Một cách phân tích hình tượng, vẻ đẹp của nhân vật Uy-lit-xơ trong thiên sử thi "Ô-đi-xê" đầy đủ và xúc tích nhất mà các bạn có thể tham khảo. Chúc các bạn thành công!
Các bài viết về chủ đề Uy-lit-xơ được quan tâm trên Wikihoc:
- Soạn bài Uy-lít-xơ trở về lớp 10
Mỗi dân tộc đều có một thời kì hào hùng, khi cả cộng đồng cùng hát lên khúc ca chung xây dựng đất nước. Âm vang của thời kì ấy còn đọng lại mãi trong những áng sử thi, vang dội đến mãi ngày hôm nay. Chúng ta đã có một Việt Nam với sử thi “Đăm Săm” ca ngợi người anh hùng tài trí, có “Mahabharata”, “Ramayana” của Ấn Độ cổ đại. Và thời gian qua đi, chúng ta lại tiếp tục được hát vang khúc sử thi của đất nước Hy Lạp giàu truyền thống với “Ô-đi-xê”. Thiên sử thi của Hômerơ là khúc hát ca ngợi người anh hùng Uy-lít-xơ với trí tuệ siêu phảm, lòng dũng cảm gan góc và tấm lòng chung thủy, yêu thương gia đình. Cảm nhận về nhân vật ấy, chúng ta cần tìm hiểu được hoàn cảnh của nhân vật, các biến cố trong cuộc đời nhân vật và những đức tính nổi bật. Cần chú ý đặt nhân vật vào sự kiện, hoàn cảnh để tính cách họ được nổi bật hơn. Và phân tích nhân vật cũng là nói về nghệ thuật khắc họa nhân vật cho nổi hình nổi sắc. Các bạn hãy chú ý đến các dẫn chứng để bài viết được đầy đặn hơn nhé. Chúc các bạn thành công!
BÀI VĂN MẪU PHÂN TÍCH NHÂN VẬT UY-LIT-XƠ
Chúng ta rồi sẽ nhắc mãi về những thời kì hào hùng của lịch sử dân tộc khi mà âm vang của nó nằm trọn trong những khúc sử thi. Có lẽ, chỉ có ở sử thi, con người mới hiện lên một cách khí thế và oai hùng như vậy, bởi một nhân vật thôi nhưng đại diện cho cả thời đại mà nó ra đời. Uy-lít-xơ là một nhân vật như vậy. Trong con người chàng có trí tuệ và trái tim của cả đất nước Hy Lạp thời cổ đại. Tìm hiểu về “Ô-đi-xê” cũng như Uy-lít-xơ, ta mới thấy được một Hô-me-rơ tài năng và tâm huyết với bộ sử thi của dân tộc.
“Ô-đi-xê” ra đời tại một đất nước có nền văn minh rực rỡ, khi con người đã thoát khỏi chế độ công xã thị tộc nhiều dã man. Đó là vào khoảng thế kỉ VIII TCN, nhân dân Hy Lạp chuyển mình sang chế độ nhà nước chiếm hữu nô lệ. Con người giờ đây sống với những khát vọng lớn lao, những ước mơ về hạnh phúc, trí tuệ. Người hát rong Hô-me-rơ đã gom lại tinh thần ấy của dân tộc trong những khúc sử thi của mình. Từ Iliade đến Odyssey, đều là hiện thân của những người anh hùng với sức mạnh, trí tuệ và tâm hồn cao đẹp. Với 12110 câu thơ chia thành 24 khúc ca, sử thi Odyssey ấy thực sự là những khúc khải hoàn để ngàn đời sau còn hướng về.
Uy-lit-xơ là nhân vật xuyên suốt trong cả hai bộ sử thi của Ho-me-rơ. Nếu ở Iliade là hành trình người dũng sĩ chiến đấu tại thành Troy, thì “Ô-đi-xê” lại là con đường trở về. Uy-lit-xơ vẫn giữ cho mình bản lĩnh và trí tuệ như lúc chàng chiến đấu. Có điều ở khúc sử thi này, ta thấy nhiều hơn là khát vọng về cuộc sống hạnh phúc, khát vọng được đoàn tụ trở về. Sau khi chiến thắng ở Troy, Uy-lit-xơ cùng đoàn quân của mình trở về xứ sở. Nhưng hành trình chưa dừng ở đó. Đoàn quân ấy vượt qua cửa ải của tên khổng lồ “một mắt” Polyphemus, mụ phù thuỷ Circe, hai con quái vật Charybdis và Scylla và cả nàng tiên Calypso xinh đẹp. Không dừng ở đó, Uy-lit-xơ còn phải đối mặt với thử thách của lòng người, là người vợ thân yêu của chàng nơi quê nhà nghi ngờ sự xuất hiện của chàng. Qua hàng loạt thử thách ấy, Uy-lit-xơ đã trở lại được cuộc sống với gia đình hạnh phúc sau hai mươi năm lưu lạc. Phải được đặt trong hoàn cảnh khắc nghiệt ấy, trí tuệ, ý chí, bản lĩnh của Uy-lít-xơ mới hiện lên một cách rõ ràng.
