trước ñây ñã thực hiện, ñã hoàn thành.
- Thông qua việc xác ñịnh tình hình nghiên cứu, người viết có thể tiếp cận vấn ñề một
cách toàn diện, có hệ thống, góp phần vào việc xây dựng nền khoa học luật của ñất
nước.
- Xác ñịnh ñược tính mới của ñề tài.
4. Mục ñích nghiên cứu
Nghiên cứu là một hoạt ñộng có mục ñích, do vậy, không thể có một kết quả tốt nếu
không có mục ñích, mục tiêu rõ ràng. Trên cơ sở mục ñích chung của ñề tài, người
viết xác ñịnh các mục tiêu nghiên cứu cụ thể. Có những nhóm mục ñích sau:
- Nghiên cứu ứng dụng.
- Nghiên cứu khoa học luật.
5. Phạm vi nghiên cứu
Trong phạm vi nghiên cứu, người viết nên xác ñịnh rõ: thời gian, không gian, ñối
tượng nghiên cứu, giới hạn nội dung nghiên cứu. Những ñiều này sẽ ñịnh khung
phạm vi ranh giới ñể làm rõ nội dung trọng tâm.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Phương pháp luận là những cơ sở lý luận, hệ tư tưởng, những tiền ñề xuất phát ñiểm
mà người viết chọn ñể dựa làm ñó làm nền tảng nhằm xây dựng cách thức tiếp cận
những nội dung của ñề tài.
Phương pháp nghiên cứu là phương thức, thao tác ñược người viết lựa chọn, sử dụng
ñể sáng tạo ra các tri thức mới về ñối tượng.
7. Kết quả nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu chính là bức tranh mà người viết phác thảo về triển vọng thu lượm
của ñề tài sau khi nghiên cứu.
7
8. Nội dung nghiên cứu [bố cục ñề tài]

Theo bố cục truyền thống, ñề tài thường có ba chương: chương một nghiên cứu về
phương diện lý luận, chương hai nghiên cứu về phương diện pháp lý và chương ba
nghiên cứu về thực tiễn áp dụng pháp luật.
B. CÂU HỎI ÔN TẬP
1. Phần mở ñầu của luận văn bao gồm những nội dung nào?
2. Hãy phân biệt phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu.

C. TÀI LIỆU THAM KHẢO
Ts. Phan Trung Hiền, ðể hoàn thành tốt luận văn ngành luật, Nxb Chính trị quốc gia,
10/2009.
Ts. Nguyễn Ngọc ðiện, Một số vấn ñề lý luận về các phương pháp nghiên cứu và
phân tích luật viết, Nxb Tư pháp 2006.
Ts. Phan Trung Hiền, Hướng dẫn học tốt môn Pháp luật ñại cương, Nxb Chính trị
Quốc gia, Hà Nội, 8/2009.
PGS.TS. ðỗ Công Tuấn, Lý luận và phương pháp nghiên cứu khoa học, NXB Chính
trị quốc gia, Hà Nội, 2004.


CHUYÊN ðỀ 3. CÁC CHƯƠNG TRONG LUẬN VĂN

A. NỘI DUNG CƠ BẢN
1. Giới thiệu chung về các chương
Về bố cục
ðề tài cử nhân luật thông thường ñược chia làm ba chương. Cá biệt, một số ñề tài gồm
hai chương, bốn chương hoặc năm chương. Những ñề tài luận văn thạc sỹ luật hoặc
tiến sỹ luật có thể bố cục lên ñến 10 chương.
Về nội dung
Dù bố cục theo cách nào, luận văn cũng cần ñáp ứng các yêu cầu về nội dung như sau:
- Có mục ñích, mục tiêu, phương pháp luận, phương pháp nghiên cứu cụ thể.
- Nêu ñược cơ sở lý luận, lý thuyết liên quan ñến vấn ñề nghiên cứu.

