Vì sao có 4 mùa trong năm
|
Đáp án và lời giải chính xác, dễ hiểu cho câu hỏi: “Vì sao có các mùa trong năm?” cùng với kiến thức mở rộng hay nhất do Top lời giải biên soạn là những tài liệu học tập vô cùng bổ ích dành cho thầy cô và các bạn học sinh. Show Câu hỏi: Vì sao có các mùa trong năm?Trả lời: - Cách đây khoảng 4,5 tỷ năm, một tiểu hành tinh có kích thước thước bằng sao Hỏa đã va chạm với Trái đất. Kết quả là những lớp bụi đất đá dần kết tụ lại thành mặt trăng. Nó cũng làm cho trái đất nghiêng đi một chút khi chuyển động trên quỹ đạo quanh Mặt trời. - Chính bởi độ nghiêng đó mà tại một thời điểm bất kỳ, lượng ánh sáng mặt trời ở Bắc bán cầu và Nam bán cầu sẽ ngược nhau.Chu kỳ này biến đổi theo mùa của Trái đất. - Trái Đất di chuyển theo quỹ đạo hình elip quanh Mặt trời và đồng thời xoay theo trục có vị trí nghiêng tương đối với bề mặt của quỹ đạo. Điều đó có nghĩa là các bán cầu khác nhau được hưởng khối lượng khác nhau của ánh sáng Mặt trời trong suốt một năm. Bởi vì, Mặt trời là nguồn ánh sáng và năng lượng của chúng ta, sự thay đổi cường độ và sự tập trung các tia mặt trời đã tạo nên sự thay đổi và xuất hiện các mùa trong năm: Mùa đông, xuân, hạ và thu. Kiến thức tham khảo về “ Mùa”1. Mùa là gì?Mùalà sự phân chia củanăm,dựa trên sự thay đổi chung nhất theo chu kỳ của thời tiết,sinh tháivà số giờánh sáng ban ngàytrong một khu vực nhất định. TrênTrái đất, các mùa là kết quả củaquỹ đạo Trái đấtxung quanhMặt trờivàđộ nghiêng trụccủa Trái đất so với mặt phẳngecliptic. 2. Nguyên nhân sinh ra “Mùa”- Nguyên nhân chủ yếu của các mùa là trục tự quay của Trái Đất hay hành tinh nói chung là khôngvuông góc(nghiêng) vớimặt phẳng quỹ đạocủa nó quanh Mặt Trời. Với trục Trái Đất, hiện nay (kỷ nguyênJ2000) nó nghiêng một góc khoảng 23.439độ.Vì thế, tại bất kỳ thời điểm nào trong năm, một phần của bề mặt hành tinh là xoay trực tiếp hơn về phía các tia nắng từMặt Trời - Sự xoay này sẽ lần lượt thay đổi khi Trái Đất hay hành tinh chuyển động trên quỹ đạo của nó xung quanh Mặt Trời. Tại thời điểm bất kỳ, không phụ thuộc vào mùa, các bán cầubắcvànamsẽ luôn luôn có các mùa ngược nhau. Các mùa ở các khu vực vùng cực và ôn đới của một bán cầu là ngược lại với các mùa ở bán cầu kia. Khi mùa hè đang diễn ra ởbắc bán cầuthì ởnam bán cầulà mùa đông và ngược lại, cũng như khi có mùa xuân ở bắc bán cầu thì đó lại là mùa thu ở nam bán cầu (và ngược lại). - Trên Trái Đất, ngoài việc mật độ tia tới cao hay thấp thì sựtán xạánh sáng trongkhí quyểnlà lớn hơn khi nó chiếu tới với một góc nhỏ. (Xem thêmmùa đông Bắc cựcvàđêm trắng.) Sự dao động về thời tiết theo mùa còn phụ thuộc vào các yếu tố như sự gần với cácđại dươnghay các khu vực có chứa nhiềunước, các dònghải lưutrong các đại dương này, các hiện tượng nhưEl Niño/ENSO và các hiện tượng có chu kỳ khác nữa của đại dương, cũng như là hướnggióchủ đạo. 3. Hiệntượng các “Mùa”- Trái Đất di chuyển theo quỹ đạo hình elíp quanh Mặt trời và đồng thời xoay theo trục có vị trí nghiêng tương đối với bề mặt của quỹ đạo. Điều đó có nghĩa là các bán cầu khác nhau được hưởng khối lượng khác nhau của ánh sáng Mặt trời trong suốt một năm. Bởi vì, Mặt trời là nguồn ánh sáng và năng lượng của chúng ta, sự thay đổi cường độ và sự tập trung các tia mặt trời đã tạo nên sự thay đổi và xuất hiện các mùa trong năm: Mùa đông, xuân, hạ và thu. - Các mùa được đánh dấu bởi cácđiểm chí(một