Tại sao không nên mang điện thoại đến trường
|
 Học sinh Trường THPT Trưng Vương (TP.HCM) sử dụng điện thoại trong những dịp sinh hoạt dưới sân trường - Ảnh: TỰ TRUNG Con dao dùng để cắt rau thịt chuẩn bị thức ăn nhưng khi dùng có nguy cơ cắt phải ngón tay và cũng có thể dùng để gây thương tích cho người khác nếu người cầm nó không biết kiềm chế cảm xúc. Vì sợ những nguy cơ, cha mẹ không cho trẻ đụng tới dao hay sao? Thực tế, chúng ta biết cha mẹ dạy cho con biết cách dùng dao khi họ cảm thấy con đủ lớn. Việc cho phép học sinh sử dụng điện thoại trong lớp học cũng có hai mặt của vấn đề: lợi ích và nguy cơ. Câu hỏi chính là làm sao chúng ta có thể tận dụng được những lợi ích của nó mang lại và tối giản những nguy cơ. Ba lợi ích Lợi ích của việc học sinh sử dụng điện thoại trong lớp học bao gồm những gì? Thứ nhất, học sinh có thể tiếp cận thông tin, kiến thức và công cụ cần thiết trên mạng để giải quyết vấn đề ứng dụng kiến thức của môn học trong lớp. Điều này giúp học sinh tập trung vào phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề mà chúng ta biết là một trong năm kỹ năng quan trọng nhất cho người lao động trong thế kỷ 21. Thứ hai, việc học sinh có khả năng tiếp cận thông tin giúp trường dần có thể chuyển qua triết lý giáo dục 4.0, không quá đặt nặng vấn đề nhớ thuộc lòng kiến thức. Trong thời đại 4.0, việc truy cập, lưu trữ, biểu hiện thông tin là trách nhiệm và chuyên môn của robot. Robot với trí tuệ nhân tạo có thể làm những việc này hiệu quả hơn con người. Thứ ba, cho phép giáo viên có cơ hội đánh giá độ hiểu biết kiến thức mới ngay trong lớp học và điều chỉnh cách truyền đạt khi cần thiết. Ví dụ ngay sau khi giáo viên dạy kiến thức mới, cho ví dụ rồi có thể cho một bài tập và đánh giá độ hiểu biết của học sinh trong lớp dùng ứng dụng đánh giá. Như thế học sinh sẽ học hiệu quả hơn và giáo viên không phải chờ đến kỳ thi giữa kỳ hay cuối khóa mới biết vấn đề của từng học sinh. Ba nguy cơ Về nguy cơ, tôi xin nêu ba nguy cơ lớn và gợi ý cách giảm thiểu nguy cơ để đạt được những lợi ích trên. Một là việc kiểm soát học sinh sử dụng điện thoại ngoài mục đích phục vụ học tập. Chuyện này cũng đã từng tranh cãi ở các trường trung học Mỹ cách đây không lâu. Hướng giải quyết có hai cấp độ. Ở cấp độ toàn trường, mạng di động cho học sinh chỉ cho phép đăng nhập vào một số website giáo dục nhất định và điện thoại của học sinh chỉ được phép cài đặt một số ứng dụng nhất định. Ở cấp độ trong lớp học, giáo viên cho phép học sinh sử dụng điện thoại ở khung thời gian nhất định như lúc làm bài tập hay lúc cần trả lời câu hỏi; ngoài khung thời gian đó, học sinh không được sử dụng. Hai là việc học sinh sử dụng điện thoại ngoài giờ học, cha mẹ làm sao kiểm soát được? Cá nhân tôi không cho con có điện thoại di động đến khi chúng 16 tuổi. Cách mà các trường học ở Mỹ giải quyết là sử dụng máy tính bảng hay điện thoại không sim, sau khi sử dụng học sinh phải nộp lại cho nhà trường và không được phép đem ra khỏi trường. Điều này đưa đến thử thách mới cho nhà trường đó là việc quản lý những thiết bị này như thế nào? Nhưng tôi cho rằng thử thách này là vấn đề nhỏ. Ba là việc sử dụng điện thoại có thể giảm hoặc thay thế tương tác giữa người và người. Chúng ta đang chứng kiến thời gian và chất lượng tương tác giữa người và người ngày càng giảm vì con người ngày càng tăng thời lượng sử dụng những phương tiện công nghệ. Trong khi đó, kỹ năng hợp tác và tương tác lại là một trong năm kỹ năng quan trọng nhất