Mức xử phạt rất cao, việc kiểm soát các lái xe điều khiển phương tiện giao thông có vi phạm nồng độ cồn rất chặt chẽ, nhưng tình trạng người dân phớt lờ quy định, dẫn tới những hậu quả đáng tiếc vẫn xảy ra.
Theo ghi nhận tại các bệnh viện tuyến Trung ương, tỷ lệ bệnh nhân gặp tai nạn giao thông có sử dụng bia, rượu với nồng độ cồn trong máu cao có giảm so với trước khi có Nghị định 100/2019/NĐ-CP nhưng đang dần tăng trở lại sau 2 năm đại dịch Covid-19.
Trong 7 ngày nghỉ Tết Quý Mão 2023, cảnh sát giao thông cả nước phạt hơn 7.700 trường hợp vi phạm nồng độ cồn, tăng gần 600% so với Tết Nhâm Dần 2022.
Nhiều lái xe cho rằng mình uống rượu từ hôm qua, hoặc cho rằng mình chỉ nhấp một chút nước hoa quả có cồn không thể nào còn lượng cồn trong máu.
Tuy nhiên, theo Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, thời gian từ lúc uống rượu đến khi để xét nghiệm âm tính khi kiểm tra phụ thuộc rất nhiều yếu tố.
“Bạn phải xem mình uống lượng rượu bao nhiêu, nồng độ cồn trong rượu bao nhiêu. Nếu uống càng nhiều thì nồng độ càng cao. Đồng thời, người uống cần phải xem xét các yếu tố khác, thí dụ như nếu uống lúc đói thì hấp thụ rượu càng nhanh. Những người uống rượu kéo dài, uống triền miên thì rượu tồn tại trong người sẽ lâu hơn. Một số trường hợp cá biệt thì phụ thuộc vào cơ thể”, bác sĩ Nguyên cho hay.
Do đó, có những trường hợp sau 24 giờ vẫn còn dương tính nồng độ cồn trong máu và hơi thở.
Việc sử dụng một số loại đồ uống như socola, hoa quả lên men, dạng thuốc siro cảm cúm, dung dịch sát trùng, viên sát trùng miệng, họng có một chút ethanol hay một số thức ăn nguồn gốc tinh bột, đường, nếu bảo quản không tốt, tồn lưu dài thì cũng có thể lên men, tạo ra lượng cồn trong hơi thở cũng là quan ngại với nhiều người dân khi lưu thông phương tiện giao thông.
Về vấn đề này, bác sĩ Nguyên cho hay, nếu không may ăn phải những đồ ăn thức uống có ethanol thì ít nhất nên đợi 15-30 phút mới tham gia giao thông, vì nếu không may kiểm tra sẽ có một chút ethanol trong hơi thở.
Theo bà Trần Thị Trang, Phó Vụ Trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế, thời gian để cơ thể âm tính với nồng độ cồn sau khi uống rượu bia không chỉ phụ thuộc vào lượng tiêu thụ mà còn ảnh hưởng bởi đặc điểm sinh học, thể trạng của từng cá nhân.
“Ở người có cơ chế chuyển hóa bình thường, sau một giờ, gan sẽ dung nạp và chuyển hóa hết một đơn vị cồn [tương đương với 2/3 lon bia 330 ml nồng độ 5%, 100 ml rượu vang nồng độ cồn 13,5%, 30 ml rượu mạnh nồng độ cồn 40%]. Tuy nhiên, để hết hoàn toàn một đơn vị cồn, cơ thể còn phải mất từ 1-2 giờ tiếp theo.
Như vậy, khi uống một đơn vị cồn, người khỏe mạnh phải mất từ 2-3 giờ, cơ thể mới trở về trạng thái bình thường. Những người có chức năng gan suy yếu hoặc cơ thể chuyển hóa chậm, thời gian sẽ lâu hơn”, bà Trang cho hay.
Tuy nhiên, khi tham gia các cuộc nhậu, số lượng uống sẽ vượt xa con số một đơn vị cồn. Do đó, để có thể tự lái xe và không bị phạt, người dân cần rất nhiều thời gian để nồng độ cồn trong cơ thể về mức âm tính.
Tiến sĩ, bác sĩ Trần Thị Hồng Thu, Phó giám đốc Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương [Hà Nội] cũng cho biết, trung bình cơ thể người có thể đào thải khoảng 12-14g cồn trong một giờ.
“Nếu uống 1 lon Heineken, sau 1 tiếng đồng hồ cơ thể sẽ hết men, và người dân có thể lái xe ô-tô mà không sợ phạm luật. Nếu uống nhiều hơn, hoặc uống loại rượu nặng hơn, thì phải đợi lâu hơn mới có thể tránh được phạt”, bác sĩ Thu chia sẻ.
Tổ chức Y tế thế giới [WHO] đưa ra một đơn vị uống chuẩn [ly tiêu chuẩn] chứa 10 gam cồn. Một ly tiêu chuẩn tương đương 1 chén rượu mạnh [40 độ, 30 ml]; 1 ly rượu vang [13,5 độ, 100ml]; 1 vại bia hơi [330ml]; 2/3 chai hoặc lon bia [330 ml].
