Tập đoàn mạng xã hội Facebook Hoa Kỳ

Người dân cần đặc biệt cảnh giác với những tin nhắn không rõ nguồn gốc, không khai báo thông tin vào các đường link dẫn bởi đó rất có thể là “bẫy” của tin tặc.

Tập đoàn mạng xã hội Facebook Hoa Kỳ

Kẻ gian lợi dụng sự phổ biến của Facebook tại Việt Nam để phát tán thông tin lừa đảo. (Ảnh: Vietnam+)


Giả danh Facebook Ngày 16-4, phóng viên nhận được phản ánh của một số người dùng Facebook Messenger về việc họ nhận được tin nhắn thông báo nhận được giải Nhất trong một sự kiện do Tập đoàn Facebook tổ chức trị giá là 1 chiếc xe máy Honda SH 150I và 1 phiếu quà tặng trị giá 200 triệu đồng… tiền mặt. Đáng chú ý, trong nội dung tin nhắn, người gửi đã ghi đích danh tên người nhận cũng như giới tính của họ để bảo đảm độ tin cậy. Người gửi đã thông báo người dùng nọ “mang mã số trúng thưởng là VN7979 may mắn được hệ thống lựa chọn ngẫu nhiên, xác nhận là tài khoản đã trúng thưởng.” Sau đó, tin nhắn còn hướng dẫn người dùng truy cập vào website GiaiThang4. Com (viết liền nhau, không dấu) để đăng ký làm thủ tục hồ sơ nhận thưởng. Hoặc, người dùng vào Google gõ tìm kiếm “Giaithang4. Com” và chọn kết quả tìm kiếm đầu tiên. Thậm chí, người nhắn tin còn để lại số điện thoại “tổng đài” (08) 888 41… để liên hệ. Cùng lúc tin nhắn cũng đề nghị người dùng “không cung cấp mã dự thưởng này cho bất kỳ ai và sẽ không có ai từ Facebook yêu cầu cung cấp mã này.” Thoạt nhìn, các ký tự trong nội dung tin nhắn nói trên dùng ký tự chữ hoa, thường bừa bãi. Dòng địa chỉ mang tên website không viết liền như thông thường. Chúng tôi đã liên hệ với số điện thoại để lại trong tin nhắn và một giọng nam trả lời cứ vào website đăng ký là có thể nhận thưởng. Một người dùng nhận được nội dung tin nhắn này cho biết, tin nhắn này được gửi từ một tài khoản có tên là “Thư gửi bạn”. Tuy nhiên, tài khoản này có hình ảnh đại diện của một người bạn và nội dung những tin nhắn của hai người trước thời điểm thông báo kia xuất hiện vẫn được giữ nguyên. Liên lạc với người từng sở hữu Facebook đó, chị nhận được thông tin đã từ lâu anh không truy cập… Trao đổi với phóng viên, đại diện truyền thông của Facebook cho biết bản chất mạng xã hội này là nền tảng kết nối mọi người, để mọi người giao tiếp. Các chương trình khuyến mại là do các cơ quan tổ chức đưa ra chứ bản thân Facebook không đưa ra bất kỳ chương trình khuyến mại nào. Phía Facebook đã đưa ra khuyến cáo nhằm giúp người dùng hạn chế spam và tránh bị lừa đảo trên mạng xã hội này tại đây.

Hacker dùng “một mũi tên bắn hai đích”

Thực tế cho thấy, các chiêu trò lừa đảo qua mạng xã hội này không phải là hiếm. Tuy nhiên, việc người dùng nhẹ dạ và tin vào lời kẻ gian dẫn dễ đến việc tự tay “dâng” thông tin cho tin tặc. Phóng viên cũng từng chứng kiến có người dân ở vùng xa (đặc biệt là những người có tuổi) vẫn thường lầm tưởng thông tin này là đúng và có thể làm theo hướng dẫn. Theo các chuyên gia an ninh mạng, có nhiều trường hợp kẻ gian dùng chính những đường link trong tin nhắn để phát tán mã độc, virus vào máy tính của nạn nhân. Hoặc, từ việc khai báo thông tin, nạn nhân có thể bị kẻ gian dùng chính thông tin ấy để tiến hành các hoạt động lừa đảo sau này.

