Đau lá lách rất khó để xác định vì lách nằm ở vị trí gần với các cơ quan trong ổ bụng khác như dạ dày, thận trái, đại tràng trái và thành bụng. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn tới tình trạng này và người bệnh chỉ có thể biết chính xác khi thăm khám, thực hiện các xét nghiệm cần thiết theo chỉ định của bác sĩ.
Tìm hiểu về đau lá lách để có cách xử trí phù hợp khi gặp phải tình trạng này là rất cần thiết.
1. Đau lá lách là đau ở vị trí nào?
Lách nằm trong khoảng xương sườn thứ 9 và thứ 11 phía bên trái. Lách nằm dưới xương sườn nên không thể cảm nhận bằng tay khi sờ. Vì thế người bị đau lá lách sẽ cảm thấy đau ở vùng bụng trên phía bên xương sườn trái. Đau có thể lan tới vai, giữa lưng, rốn, ngực trái và bụng bên phải [ít gặp].
2. Nguyên nhân gây đau lá lách
Hai nguyên nhân phổ biến gây đau lá lách là nhồi máu lách và vỡ lá lách. Cả hai đều là tình trạng cấp cứu và có thể gây tử vong nếu không tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức. Lách to hiếm khi gây đau mà thường khiến người bệnh cảm thấy khó chịu, đầy bụng.
2.1. Lách to
Thường thì lách to gây cảm giác căng đầy, khó chịu, nhất là khi bụng căng ra sau khi ăn. Lá lách được bao bọc bởi một lớp vỏ mềm chắc chắn có khả năng mở rộng gấp nhiều lần kích thước bình thường mà không bị vỡ. Do đó lách to ở mức độ nhẹ hoặc trung bình ít khi gây đau lá lách.
Khi bị đau lá lách, cần tới bệnh viện ngay để khám, xác định nguyên nhân và có cách điều trị phù hợp.
2.2. Nhồi máu lá lách
Nhồi máu lá lách xảy ra khi một hoặc nhiều khu vực nhỏ trong lá lách bị thiếu máu, thường do các cục máu đông di chuyển làm nghẽn mạch máu nhỏ trong lá lách. Do tắc nghẽn, máu giàu oxy không thể đi đến một số khu vực của lá lách và điều này dẫn đến thiếu máu cục bộ [tổn thương mô do tình trạng thiếu oxy] và cuối cùng là một cơn nhồi máu.
2.3. Vỡ lá lách
Chấn thương vùng bụng tên có thể gây vỡ lá lách. Hầu hết các bệnh nhân bị chấn thương gây vỡ lá lách đều bị đau lá lách [đau ở vùng bụng trên phía bên xương sườn trái]. Đau nhẹ vai bên trái cũng có thể xuất hiện như là kết quả của sự kích thích rễ thần kinh hoành do đau lan từ dưới lên.Lá lách có vai trò cực quan trọng trong hệ thống miễn dịch của cơ thể. Khi cắt bỏ lá lách, sức đề kháng giảm đi rất nhiều, cơ thể dễ bị nhiễm bệnh và khi đã mắc bệnh thì thường nặng, tỷ lệ tử vong cao. Vì vậy, khi lá lách bị chấn thương, dù đã dập nát, bác sĩ vẫn luôn tìm đủ mọi cách để cứu nó. Tuy nhiên, trong một số bệnh về máu, nếu lá lách quá to, nguy cơ vỡ lách gây chảy máu cấp thì buộc phải cắt để phòng ngừa.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Thu Cúc với đội ngũ bác sĩ giỏi, giàu kinh nghiệm, hệ thống trang thiết bị y tế hiện đại sẽ giúp chẩn đoán chính xác nguyên nhân đau lá lách, điều trị hiệu quả.
Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Thu Cúc còn có đội ngũ bác sĩ quốc tế giàu kinh nghiệm, tiếp xúc với nhiều nền y tế hiện đại trên thế giới, luôn thăm khám – tư vấn điều trị nhiệt tình, giúp bạn san sẻ nỗi lo về sức khỏe.Tất cả các thông tin trong bài về nguyên nhân gây đau lá lách chỉ mang tính chất tham khảo ban đầu.