- Nêu và phân tích các cơ sở pháp lý áp dụng cho vấn ñề nghiên cứu.
- ðánh giá thực trạng của vấn ñề nghiên cứu thông qua việc nghiên cứu, khảo sát
quá trình thi hành pháp luật và áp dụng pháp luật.
- ðưa ra một số ñề xuất giải pháp cụ thể nhằm xây dựng, bổ sung, hoàn thiện
pháp luật.
- Các giải pháp ñề xuất ñã giải quyết ñược mục tiêu nghiên cứu như thế nào?
Về hình thức
8
Về hình thức, tên mỗi chương phải ñược bắt ñầu bằng một trang mới [áp dụng tương
tự ñối với Phần mở ñầu và Phần kết luận]. Mỗi chương chia làm nhiều mục; các mục
có thể ñược chia thành các tiểu mục.
2. Các bộ phận hợp thành trong một chương
ðể bảo ñảm mối dây liên kết giữa các chương, mỗi chương nên có giới thiệu chương
[mở chương] và kết chương.
Giới thiệu chương
ðây là phần mở chương ñược khuyên dùng vì những lý do sau ñây. Thứ nhất, mở
chương tạo khung cho chính người viết trong việc tập trung thảo luận xoáy sâu các
nội dung liên quan, góp phần loại bỏ [hoặc chuyển qua phụ lục] các nội dung thừa, các
nội dung không trực tiếp, các nội dung liên quan xa. Thứ hai, người ñọc ñược ñịnh
hướng về nội dung mình sẽ ñọc và nắm bắt trong một chương nhất ñịnh. Vì vậy, nội
dung chương sẽ trở nên rõ ràng, mạch lạc và có tính ñịnh hướng dễ nắm bắt.
Nội dung chương
ðây là phần chính của chương nên phải ñược bố cục chặt chẽ, logic. Tất cả các ñề
mục, tiểu mục trong chương phải hướng ñến việc giải quyết các vấn ñề của chương
ñó, hoặc làm tiền ñề cho chương tiếp theo. Nội dung này sẽ ñược thảo luận chi tiết
trong phần tiếp theo của chuyên ñề này.
Kết thúc chương
Một luận văn logic cần phải có các kết chương thường ñặt ở vị trí cuối chương. Kết
chương thường sử dụng khoảng 5 dòng - 10 dòng ñể tóm gọn lại các nội dung ñã thảo
luận, có thể khái quát nâng cao. Từ ñó mà dẫn dắt và ñịnh hướng cho người ñọc ñến

các nội dung tiếp theo.
3. Chương nghiên cứu lý luận
Chương này thường tập trung các nội dung:
- Một số khái niệm cơ bản
- Lịch sử của nội dung nghiên cứu
- Chủ thể tác ñộng và chủ thể chịu sự tác ñộng
- Cách thức tác ñộng
4. Chương phân tích luật
Trong chương này, về cơ bản, người viết vận dụng các phương pháp giống như
chương lý luận. Tuy nhiên, khi phân tích, người viết cần bám sát các nội dung sau.
- Xác ñịnh hệ quy chiếu
- Vận dụng các luận ñiểm khoa học luật
- Vận dụng cách tiếp cận vấn ñề
- ðánh giá pháp luật hiện hành
5. Chương nghiên cứu việc áp dụng pháp luật vào thực tiễn
Thực tế rất ña dạng và có thể có rất nhiều thông tin liên quan ñến ñề tài. Người viết
phải biết chắt lọc những nội dung liên quan trực tiếp nhất, bản chất nhất ñến nội dung
nghiên cứu của ñề tài. Một mặt tập trung sử dụng những thông tin ñể chứng minh cho
các luận ñiểm mà người viết trình bày ở các chương lý luận và pháp lý. Mặt khác,
9
chính thông tin thực tế sẽ giúp người viết phát hiện, bổ sung vào các công trình nghiên
cứu khoa học, hoặc chỉ ra các hiện tượng ngoại lệ khác.

B. CÂU HỎI ÔN TẬP
1. Mỗi chương trong luận văn cần phải ñạt những yêu cầu gì?
2. Nêu các bộ phận hợp thành trong một chương.
3. Phân tích sơ bộ những nội dung trong các chương lý luận, chương phân tích luật và
chương thực tiễn áp dụng pháp luật.

