I. Nêu vấn đề
Thiết bị dạy học [TBDH] là một trong những phương tiện quan trọng trong đổi mới phương pháp dạy học, giúp cho giáo viên và học sinh thực hiện có hiệu quả mục tiêu, yêu cầu của bài học. TBDH cũng tạo điều kiện trực tiếp cho học sinh phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo trong tiếp thu kiến thức, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của thiết bị và đồ dùng dạy học, trong những năm qua, các trường đã quan tâm đến việc đầu tư trang thiết bị, đồ dùng dạy học; thực hiện tốt việc quản lý, sử dụng thiết bị dạy học đã được trang bị. Tuy nhiên, trong điều kiện khó khăn về cơ sở vật chất, để nâng cao hiệu quả việc quản lý, sử dụng, khai thác các thiết bị dạy học mỗi trường cần nghĩ ra những giải pháp thiết thực.
Trong bài viết này tôi xin nêu thực trạng công tác quản lý, sử dụng và bảo quản TBDH của đơn vị Trường THCS Long Khánh A trong thời gian qua, các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng TBDH và kết quả đạt được, phương hướng phấn đấu trong thời gian sắp tới.
II. Thực trạng việc quản lý, sử dụng TBDH ở Trường THCS Long Khánh A thời gian qua.
2.1. Thuận lợi:
- Sự quan tâm của lãnh đạo nhà trường cùng với bộ phận chuyên môn đã chỉ đạo mua sắm bổ sung trang thiết bị để đáp ứng đầy đủ nhu cầu sử dụng TBĐDDH của giáo viên và học sinh.
- Đội ngũ cán bộ giáo viên nhiệt tình công tác, tích cực đổi mới phương pháp dạy học. Số giáo viên trẻ có kỹ năng thực hành tốt, thích tìm tòi sáng tạo trong sử dụng TBDH, ứng dụng công nghệ thông tin.
- Trường có nhiều học sinh chăm ngoan, ham tìm tòi hiểu biết và có ý thức vươn lên, được gia đình quan tâm tạo điều kiện tốt để tham gia học tập, nghiên cứu, làm thí nghiệm
- Về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học: trường được đầu tư xây mới dãy phòng học bộ môn, mua sắm trang thiết bị, phương tiện kỹ thuật; được trang bị đủ các bộ thiết bị dạy học theo danh mục tối thiểu đảm bảo cho việc dạy, học và làm các thí nghiệm thực hành.
- Được sự quan tâm của Phòng Giáo dục, chính quyền địa phương, các mạnh thường quân hỗ trợ kinh phí trang bị máy vi tính nối mạng internet, máy chiếu, laptop, các phương tiện kỹ thuật thuận lợi cho việc dạy học ứng dụng công nghệ thông tin.
2.2. Khó khăn:
- Trường còn dãy phòng học cũ, bàn ghế không thích hợp cho việc bố trí các dụng cụ thí nghiệm biểu diễn ở trên lớp.
- Bộ TBDH được Phòng Giáo dục trang bị vào năm 2002. Qua nhiều lần di dời đã có một số thiết bị hư hỏng, xuống cấp, giảm tính năng sử dụng, độ chính xác không cao.
- Giáo viên phụ trách thiết bị, phụ trách các phòng bộ môn là giáo viên kiêm nhiệm, chưa qua đào tạo chuyên môn nên khả năng quản lý TBDH còn nhiều hạn chế.
- Một số giáo viên còn ngán ngại làm thí nghiệm, dạy học còn nặng về lý thuyết; ngại sử dụng giáo án điện tử vì cho rằng mất thời gian và đầu tư quá nhiều công sức; cũng có trường hợp do kỹ năng sử dụng TBDH, thiết bị công nghệ thông tin còn hạn chế.
2.3. Nguyên nhân:
- Do tiến độ xây dựng trường mới còn chậm so với yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học.
- Kinh phí mua sắm, bổ sung TBDH còn hạn hẹp.
- Khả năng quản lý, sử dụng TBDH của cán bộ quản lý, giáo viên còn hạn chế.
