Tại sao sốt lại xuất hiện?
Một điều chúng ta nên nhớ, đó là khi trẻ bị bệnh vì nhiễm siêu vi, vi trùng, sốt là phản ứng đầu tiên của cơ thể, để kích thích hệ miễn dịch của cơ thể, chống lại nhiễm trùng xâm nhập. Vì vậy, trên nền tảng khoa học mà nói, đây là một phản ứng tốt của cơ thể. Trong não bộ của người, có một trung tâm điều khiển sốt, để có thể tự điều chỉnh giảm lại phản ứng sốt nếu sốt lên quá cao. Vì vậy, có thể hiểu được tại sao, sốt trong các bệnh lý, thường chỉ lên được tối đa 40 – 41 độ C mà thôi, và không bao giờ lên quá 42 độ C cả.
Những trường hợp bị tổn thương não, hoặc tử vong nhanh chóng sau khởi phát sốt, như trường hợp em vừa đề cập, không phải do sốt gây ra, mà do bệnh nền gây sốt gây ra. Những bệnh nguy hiểm có thể là viêm não, viêm màng não, hoặc nhiễm trùng huyết nặng gây tổn thương đa cơ quan….Những bệnh này diễn ra bên trong cơ thể, và những bằng chứng viêm não, viêm màng não, tổn thương não bộ chỉ có thể thấy được gián tiếp qua các hình ảnh chụp CT não, MRI não, hoặc thấy trực tiếp khi giải phẫu tử thi khi bệnh nhân đã tử vong mà thôi. Người ngoài nhìn vào, chỉ ghi nhận được việc trẻ sốt, và sau đó có thể không được giải thích kĩ càng bệnh sinh, nên liên hệ hai yếu tố này lại với nhau một cách vội vàng.
1. Vì sao sốt cao có thể gây co giật cho trẻ nhỏ
1.1. Như thế nào là sốt co giật
Sốt co giật thường xảy ra ở trẻ sơ sinh cho đến 6 tuổi. Khí ấy trẻ thường sốt từ 38 độ C trở lên với các triệu chứng: cứng người, thân nhiệt tăng đột ngột, mắt trợn ngược, giật tay chân liên hồi và tự hết sau 1 - 2 phút.
1.2. Lý giải vì sao sốt cao có thể gây co giật ở trẻ
Vậy nguyên nhân vì sao sốt cao có thể gây co giật cho trẻ? Điều này được lý giải do não trẻ chưa có sự phát triển đầy đủ và đang còn vô cùng nhạy cảm trước các rối loạn nhiệt độ. Sự gia tăng nhiệt độ khi sốt cao có thể làm cho não của trẻ bị kích thích từ đó khởi phát co giật.
Sốt cao dễ khiến cho trẻ sơ sinh và dưới 6 tuổi bị co giật do nhiều nguyên nhân khác nhau
Có rất nhiều nguyên nhân khiến cho trẻ bị sốt co giật trong đó chủ yếu là do nhiễm trùng: vi khuẩn, siêu vi hoặc sau tiêm chủng. Bên cạnh đó, sốt co giật cũng có thể do tiền sử gia đình.
Tuy nhiên, giải thích vì sao sốt cao có thể gây co giật ở trẻ như vậy không có nghĩa là mọi trẻ nhỏ đều có thể bị co giật khi sốt cao. Tình trạng này hầu như chỉ xảy ra ở những trẻ có não nhạy cảm hơn so với trẻ khác, chủ yếu là theo khuynh hướng gia đình. Hội chứng này đa phần sẽ chấm dứt khi trẻ trên 5 tuổi vì lúc ấy não trẻ đã trưởng thành. Ngoài ra, hầu hết trong tương lai sẽ không tiếp tục phát triển chứng rối loạn co giật.
1.3. Thời điểm có thể xảy ra co giật do sốt
Không ai có thể dự đoán được một trẻ nào đó có thể bị co giật do sốt cao hay không. Các cơn co giật chủ yếu xảy ra trong 24 giờ đầu của cơn sốt, thường đến khi nhiệt độ của trẻ trong khoảng 39 - 40 độ C. Tuy nhiên, cơn co giật lại không đến khi nhiệt độ cơ thể vượt quá ngưỡng này.
Sinh lý bệnh
Trong khoảng thời gian 24 giờ, nhiệt độ thay đổi từ mức thấp nhất vào đầu buổi sáng đến cao nhất vào cuối buổi chiều. Độ lệch tối đa khoảng 0,6° C.
Nhiệt độ cơ thể được xác định bằng sự cân bằng giữa sản xuất nhiệt bởi các mô, đặc biệt là gan và cơ, và mất nhiệt ra ngoại vi. Thông thường, trung tâm điều nhiệt vùng dưới đồi duy trì nhiệt độ bên trong từ 37° đến 38° C. Sốt xuất hiện khi có hiện tượng tăng điểm đặt nhiệt, gây ra sự co thắt mạch máu và giảm máu ra ngoại vi để giảm sự mất nhiệt; đôi khi xuất hiện run rẩy để làm tăng sản xuất nhiệt. Các quá trình này tiếp tục cho đến khi nhiệt độ máu đạt tới điểm đặt nhiệt của vùng dưới đồi. Đặt lại điểm đặt nhiệt xuống thấp hơn [ví dụ với thuốc hạ sốt] bắt đầu làm mất nhiệt qua mồ hôi và giãn mạch.