Ở trường hợp nói trên, chúng tôi đã liên hệ và được chuyên gia của Tập đoàn Công nghệ Bkav phân tích.

Tập đoàn mạng xã hội Facebook Hoa Kỳ

Sau khi điền 11 thông tin, gồm cả mật khẩu Facebook, kẻ gian sẽ yêu cầu người dùng phải trả tiền để "hoàn thiện hồ sơ nhận thưởng" như trong ảnh. (Nguồn: Bkav/Vietnam+)

Ông Ngô Tuấn Anh, Phó Chủ tịch phụ trách an ninh mạng của Bkav cho hay, sau khi truy cập, trang web giaithang4.com yêu cầu điền 11 thông tin, trong đó có mục điền mật khẩu Facebook. Tiếp theo, trang web này yêu cầu người dùng phải trả lệ phí làm hồ sơ nhận thưởng trị giá 2 triệu đồng, qua thẻ cào điện thoại. Như vậy, một mặt kẻ gian có thể lừa người dùng nạp thẻ, mặt khác có thể lấy cắp tài khoản Facebook của người dùng để tiến hành những hoạt động tấn công sau này. Trong một lần trao đổi với phóng viên, chuyên gia của CMC InfoSec khuyến nghị người dùng không click vào các link không rõ nguồn gốc trên New feed hoặc qua Facebook Messenger từ người lạ; không chia sẻ các thông tin về mật khẩu với bạn bè, người thân qua các đoạn chat trên Facebook Messenger bởi tin tặc có thể lợi dụng các lỗ hổng của Facebook để giải mã các đoạn chat và tìm kiếm thông tin chúng cần. Cùng lúc, người dùng cần cẩn thận khi tải về và sử dụng các ứng dụng yêu cầu truy cập qua Facebook hoặc Gmail; không nên làm bạn và đồng ý với tất cả các yêu cầu kết bạn và tin nhắn mời chào từ người lạ qua Facebook và Facebook Messenger bởi đây có thể là cái bẫy mà tin tặc đặt ra. Trong khi đó, ông Ngô Tuấn Anh từng nhận định, ý thức bảo mật thông tin cá nhân của người dùng có cải thiện, tuy nhiên mức độ “dễ dãi” trong quá trình sử dụng Facebook vẫn ở mức cao.

Do đó, chuyên gia này khuyến nghị người dân khi tham gia mạng xã hội cần xây dựng cho mình khả năng đề kháng trước các thông tin giả mạo bằng cách biết đặt ra nghi vấn, chủ động kiểm chứng khi nhận được thông tin từ nguồn không tin tưởng...

Tập đoàn mạng xã hội Facebook Hoa Kỳ
Giới thiệu sơ lược về Facebook

Facebook Incorporated là một công ty phương tiện truyền thông xã hội và dịch vụ mạng xã hội trực tuyến thành lập vào năm 2004 của Mỹ có trụ sở tại Menlo Park, California. Facebook được Mark Zuckerberg, cùng với các sinh viên Đại học Harvard và bạn cùng phòng là Eduardo Saverin, Andrew McCollum, Dustin Moskovitz, Chris Hughes sáng lập. Đây được coi là một trong những công ty công nghệ Big Four cùng với Amazon, Apple và google

Dịch vụ Facebook có thể được truy cập từ các thiết bị có kết nối Internet, như máy tính cá nhân, máy tính bảng và điện thoại thông minh. Sau khi đăng ký, người dùng có thể tạo một hồ sơ tùy chỉnh tiết lộ thông tin về bản thân. Họ có thể đăng văn bản, ảnh và đa phương tiện được chia sẻ với bất kỳ người dùng nào khác đã đồng ý làm "bạn bè" của họ. 

Người dùng cũng có thể sử dụng các ứng dụng nhúng khác nhau, tham gia các nhóm sở thích chung và nhận thông báo về các hoạt động của bạn bè. Facebook tuyên bố rằng có hơn 2,3 tỷ người dùng hoạt động hàng tháng tính đến tháng 12 năm 2018. 