Với Uy-lit-xơ, trước hết ta phải nhắc đến trí tuệ hơn người của chàng. Trí tuệ ấy từng được Hô-me-rơ gọi là sánh ngang với thần Zues bởi chàng là người kế tục của Achile. Hô-me-rơ đã để nhân vật của mình đối diện với những thử thách mà không thể dùng sức lực vượt qua. Tiêu biểu là kế sách “chẳng có ai” khi muốn vượt qua tên khổng lồ một mắt Polyphemus. Giá sử không có mưu mẹo ấy của chàng, có lẽ cũng sẽ chẳng có sự trở về của Uy-lit-xơ. Cũng nhờ trí tuệ hơn người mà Uy-lit-xơ cùng con trai tiêu diệt được những tên cầu hôn vợ nàng và trừng trị đám giai nhân phản bội. Pê-nê-lốp vì nghi ngờ người trước mặt nên đã nghĩ ra kế sách dùng chiếc giường bí mật để thử lòng chồng, Uy-lit-xơ cũng nhanh chóng vượt qua. Trí thông minh chính là vũ khí đắc lực giúp cho chàng vượt qua các ải gian nan. Viết về trí tuệ siêm phàm ấy, Hô-me-rơ muốn hướng về ca ngợi con người trong công cuộc chinh phục vũ trụ, phải cần nhất là trí tuệ. Đó là phẩm chất mà con người Hy Lạp cổ đại đề cao và trân trọng nhất.
Đến với “Ô-đi’xê”, người ta không còn thấy những khát vọng chinh phục, những ước mơ chiến thắng. Con người ta quay trở về với những tình cảm tốt đẹp từ tận trái tim. Trong con người con Uy-lit-xơ chính là những ánh sáng của tình cảm cao đẹp ấy. Thiêng liêng nhất trước hết là tình cảm dành cho quê hương xứ sở. Sau những chiến công lừng lẫy mà gian khổ, chàng cùng bạn bè trở về quê hương mang theo nỗi nhớ mong về xứ Ithaque ruột thịt, cũng là động lực chàng vượt qua khó khăn thử thách. Bằng chứng là khi đến xứ sở của người Lotobophagio, chàng đã nhất quyết không ăn một thức ăn nào, bởi nó sẽ làm chàng quên đi mảnh đất yêu thương của mình. Chàng muốn giữ trọn tình yêu ấy trong tim cho đến tận cùng hơi thở. Cũng bởi vậy mà đứng trước hòn đảo của nàng Calypso, lòng chàng lại đau đáu về quê hương hơn bao giờ hết. Bởi nơi đất khách này thật đẹp quá, lại làm chàng nhớ về quê cha đất tổ cũng êm ấm tình thương. Và quan trọng hơn cả, sau hai mươi năm xa quê trở về, nàng đã hôn lên mảnh đất Ithaque một cách trân trọng và hạnh phúc nhất. Là một người con của xứ sở, chưa bao giờ lòng chàng vơi bớt tình yêu cho mảnh đất này.
Không chỉ có một tình yêu tràn ngập cho chốn quê nhà, tình cảm gia đình cũng là thứ mà Uy-lit-xơ trân trọng nhất. Có thể nói, suốt chặng đường trở về của Uy-lit-xo luôn có hình bóng giai nhân say đắm chàng. Là mụ phù thủy Circe, là nữ thần Calypso xinh đẹp sẵn sàng cho chàng sự bất tử hay nàng công chúa Nausicaa quyến rũ. Nhưng không ai có thể thay thế cho nàng Pê-nê-lốp trong trái tim của chàng. Không hề có một phút rung động, chàng vượt qua mọi thử thách để trở về cùng người vợ thân yêu. Tình cảm gia đình ấy tạo nên sự chung thủy trong trái tim người dũng sĩ, để chàng hiểu được tấm lòng người vợ, vượt qua được thử thách của nàng mà hướng tới hạnh phúc.