C. TÀI LIỆU THAM KHẢO

Ts. Phan Trung Hiền, ðể hoàn thành tốt luận văn ngành luật, Nxb Chính trị quốc gia,
10/2009.
Ts. Nguyễn Ngọc ðiện, Một số vấn ñề lý luận về các phương pháp nghiên cứu và
phân tích luật viết, Nxb Tư pháp 2006.
Ts. Phan Trung Hiền, Hướng dẫn học tốt môn Pháp luật ñại cương, Nxb Chính trị
Quốc gia, Hà Nội, 8/2009.
PGS.TS. ðỗ Công Tuấn, Lý luận và phương pháp nghiên cứu khoa học, NXB Chính
trị quốc gia, Hà Nội, 2004.

CHUYÊN ðỀ 4. PHẦN KẾT LUẬN

A. NỘI DUNG CƠ BẢN
1. Giới thiệu chung về kết luận
Kết luận là phần ñúc kết nội dung nghiên cứu thành những khẳng ñịnh khoa học, ñưa
ra những khuyến nghị và dự báo xu hướng phát triển của nội dung nghiên cứu
2
. Trên
góc ñộ tổng thể, người viết có thể phát hiện thêm các nội dung có tính chất ñịnh hướng
nâng cao cho những công trình nghiên cứu sau này.
Kết luận chính là hồi kết của phần mở ñầu. Về hình thức, ñịnh dạng chữ [font] của kết
luận phải ñúng bằng với ñịnh dạng và cỡ chữ của phần mở ñầu, và phải ñược viết ở
một trang riêng. Tốt nhất, người viết nên ñọc riêng lại phần mở ñầu và kết luận ñể bảo
ñảm tính logic giữa mở ñề và kết ñề.
2. Các phần trong kết luận
Một kết luận không cần phải có ñầy ñủ các yêu cầu dưới ñây. Tuy nhiên, ñây là các
nội dung có thể xem xét ñưa vào phần kết luận.

2
Trang tin Trường ñại học ngoại thương, Làm thế nào ñể viết tốt một luận văn khoa học, GS.TS. Hoàng
Văn Châu, //www.ftu.edu.vn/index.php?option=com_content&task=view&id=32, , [truy cập ngày

20/8/2009].
10
Giới thiệu nội dung của phần kết luận
Giống như phần mở chương, ñây là một ñoạn văn ngắn [khoảng từ ba ñến năm câu]
dẫn dắt cho người ñọc biết những nội dung sẽ nêu trong kết luận. Phần này chỉ áp
dụng ñối với các luận văn có kết luận dài, nhiều nội dung.
ðiểm lại các nội dung ñã nghiên cứu
ðây là phần so sánh lại kết quả nghiên cứu với mục tiêu nghiên cứu ñã ñặt ra từ ñầu
[xem lại phần mở ñầu]. Người viết có thể khẳng ñịnh lại mục tiêu chính và thông báo
cho người ñọc là kết quả nghiên cứu có ñạt ñược yêu cầu ñó không, ñạt ñược về
phương diện nào, phương diện nào còn chưa ñạt ñược kèm với các lý do tương ứng.
Phần này có thể ngắn gọn trong một ñoản văn.
Tóm tắt lại những ñề xuất [có thể theo từng chương]
Những tìm tòi, phát hiện và những ñề xuất của luận văn có thể bố trí thành những ñề
xuất chung và những ñề xuất theo từng chương. Nếu kết cấu theo từng chương thì
chương một ñã tìm tòi, phát hiện ñược những gì; ñiều này có giá trị như thế nào ñối
với mục tiêu chung của toàn luận văn? Tương tự chương hai, chương baSau ñó có
một câu hoặc một ñoạn dẫn ñể tóm tắt lại nội dung tìm tòi, phát hiện cốt lõi, chủ yếu.
Những ñóng góp chính yếu
Tất cả những tìm tòi, phát hiện nêu trên sẽ ñóng góp ñược gì cho nền khoa học pháp
lý, cho quá trình xây dựng pháp luật, thực hiện pháp luật và áp dụng pháp luật.
Kết toàn luận văn
ðây là phần khái quát nội dung ñã nghiên cứu trong toàn luận văn, trên những nền
ñề xuất ñó, người viết có thể phát hiện những nghiên cứu mới, hoặc thảo luận pháp lý
theo nội dung lân cận hoặc chuyên sâu mà người viết sẽ tiếp tục tìm tòi, nghiên cứu
trong tương lai. Bên cạnh ñó, người viết có thể nêu những mong muốn của mình thông
qua công trình nghiên cứu ñóng góp một phần nào ñấy vào nền khoa học pháp lý nước
nhà.

