Dụng vòng lặp while hiện thì ra màn hình các giá trị từ 1 đến 20

Vòng lặp while trong Python có tác dụng gì? Cú pháp và cách sử dụng vòng lặp while ra sao? Đó là những nội dung mà chúng ta sẽ tiếp cận trong bài học Python này.

Vòng lặp được sử dụng trong lập trình để lặp lại một đoạn code cụ thể, while cũng là một trong số đó. Trong Python, while được dùng để lặp lại một khối lệnh, đoạn code khi điều kiện kiểm tra là đúng. while dùng trong những trường hợp mà chúng ta không thể dự đoán trước được số lần cần lặp là bao nhiêu.

Cú pháp của while trong Python

while điều_kiện_kiểm_tra:
Khối lệnh của while

Trong vòng lặp while, điều_kiện_kiểm_tra sẽ được kiểm tra đầu tiên. Khối lệnh của vòng lặp chỉ được nạp vào nếu điều_kiện_kiểm_tra là True. Sau một lần lặp, điều_kiện_kiểm_tra sẽ được kiểm tra lại. Quá trình này sẽ tiếp tục cho đến khi điều_kiện_kiểm_tra là False. Trong Python mọi giá trị khác 0 đều là True, None và 0 được hiểu là False. Đặc điểm này của while có thể dẫn đến trường hợp là while có thể không chạy vì ngay lần lặp đầu tiên điều_kiện_kiểm_tra đã False. Khi đó, khối lệnh của while sẽ bị bỏ qua và phần code ngay sau đó sẽ được thực thi.

Sơ đồ vòng lặp while trong Python

Giống như if hay vòng lặp for, khối lệnh của while cũng được xác định thông qua thụt lề. Khối lệnh bắt đầu với thụt lề đầu tiên và kết thúc với dòng không thụt lề đầu tiên liền sau khối.

Ví dụ 1:

count = 0
n = 0
while [count < 8]:
print ['Số thứ', n,' là:', count]
n = n + 1
count = count + 1
print ["Hết rồi!"]

Với đoạn code này, ta sẽ tăng dần count và in giá trị của nó cho đến khi giá trị này không còn nhỏ hơn 8 nữa. Kết quả khi chạy lệnh trên ta có:

Số thứ 0 là: 0
Số thứ 1 là: 1
Số thứ 2 là: 2
Số thứ 3 là: 3
Số thứ 4 là: 4
Số thứ 5 là: 5
Số thứ 6 là: 6
Số thứ 7 là: 7
Hết rồi!

Ví dụ 2: Sử dụng while để tính tổng các số

n = int[input["Nhập n: "]] #Nhập số n tùy ý
tong = 0 #khai báo và gán giá trị cho tong
i = 1 #khai báo và gán giá trị cho biến đếm i

while i Enter > nhập 3... đến 5 vẫn không thấy tong được in. Đây là một trường hợp của lệnh vô hạn. Để thoát khỏi vòng lặp vô hạn bạn nhấn phím Ctrl + C, khi đó sẽ xuất hiện dòng thông báo "Traceback..." như bên trên.

Kết hợp while với else

Giống như vòng lặp for, bạn cũng có thể kết hợp else với while. Trong trường hợp này, khối lệnh của else sẽ được thực hiện khi điều kiện của while là False.

Ví dụ 4: Minh họa việc sử dụng while kết hợp với else

dem = 0
while dem < 3:
print["Đang ở trong vòng lặp while"]
dem = dem + 1
else:
print["Đang ở trong else"]

Ở đây ta sử dụng biến dem để in chuỗi "Đang ở trong vòng lặp while" 3 lần. Đến lần lặp thứ 4, điều kiện của while trở thành False, nên phần lệnh của else được thực thi. Kết quả là:

Đang ở trong vòng lặp while
Đang ở trong vòng lặp while
Đang ở trong vòng lặp while
Đang ở trong else

Ví dụ 5: Đếm và in các số nhỏ hơn 2

n = 0
while n < 2:
print[n,"nhỏ hơn 2"]
n = n + 1
else:
print [n,"không nhỏ hơn 2"]

Giá trị ban đầu của n ta gán là 0, tăng dần giá trị của n và in, lặp cho đến khi n không nhỏ hơn 2, nếu n bằng hoặc lớn hơn 2 thì vòng lặp kết thúc và khối lệnh else sẽ được thực thi, kết quả là:

0 là nhỏ hơn 2
1 là nhỏ hơn 2
2 không nhỏ hơn 2

while trên một dòng

Nếu vòng lặp while chỉ có một lệnh duy nhất thì có thể viết trên cùng một dòng với while như ví dụ này:

Ví dụ 6: Vòng lặp vô hạn với while một dòng lệnh

flag = 1 while [flag]: print ['Flag đã cho là True!"]
Print ["Hẹn gặp lại!"]