Bạn có biết lá lách là gì? Lá lách là bộ phận quan trọng với cơ thể, tuy nhiên nếu không bảo vệ cơ quan này cẩn thận bạn có thể bị mắc các bệnh về lá lách như viêm lá lách, lá lách to,...Chức năng chính của lá láchlà lọc máu và giúp bảo vệ cơ thể chống lại mầm bệnh. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải thích cho các bạn biết lá lách là gì, những gì nó làm, và những gì sẽ xảy ra khi nó hoạt động không tốt.
Bạn đang xem: Chức năng lá lách
1.Lá lách là gì?
Trong thời trung cổ, người ta nghĩ rằng lá lách là nguồn gây tức giận, do đó cụm từ "phóng thích lá lách của bạn", không có liên quan gì tới sự tức giận hay bất kỳ cảm xúc nào khác đối với vấn đề đó. Vậy thực sự lá lách là gì?
Lá láchlà một bộ phần nằm ở phía trên bên trái của bụng, được bảo vệ bởi lồng ngực. Lá lách có màu đỏ thẫm và có trọng lượng nhỏ khoảng 200g. Đây là cơ quan lớn nhất của hệ bạch huyết – sự tuần hoàn của hệ miễn dịch. Nó tái chế các tế bào hồng cầu cũ và lưu trữ tiểu cầu [các thành phần của máu giúp ngăn chặn chảy máu] và bạch cầu.
Lá lách là gì? Vai trò của lá lách là gì? [Ảnh: Internet]
Theo ước tính thì kích thước của lá lách khi ở trạng thái bình thường sẽ bằng khoảng một nắm tay của bạn. Khi có những dấu hiệu bất thường, lá lách có thể sưng to và kích thước lá lách cũng tăng lên nhiều lần. Tuy nhiên nếu chỉ thăm khám lâm sàng thì bác sĩ khó có thể sờ và cảm nhận được lá lách.
-Những điều cần chú ý về lá lách
-Những điều cần biết về bệnh ung thư lá lách
2. Lá lách được cấu tạo như thế nào?
Lá lách được cấu tạo như nào và lá lách nằm ở đâu?Mặc dù nó khác nhau về kích cỡ giữa các cá nhân, một lá lách thường khoảng 3-5,5 inch dài và nặng 5,3-7,1 ounce [oz]. Lá lách là một cơ quan mềm mại với lớp vỏ bên ngoài mỏng của mô liên kết cứng rắn, được gọi là một viên nang.
Có một quy tắc hữu ích để nhớ kích thước thô của lá lách, được gọi là quy tắc 1x3x5x7x9x11: Nó đo khoảng 1 inch x 3 inch x 5 inch, nặng khoảng 7 oz, và nằm giữa xương sườn từ 9 đến 11.
Bất cứ thứ gì liên quan đến lá lách được gọi là lách; lá lách nhận được máu qua động mạch lách, và máu lá lách qua tĩnh mạch lách [splenic vein]. Mặc dù lá lách được nối với các mạch máu của dạ dày và tuyến tụy, nhưng nó không liên quan đến tiêu hóa.
Kích thước lá lách của một người trưởng thành khỏe mạnh thường dài từ 7cm - 14 cm và trọng lượng lá lách vào khoảng từ 150 gram tới 200 gram.
Cấu tạo của lá lách gồm hai phần là nhu mô lách và mô chống đỡ. Cụ thể như sau:
- Mô chống đỡ: bao gồm vỏ xơ, bè xơ và dây xơ
- Nhu mô lách: Lá lách chứa hai vùng chính của mô gọi là bột giấy trắng và bột giấy đỏ.
+ Bột màu đỏ: chứa xoang tĩnh mạch [các hốc đầy máu là loại mao mạch hình xoang có thành mao mạch được bao lợp bởi một lớp tế bào gọi là tế bào nội mô không liên tục và được xếp song song], và các tuyến lách hay còn gọi là dây Billroth khối xốp [các mô liên kết có chứa hồng cầu, bạch cầu, lympho bào, tương bào và đại thực bào]. Bên ngoài của lớp tế bào nội mô là các sợi võng.
+ Bột trắng: Hầu hết bao gồm các tế bào miễn dịch [tế bào T và tế bào B].
3. Chức năng của lá lách trong cơ thể là gì?
Chức năng chính của lá lách là lọc máu. Khi máu chảy vào lá lách, nó thực hiện một dịch vụ kiểm soát chất lượng, phát hiện bất kỳ tế bào hồng cầu nào cũ hoặc bị hư hỏng. Máu chảy qua một mê cung của các đoạn trong lá lách. Tế bào khỏe mạnh chảy thẳng qua, nhưng những gì được coi là không lành mạnh được chia nhỏ bởi các bạch cầu lớn gọi là đại thực bào.