III. Giải pháp
3.1. Công tác quản lý TBDH:
- Đầu năm học nhà trường chỉ đạo cho giáo viên phụ trách thiết bị kết hợp với các tổ bộ môn thống kê các tiết thực hành, các tiết dạy có sử dụng ĐDDH và rà soát thiết bị dạy học theo bản tiêu chuẩn quy định của Bộ GDĐT ban hành để có phương án mua sắm bổ sung, chuẩn bị đầy đủ trước khi bước vào năm học mới.
- Bổ sung đồ dùng dạy học tự làm có chất lượng của giáo viên, giáo viên phụ trách thiết bị ghi vào sổ Thiết bị dạy học tự làm và thông báo với các tổ bộ môn để cùng sử dụng.
- Các tổ bộ môn tổ chức cho giáo viên xây dựng kế hoạch sử dụng TBDH [biểu diễn và thực hành]; tổ chức kiểm tra, phê duyệt và lưu hồ sơ để có cơ sở theo dõi, quản lý việc sử dụng TBDH của giáo viên.
- Các giáo viên phụ trách thiết bị, phòng bộ môn xây dựng kế hoạch hoạt động theo năm, tháng, tuần và nội quy sử dụng TBDH, sử dụng phòng học bộ môn.
- Trường tổ chức cho giáo viên quản lý thiết bị, phòng bộ môn kết hợp với các nhóm giáo viên bộ môn tổ chức sắp xếp TBDH, tranh ảnh ngăn nắp, khoa học [theo môn, khối lớp, có ghi nhãn] để tiện sử dụng.
3.2. Công tác sử dụng, bảo quản TBDH:
- Trường chỉ đạo giáo viên phụ trách TBDH quản lý tốt các loại hồ sơ sổ sách TBDH; cập nhật thường xuyên các thông tin về TBDH như: mượn trả, bổ sung, hư hỏng
- Trong quá trình sử dụng TBDH, ban giám hiệu phân công một số giáo viên bộ môn hỗ trợ sửa chữa nhỏ các thiết bị điện tử, thiết bị thực hành đảm bảo đủ cho giáo viên, học sinh sử dụng. Định kỳ tổ chức vệ sinh, lau chùi tranh ảnh, TBDH.
- Trường tổ chức thuê chuyên gia sửa chữa, bảo trì máy vi tính học sinh, giáo viên, các thiết bị công nghệ thông tin theo đúng sự chỉ đạo của Sở, Phòng Giáo dục.
- Thường xuyên theo dõi, phòng ngừa các tác nhân gây hại đến TBDH.
- Tổ chức kiểm kê, thanh lí TBDH vào cuối năm tài chính đồng thời đánh giá chất lượng của các TBDH để có phương án bổ sung, thay thế cho các năm học tiếp theo.
- Vào cuối tháng, giáo viên phụ trách thiết bị thống kê số lượt mượn - trả TBDH, đánh giá mức độ tỉ lệ % [có số liệu cụ thể] việc sử dụng TBDH của từng giáo viên bộ môn so với kế hoạch đăng ký sử dụng TBDH đầu năm và số thiết bị hư hỏng báo cáo cho ban giám hiệu để kịp thời chấn chỉnh việc sử dụng TBDH của những giáo viên không đủ số tiết qui định hoặc mang tính chiếu lệ.
3.3. Công tác chỉ đạo của ban giám hiệu:
- Ban giám hiệu chỉ đạo chặt chẽ, quyết liệt việc đổi mới PPDH, sử dụng TBDH và dạy học ứng dụng công nghệ thông tin, tổ chức quán triệt tư tưởng chỉ đạo đến tất cả cán bộ, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh của trường.
- Trong sinh hoạt tổ chuyên môn, tổ chức sinh hoạt chuyên đề tìm giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng và bảo quản TBDH, khuyến khích giáo viên tự làm thêm ĐDDH gắn với việc thường xuyên tổ chức các tiết hội giảng, thao giảng ở trường.