Facebook cũng cung cấp các sản phẩm và dịch vụ khác. Công ty đã mua lại Instagram, WhatsApp, Oculus và GrokStyle và phát triển một cách độc lập các sản phẩm Facebook Messenger, Facebook Watch và Facebook Portal.

Đầu tiên, vào năm 2002, chàng thanh niên Mark Zuckerberg lúc đấy đang là sinh viên của đại học Harvard danh tiếng. Một ngày nọ, Mark Zuckerberg tự hỏi tại sao không có một công cụ nào giúp bạn có thể tìm hiểu về người khác. Không biết làm thế nào để xây dựng một công cụ như vậy nên Mark Zuckerberg bắt đầu xây dựng những công cụ nhỏ hơn.

Tập đoàn mạng xã hội Facebook Hoa Kỳ
Quá trình lên ý tưởng Facebook

Từ ý định trên Mark Zuckerberg đã suy nghĩ và nảy ra ý tưởng xây dựng nên một trang web làm nơi giao tiếp của các sinh viên trường Harvard nơi anh đang theo học, thậm chí hướng phát triển ban đầu là chọn ra những bức ảnh cá nhân trong trường Harvard sau đó người xem có thể lựa chọn bức ảnh nào “hot” hơn.

3. Quá trình Facebook chính thức ra đời

Dựa trên hình mẫu của trang “Hot or Not”, Zuckerberg đã cùng với 3 người bạn thân là Eduardo Saverin, Dustin Moskovitz và Chris Hughes  thành lập mạng xã hội giữa các sinh viên Harvard với nhau mang tên “FaceMash”, tiền thân của Facebook bây giờ. Sau đó Mark Zuckerberg sử dụng ảnh của các sinh viên mà anh “hack” được từ dữ liệu trường Harvard. Dù vi phạm quy chế thông tin sinh viên của Harvard, “FaceMash” đã thể hiện khái niệm sơ khai nhất của Facebook - mọi người có thể tìm được nhau online.

Học kỳ tiếp theo, Zuckerberg thành lập "The Facebook", ban đầu đặt tên là “the Facebook.com”, vào ngày 4 tháng 2 năm 2004. Việc đăng ký thành viên ban đầu giới hạn trong những sinh viên của Đại học Harvard. Trong vòng một tháng đầu tiên, hơn một nửa số sinh viên đại học tại Harvard đã đăng ký sử dụng dịch vụ này.

Từ thành công đối với sinh viên Harvard, Mark Zuckerberg cùng với 3 người bạn đã đẩy mạnh quảng bá trang web đến nhiều trường đại học tại Mỹ và Canada.

Tập đoàn mạng xã hội Facebook Hoa Kỳ
Quá trình Facebook chính thức ra đời

Vào tháng 3 năm 2004, Facebook mở rộng sang Stanford, Columbia, và Yale. Facebook tiếp tục mở cửa cho tất cả các trường thuộc Ivy League và khu vực Boston, rồi nhanh chóng đến hầu hết đại học ở Canada và Hoa Kỳ. Vào tháng 6 năm 2004, Facebook chuyển cơ sở điều hành đến Palo Alto, California. Công ty đã bỏ chữ “The” ra khỏi tên sau khi mua được tên miền “Facebook.com” vào năm 2005 với giá 200.000 USD.

Từ đó, bắt đầu xuất hiện một đế chế mang tên Facebook. Dưới sự lãnh đạo của Mark Zuckerberg, Facebook thực hiện sứ mệnh giúp mọi người trên thế giới giao tiếp với nhau thông qua mạng xã hội. Anh cũng nhắn nhủ với các nhà đầu tư của mình “Chúng ta không tạo nên dịch vụ để kiếm tiền, chúng ta kiếm tiền để phát triển dịch vụ tốt hơn”. 

4. Sự “bành trướng” rộng lớn của Facebook

Ngày càng có nhiều người sử dụng điện thoại đồng nghĩa với việc gia tăng nhu cầu sử dụng mạng xã hội. Các con số thống kê cho thấy lượng người dùng mạng xã hội nói chung trên toàn thế giới đã chạm ngưỡng xấp xỉ 3,3 tỷ.