Đây là một vòng lặp vô hạn, hãy nhớ tổ hợp phím Ctrl + C trước khi bạn nhấn F5 hay Run, nếu không nó sẽ chạy từ ngày này qua ngày khác đấy =]].

Hết rồi, vòng lặp while cũng không phức tạp lắm nhỉ. Trong phần tiếp theo chúng ta sẽ tìm hiểu về lệnh break và continue trong Python, các bạn đón đọc nhé.

Bài tiếp: Lệnh break và continue trong Python

Bài trước: Vòng lặp for trong Python

Trong bài trước, chúng ta đã tìm hiểu về vòng lặp for trong Python, bài này chúng ta tìm hiểu về vòng lặp while [while loops] – vòng lặp với số lần lặp không biết trước.

1. Vòng lặp while trong Python

Vòng lặp while có cấu trúc:

while :      

Trong đó, là các biểu thức logic hoặc các biểu thức trả về kết quả là kiểu bool. Để thoát khỏi vòng lặp while ta cũng sử dụng lệnh break.

Khi biểu thức điều kiện  trả về giá trị True thì các câu lệnh trong sẽ được thực thi và sẽ được chạy lặp đi lặp lại cho tới khi nào  trả về giá trị không phải là True.

Ví dụ dưới đây sử dụng vòng lặp while để hiện thi các số từ 0 cho tới 4:

number = 0 while number < 5: print[number] number += 1

Khi bạn mắc phải lỗi logic, gây ra tình trạng vòng lặp while lặp vô hạn lần, thì để chủ động dừng chương trình, có thể sử dụng tổ hợp phím Ctrl + C. Chẳng hạn như ví dụ sau đây thì biến a luôn luôn bằng 0, tức điều kiện của vòng lặp while luôn xảy ra và câu lệnh sẽ được thực thi vô hạn lần! Khi đó để dừng chương trình, ta phải bấm đồng thời hai phím Ctrl và C.

a = 0 while [a==0]: print ["It is 0!"]

Chú ý rằng trong Python không có câu lệnh repeat until, mà thay vào đó, ta có thể sử dụng vòng lặp while với điều kiện luôn luôn đúng và câu lệnh break để thoát khỏi vòng lặp, cú pháp như sau.

while True:             if :             break

Với cách làm này thì sẽ luôn luôn được thực hiện, cho đến khi nó gặp thì mới kết thúc vòng lặp. Chẳng hạn, chương trình sau sẽ in ra tất cả các số nguyên chẵn nhỏ hơn 1000 và chia hết cho 3.

i = 0 while True:       if i % 3 == 0:             print[i]       i += 2       if i == 1000:             break

Tuy nhiên, cách làm trên chỉ để minh hoạ cho cách viết theo phong cách của câu lệnh repeat until nên khá phức tạp, chúng ta có thể làm ngắn gọn hơn như sau:

i = 0 while i < 1000:       if i % 3 == 0:             print[i]       i += 2

Kết hợp while với else

Giống như vòng lặp for, bạn cũng có thể kết hợp else với while. Trong trường hợp này, của else sẽ được thực hiện khi điều kiện của while là False.

while : else:

Ví dụ sau Đếm và in các số nhỏ hơn 5

n = 0 while n < 5: print[n,"nhỏ hơn 5"] n = n + 1 else: print [n,"không nhỏ hơn 5"]

Vòng lặp while trên một dòng

Nếu trong vòng lặp while chỉ có một lệnh duy nhất thì có thể viết trên cùng một dòng như ví dụ sau:

a = 0 while [a==0]: print ["It is 0!"]

2. Bài tập vòng lặp while

Bài 1.  Chia dãy số nguyên không âm a1, a2,…,an, với n > 1 cho trước thành hai đoạn có tổng các phần tử trong mỗi đoạn bằng nhau.

Bài 2. In ra tất cả các xâu nhị phân[1] có độ dài n, ví dụ với n = 4 thì kết quả in ra màn hình là:

0000 0001 0010 0011 0100 0101 0110 0111 1000 1001 1010 1011 1100 1101 1110 1111.

Bạn đọc tham khảo lời giải tại đây Thuật toán sinh các dãy nhị phân có độ dài n

[1]     Xâu nhị phân độ dài n là xâu có độ dài bằng n và chỉ được tạo nên từ hai kí tự 0 và 1, ví dụ 10010110 là xâu nhị phân có độ dài bằng 8.