cho người lao động trong kỷ nguyên này. Giải pháp ở trên cho phép chúng ta giới hạn giới trẻ trở nên "ghiền" công nghệ mà ảnh hưởng khả năng phát triển con người toàn diện. Đương nhiên là khi cho phép học sinh sử dụng điện thoại trong lớp học thì các em cần biết những nguyên tắc sử dụng mà trường đưa ra cũng như các kỹ năng sử dụng nó cho mục đích học tập. Một học sinh lớp 9 ở TP.HCM học bài trực tuyến qua điện thoại - Ảnh: NHƯ HÙNG Để học sinh... không thích dùng điện thoại Ngoài suy nghĩ nên hay không nên cho phép học sinh sử dụng điện thoại trong lớp, theo tôi, người thầy cần quan tâm tới việc làm sao để học sinh... không thích dùng điện thoại. Để người học thật sự hứng thú trong mỗi giờ lên lớp, chắt chiu từng phút giây nghe thầy cô giảng bài cần khả năng tạo cảm hứng của giáo viên. Bản thân người viết từng có những người thầy như thế, luôn làm mới bài giảng, nội dung thu hút, cách thức truyền đạt sinh động, đến mức mình không thể không nghe, "buộc" mình phải hòa vào bài học đầy thú vị. Khi người thầy có thể làm được việc đó thì quy định cho phép học sinh sử dụng điện thoại trong lớp sẽ không còn là vấn đề nên hay không nữa, bởi khi đó người học đã "tự nguyện" rời chiếc điện thoại vì thấy phí phạm. Ngược lại, nếu thầy cô chưa thể kéo học sinh chú tâm vào tiết dạy của mình bằng ngôn ngữ trực quan thì sử dụng điện thoại làm công cụ hỗ trợ sẽ giúp cho bài học sinh động hơn, hoặc ít ra cũng đỡ nhàm chán. Nếu quản lý tốt việc dùng này thì sử dụng điện thoại trong lớp lợi cho cả thầy lẫn trò. Như vậy, với quy định cho phép học sinh sử dụng điện thoại, cả thầy cô giáo cũng cần học phương pháp sử dụng điện thoại mang lại lợi ích, từ đó khéo léo giúp học trò dùng phương tiện này hiệu quả. Nhiều người lo lắng khi cho phép như vậy, biết đâu học sinh sẽ sa đà vào chiếc điện thoại mà quên học hành. Thiết nghĩ, với một học sinh có ý thức, một lớp học có giáo viên bản lĩnh thì dù có gì lôi kéo, người học cũng sẽ toàn tâm với việc chính trên lớp là học và hành. Suy cho cùng, chiếc điện thoại và những nội dung trên mạng không nên trở thành "mối nguy" trong suy nghĩ chủ quan của mỗi người rồi cấm tiệt. Ngược lại, hãy tìm ra những nguy cơ trong khi sử dụng nó để tránh, phát huy những lợi ích từ những phương tiện này để nâng chất việc dạy và học lên. Hay nói cách khác, làm sao để chúng ta sử dụng điện thoại chứ không phải điện thoại "sử dụng" ngược lại mình. TẤN KHÔI Ngày nào con có thể khôn? Chúng ta có câu "Đi một ngày đàng học một sàng khôn". Nếu chúng ta sợ con đi lạc mà không dám cho con đi thì ngày nào con có thể khôn? Do đó việc sử dụng điện thoại trong lớp học có nhiều lợi ích và cũng có nguy cơ, tuy nhiên nếu chúng ta không làm thì con em chúng ta sẽ ngày càng tụt hậu so với các nước khác và bản thân nhà trường cũng không có cơ hội để đánh giá vấn đề và giải quyết chúng để môi trường giáo dục ngày càng tiến bộ. Bài học 40 năm trước Cách đây 40 năm khi tôi mới qua Mỹ, trong lớp vật lý năm cuối THPT tôi từ chối sử dụng máy tính tay (calculator) vì tôi tự hào cho rằng mình có khả năng tính bằng tay kể cả lấy căn. Tôi thua đậm trong cuộc thi ai làm xong bài tập nhanh hơn. Thầy vật lý cầm một máy tính tay đưa tôi và nói: "Thật sự điều quan trọng trong cuộc sống là bạn có khả năng giải quyết vấn đề hiệu quả như thế nào với tất cả những gì mà bạn có thể tiếp cận, kể cả cái máy tính tay này!". Tôi vẫn còn ghi trong tâm câu nói này và nó ảnh hưởng đến triết lý giáo dục của tôi trong suốt mấy chục năm qua.