Trong đó, Facebook vẫn đang dẫn đầu với 2,23 tỷ người dùng, YouTube và WhatsApp đồng hạng ở vị trí thứ 2 với 1,5 tỷ người dùng, tiếp sau đó là các nền tảng Facebook Messenger, WeChat, Instagram,...

Bất chấp những lo ngại về thu thập dữ liệu người dùng, điển hình như vụ scandal của Facebook và Cambridge Analytica gần đây, lượng người dùng mạng xã hội không những giảm mà còn tăng trưởng khá đều đặn.

Tập đoàn mạng xã hội Facebook Hoa Kỳ
Sự “bành trướng” rộng lớn của Facebook

Theo thống kê, lượng người dùng mạng xã hội trên toàn thế giới tăng 8% trong 3 tháng vừa qua, lên mức 3,3 tỷ người, chiếm 43% dân số thế giới. Ấn Độ là nước có lượng người dùng Facebook cao nhất thế giới, Việt Nam xếp ở vị trí thứ 7 với 58 triệu người dùng, tăng 5% trong quý đầu năm, và rộng hơn là 16% so với cùng kỳ năm ngoái. TPHCM cũng nằm trong top 6 thành phố có người dùng Facebook đông nhất, với 14 triệu người dùng.

Quy mô và sức ảnh hưởng của facebook ngày càng lớn, nó gây ra nhiều tranh cãi về vấn đề đạo đức và an toàn thông tin đối với các nội dung chia sẻ trên trang mạng này. Các vấn đề mà công ty này đang bị tố cáo là viêc vi phạm quyền riêng tư, buông thả trong việc quản lý các nguồn tin giả, các nguồn tin được chia sẻ trên Facebook.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, càng tiếp xúc nhiều với Facebook thì nguy cơ trầm cảm càng cao. Đặc biệt, những người bị chẩn đoán mắc bệnh này từ trước thì khả năng bị càng cao hơn khi sử dụng.

5. Mô hình tổ chức công ty và doanh thu của Facebook

Về mô hình tổ chức, nhân viên quản lý chính của Facebook bao gồm Mark Zuckerberg (Chủ tịch và Giám đốc điều hành), Sheryl Sandberg (Giám đốc điều hành), David Wehner (Giám đốc tài chính), Mike Schroepfer (Giám đốc công nghệ), và Chris Cox (Giám đốc sản phẩm). Tính đến ngày 30 tháng 6 năm 2017, Facebook có 20,658 nhân viên.

Về doanh thu, Facebook xếp thứ 76 trong danh sách Fortune 500 năm 2018 của các tập đoàn lớn nhất Hoa Kỳ theo tổng doanh thu. Phần lớn doanh thu của Facebook đến từ quảng cáo. Microsoft là một đối tác đặc biệt của Facebook về các dịch vụ banner quảng cáo, và Facebook chỉ đăng các quảng cáo thuộc mạng lưới quảng cáo của Microsoft. 

Tập đoàn mạng xã hội Facebook Hoa Kỳ
Mô hình tổ chức công ty và doanh thu của Facebook

Theo comScore, một công ty nghiên cứu thị trường internet, Facebook thu thập rất nhiều dữ liệu từ những người viếng thăm tương đương như Google và Microsoft, nhưng ít hơn so với Yahoo!. Năm 2010, đội an ninh mạng của công ty đã bắt đầu mở rộng các nỗ lực nhằm ngăn chặn những nguy hiểm và phá hoại từ phía người sử dụng. Ngày 6 tháng 11 năm 2007, Facebook triển khai Facebook Beacon nhằm ngăn chặn những cố gắng quảng cáo đến bạn bè của các thành viên nhờ sử dụng những thông tin cá nhân của thành viên đó.