Khi các tế bào hồng cầu bị phá vỡ, lá lách lưu trữ các sản phẩm còn sót lại hữu ích, chẳng hạn như sắt, nó sẽ trở lại tủy xương , làm cho hemoglobin [phần chứa sắt chứa máu].
Ngoài lọc máu thì chức năng của lá lách còn là lưu trữ máu – các mạch máu lá lách có thể mở rộng đáng kể. Ở người, khoảng 1 chén máu được giữ trong lá lách, và sẵn sàng để được giải phóng nếu có một lượng máu đáng kể, sau một tai nạn, ví dụ. Thật thú vị, khi một chú ngựa đang nghỉ ngơi, có đến một nửa số hồng cầu của nó được giữ trong lá lách.
Tế bào lách cũng đóng một vai trò trong phản ứng miễn dịch bằng cách phát hiện các mầm bệnh [vi khuẩn], và tạo ra các tế bào bạch cầu đáp ứng.
Khoảng một phần tư lympho bào của chúng ta [một loại bạch cầu] được lưu trữ trong lá lách tại một thời điểm nào đó. Lá lách làm sạch các tiểu cầu cũ khỏi máu; nó cũng hoạt động như một hồ chứa cho tiểu cầu. Khi một bào thai đang phát triển, lá lách làm cho hồng cầu, nhưng sau khi tháng thứ 5 của thai kỳ, nó dừng lại.
Lá lách cũng sản sinh ra các hợp chất được gọi là opsonins, như properdin và tuftsin, giúp hệ miễn dịch. Do đó nếu mắc các bệnh về lá lách thì có nghĩa là cơ thể bạn đang gặp vấn đề về hệ miễn dịch.
4. Các bệnh về lá lách
Với chức năng giúp tăng cường hệ miễn dịch, lọc máu, nên đây là cơ quan đóng vai trò quan trọng. Do đó nếu không chăm sóc cẩn thận chúng ta có thể mắc các bệnh về lá lách vô cùng nguy hiểm.
Xem thêm: " Ngay Khi Trong Tiếng Anh Là Gì? Ngay Khi Tiếng Anh Là Gì
4.1. Một số bệnh về lá lách tiêu biểu
- Vỡ lá lách: Điều này có thể xảy ra sau một chấn thương và gây ra chảy máu bên trong đe dọa mạng sống. Đôi khi, lá lách sẽ bùng nổ vào thời điểm chấn thương; những lần khác, nó sẽ bùng nổ vài ngày hoặc vài tuần sau đó. Một số bệnh như sốt rét và mononucleosis truyền nhiễm , làm cho một lá lách vỡ nhiều hơn bởi vì chúng làm lá lách sưng lên và viên nang bảo vệ trở nên mỏng hơn.
- Tăng lách [splenomegaly]: Điều này có thể xảy ra do nhiều điều kiện, chẳng hạn như mononucleosis truyền nhiễm [mono], ung thư máu [như bệnh bạch cầu ], nhiễm trùng do vi khuẩn vàbệnh về gan. Đôi khi, lá lách đang thực hiện công việc thường xuyên của nó, nhưng nó là quá hoạt động [hypersplenism]; nó có thể, ví dụ, có thể phá huỷ quá nhiều tế bào hồng cầu hoặc tiểu cầu.
- Bệnh hồng cầu hình liềm: Đây là một dạng thiếu máu di truyền; tình trạng này được đặc trưng bởi một loại hemoglobin bất thường. Ở dạng thiếu máu này , các tế bào hồng cầu có hình dạng bất thường [hình lưỡi liềm] và chặn dòng máu, gây tổn thương các cơ quan, kể cả lá lách.
- Giảm tiểu cầu: Nếu lá lách mở rộng, nó có thể chứa quá nhiều tiểu cầu, có nghĩa là không có đủ trong hệ tuần hoàn của cơ thể. Nếu không có tiểu cầu có sẵn để giúp máu đông, triệu chứng chính của giảm tiểu cầu đang chảy máu.
- Ung thư tràng: Nếuung thưbắt đầu ở lá lách, nó được gọi là ung thư lá lách sơ cấp; nếu nó lan sang lá lách từ một phần khác, nó được gọi là thứ phát. Cả hai loại ung thư đều hiếm.