B. CÂU HỎI ÔN TẬP

1. Thế nào là kết luận? Mối quan hệ giữa kết luận và lời nói ñầu.
2. Các phần nên có trong nội dung kết luận.

C. TÀI LIỆU THAM KHẢO
Ts. Phan Trung Hiền, ðể hoàn thành tốt luận văn ngành luật, Nxb Chính trị quốc gia,
10/2009.
Ts. Nguyễn Ngọc ðiện, Một số vấn ñề lý luận về các phương pháp nghiên cứu và
phân tích luật viết, Nxb Tư pháp 2006.
Ts. Phan Trung Hiền, Hướng dẫn học tốt môn Pháp luật ñại cương, Nxb Chính trị
Quốc gia, Hà Nội, 8/2009.
11
PGS.TS. ðỗ Công Tuấn, Lý luận và phương pháp nghiên cứu khoa học, NXB Chính
trị quốc gia, Hà Nội, 2004.
Trang tin Trường ñại học ngoại thương, Làm thế nào ñể viết tốt một luận văn khoa
học, GS.TS. Hoàng Văn Châu,
//www.ftu.edu.vn/index.php?option=com_content&task=view&id=32, , [truy cập
ngày 20/8/2009].

PHẦN 2. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LUẬT VIẾT

CHUYÊN ðỀ 5. SỰ CẦN THIẾT VỀ NGHIÊN CỨU VÀ PHÂN TÍCH LUẬT VIẾT
Ở VIỆT NAM
A. NỘI DUNG CƠ BẢN
1. Khái niệm luật viết
Luật viết là tập hợp hệ thống văn bản quy phạm pháp luật do cơ quan nhà nước, cán bộ
nhà nước có thẩm quyền ban hành. Ở Việt Nam, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật
ñược xác ñịnh tại ðiều 2 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2008. Cụ thể như
sau:

Cấp Cơ quan ban hành Tên văn bản QPPL

1 Quốc hội Hiến pháp, luật, nghị
quyết
2 UBTVQH Pháp lệnh, Nghị quyết

3 Chủ tịch nước Lệnh, quyết ñịnh
4 Chính phủ Nghị ñịnh
5 Thủ tướng Chính phủ Quyết ñịnh
Hội ñồng thẩm phán TAND tối cao Nghị quyết
6
Chánh án TAND tối cao Thông tư
7 Viện trưởng VKSND tối cao Thông tư
8 Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang
bộ
Thông tư
9 Tổng kiểm toán nhà nước Quyết ñịnh
UBTVQH và cơ quan trung ương
của tổ chức chính trị xã hội

10


Chính phủ và cơ quan trung ương
của tổ chức chính trị xã hội

Nghị quyết liên tịch
Chánh án TAND tối cao và Viện
trưởng VKSND tối cao
Trung
ương


11

Bộ trưởng và Chánh án TAND tối
cao

Thông tư liên tịch
12
Bộ trưởng và Viện trưởng VKSND
tối cao

Bộ trưởng và thủ trưởng cơ quan
ngang bộ

HðND các cấp Nghị quyết ðịa
phương

12

UBND các cấp Quyết ñịnh, Chỉ thị

Bảng: Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật ở Việt Nam

2. Sự cần thiết của việc nghiên cứu và phân tích luật viết
Trên thế giới có bốn hình thức pháp luật ñược biết ñến: văn bản quy phạm pháp luật [luật
viết], tiền lệ pháp, tập quán pháp và tôn giáo pháp. Trong ñó, luật viết [văn bản quy phạm
pháp luật] ngày càng có tầm quan trọng. Ngay cả những nước xuất thân từ án lệ [một
hình thức của tiền lệ pháp] như: Anh quốc, Mỹthì cũng công nhận và áp dụng luật viết
ngày càng nhiều. Luật viết trở thành cầu nối quan trọng trong các quan hệ giữa các quốc
gia và trở thành một công cụ không thể thiếu trong công tác quản lý trong phạm vi hếu hết
các quốc gia trên thế giới.

