Hầu hết trẻ sơ sinh đều tuân theo tốc độ tăng trưởng có thể dự đoán được trong những năm đầu đời. Cha mẹ có thể theo dõi chiều dài của con bằng cách sử dụng biểu đồ tăng trưởng trung bình.
Chiều dài của trẻ là khoảng cách từ đỉnh đầu đến gót chân. Theo đó, chiều dài trung bình khi trẻ sinh đủ tháng là 49 – 50cm. Nếu thấp hoặc cao hơn 1, 2 cm thì vẫn được xem là bình thường.
Bài viết sau đây của Debametulam.com sẽ cung cấp cho bố mẹ các chỉ số chiều dài trung bình của trẻ sơ sinh theo từng tháng trong năm đầu đời. Đồng thời, đưa ra quan điểm và thảo luận về vấn đề trẻ thấp hoặc cao hơn so với mức trung bình.
Table of Contents
Kích thước trung bình của trẻ sơ sinh trong năm đầu tiên
Dựa trên mức độ tăng trưởng của trẻ em ở 6 quốc gia, sinh sống trong môi trường lành mạnh, Tổ chức Y tế Thế giới [WHO] đã đưa ra bảng số liệu tăng trưởng trung bình của trẻ sơ sinh theo từng tháng.
Theo biểu đồ tăng trưởng của WHO, chiều dài trung bình của trẻ sơ sinh nam và trẻ sơ sinh nữ trong những năm tháng đầu đời như sau:
TuổiNam [cm]Nữ [cm]Mới sinh49.949.11 tháng54.753.72 tháng58.457.13 tháng61.459.84 tháng63.962.15 tháng65.9646 tháng67.665.77 tháng69.267.38 tháng70.668.79 tháng7270.110 tháng73.371.511 tháng74.572.812 tháng75.774[Nguồn: WHO]
Có thể thấy, trẻ sơ sinh khỏe mạnh sẽ có chiều dài cơ thể khác nhau qua từng tháng. Bất kể đứa trẻ mới sinh bao lâu, chúng đều có khả năng phát triển với tốc độ tương tự những đứa trẻ khác.
Sự tăng trưởng về chiều dài trong năm đầu tiên phần lớn dựa trên chiều dài lúc mới sinh, chỉ trừ trường hợp em bé có vấn đề nghiêm trọng về cân nặng khiến trẻ khó phát triển.
Cân nặng của trẻ được bác sĩ đo lường một cách khách quan bằng cân nhưng chiều dài đo được của trẻ lại có thể thay đổi tùy thuộc vào người thực hiện phép đo, mức độ di chuyển của trẻ trong khi đang đo. Chính vì vậy, nếu chiều cao của trẻ thay đổi nhanh chóng giữa 2 lần khám liền nhau thì có thể là do sự khác biệt trong cách đo.
Nếu chỉ riêng chiều dài thì không thể phản ánh được sự khỏe mạnh của trẻ, bởi cân nặng cũng là một yếu tố quan trọng cần chú ý, đặc biệt là tình trạng nhiều trẻ sơ sinh sụt cân sau khi sinh.
Nếu trẻ thấp hoặc cao hơn kích thước trung bình?
Trẻ sơ sinh không phát triển với tốc độ ổn định. Chúng có những thời điểm chúng phát triển chậm và có những thời điểm chúng phát triển nhanh hơn. Một đợt tăng trưởng đột biến xảy ra trong một thời gian ngắn được gọi là đợt tăng trưởng đột biến .
Tốc độ tăng trưởng có thể xảy ra bất cứ lúc nào và chúng không nhất thiết phải theo một khuôn mẫu. Một số độ tuổi mà con bạn có thể trải qua sự phát triển vượt bậc là mười ngày, ba tuần, sáu tuần , ba tháng và sáu tháng.
Trong và sau một đợt tăng trưởng, con bạn sẽ cần nhiều sữa hơn. Bạn có thể cần cho em bé bú nhiều như một hoặc hai giờ một lần, một hiện tượng thường được gọi là bú theo cụm .
Điều này có xu hướng xảy ra thường xuyên hơn với trẻ bú sữa mẹ. Vì sữa mẹ được tạo ra dựa trên cung và cầu, nên con bạn sẽ bú mẹ thường xuyên hơn nhiều vào khoảng thời gian tăng trưởng, báo hiệu cơ thể bạn tạo ra nhiều sữa hơn .
Những em bé có cân nặng và chiều dài trung bình thấp hoặc cao hơn nhiều so với chuẩn có nhiều khả năng gặp các biến chứng về sức khỏe. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ [CDC], một đứa trẻ rơi xuống có tốc độ tăng trưởng dưới phân vị thứ năm có thể có mô hình tăng trưởng bất thường.
Chẳng hạn, nếu bé trai 12 tháng tuổi nhưng chỉ đạt 72 cm hoặc bé gái 12 tháng tuổi chỉ đạt 70 cm có nghĩa là các bé đang ở phân vị thứ năm.
Tuy nhiên, có một sự khác biệt lớn về trọng lượng của trẻ sơ sinh khỏe mạnh. Các bác sĩ sẽ đánh giá mức độ cần thiết để theo dõi sự phát triển của em bé theo thời gian. Thường thì, họ quan tâm đến mô hình phát triển của trẻ hơn là chiều dài hiện tại của chúng.
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chiều cao của trẻ. Trong đó di truyền đóng vai trò quan trọng và con trẻ có thể có chiều cao tương đương với cha mẹ của chúng. Tuy nhiên, điều này không phải là tuyệt đối, bởi một đứa trẻ cao lớn khi trưởng thành có thể có chiều dài ngắn hơn chuẩn khi mới sinh hoặc trong 1 – 2 năm đầu đời.