- Nhồi máu lách: Nếu máu cung cấp cho lá lách bị giảm, nó được gọi là nhồi máu lách [splenic infarction]. Điều này xảy ra nếu máu cung cấp qua động mạch lách được cắt bỏ bởi, ví dụ, một cục máu đông. Điều này thường rất đau, và điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân bên dưới.
- Lá lách to: Theo các bác sĩ, không phải lúc nào lá lách to cũng là dấu hiệu bệnh lý. Đây có thể là biểu hiện của việc chức năng của lá lách đang bị quá tải. Nguyên nhân chính gây ra hiện tượng lá lách to là do các bệnh lý như xơ gan, nhiễm trùng, các bệnh về máu do tế bào máu sản sinh bất thường hay hệ thống hạch bạch huyết gặp vấn đề.
- Cường lách: ếu như lá lách của bạn hoạt động quá mức trong việc phá hủy cũng như loại bỏ những tế bào máu thì đây là chứng cường lách. Nguyên nhân có thể do những rối loạn về máu hay việc sản sinh ra quá nhiều các tiểu cầu trong cơ thể.
4.2. Tôi có thể sống mà không có lá lách không?
Cắt lách: Một số người gặp vấn đề về chức năng của lá lách như chấn thương hoặc sự tăng sinh kích thước lá lách và cần làm phẫu thuật cắt bỏ lá lách nếu như có tổn thương trên diện rộng. Tuy nhiên, bạn có thể sống mà không có lá lách.
Phẫu thuật cắt lách hay còn gọi là splicectomy. Thông thường, đây là do một lá lách vỡ, nhưng cũng có thể là do lá lách to, một số bệnh về máu, một số bệnh ung thư, nhiễm trùng … Sau khi cắt lá lách thì hạch bạch huyết và gan của bạn sẽ thay thế và đảm nhiệm một số chức năng quan trọng của lá lách.
Mặc dù cơ quan có kích thước khiêm tốn này thực hiện một loạt các nhiệm vụ quan trọng, có thể sống mà không có nó. Các mô khác, chẳng hạn như các hạch bạch huyết và gan, có thể bước vào và thực hiện nhiệm vụ của lá lách. Tuy nhiên, những người đã bị cắt bỏ lách dễ bị nhiễm trùng hơn. Thời gian phục hồi cũng sẽ cần lâu hơn so với người có lá lách bình thường.
Tùy thuộc vào độ tuổi cũng như sức khỏe tổng thể của bạn mà bác sĩ sẽ đưa ra một số lời khuyên đến việc tiêm phòng ngừa một số bệnh nhiễm trùng phổ biến như:
- Haemophilus Influenza type B [Hib]
- Cúm
- Viêm màng não
- Bạch hầu, ho gà và uốn ván
- Bệnh zona
- Thủy đậu
- HPV
- Sởi, quai bị và rubella [MMR]
- Viêm phổi .
5. Hướng dẫn bảo vệ chức năng của lá lách
Để bảo vệ lá lách của bạn khỏe mạnh thì các bác sĩ cũng đưa ra một số lời khuyên như sau:
- Tuyệt đối không nên dùng chung các vật dụng cá nhân như bàn chải đánh răng, cốc uống nước, dụng cụ ăn uống chung với người khác. Nhất là trong trường hợp bạn biết được người xung quanh [người thân] đang bị mắc bệnh nhiễm trùng ví dụ như bệnh tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm khuẩn,..
- Khi tập luyện hoặc chơi thể thao có tính đối kháng bạn nên trang bị đồ bảo hộ cho cơ thể. Mục đích là để bảo vệ lá lách và các cơ quan khác không gặp chấn thương.
- Không quan hệ nhiều bạn tình, cần quan hệ tình dục an toàn, có sử dụng bao cao su để tránhlây nhiễm các bệnh qua đường tình dục.
- Hạn chế uống rượu, các đồ uống có cồn và xây dựng lối sống lành mạnh, khoa học để bảo vệ gan cũng như phòng tránh xơ gan.
Tóm lại
Lá lách là một cơ quan quan trọng trong việc làm sạch các tế bào máu cũ và giúp đáp ứng miễn dịch. Mặc dù nó tương đối nhỏ và thực hiện một loạt các vai trò. Tuy vậy, nếu hiểu được lá lách là gì, biết được cấu tạo, chức năng của lá lách và các bệnh liên quan đến lá lách, một người có thể tiếp tục sống mà không có nó.