Cọ vẽ được dùng với nhiều mục đích như tô màu nước, màu arcrylic hay thậm chí là dùng để vẽ khô lên giấy với bột than [dry brush]. Cọ vẽ rất đa dạng về kích thước, hình dáng và chất lượng. Tuy nhiên trong bài này mình chỉ đề cập đến cọ vẽ nước, việc lựa chọn cọ phù thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nhau như sở thích, kinh tế hay kỹ thuật tô màu của bạn.
Một cây cọ vẽ bao gồm:
- Cán cầm: Thường làm bằng gỗ hoặc đôi khi bằng nhựa
- Lông cọ: Làm bằng lông động vật hoặc lông tổng hợp
- Đai kẹp: Là phần kim loại giữ cho đầu lông cố định
Cọ đầu tròn [Round] – Lựa chọn tốt nhất cho người mới bắt đầu
Loại cọ màu nước tốt nhất được làm từ lông sable, là lông đuôi các động vật họ chồn [thường là chồn Kolinsky]. Cọ lông đuôi chồn giữ và phân bổ màu sắc rất tuyệt; ngay cả cây cỡ lớn cũng có thể vẽ được những nét nhỏ sắc nét. Tuy vậy, cọ lông chồn rất đắt vì được làm từ lông động vật, ngoài ra chúng cũng rất ít được sử dụng vì lý do đạo đức. Với người mới bắt đầu, mình nghĩ một bộ cọ lông tổng hợp chất lượng tốt là đủ rồi. Mình khuyến khích các bạn nên chuẩn bị cho mình một bộ cọ đầu tròn [Round] với kích thước đa dạng từ nhỏ tới lớn. Tuy nhiên cọ cỡ nhỏ sẽ luôn hỏng nhanh hơn vì có ít lông hơn. Bạn biết mình cần phải thay cây cọ mới khi không còn giữ được dáng nhọn [fine point] như ban đầu, lông cọ bị rớt hay chỉa ra.
Cọ vẽ đầu tròn [Round]
Các loại cọ vẽ khác
Cọ dẹt [Flat] bản to, cọ dáng hạt phỉ [Filbert], cọ mốp [Mop] rất hữu dụng khi vẽ các mảng màu diện tích lớn. Cọ đi nét [Rigger] rất thích hợp với dạng nét mảnh, sở dĩ có tên này vì nguyên bản chuyên được dùng để vẽ dây chằng buộc [Rigging] phức tạp trên tàu thuyền. Cọ vát [Angle] có thể giúp bạn họa nên những nét sắc nhọn. Khi bạn vẽ tự tin hơn và biết được cỡ cọ nào phù hợp với mình nhất, lúc ấy rất đáng để đầu tư mua một vài cây cọ lông chồn Konlinsky.
Lưu ý sau khi sử dụng cọ
Sau khi hoàn thành bức vẽ, hãy đảm bảo bạn đã rửa cọ một cách cẩn thận bằng nước sạch cho đến khi tất cả màu vẽ không còn trên lông vẽ và nước trong trở lại. Không bao giờ được ngâm đầu cọ trong nước, vì như thế sẽ làm hỏng lông cọ. Hơn nữa, cán gỗ có thể ngấm nước dẫn đến nứt vỡ và khiến đai kẹp bị bung ra.
Hãy cầm cọ vẽ một cách đúng đắn
Hãy cầm cọ theo kiểu cầm bút kinh điển, tức là nhẹ nhàng giữ cọ bằng ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa. Tư thế này giúp bạn thay đổi góc cọ một cách dễ dàng. Khi vẽ, đừng cố gắng giữ chặt cọ bằng cả bàn tay; mà hãy dùng ngón tay nắm nhẹ ở phần tiếp giáp giữa đai kẹp và cán cọ. Nếu cầm quá sát phần đầu lông, phạm vi thao tác của bạn sẽ bị hạn chế; còn nếu cầm quá cao, khả năng kiểm soát của bạn sẽ rất ít.
Như vậy, qua bài viết trên Tiệm chúng mình đã hướng dẫn cho bạn cách lựa chọn cọ vẽ màu nước cũng như các lưu ý khi mới bắt đầu. Chúc bạn có thể vẽ lên được những tác phẩm ưng ý nhất!
Để làm sạch màu dầu khỏi cọ vẽ, bạn cần nhiều bước hơn các loại màu vẽ khác, dù rằng nó vẫn là một quy trình khá đơn giản và nhanh chóng.