Cô Đồng Thị Kim Thủy hướng dẫn bài tập cho học sinh lớp 12 Trường THPT Lê Quý Đôn (TP.HCM) thực hành trên smartphone - Ảnh: TỰ TRUNG Một trong những điểm mới đáng chú ý trong điều lệ trường THCS, THPT, trường phổ thông nhiều cấp học là học trò được sử dụng điện thoại trong giờ học để phục vụ học tập, với sự đồng ý của giáo viên. Điều chỉnh mới này xuất phát từ thực tế có các tình huống học sinh cần sử dụng những tính năng của điện thoại thông minh vào việc thực hiện yêu cầu học tập, tìm kiếm tài liệu tham khảo ngay trong thời gian diễn ra giờ học. Phụ huynh ngỡ ngàng Chị Nguyễn Bích Trang, phụ huynh có con học lớp 6, Trường THCS Trần Văn Ơn, Q.1, TP.HCM, kể: "Năm nay con tôi vào lớp 6, nhà trường cấm học sinh sử dụng điện thoại di động trong trường. Quy định mới của Bộ GD-ĐT làm phụ huynh chúng tôi rất ngỡ ngàng. Việc cho học sinh học tập với các loại máy móc hiện đại, trong đó có máy tính, máy tính bảng hay điện thoại thông minh, là một nhu cầu tất yếu của giáo dục hiện nay. Nhưng tôi cho rằng không nhất thiết phải cho học sinh mang điện thoại vào lớp mới có thể áp dụng được các hình thức dạy học hiện đại". Theo ghi nhận của Tuổi Trẻ, hiện nay ở TP.HCM có khá nhiều trường tiểu học, THCS, THPT cấm học sinh mang điện thoại vào trường, nếu vi phạm sẽ bị tịch thu điện thoại. Một lãnh đạo Trường THCS Trần Văn Ơn giải thích: "Khi nhà trường đưa ra lệnh cấm, một số phụ huynh cũng phản ứng rất dữ. Họ nói muốn cho con em mang điện thoại đi học để tiện liên lạc khi đưa đón. Để đáp ứng nhu cầu này, nhà trường đã bố trí 2 line điện thoại đặt ngay sảnh ra vào để học sinh tiện liên lạc với gia đình, nhưng điện thoại di động thì tuyệt đối không được mang vào trường vì phát sinh nhiều vấn đề phức tạp, ảnh hưởng đến việc học tập của học sinh". Tương tự, hiệu trưởng một trường THPT ở Q.Tân Phú, TP.HCM, phân tích: "Chúng tôi cấm học sinh sử dụng điện thoại di động trong trường vì lợi thì ít mà hại thì nhiều. Những cái hại thì rất kinh khủng: hẹn nhau chơi game, tán gẫu trên mạng, rồi khi mâu thuẫn các em hẹn gặp để đánh nhau. Có lần giáo viên của tôi phát hiện một nhóm học sinh ở trường khác sang tụ tập trước cổng trường tôi trong giờ tan học với thái độ khác thường. Điều tra một hồi thì được biết một học sinh trường tôi đã lên mạng "khiêu chiến" với nhóm học sinh này và hai bên nhắn tin sẽ gặp nhau sau giờ ra về để "giải quyết". Chưa kể, tình trạng học sinh lén vào Facebook, lén chơi game trong giờ học thì giáo viên rất khó quản lý vì sĩ số lớp quá đông". Trường tư cấm, trường công mở Trong khi đó, thầy Th. - giáo viên đã có kinh nghiệm làm công tác chủ nhiệm hơn 15 năm tại một trường THPT ở TP.HCM - nhận định: "Nếu có một cuộc khảo sát ở TP.HCM sẽ thấy 100% trường phổ thông tư thục cấm học sinh mang điện thoại vào trường, có lẽ vì họ đã nhận thức quá rõ những tác hại của việc này. Trường công lập thì có trường cấm, trường không. Tuy nhiên những trường không cấm là những trường chưa xảy ra những vấn đề nghiêm trọng từ việc học sinh sử dụng điện thoại trong trường hoặc sợ phụ huynh phản ứng, kiện cáo...". Thầy Th. cho biết thêm: "Bản thân tôi cũng ủng hộ quan điểm cấm học sinh sử dụng điện thoại, bởi nó không phục vụ tốt cho việc học của học sinh. Giờ học mà các em lén lấy điện thoại ra làm việc riêng. Buổi trưa các em cũng không ngủ trưa mà mở điện thoại ra chơi game". Thầy Th. đề nghị nếu cho học sinh sử dụng điện thoại để học tập thì chỉ đến giờ học học sinh mới được lấy điện thoại ra, còn tất cả thời gian còn lại học