Học Tốt Học

Khoa học kỷ thuật thời Ngô-Đinh - Tiền Lê

I. Giáo dục khoa học, kĩ thuật

1.Giáo dục, thi cử

Thời Tây Sơn: Ban “chiếu lập học”, chấn chỉnh việc học tập...
Nửa đầu thế kỉ XIX: Tài liệu học tập, nội dung thi cử không thay đổi.
Năm 1836 Minh Mạng cho thành lập “ Tứ dịch quán”.

2. Sử học, địa lí, y học

Sử học:

Có bước tiến quan trọng.
Tác phẩm tiêu biểu: Đại Việt sử kí tiền biên, Đại Nam thực lục, Đại Nam liệt truyện...
Tác giả tiêu biểu: Lê Quý Đôn, Phan Huy Chú...

Địa lí:

Gia Định thành thông chí của Trịnh Hoài Đức
Nhất thống dư địa chí của Lê Quang Định

Y học.

Có bộ sách: Hải thượng y tông tâm lĩnh [ Lê Hữu Trác].

3. Những thành tựu về kĩ thuật

Thế kỉ XVIII, thợ thủ công nước ta đã học và chế tạo được súng, đồng hồ, kính thiên lí, đóng thuyền lớn, mãy xẻ gỗ…
Năm 1839, đóng được tàu thủy chạy bằng hơi nước.

=>Tài năng thợ thủ công nước ta.

B. Bài tập và hướng dẫn giải

Câu 1: Trang 147 – sgk lịch sử 7

Hãy nêu một số thành tựu văn học, nghệ thuật và khoa học – kĩ thuật ở nước ta cuối thể kí XVIII – nửa đầu thế kỉ XIX?

=> Xem hướng dẫn giải

Câu 2: Trang 147 – sgk lịch sử 7

Những thành tựu khoa học – kĩ thuật của nước ta thời kì này phản ánh điều gì?

=> Xem hướng dẫn giải

Trắc nghiệm lịch sử 7 bài 28: Sự phát triển của văn hóa dân tộc cuối thế kỉ XVIII – Đầu thế kỉ XIX – Giáo dục khoa học và kĩ thuật

Hãy trình bày vài nét về khoa học - kĩ thuật thời Trần. Em có nhận xét gì về tình hình đó?

Đề bài

Hãy trình bày vài nét về khoa học - kĩ thuật thời Trần. Em có nhận xét gì về tình hình đó?

Phương pháp giải - Xem chi tiết

dựa vào sgk trang 72 để trình bày và nhận xét.

Lời giải chi tiết

* Khoa học - kĩ thuật:

- Về lịch sử:

+ Cơ quan chuyên viết sử [quốc sử viện] ra đời, do Lê Văn Hưu đứng đầu.

+ Năm 1272, ông biên soạn xong bộ "Đại Việt sử kí" gồm 30 quyển. Đây là bộ chính sử đầu tiên có giá trị của nước ta.

- Về quân sự: tác phẩm nổi tiếng "Binh thư yếu lược" của Trần Hưng Đạo đánh dấu bước phát triển về lí luận quân sự của Đại Việt.

- Về y học: Thầy thuốc Tuệ Tĩnh đã nghiên cứu cây thuốc nam, tổng kết việc chữa bệnh bằng thuốc nam trong nhân dân.

- Về thiên văn học: Đặng Lô, Trần Nguyên Đán có nhiều đóng góp đáng kể.

- Về kĩ thuật: cuối thế kỉ XIV, Hồ Nguyên Trừng và các thợ thủ công giỏi đã chế tạo được súng thần cơ và đóng các loại thuyền lớn có hiệu quả cao trong chiến đấu.

* Nhận xét:

- Khoa học - kĩ thuật thời kì này đã đạt được nhiều thành tựu rực rỡ.

- Nguyên nhân là do nền kinh tế, văn hóa, giáo dục thời Trần đã bắt đầu phát triển tạo điều kiện cho việc phát triển các ngành khoa học - kĩ thuật.

- Khoa học - kĩ thuật thời Trần phát triển cao hơn so với thời Lý.

Loigiaihay.com

Cần thấy được điểm khác thời Lẽ sơ so với thời Lý - Trần là Phật giáo không còn phát triển và không chiếm địa vị thống trị trên lĩnh vực tư tưởng như thời Lý — Trần,

Đề bài

Trong các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, khoa học, nghệ thuật, thời Lê sơ đã đạt được những thành tựu nào? Có gì khác thời Lý - Trần?