Trong con người Uy-lit-xơ ấy, không chỉ có những tình cảm bình dị đời thường, mà vẫn ẩn chứa cả khát vọng cao đẹp, đi liền với ý chí và sức mạnh. Hành trình tuy là trở về nhưng lại không thiếu những thử thách gian nan. Phải là một Uy-lit-xơ có khát vọng mạnh mẽ, có ý chí hơn người mới có thể vượt qua. Trong trái tim và trí óc của chàng là ngọn lửa của khát vọng trở về, khát vọng được chinh phục thiên nhiên và chinh phục chính mình. Con người sử thi vẫn ôm trong mình nỗi khát vọng lớn lao không bao giờ thay đổi.
Thiên sử thi khép lại, Uy-lit-xơ đến với chúng ta bằng trí tuệ siêu phàm, bằng tình cảm cao đẹp và ý chí ngút trời. Hành trình trở về của Uy-lit-xơ phải chăng cũng là hành trình con người về với bản chất của chính mình. Hô-me-rơ viết “Ô-đi-xê’, chính là viết nên những khát vọng chân chính nhất của người dân Hy Lạp cổ đại thời bấy giờ. Những phảm chất ấy là điều thiết yếu để con người xây dựng nên một nền văn minh mới.
Bằng cách đặt nhân vật vào những khó khăn thử thách, xây dựng nhân vật qua lời nói và hành động, Hô-me-rơ đã khắc nên một tượng đài Uy-lit-xơ còn sừng sững đến ngày hôm nay.
I. DÀN Ý
1. Mở bài:
- Sử thi Ô-đi-xê của nhà thơ mù Hô-me-rơ thời Hi Lạp cổ đại được sáng tác trên cơ sở nội dung Truyền thuyết về cuộc chiến tranh thành Tơ-roa.
- Nhân vật chính là chàng Uy-lít-xơ dũng cảm, tài ba đã tham gia cuộc chiến tranh đó rồi lưu lạc suốt hai mươi năm trời.
- Đoạn trích Uy-lít-xơ trở về nằm ở phần cuối sử thi, kể về cuộc gặp gỡ cảm động giữa vợ chồng, cha con chàng và ca ngợi tình yêu thuỷ chung, son sắt.
2. Thân bài:
* Vẻ đẹp của nhân vật Uy-lít-xơ:
- Uy-lít-xơ là một anh hùng có hình dáng đẹp đẽ và sức khoẻ phi thường cùng tài năng ít ai sánh kịp.
- Chàng trở về nhà trong bộ dạng của một kẻ hành khất để thử lòng người vợ yêu quý, xem nàng có nhận ra mình sau hai mươi năm cách biệt.
- Chàng trà trộn vào đám 108 gã quý tộc đang cầu hôn và thúc ép vợ chàng là Pê-nê-lốp phải nhận lời. Pê-nê-lốp thách thức nếu ai giương nổi cây cung của Uy-lít-xơ và bắn một mũi tên xuyên qua mười hai cái vòng rìu thì sẽ lấy người đó. Không kẻ nào làm được. Uy-lít-xơ nhận lời bắn cung và đã thắng.
- Uy-lít-xơ [trong vai kẻ hành khất] nói với Pê-nê-lốp rằng mình biết nhiều chuyện về chồng nàng nên được nàng cho phép vào nhà. Chàng kiên nhẫn chờ đợi vợ sẽ nhận ra mình. Khi bị Pê-nê-lốp thử thách [bằng việc sai gia nhân khiêng chiếc giường ra cho chàng nằm] thì Uy-lít-xơ đã rung động dữ dội cả trí óc lẫn tình cảm.
- Chàng hiểu sự nghi ngờ của vợ là đúng nhưng vẫn thoáng chút hờn trách và tủi thân khi nói với con trai: ... Hiện giờ cha còn bẩn thỉu, quần áo rách rưới, nên mẹ con khinh cha, chưa nói:“Đích thực là chàng rồi!”.
- Khi nói ra bí mật về chiếc giường mà chỉ hai vợ chồng biết, Uy-lít-xơ đã chứng minh được mình chính là người chồng yêu quý mà nàng Pê-nê-lốp đang mong mỏi đợi chờ. Chàng ôm lấy người vợ... người bạn đời chung thuỷ của mình mà khóc dầm dề.