1.1 Loại bỏ sơn dầu khỏi cọ
Bạn cần loại bỏ càng nhiều sơn khỏi phần lông của cọ vẽ càng tốt bằng cách gấp một miếng vải sạch hoặc khăn giấy phủ kín xung quanh đầu cọ vẽ và di chuyển miếng vải từ đầu phần lông đến cuối phần lông. Bạn cũng không được để sơn dầu đông lại trên bao thép bởi điều này sẽ làm gỉ cọ vẽ. Tiếp tục cho đến khi chỉ còn rất ít sơn dầu đọng lại trên miếng vải mà bạn đang dùng để lau.
1.2. Chuẩn bị dung môi chuyên dụng
Theo truyền thống, các họa sĩ thường dùng “white spirit” hay xăng trắng. Tuy nhiên chúng ta ngày nay có những lựa chọn tốt hơn và an toàn hơn nhiều cho cả người dùng lẫn môi trường ví dụ như Bartoline Clean Spirit. Có điều lưu ý là sau khi sử dụng, bạn không được đổ thẳng các dung dịch này xuống cống mà cần mang nó đến trung tâm tái chế ở địa phương, hoặc tốt hơn hết là tự tái chế nó bằng cách gạn lấy những phần dung môi bẩn vào một bình chứa rỗng và không dịch chuyển nó trong một thời gian để các phân tử màu vẽ tự do có thể chìm xuống đáy. Lúc này, công việc của bạn là gạn lấy những phần dung môi sạch để tiếp tục sử dụng như ở trên.
Giải pháp tốt nhất để làm sạch sơn dầu khỏi cọ vẽ là dùng dầu nguyên chất, nhưng nó tốn nhiều công sức hơn một chút. Dầu hạt lanh khô nhanh hơn các loại dầu khác vì vậy bạn có thể sử dụng sự thay thế tốt hơn là dầu óc chó hoặc dầu cây rum.
1.3. Ngâm cọ vẽ vào dung môi
Bước tiếp theo bạn cần nhúng cọ vẽ vào dung môi để hòa tan phần sơn dầu còn lại. Ở đây chúng ta có một hộp rửa bằng kim loại chứa đầy Bartoline Clean Spirit. Giữ cọ vẽ của bạn thẳng trên giá và nhẹ nhàng di chuyển cọ vẽ hoặc quay lưới kim loại đục lỗ để làm rụng các mảng màu còn sót lại xuống đáy hộp. Phần màu lắng này sau đó có thể được tách ra để xử lý chuyên nghiệp. Những hộp rửa cọ vẽ như thế này là một đầu tư tuyệt vời bởi chúng làm cho công việc làm sạch bàn chải trở nên nhẹ nhàng hơn.
Nếu bạn dùng dầu thay vì dung môi làm sạch, có thể bạn sẽ cần lặp lại bước này nhiều lần và bạn cần lau sạch cọ vẽ bằng một miếng vải sạch như bước một sau mỗi lần lấy cọ vẽ từ trong hộp dầu ra.
1.4. Sử dụng bộ bảo quản cọ vẽ
Để làm sạch lần cuối, chúng ta có thể sử dụng những bộ kem bảo quản cọ vẽ được bán sẵn ví dụ như The Master’s’ Brush Cleaner and Preserver.. Bạn cần thêm một ít nước vào giữa miếng xà phòng để làm tăng lượng bọt bám trên cọ vẽ. Sau đó, bạn vuốt phần lông bằng ngón tay cái và ngón trỏ của bạn theo chiều từ sát bao thép ra đến bờ tự do của phần lông. Tiếp tục cho đến khi không có hạt màu nào trong bọt. Lưu ý rằng có một số loại màu sẽ nhuộm màu phần lông.
1.5. Chuẩn bị cất giữ
Cuối cùng, bạn có thể rửa sạch cọ vẽ bằng nước sạch, định hình lại bằng ngón tay và để khô trong giá đỡ hoặc chậu. Nếu bạn lưu trữ trong một thời gian ngắn, bạn có thể thêm một chút xà phòng sạch và định hình lại bằng ngón tay và để cọ vẽ của bạn khô tự nhiên. Sau khi khô, xà phòng sẽ giữ phần lông đủ cứng để cố định hình dạng cho đến khi bạn cần sử dụng lại.
2. Làm sạch cọ vẽ dùng màu acrylic như thế nào
Màu acrylic có thể được sử dụng ở dạng đặc như màu dầu hoặc pha loãng với nước để tạo các hiệu ứng giống như màu nước. Làm sạch màu acrylic không pha loãng khỏi cọ vẽ cũng tương tự như màu dầu ở trên nhưng thay vì sử dụng dung môi là xăng trắng hoặc dầu, bạn chỉ cần sử dụng nước là đủ.