Dinh dưỡng là một trong những vấn đề các bác sĩ luôn nhấn mạnh vì yếu tố này có thể gây ra tình trạng tăng trưởng thấp lùn cho trẻ nếu không được đáp ứng đủ.
Không phải tất cả các biểu đồ tăng trưởng đều bằng nhau
Cũng như tất cả trẻ em đều khác nhau, điều quan trọng là phải nhận ra rằng không phải tất cả các biểu đồ tăng trưởng đều giống nhau. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh [CDC] cung cấp một bộ biểu đồ tăng trưởng bao gồm dữ liệu và thông tin cũ hơn từ sự kết hợp của các phương pháp cho ăn
Biểu đồ tăng trưởng của CDC là một tài liệu tham khảo và cho thấy trẻ em đã phát triển như thế nào trong một thời kỳ cụ thể ở Hoa Kỳ.
Biểu đồ tăng trưởng của Tổ chức Y tế Thế giới [WHO] chứa nhiều dữ liệu hơn từ trẻ sơ sinh bú sữa mẹ. Các bà mẹ đang cho con bú ngày càng nhiều và các biểu đồ của WHO được coi là tiêu chuẩn về cách trẻ em nên phát triển.
CDC khuyến nghị sử dụng biểu đồ tăng trưởng của WHO cho tất cả trẻ sơ sinh [dù chúng đang bú mẹ hay bú sữa công thức] trong hai năm đầu. Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ [APP] đồng ý với khuyến nghị của CDC.
Lượng thức ăn cần thiết cho trẻ sơ sinh
Lượng thức ăn mà trẻ sơ sinh ăn có ảnh hưởng rất nhiều đến cân nặng và chiều dài của cơ thể trong giai đoạn đầu đời. Thiếu dưỡng chất dẫn đến thiếu cân và về lâu dài có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển chiều dài cơ thể.
Nếu trẻ sụt cân nhanh chóng sau sinh, cha mẹ cần giúp trẻ tăng cân trở lại càng nhanh càng tốt. Đặc biệt là trường hợp trẻ sinh non hoặc có các yếu tố nguy cơ gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
Hầu hết trẻ sơ sinh bú sữa mẹ sẽ ăn 1 – 3 giờ một lần nhưng trẻ bú sữa công thức có thể ăn ít hơn mức này. Sau những ngày đầu tiên, cha mẹ có thể tăng lượng sữa công thức lên 30 – 60ml mỗi lần bú và tăng từ 60 – 118 ml sữa vào cuối tháng đầu tiên.
Đối với trẻ bú sữa mẹ, rất khó để đoán được lượng sữa chính xác bé đã bú là bao nhiêu. Do đó, mẹ có thể cho trẻ ăn theo cơn đói của trẻ. Thông thường, khi đói trẻ sẽ có những biểu hiện sau:
- Mở miệng và quay đầu sang một bên
- Liếm môi
- Cố gắng bỏ mọi thứ vào miệng
- Đưa bàn tay hoặc ngón tay vào miệng
- Khóc
Các yếu tố quyết định chiều đến chiều dài của bé
Các yếu tố quyết định chiều cao là:
- Di truyền: Chiều cao của mẹ, cha và các thành viên khác trong gia đình của một đứa trẻ có ảnh hưởng đáng kể nhất đến việc đứa trẻ sẽ cao như thế nào.
- Giới tính: Con trai có xu hướng cao hơn con gái.
- Chế độ dinh dưỡng: Chế độ dinh dưỡng tốt cho cả mẹ trong thời kỳ mang thai và em bé sau khi sinh có thể đảm bảo rằng cơ thể em bé nhận được lượng vitamin, khoáng chất và protein thích hợp để xương khỏe mạnh và tăng trưởng tối ưu.
- Mô hình giấc ngủ: Các nghiên cứu cho thấy trẻ sơ sinh phát triển chiều dài sau giấc ngủ ngắn và thời gian ngủ dài.
- Hoạt động thể chất: Vận động cơ thể và hoạt động thể chất giúp xây dựng cơ bắp và xương chắc khỏe.
- Sức khỏe tổng thể: Bệnh mãn tính và bệnh tật trong thời thơ ấu có thể ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển.
Khi nào trẻ cần đến gặp bác sĩ?
Trong những năm đầu đời, trẻ cần đến gặp bác sĩ nhi khoa ít nhất 7 lần mỗi năm để theo dõi sự tăng trưởng và sức khỏe tổng thể.
- 3 – 5 ngày sau khi sinh
- 7 – 14 ngày sau khi sinh [hoặc có thể là 1 tháng]
- 2 tháng
- 4 tháng
- 6 tháng
- 9 tháng
- 12 tháng
Tuy nhiên, bác sĩ cũng có thể đề nghị thăm khám thường xuyên hơn khi trẻ có những biểu hiện tăng trưởng bất thường hoặc sụt cân rất nhiều so với lúc mới sinh.
Hầu hết tất cả trẻ sơ sinh khỏe mạnh đều tuân theo một mô hình phát triển trong năm đầu đời. Sau đó, tốc độ tăng trưởng sẽ có sự thay đổi khác nhau giữa các trẻ sơ sinh. Miễn là tốc độ phát triển của trẻ vẫn giữ vững và không đột ngột giảm xuống thấp hơn trước đó thì cha mẹ không có gì phải lo lắng.
Cha mẹ cần cho trẻ khám định kỳ ít nhất 7 lần trong năm và chú ý tạo cho trẻ một môi trường thuận lợi để phát triển, đặc biệt là đầu tư vào chất lượng dinh dưỡng trong bữa ăn.