Phương pháp giải - Xem chi tiết

dựa vào những kiến thức đã học bài 12, 15, 20 để so sánh, đánh giá.

Lời giải chi tiết

* Trong các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, khoa học, nghệ thuật, thời Lê sơ đã đạt được những thành tựu:

- Về giáo dục, thi cử:

- Dựng lại Quốc Tử Giám, mở nhiều trường học, mở khoa thi.

- Tổ chức được 26 khoa thi tiến sĩ, lấy đỗ 989 tiến sĩ, 20 trạng nguyên.

- Về văn học:

Văn học chữ Hán và chữ Nôm đều phát triển. Có nhiều tác phẩm nổi tiếng như: Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo, Quốc âm thi tập, Hồng Đức quốc âm thi tập,…

- Về khoa học, nghệ thuật:

+ Sử học: các bộ chính sử Đại Việt sử kí, Đại Việt sử kí toàn thư, Lam Sơn thực lục,…

+ Địa lí: Hồng Đức bản đồ, Dư địa chí, An Nam hình thăng đồ.

+ Y học: có Bản thảo thực vật toát yếu.

+ Toán học: có Đại thành toán pháp, Lập thành toán pháp.

+ Nghệ thuật sân khấu như ca, múa, nhạc, chèo, tuồng được phục hồi nhanh chóng và phát triển, nhất là chèo, tuồng.

+ Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc: mang nhiều nét đặc sắc. Biểu hiện ở các công trình lăng tẩm, cung điện tại Lam Kinh [Thanh Hóa]. Điêu khắc thời Lê Sơ có phong cách khối đồ sộ, kĩ thuật điêu luyện.

* Khác với thời Lý - Trần:

- Thời Lý – Trần muốn được bổ nhiệm chức quan thì phải xuất thân từ quý tộc, còn thời Lê sơ đa số dân đều đi học và được phép dự thi và thi đỗ đều được bổ nhiệm làm quan và được vinh quy bái tổ.

- Thời Lý – Trần đạo Phật rất được trọng dụng. Thời Lê sơ, Nho giáo chiếm vị trí độc tôn, chi phối trên lĩnh vực văn hóa, tư tương.

Loigiaihay.com

* Những thành tựu về giáo dục, khoa cử:

– Ngay sau khi lên ngôi, vua Lê Thái Tổ đã cho dựng lại Quốc tử giám ở Thăng Long, mở trường học ở các lộ, mở khoa thi và cho phép người nào có học đều được thi.

– Ở các đạo, phủ đều có trường công.

– Dưới thời Lê sơ nền giáo dục của Đại Việt rất phát triển. Trong vòng một thế kỉ, nhà Lê sơ đã tổ chức được 26 khoa thi tiến sĩ, lấy đỗ 989 tiến sĩ, 20 trạng nguyên. “Khoa cử các đời thịnh nhất là đời vua Lê Thánh Tông. Cách lấy đỗ rộng rãi, cách chọn người công bằng, trong nước không để sót nhân tài, triều đình không dùng lầm người kém”.

– Nội dung thi cử là các sách của đạo Nho.

* Những thành tựu về văn hóa:

– Văn học:

+ Văn học chữ Hán và chữ Nôm đều phát triển. Có nhiều tác phẩm nổi tiếng như: Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo, Quốc âm thi tập, Hồng Đức quốc âm thi tập,…

+ Văn thơ thời Lê sơ có nội dung yêu nước sâu sắc, thể hiện niềm tự hào dân tộc, khí phách anh hùng và tinh thần bất khuất của dân tộc.

– Sử học: Có nhiều tác phẩm như: Đại Việt sử kí, Đại Việt sử kí toàn thư, Lam Sơn thực lục,…

– Địa lí: Có Hồng Đức bản đồ, Dư địa chí, An Nam hình thăng đồ.

– Y học: có Bản thảo thực vật toát yếu.

– Toán học: có Đại thành toán pháp, Lập thành toán pháp.

– Nghệ thuật sân khấu như ca, múa, nhạc, chèo, tuồng được phục hồi nhanh chóng và phát triển, nhất là chèo, tuồng.

– Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc: mang nhiều nét đặc sắc. Biểu hiện ở các công trình lăng tẩm, cung điện tại Lam Kinh [Thanh Hóa]. Điêu khắc thời Lê Sơ có phong cách khối đồ sộ, kĩ thuật điêu luyện.