trong hai lần trong năm khi mặt trời ở xa xích đạo nhất về phía bắc hoặc phía nam) và các điểmXuân phânvàThu phân – những khái niệm về vũ trụ học liên quan đến sự nghiêng của Trái đất. - Ở bán cầu Bắc, thời gian bắt đầu và kết thúc các mùa của các nước theo dương lịch và một số nước quen dùng âm – dương lịch ở Châu Á không giống nhau. Các nước theo dương lịch ở bán cầu Bắc lấy bốn ngày: Xuân phân (21/3), Hạ chí (22/6), Thu phân (23/9) và Đông chí (22/12) là bốn ngày khởi đầu của bốn mùa. - Ở bán cầu Nam, bốn mùa diễn ra ngược với bán cầu Bắc. Nghĩa là vào ngày 21/3 hàng năm, Bắc bán cầu chạm dần đến điểm Xuân phân và thưởng thức những dấu hiệu của mùa xuân; thì lúc đó, những cơn gió đem cái lạnh đến Nam bán cầu bởi đã chạm đến điểm Thu phân. Một điểm phân khác trong năm xuất hiện vào ngày 23/9, khi mùa hạ mờ dần ở phương Bắc thì cái giá lạnh của mùa đông bắt đầu nhường bước cho mùa xuân ở phương Nam. Xem thêm: >>> Sự phân chia các mùa trong năm Ta đã biết trái đất chuyển động theo quỹ đạo vòng quanh mặt trời và đồng thời xoay quanh trục chính của nó như một con vụ (con quay). Sự kiện trái đất xoay quanh chính trục của nó sinh ra ngày và đêm. Nếu trục của trái đất - một đường thẳng tưởng tượng xuyên qua hai cực Bắc và nam - thẳng góc với quỹ đạo của nó quanh mặt trời thì chẳng có mùa nào hết và ngày đêm trong năm lúc nào cũng bằng nhau. Nhưng trục của trái đất lại hơi nghiêng. nguyên nhân của sự nghiêng là do sự kết hợp của nhiều lực tác động vào trái đất. Lực thứ nhất là sức hút của mặt trời. Lực thứ hai là của mặt trăng. Lực thứ ba là do chính trái đất tạo ra khi nó tự xoay quanh chính nó. Kết quả là trái đất quay quanh mặt trời theo thế nghiêng nghiêng. Và nó giữ cái thế nghiêng nghiêng ấy suốt năm này qua năm kia. Vì trục của trái đất luôn nhắm theo hướng không đổi là sao Bắc cực. Điều này có nghĩa là từng khoảng thời gian trong năm, có lúc cực Bắc trái đất hướng về mặt trời, có khoảng thời gian lại quay ra phía “ngoài”. Chính vì sự nghiêng này mà tia sáng của mặt trời có lúc hóa ra chênh chếch về phía bắc xích đạo, có khoảng thời gian chiếu thẳng vào xích đạo. Sự khác biệt này tạo nên các mùa khác nhau của từng miền trên trái đất. Khi Bắc bán cầu quay hướng về phía mặt trời thì những miền ở phía bắc xích đạo là mùa hè và những miền phía nam bán cầu là mùa đông. Khi ánh sáng thẳng của mặt trời chiếu vào nam bán cầu thì nam bán cầu là mùa hè. Bắc bán cầu lại là mùa đông. ngày dài nhất gọi là “hạ chí” và ngày ngắn nhất gọi là “đông chí”. Một năm có hai thời điểm trong đó ngày và đêm dài bằng nhau trên toàn trái đất, một ngày vào mùa xuân, một ngày vào mùa thu, một ngày là xuân phân (khoảng ngày 21/3) và ngày kia gọi là thu phân (23/9). Tại sao Trái đất mùa đông lạnh?Trái đất lạnh vào mùa đông là do trục tự quay của trái đất nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo của nó quanh mặt trời. Thời tiết nóng, lạnh chủ yếu do lượng nhiệt trái đất thu nhận được nhiều hay ít từ mặt trời. Vào mùa đông, bắc bán cầu xa mặt trời và hấp thụ nhiệt ít hơn; ban đêm sẽ tản nhiệt. Còn nhiệt lượng nhận từ mặt trăng không đáng kể. Mùa đông, trái đất ban ngày hấp thụ nhiệt ít, ban đêm tản nhiệt nhiều, mỗi ngày không những không tích thêm nhiệt, mà còn mất đi một số nhiệt tích từ mùa hè. Sau tiết đông chí, trái đất tích nhiệt ít hơn nữa, cho nên đây cũng là thời gian lạnh nhất trong năm.