IV. Kết quả
- Giáo viên bước đầu có hứng thú trong việc dạy học có sử dụng TBDH và ứng dụng công nghệ thông tin, các bài giảng có sự đầu tư chuẩn bị chu đáo các TBDH, các phương tiện hổ trợ giảng dạy và có sức hấp dẫn đối với học sinh. Việc sử dụng TBDH của giáo viên được tiến hành thường xuyên và phổ biến hơn
- Học sinh quan sát trực quan, được trực tiếp thực hành nên dễ dàng nắm bắt kiến thức và hiểu bài nhanh hơn, thích thú hơn.
- Qua các bài thí nghiệm thực hành, giáo viên dần hình thành cho học sinh các kỹ năng sử dụng đồ dùng học tập và thí nghiệm, từ đó vận dụng vào thực tế qua các cuộc thi thí nghiệm thực hành do ngành tổ chức.
- Trong các hội thi, phong trào thi học sinh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh trường có nhiều học sinh đạt giải cao.
V. Bài học kinh nghiệm
Để công tác quản lý, sử dụng TBDH mang lại hiệu quả cao cần có sự thống nhất, đồng bộ trong cách nghĩ, cách làm của đội ngũ cán bộ quản lý, cán bộ phụ trách thiết bị, giáo viên và cả học sinh.
Ban giám hiệu trường cần quán triệt tư tưởng chỉ đạo: việc sử dụng TBDH là vấn đề cần thiết, là điều kiện tiên quyết để thực hiện đổi mới phương pháp và nâng cao chất lượng dạy học.
Mỗi giáo viên phải nhận thức rõ vai trò, nhiệm vụ của mình, không ngừng học tập trang bị kiến thức, kỹ năng thực hành, sử dụng TBDH; luôn quan tâm thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, xây dựng kế hoạch sử dụng TBDH đạt hiệu quả.
Giáo viên phụ trách thiết bị, phụ trách phòng bộ môn cần thể hiện thật tốt vai trò, trách nhiệm của mình trong quản lý việc sử dụng và bảo quản TBDH của giáo viên, phải phối hợp thật tốt với giáo viên trong mượn, trả TBDH; cần tích cực trang bị thêm kiến thức về việc quản lý TBDH.
VI. Phương hướng thời gian tới
- Ban giám hiệu tăng cường công tác tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra việc sử dụng và bảo quản TBDH của giáo viên.
- Quản lý chặt chẽ về mặt hành chính TBDH; động viên, khuyến khích mọi thành viên nhà trường tham gia quản lý, sử dụng và bảo quản TBDH đạt hiệu quả; sáng tạo và làm thêm đồ dùng dạy học phục vụ công tác giảng dạy, quản lý học sinh.
- Tổ chức bồi dưỡng giáo viên các kiến thức Tin học, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin, khai thác các phần mềm giảng dạy, kỹ năng quản lý, khai thác và sử dụng TBDH
VII. Kết luận
Trong giai đoạn hiện nay, Đảng và Nhà nước ta đang chủ trương đổi mới giáo dục đào tạo với mong muốn giáo dục nước ta phát triển theo kịp các nước trong khu vực và trên thế giới. Cùng với xu hướng đó, việc dạy học có sử dụng TBDH, thí nghiệm thực hành ở các trường đang được quan tâm đặc biệt nhằm giúp học sinh lĩnh hội nhanh kiến thức, được tiếp cận với khoa học kỹ thuật tiến tiến qua đó hình thành ở các em tư duy khoa học, sáng tạo, kỹ năng thực hành. Qua bài viết này bản thân tôi xin được chia sẽ với quý đồng nghiệp về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc quản lý và sử dụng tốt các TBDH ở các trường phổ thông.
Trên đây là nội dung tham luận về công tác quản lí, sử dụng thiết bị, đồ dùng dạy học của trường THCS Long Khánh A. Rất mong ý kiến đóng góp của quí thầy cô giúp cho công tác quản lý, khai thác và sử dụng TBDH ở trường chúng tôi ngày càng tốt hơn. Xin trân trọng cảm ơn!.
Long Khánh A, ngày 01 tháng 8 năm 2019
Người viết
Liêu Thành Sơn