Khả năng sốt sẽ giảm ở một số bệnh nhân [ví dụ, nghiện rượu, người glà, trẻ còn nhỏ].
Pyrogens là những chất gây sốt. Chất gây sốt ngoại sinh thường là vi khuẩn hoặc sản phẩm của chúng. Hay gặp nhất là lipopolysaccharides của vi khuẩn gram âm [thường được gọi là nội độc tố] và độc tố Staphylococcus aureus gây ra hội chứng sốc do độc tố. Sốt do chất gây sốt ngoại sinh gây ra sự giải phóng các chất gây sốt nội sinh, như interleukin-1 [IL-1], yếu tố hoại tử khối u-alpha [TNF-alpha], IL-6 và các cytokine khác, sau đó kích hoạt thụ thể cytokine, hoặc các chất gây sốt ngoại sinh trực tiếp kích hoạt các thụ thể giống Toll.
Sự tổng hợp Prostaglandin E2 dường như đóng một vai trò quan trọng.
Hậu quả của sốt
Mặc dù nhiều bệnh nhân lo lắng rằng chính cơn sốt có thể gây ra nguy hại, sự gia tăng nhiệt độ trung tâm thoáng qua vừa phải [ví dụ 38-40°] gây ra bởi hầu hết các bệnh cấp tính được thích nghi tốt bởi người lớn khỏe mạnh.
Tuy nhiên, sự tăng nhiệt độ quá cao [thường là > 41° C] có thể gây hại. Sự tăng cao như vậy là điển hình của tăng thân nhiệt môi trường nghiêm trọng nhưng đôi khi là kết quả từ việc tiếp xúc với các loại thuốc bất hợp pháp [như cocaine, phencyclidine], thuốc gây mê, thuốc chống loạn thần. Ở nhiệt độ này, sự biến dạng protein xảy ra, và các cytokine viêm kích hoạt dòng thác viêm được giải phóng. Kết quả là, rối loạn chức năng tế bào xảy ra, dẫn đến sự cố và cuối cùng là sự suy yếu của hầu hết các cơ quan; dòng thác đông máu cũng được kích hoạt, dẫn đến đông máu rải rác nội mạch.
Vì sốt có thể làm tăng nhịp tim khoảng 10 đến 12% đối với mỗi 1° C tăng trên 37° C, sốt có thể gây gánh nặng cho người có suy tim hoặc bệnh phổi trước đây. Sốt cũng có thể làm xấu đi tình trạng tâm thần ở bệnh nhân sa sút trí tuệ.
Sốt ở trẻ em khỏe mạnh có thể gây ra co giật do sốt cao Co giật do sốt Co giật do sốt được chẩn đoán ở trẻ em 6 tuổi với nhiệt độ cơ thể > 38°C và không có cơn co giật không do sốt trước đó khi không xác định được nguyên nhân và không tồn tại vấn đề về phát triển... đọc thêm .
Nguyên nhân
Nguyên nhân của FUO thường được chia thành 4 loại [xem Bảng: Một số nguyên nhân của FUO Một số nguyên nhân của FUO Sốt không rõ nguyên nhân khi nhiệt độ cơ thể ≥ 38.3° C [101 ° F] đo tại trực tràng, không phải do bệnh thoáng qua và tự hạn khỏi, bệnh nhanh chóng gây tử vong hoặc rối loạn với các triệu chứng... đọc thêm ]:
Nhiễm trùng [25 đến 50%]
Rối loạn mô liên kết [10 đến 20%]
Khối u, ung thư [5 đến 35%]
Khác [15 đến 25%]
Nhiễm trùng là nguyên nhân phổ biến nhất của FUO. Ở những bệnh nhân nhiễm HIV, cần phải tìm kiếm các bệnh nhiễm trùng cơ hội [ví dụ như lao, nhiễm trùng do vi khuẩn Mycobacteria, các loại nấm lan toả, hoặc cytomegalovirus].
Rối loạn hệ thống mô liên kết thường gặp bao gồm SLE, RA, viêm động mạch tế bào khổng lồ, viêm mạch máu, và RA vị thành niên của người lớn [bệnh Still Still].
Các nguyên nhân gây ung thư phổ biến nhất là lymphoma, ung thư máu dòng bạch cầu, ung thư biểu mô thận, ung thư biểu mô tế bào và ung thư biểu mô di căn. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc các nguyên nhân gây ung thư của sốt chưa rõ nguyên nhân đã giảm, có thể bởi vì chúng đang được phát hiện bằng siêu âm và CT, hiện đang được sử dụng rộng rãi trong quá trình đánh giá ban đầu.
Các nguyên nhân quan trọng khác bao gồm các phản ứng thuốc, huyết khối tĩnh mạch sâu, thuyên tắc phổi tái phát, bệnh sarcoidosis, viêm ruột, sốt giả tạo
khoảng 10% người lớn không xác định rõ căn nguyên.
Ho sốt cao kéo dài không rõ nguyên nhân do đâu? Có nguy hiểm không?
Sốt là một phản ứng tự nhiên của cơ thể để chống lại sự xâm nhập của các tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, nếu bạn bị ho sốt cao kéo dài không rõ nguyên nhân, bạn nên thăm khám sớm để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Vậy sốt cao không rõ nguyên nhân do đâu? Có nguy hiểm không?