Video bốn mùa trong một cánh rừng https://youtu.be/TXwLW6vOy8A Sự tạo thành các mùa trong năm do chuyển động quay của Trái Đất quanh mặt trời và do độ nghiên của trục Trái Đất. Sự bắt đầu các mùa tại Bắc bán cầu trong năm được đánh dấu bằng các ngày chí (tính theo dương lịch):
 Các mùa trong năm được lặp lại theo chu kỳ mùa đông – mùa xuân – mùa hạ – mùa thu rồi lại mùa đông xảy ra ở hai cực của trái đất. Do con người tập trung sống ở Bắc bán cầu nên ta chỉ xét sự khác biệt về thời tiết của các mùa ở Bắc bán cầu. Do quỹ đạo của Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời là một đường elip gần tròn nên nhiều người lầm tưởng rằng mùa đông lạnh hơn mùa hè là do Trái Đất ở xa mặt trời hơn điều này tương đối thiếu chính xác. Sự thật nguyên nhân làm mùa đông lạnh hơn mùa hè là do trục nghiêng của Trái Đất so với Mặt Trời. Theo lịch thiên văn mùa hè sẽ dài hơn mùa đông khoảng 7 ngày do quỹ đạo của Trái Đất là hình elip, mùa hè ở bắc bán cầu được bắt đầu từ ngày 22/6 (tính theo lịch thiên văn) là ngày mà Trái Đất chuyển động đến vị trí xa Mặt trời nhất. Nghe có vẻ nghịch lí tại sao mùa hè lại bắt đầu vào ngày mà Trái Đất cách xa mặt trời nhất còn mùa đông thì Trái đất gần Mặt Trời hơn. Do trục nghiêng của Trái Đất bắt đầu ngày hạ chí 22/6 các khu vực thuộc chí tuyến Bắc được ánh sáng mặt trời chiếu vuông góc nhận được nhiều nhiệt nhất nên tại các khu vực này đang là mùa hè, các khu vực từ chí tuyến nam trở xuống ở xa Mặt Trời hơn nhận được ít ánh sáng hơn nên nhiệt độ tại các khu vực đó thấp hơn và giảm dần về phía cực nam, nên một số khu vực nằm từ chí tuyến nam trở xuống đang là mùa đông. Ngược lại bắt đầu ngày đông chí (22/6) ánh sáng mặt trời chiếu vuông góc xuống khu vực chí tuyến nam (tại đây sẽ là mùa hè) các khu vực từ chí tuyến bắc trở lên xa mặt trời hơn, nhận được nhiệt lượng ít hơn nên đang là mùa đông. Trái đất của chúng ta nghiêng một góc 23º27′ so với trục thẳng đứng (trục thẳng đứng là trục vuông góc với mặt phẳng chuyển động quanh mặt trời của trái đất), nên vào mùa hè (bắt đầu từ 22-6 theo lịch thiên văn) thì Bắc bán cầu nhận được nhiều ánh sáng hơn, ngược lại vào mùa đông (bắt đầu từ 22-12 theo lịch thiên văn) thì nhận được ít ánh sáng Mặt Trời hơn. Như vậy có thể kết luận rằng mùa đông lạnh hơn mùa hè vì lí do trục Trái Đất nghiêng một góc 23o27 so với trục vuông góc với mặt phẳng chuyển động quanh Mặt Trời của Trái Đất. Ngoài ra phần nhiệt độ của Trái Đất trong các mùa phụ thuộc vào lớp khí quyển của Trái Đất hấp thụ được bao nhiêu năng lượng (dưới dạng nhiệt) từ mặt trời. Video giải thích sự hình thành các mùa trong năm https://youtu.be/LafjoI9FsCQ Trục nghiêng và bề mặt hình cầu của Trái Đất khiến cho mùa đông, mùa hè tại bắc bán cầu ở các khu vực khác nhau sẽ khác nhau. Đối với Việt Nam có hình dạng địa lý hình chữ S trải dọc từ bắc vào vào nam nằm theo hình dọc theo đường kinh tuyến của Trái Đất nên vào mùa hè các khu vực miền Trung sẽ nóng nhất, vào mùa đông các khu vực các tỉnh phía Bắc Việt Nam sẽ lạnh nhất.Ngoài ra hiện tượng nóng lạnh thất thường trong năm còn phụ thuộc vào các hiện tượng El Nino (những hiện tượng thời tiết bất thường gây thảm họa cho con người từ hơn 5000 năm nay. Ngày nay, hiện tượng El Nino xuất hiện thường xuyên hơn và sức tàn phá của nó cũng mãnh liệt hơn. |