Facebook nói chung có tỉ lệ nhấp chuột (clickthrough rate) (CTR) vào các nội dung quảng cáo nhỏ hơn nhiều so với các website lớn. Đối với các banner quảng cáo, CTR của banner chỉ bằng một phần năm so với CTR của toàn bộ các nội dung (đường link) trên FB. Điều này có nghĩa là, tỉ lệ người dùng FB nhấp chuột vào nội dung quảng cáo nhỏ hơn so với các website lớn khác. Ví dụ, trong khi số người click vào quảng cáo đầu tiên cho kết quả tìm được trên Google trung bình là 8% thời gian (80.000 click cho 1 triệu tìm kiếm) thì người dùng Facebook click vào quảng cáo trung bình 0,04% thời gian (400 click cho 1 triệu trang). 

Nguyên nhân gây ra CTR thấp của Facebook là do người dùng trẻ tuổi kích hoạt phần mềm chặn quảng cáo và khả năng của họ trong việc bỏ qua thông điệp quảng cáo, cũng như mục đích chính của trang web là giao tiếp xã hội chứ không phải là xem nội dung.

6. Một số vấn đề chỉ trích và gây tranh cãi về Facebook

Tập đoàn mạng xã hội Facebook Hoa Kỳ
Một số vấn đề chỉ trích và gây tranh cãi về Facebook

Quy mô và sức ảnh hưởng của facebook ngày càng lớn, nó gây ra nhiều tranh cãi về vấn đề đạo đức và an toàn thông tin đối với các nội dung chia sẻ trên trang mạng này. Các vấn đề mà công ty này đang bị tố cáo là viêc vi phạm quyền riêng tư, buông thả trong việc quản lý các nguồn tin giả, các nguồn tin được chia sẻ trên facebook.[79]

Tại Mỹ, facebook bị cáo buộc gây ảnh hưởng tâm lý, bao gồm cả việc ảnh hưởng của nó với các cảm giác tiêu cực đối với các vấn đề xã hội, hội chứng nghiện mạng xã hội đang là một vấn đề nan giải đối với giới trẻ tại quốc gia này.[80] Vấn đề này cũng xảy ra rất nhiều nơi trên thế giới.

Việc quản lý thông tin được chia sẻ trên Facebook gặp rất nhiều khó khăn. Nó rất dễ được tin tặc sử dụng để chia sẻ các nội dung bất hợp pháp: bao gồm mại dâm, tin giả, các văn bản/video kích động hiếp dâm và khủng bố, livestreaming bạo lực và tình dục, các bài viết ngôn từ thù địch. Facebook cũng là nơi truyền bá của các đối tượng khủng bố, kích động bạo lực, kích động mâu thuẫn với chính quyền và biểu tình tại nhiều nơi trên thế giới. Việc quản lý, kiểm duyệt của công ty đối với các thông tin này rất kém, các vấn đề như truy xuất nguồn tin trên facebook thường rất khó khăn.

Tập đoàn mạng xã hội Facebook Hoa Kỳ
Việc quản lý thông tin được chia sẻ trên Facebook gặp rất nhiều khó khăn

Facebook cũng bị tố cáo trốn thuế hàng tỷ đô la hàng năm chỉ riêng ở Hoa Kỳ, con số này còn cao hơn ở trên thế giới. Facebook cũng từng bị kiện về việc thu thập thông tin trái phép và bán cho một bên thứ 3 về thông tin duyệt internet của một cá nhân, ngay cả khi cá nhân đó không phải người dùng facebook.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, càng tiếp xúc nhiều với Facebook thì nguy cơ trầm cảm càng cao. Đặc biệt, những người bị chẩn đoán mắc bệnh này từ trước thì khả năng bị càng cao hơn khi sử dụng.

Ngày nay, Facebook đang không ngừng bổ sung thêm các tính năng mới vào website để tăng trải nghiệm cho người dùng và bịt lỗ hổng bảo mật. Nhờ có Facebook, chúng ta có thể tự tin và thoải mái chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ với bạn bè. Có một thực tế là, rất nhiều người dùng đang vô tình nghiện FB mà không biết, trong đó có cả mình. Nhưng dù sao đi chăng nữa, mạng xã hội cũng không thể bằng những cuộc nói chuyện ngoài đời thật. Sống ảo, nhưng cũng đừng quên chăm chút các mối quan hệ ngoài đời thật nhé.