Do đó, để nồng độ cồn dưới 0,25mg/lít khí thở, đàn ông không nên uống quá 2 ly tiêu chuẩn trong giờ đầu tiên và không uống quá 1 ly tiêu chuẩn tiếp theo trong mỗi giờ sau đó. Với phụ nữ, không nên uống quá một ly tiêu chuẩn và không quá 1 ly tiêu chuẩn trong mỗi giờ tiếp theo.
“Luật thì quy định và phạt rất nặng, nhưng hậu quả khôn lường của lái xe khi vừa mới uống rượu bia thì nguy hiểm hơn nhiều. Theo thống kê chưa đầy đủ thì cứ 10 vụ tai nạn thì có tới hơn 1 người không bao giờ còn cơ hội đoàn tụ với gia đình, người thân nữa. Đó thực sự là “mức phạt” tàn khốc nhất. Tai nạn giao thông không chỉ thiệt hại cho bản thân người lái xe mà còn có thể ảnh hưởng đến tính mạng của những người chung quanh”, bác sĩ Trần Thị Hồng Thu nói.
Do đó, để an toàn cho bản thân, cho mọi người chung quanh, không vi phạm pháp luật, Bộ Y tế khuyến cáo tốt nhất đã uống rượu bia thì không lái xe, nếu lái xe thì không uống rượu bia.
Tiến sĩ Trương Đình Bắc, Phó Cục trưởng Y tế Dự phòng, Bộ Y tế cho biết, lá gan khỏe cũng chỉ có thể thải độc 2 đơn vị cồn một ngày, nếu uống quá chén sẽ rất mệt, sức thải qua gan của cơ thể cũng có hạn.Các chuyên gia nhấn mạnh, không có một ngưỡng uống rượu bia nào được coi là an toàn. Gần như uống bất kỳ ở mức nào cũng có thể gây hại, phụ thuộc vào thể trạng người uống. Vì thế, người dân không nên thử uống rượu, thử sẽ quen dần, rất khó bỏ. Nếu uống thì không nên lạm dụng. Mỗi ngày, nam giới không nên uống quá hai đơn vị cồn, nữ không nên quá một đơn vị và không uống quá năm ngày trong một tuần.
Một đơn vị cồn theo cách tính của Tổ chức Y tế Thế giới bằng 10 g cồn nguyên chất, tương đương với 3/4 chai bia 330 ml [5%], một ly rượu vang 100 ml [13,5%], một cốc bia hơi 330 ml, hoặc một chén rượu mạnh 30 ml [40%].
Theo điều tra năm 2015, tại nước ta hơn 77% nam giới và 11% nữ hiện tại có sử dụng rượu bia. Đến 44% nam giới uống mức nguy hại, tức ít nhất một lần uống từ 6 đơn vị cồn trở lên trong ba ngày.
Lượng rượu bia tiêu thụ ở nước ta cũng cao nhất Đông Nam Á và thứ 3 châu Á. Bình quân đầu người cồn nguyên chất của riêng nam giới nước ta là 27,4 lít trong khi đó của châu Á chỉ có 15 lít, châu Âu cũng chỉ hơn 16 lít, châu Phi là 19 lít. Lượng tiêu thụ rượu ước tính một năm là 200 triệu nhưng con số này có lẽ còn ít hơn nhiều so với thực tế. Tương tự mỗi năm, Việt Nam cũng tiêu thụ trên 3 tỷ lít bia.
Tại Việt Nam, ung thư gan xếp vị trí thứ ba trong số 10 bệnh ung thư phổ biến nhất ở nam giới; với hơn 9.000 ca bệnh mỗi năm [có thể tăng lên hơn 11.000 vào năm 2020]. Tỷ lệ mắc và chết gần như xấp xỉ nhau. Điều đó cho thấy khả năng điều trị ung thư gan còn hạn chế. Tổ chức Nghiên cứu Ung thư thế giới xếp ethanol vào nhóm chất gây 7 bệnh ung thư, trong đó có ung thư gan.
Ảnh: Mercola.
Theo ông Nguyễn Phương Nam, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam, 95% chất cồn được chuyển hóa qua gan, gan phải làm việc rất nhiều để chuyển hóa chất cồn thành chất khác trong đó acetaldehyde gây ung thư. Uống rượu làm tăng acetaldehyde trong nước bọt, làm tổn thương ADN ở các tế bào niêm mạc miệng, họng, thực quản và đường hô hấp trên. Rượu cũng gây xơ gan, tổn thương tế bào gan, từ đó dẫn tới ung thư gan. Càng uống nhiều, gan càng làm việc nhiều, càng tăng nguy cơ ung thư gan, xơ gan sau này.
Tại Việt Nam chưa có thống kê cụ thể, tuy nhiên tại những quốc gia uống rượu bia nhiều như Nga, Mông Cổ thì ung thư gan phổ biến hàng đầu. Y học đã có nhiều tiến bộ trong điều trị ung thư gan, tuy nhiên tại nước ta do phát hiện muộn nên tỷ lệ tử vong rất cao. 70% trường hợp được chẩn đoán ung thư tử vong ngay trong năm đầu tiên.