Tuy vậy, bản thân luật viết cũng có những hạn chế nội tại nhất ñịnh. Thứ nhất, bản thân
ngôn ngữ luôn có những giới hạn về nội hàm. Thứ hai, số lượng câu chữ trong văn bản là
có hạn.
Cho ñến nay, ở Việt Nam vẫn thiếu sự quan tâm ñúng mực ñến phương pháp nghiên cứu
và phân tích luật viết mặc dù văn bản quy phạm pháp luật là hình thức pháp luật cơ bản và
chính thống trong hệ thống pháp luật Việt Nam.

B. CÂU HỎI ÔN TẬP
1. Khái niệm luật viết? Hệ thống luật viết ở Việt nam hiện nay thể hiện trong các văn bản
nào, do chủ thể nào ban hành.
2. Hãy nêu sự cần thiết của việc nghiên cứu và phân tích luật viết ở Việt Nam hiện nay.

C. TÀI LIỆU THAM KHẢO
Ts. Nguyễn Ngọc ðiện, Một số vấn ñề lý luận về các phương pháp nghiên cứu và
phân tích luật viết, Nxb Tư pháp 2006.
Ts. Phan Trung Hiền, ðể hoàn thành tốt luận văn ngành luật, Nxb Chính trị quốc gia,
10/2009.
Ts. Phan Trung Hiền, Hướng dẫn học tốt môn Pháp luật ñại cương, Nxb Chính trị
Quốc gia, Hà Nội, 8/2009.
PGS.TS. ðỗ Công Tuấn, Lý luận và phương pháp nghiên cứu khoa học, NXB Chính
trị quốc gia, Hà Nội, 2004.
13
Trang tin Trường ñại học ngoại thương, Làm thế nào ñể viết tốt một luận văn khoa
học, GS.TS. Hoàng Văn Châu,
//www.ftu.edu.vn/index.php?option=com_content&task=view&id=32, , [truy cập
ngày 20/8/2009].


CHUYÊN ðỀ 6. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LUẬT VIẾT
A. NỘI DUNG CƠ BẢN

1. Phương pháp truyền thống
Còn gọi là phương pháp phân tích câu chữ hoặc chú giải, tức là việc ñi xuyên qua văn
bản quy phạm pháp luật ñể nắm bắt ý nghĩa ñích thực của nhà làm luật. Mục ñích của
cách phân tích này nhằm phát hiện ra ý chí của nhà làm luật, phát hiện ra các quy phạm
pháp luật mà người làm luật muốn xây dựng và thể hiện trong văn bản. Tuy nhiên, nhà
phân tích chỉ phát hiện chứ không tạo ra luật. Phương pháp phân tích này dựa trên
một số nguyên tắc cơ bản như sau:
- Nếu luật viết rõ ràng, thì phải tuyệt ñối tôn trọng câu chữ của luật viết
- Nếu luật viết không rõ ràng hoặc không ñầy ñủ thì phải tìm hiểu luật trên cơ sở quán
triệt toàn bộ tinh thần của văn bản
- Các ngoại lệ ñược chính thức ghi nhận trong luật viết có phạm vi áp dụng giới hạn do
luật xác ñịnh
- Một khi các lý do ñể áp dụng luật không tồn tại thì không ñược áp dụng luật
2. Phương pháp phân tích phát triển
Là việc vượt qua ngưỡng của việc phân tích câu chữ, tự tìm ra các quy phạm pháp luật
bằng hoạt ñộng nghiên cứu khoa học trên cơ sở những nguyên tắc chung của luật và các
văn bản có giá trị pháp lý cao hơn.
3. Phương pháp phân tích lịch sử
Là việc bám sát các ñiều kiện cụ thể [kinh tế, văn hóa, xã hội, chính trị] của thời ñiểm
ban hành pháp luật. ðiều này là cần thiết bởi vì nếu không xác ñịnh ñược quan ñiểm, chủ
trương của người làm luật thì không thể vận dụng nó thành các giải pháp cho vấn ñề ñặt
ra.
B. CÂU HỎI ÔN TẬP
1. Thế nào là phương pháp truyền thống? Phương pháp này tuân thủ theo những nguyên
tắc nào?
2. Nêu khái niệm phương pháp phân tích phát triển và phương pháp phân tích lịch sử.