2.1. Dùng khăn lau sạch
Trước tiên, bạn cần làm sạch màu vẽ nhiều nhất có thể bằng miếng vải hoặc khăn giấy sạch. Quấn miếng vải xung quanh bao thép của cọ vẽ rồi miết miếng vải bằng ngón tay cái và ngón trỏ của bạn về phía bờ tự do của phần lông. Bạn có thể lặp lại điều này nhiều lần nếu cần thiết.
2.2. Làm sạch cọ vẽ trong nước
Sử dụng nước trong bình hoặc hộp rửa cọ vẽ để làm sạch càng nhiều màu bám trên lông càng tốt. Sau đó bạn cần lau qua bằng một miếng vải sạch để đảm bảo bạn đã rửa sạch màu vẽ. Lặp lại nếu cần thiết.
2.3. Làm sạch lần cuối và lưu trữ
Để làm sạch hoàn toàn, hãy sử dụng bộ kem bảo quản cọ vẽ như được hướng dẫn trong phần sơn dầu ở trên.
3. Làm sạch cọ vẽ dùng màu nước như thế nào
Cọ vẽ màu nước thì tinh tế hơn cọ vẽ dành cho màu acrylic và màu dầu nên cần được xử lý nhẹ nhàng hơn. Bạn cũng có thể sử dụng quy trình này để vệ sinh các cọ vẽ màu acrylic khi được pha loãng ra.
3.1. Làm sạch bằng nước
Vì có rất nhiều màu đã bị loãng rất cao trước khi được sử dụng nên bạn sẽ mất ít công sức hơn để loại bỏ các mảng màu khỏi lông. Thay vì làm sạch bằng một miếng vải, bạn cần chuẩn bị một bình nước trong tầm với của tay và lau rửa cọ vẽ mỗi lần đổi màu. Bạn cũng có thể chỉ cần treo cọ vẽ trên giá của hộp rửa cọ vẽ và ngâm phần lông của cọ trong nước sau khi dùng xong. Nếu bạn dùng con lăn, bạn có thể ngâm nó trong chậu nước vài giờ để màu vẽ được hòa tan vào nước. Sau đó bạn dùng tay để vắt hết màu vẽ còn lại ở trong phần lông.
3.2. Lau khô bằng vải mềm và lưu trữ
Bạn cần lau khô bằng vải hoặc khăn giấy, giống như với cọ vẽ màu acrylics rồi sấy khô hoặc treo chúng trên giá đỡ.
3.3. Định hình lại lông
Cũng như các phần trước, hãy sử dụng bộ bảo quản cọ vẽ The Masters, Cleaner & Preserver để định hình lại phần lông của cọ.
Phần nước‘rửa màu cũng nên được thu gom và xử lý một cách có trách nhiệm. Bạn có thể để cho lắng tự nhiên trong các bình lớn giống như xăng trắng hay dầu ở trên. Nguyên tắc vàng ở đây là: không bao giờ đổ trực tiếp dung dịch thải xuống bồn rửa! Bởi nó có thể làm hệ thống thoái nước của bạn bị hư hỏng rất nhanh.
4. Làm sạch cọ vẽ dùng chất liệu màu khác như thế nào
Khi nhắc đến việc sử dụng các loại chất liệu màu khác, bạn cần nhớ rằng tất cả các loại màu vẽ đều thuộc hai loại cơ bản là gốc nước và sơn dầu cùng trường hợp ngoại lệ duy nhất là một số loại màu vẽ chuyên dụng được pha loãng bằng các loại rượu mạnh. Tuy nhiên những màu vẽ đặc biệt này được sử dụng nhiều trong cách dự án thương mại cỡ lớn nhiều hơn là vẽ tranh cá nhân. Trong trường hợp này, bạn cần đọc thật kỹ mặt bên của hộp thiếc và làm theo hướng dẫn vệ sinh của nhà sản xuất đã nêu ra.
Thời điểm tốt nhất để làm sạch cọ vẽ luôn là khi bạn ngừng vẽ, tức là càng sớm càng tốt. Nhưng nếu bạn bận rộn đến mức không có thời gian vệ sinh thì một túi nhựa ẩm và sạch có thể tạo ra một nơi bảo vê các cọ vẽ tạm thời. Bạn chỉ cần đặt cọ vẽ vào túi và khép chặt miệng túi cho đến khi bạn có thể làm sạch chúng đúng cách mà không sợ màu vẽ bám chắc vào phần lông.