sinh phải nộp điện thoại cho nhà trường giữ, khi tan học mới được lấy về. "Rồi những học sinh khó khăn, không đủ điều kiện mua smartphone thì sao. Những việc này Bộ GD-ĐT cũng cần nghĩ tới" - thầy Th. băn khoăn. Cô Bùi Thị Minh Tâm - hiệu trưởng Trường THCS Âu Lạc, Q.Tân Bình, TP.HCM - cho rằng nếu cho học sinh sử dụng điện thoại trong trường cần có quy chế hướng dẫn cụ thể chứ không thể nói chung chung. Thậm chí, học sinh không mang điện thoại vào trường thì vẫn có thể học và thi trên mạng. Ví dụ học sinh cần lên mạng để tìm tài liệu học tập thì mời vào thư viện truy cập trên máy tính của nhà trường. Học sinh cần học và thi online thì vào phòng máy tính... Cho phép nhưng không tùy tiện Trao đổi với Tuổi Trẻ về những lo ngại của nhiều phụ huynh, giáo viên trước điểm mới cho phép học sinh sử dụng điện thoại trong lớp, ông Nguyễn Xuân Thành, vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học - Bộ GD-ĐT, cho biết việc cho phép học sinh dùng điện thoại thông minh trong lớp học có điều kiện đi kèm, chứ không phải tùy tiện có thể dùng điện thoại thoải mái để giao tiếp, giải trí. "Trường hợp học sinh phải học trực tuyến, học sinh phải có máy tính, điện thoại thông minh để thực hiện việc tương tác với giáo viên, nhận nhiệm vụ học tập. Hay khi dạy học trực tiếp một số môn học, bài học cụ thể, nhất là các bài học đòi hỏi học sinh phải tìm hiểu thực tế, tìm kiếm tài liệu, giáo viên có thể cho phép học sinh sử dụng điện thoại để thực hiện nhiệm vụ học tập" - ông Thành nêu ví dụ. VĨNH HÀ ghi TS Hoàng Ngọc Vinh (nguyên vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp, Bộ GD-ĐT): Phải đánh giá kỹ lưỡng Việc cho học sinh sử dụng điện thoại di động dù rằng vì mục đích học tập nhưng cũng cần được đánh giá kỹ lưỡng, trước hết xem người học và người dạy có thật sự cần hay không, cần tới đâu. Nhiều khi chúng ta nghĩ việc mang điện thoại vào trường là cần thiết, nhưng trên thực tế học sinh và giáo viên ở một số lớp, một số địa phương thấy không. Ở nhiều vùng còn khó khăn, có được một chiếc điện thoại thông minh vẫn không dễ. Khi cho phép các em sử dụng điện thoại, cần có quy định cụ thể các em được dùng trong trường hợp nào, tránh việc lạm dụng. Chẳng hạn, giờ ra chơi các em lấy lý do học tập để ở trong lớp dùng điện thoại cho mục đích khác như chơi game thì không nên. Khi đó, giờ chơi có thể chỉ thấy các em mỗi người ngồi một góc cùng chiếc điện thoại. Ngoài ra, việc ảnh hưởng đến sức khỏe thị lực, nhất là với các học sinh nhỏ tuổi, cũng cần được tính đến. Ông Trần Anh Tuấn (phó chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP.HCM): Cần thêm quy định về an toàn thông tin Cho phép học sinh sử dụng điện thoại phục vụ học tập là một bước đi tích cực. Nhiều nước trên thế giới đã cho phép học sinh dùng điện thoại nhưng phải nằm trong khuôn khổ. Liệu học sinh có thể dùng điện thoại để ghi âm thầy cô giảng bài rồi cắt ghép vì mục đích tiêu cực? Học sinh có lén quay phim thầy cô rồi sử dụng để bôi xấu? Khác với sinh viên đại học, học sinh còn nhỏ và nhận thức chưa tới, nên những trường hợp như trên dễ xảy ra hơn. Do vậy cần cụ thể hóa những việc học sinh được phép và không được phép làm gì với chiếc điện thoại trong giờ học. Cũng cần nói rõ cho học sinh từ đầu rằng ghi âm, quay clip để bôi nhọ là vi phạm pháp luật, tránh trường hợp các em phạm phải vì nghĩ đấy chỉ là trò đùa. Ngay cả các thầy cô cũng cần được tập huấn để có thể dạy tốt hơn trong môi trường công nghệ hiệu quả và an toàn thông tin. TRỌNG NHÂN ghi
|