C. TÀI LIỆU THAM KHẢO
Ts. Nguyễn Ngọc ðiện, Một số vấn ñề lý luận về các phương pháp nghiên cứu và
phân tích luật viết, Nxb Tư pháp 2006.

14
Ts. Phan Trung Hiền, ðể hoàn thành tốt luận văn ngành luật, Nxb Chính trị quốc gia,
10/2009.
Ts. Phan Trung Hiền, Hướng dẫn học tốt môn Pháp luật ñại cương, Nxb Chính trị
Quốc gia, Hà Nội, 8/2009.
PGS.TS. ðỗ Công Tuấn, Lý luận và phương pháp nghiên cứu khoa học, NXB Chính
trị quốc gia, Hà Nội, 2004.
Trang tin Trường ñại học ngoại thương, Làm thế nào ñể viết tốt một luận văn khoa
học, GS.TS. Hoàng Văn Châu,
//www.ftu.edu.vn/index.php?option=com_content&task=view&id=32, , [truy cập
ngày 20/8/2009].
15

ðÁP ÁN CÁC CÂU HỎI ÔN TẬP

Chương 1
1. Xem mục 1 và 2
2. Xem mục 3
3. Xem mục 5.
Chương 2
1. Xem mục 1
2. Xem mục 6.
Chương 3
1. Xem mục 1
2. Xem mục 2
3. Xem mục 3, 4 và 5.
Chương 4
1. Xem mục 1
2. Xem mục 2
Chương 5

1. Xem mục 1
2. Xem mục 2.
Chương 6
1. Xem mục 1
2. Xem mục 2 và 3.


TÀI LIỆU THAM KHẢO
VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT
[1] Hiến pháp năm 1992 và Nghị quyết 51/2001 về việc sửa ñổi, bổ sung một số ñiều
của Hiến pháp 1992 năm 2001.
[2] Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2008.
SÁCH, TẠP CHÍ
[3] ðỗ Công Tuấn, PGS.TS, Lý luận và phương pháp nghiên cứu khoa học,
NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004.
[4] Locke, John, The Second Treatise on Government, Prometheus books,
1986.
[5] Nguyễn Ngọc ðiện, TS, Một số vấn ñề lý luận và các phương pháp phân
tích luật viết, NXB Tư pháp, Hà Nội, 2006.
[6] Phạm Thế Bảo, Viết một bài báo khoa học như thế nào?, NXB Lao ñộng
Xã hội, 2008.
[7] Phan Trung Hiền, TS, Cơ sở hiến ñịnh về thu hồi ñất vì mục ñích công cộng
ở Việt Nam, Tạp chí Nghiên Cứu Lập Pháp 8/2008.
16
[8] Phan Trung Hiền, TS, ðể học tốt môn Pháp luật ñại cương, NXB Chính
trị quốc gia, Hà Nội, 2009.
[9] Phan Trung Hiền, TS, tham luận: Mối quan hệ giữa Hiến pháp và Giải
thích pháp luật, Hội thảo quốc tế, Văn phòng Quốc hội và Jobso, Hà nội, 21-
22/3/2008
[10] Phan Trung Hiền, TS, tham luận: The Consistency of Viet Nam

Constitution  Examples in Guaranteeing the Land Use- Rights in Acquyring land for
Public Purposes [Tính thống nhất của Hiến pháp Việt Nam  Kinh nghiệm từ việc
bảo ñảm quyền của người sử dụng ñất thu hồi ñất vì mục ñích công], Hội thảo quốc
tế tại Hàn Quốc, 15-16/6/2008.
[11] Trang thông tin ñiện tử Tòa án nhân dân tối cao, Công bố bản án,
//www.toaan.gov.vn/portal/page/portal/tandtc/545500/cbba, [truy cập ngày
10/01/2010].
[12] Trang tin Trường ñại học ngoại thương, Làm thế nào ñể viết tốt một
luận văn khoa học, GS.TS. Hoàng Văn Châu,
//www.ftu.edu.vn/index.php?option=com_content&task=view&id=32, [truy
cập ngày 10/01/2010].