* Vẻ đẹp của Pê-nê-lốp:
+ Về ngoại hình: Pê-nê-lốp là một phụ nữ xinh đẹp tuyệt vời khiến nhiều người ao ước [108 gã quý tộc liên tục cầu hôn nàng khi chồng nàng chưa trở về].
+ Về bản chất: Pê-nê-lốp thông minh [tìm mọi cách để từ chối, trì hoãn, kéo dài thời gian trước bọn quấy rối]. Tình yêu của nàng đối với người anh hùng Uy-lít-xơ thắm thiết, thuỷ chung. Nàng không vội tin “kẻ hành khất” là chồng mình, mặc dù nhũ mẫu và con trai đã nhận ra. Nàng dùng mưu mẹo để thử thách và khi Uy-lít-xơ bằng xương bằng thịt hiện diện trước mắt thì nàng vô cùng xúc động và sung sướng. Nàng xin lỗi chồng bằng những lời lẽ chân thành nhất.
3. Kết bài:
- Nội dung đoạn trích mang đậm tính nhân văn và tính trữ tình.
- Nghệ thuật tinh tế đã đầy cảm xúc của tác giả, của nhân vật lên cao, tạo được sự cộng hưởng sâu sắc trong lòng người đọc.
- Hô-me-rơ xứng đáng là bậc thầy của nền văn học nhân loại,
II. BÀI LÀM
Sử thi Ô-đi-xê của nhà thơ mù Hô-me-rơ [Hi Lạp] được sáng tác dựa theo Truyền thuyết về cuộc chiến tranh thành Tơ-roa, một sự kiện xảy ra trước thời kì Hô-me-rơ sống khoảng ba thế kỉ. Nhân vật chính là chàng Uy-lít-xơ dũng cảm, tài ba, biểu tượng của sức mạnh, trí tuệ, ý chí, nghị lực của con người cùng với khát vọng tìm hiểu, chinh phục thế giới và niềm mơ ước mãnh liệt về một cuộc sống hoà bình, hạnh phúc.
Phần cuối sử thi kể về cuộc gặp gỡ vô cùng cảm động giữa Uy-lít-xơ và người vợ thuỷ chung Pê-nê-lốp sau hai mươi năm trời xa cách. Vốn là một phụ nữ đẹp tuyệt vời nên Pê-nê-lốp thường xuyên bị đám đàn ông quý tộc quấy rầy, không thể sống yên. Uy-lít-xơ đã giết chết chúng cùng với đám gia nhân phản bội. Nhũ mẫu O-ri-clê lên gác báo cho Pê-nê-lốp biết là chồng nàng đã trở về, nhưng nàng không tin.
Những chi tiết li kì cùng tình huống gay cấn trong đoạn này có tác dụng tô đậm tính cách nhân vật và ca ngợi tình cảm vợ chồng cao đẹp, thắm thiết, được lưu truyền đến muôn đời.
Vốn là một bậc anh hùng có hình dáng và sức khoẻ phi thường sánh ngang thần thánh nhưng trước lúc về đến nhà, Uy-lít-xơ lại bất chợt nảy ra ý nghĩ nghịch ngợm là hoá trang thành kẻ hành khất để thử xem người vợ yêu quý có nhận ra mình hay không. Chàng trà trộn vào đám quý tộc cầu hôn đang nhao nhao thúc ép Pê-nê-lốp phải nhận lời làm vợ một trong số đó. Để kéo dài thời gian, nàng đã thách nếu ai giương nổi chiếc cung của chồng mình để lại và bắn một mũi tên xuyên qua mười hai cái vòng rìu thì nàng sẽ lấy người đó. Không một kẻ nào làm được. Uy-lít-xơ xin được bắn và chàng đã thắng. Nhưng Pê-nê-lốp vẫn chưa thể nhận ra chồng mình trong bộ dạng thảm hại của gã ăn mày.
Sự ra đi biền biệt suốt hai mươi năm của người chồng yêu quý cùng với những tin đồn ác nghiệt liên tiếp dội về khiến cho tâm trạng Pê-nê-lốp rối bời. Niềm tin tưởng và nỗi tuyệt vọng ngang nhau, vì thế khi nghe nhũ mẫu báo tin rằng Uy-lít-xơ đã trở về, nàng không vội tỏ vẻ vui mừng mà vẫn thận trọng đáp rằng người đàn ông chiến thắng bọn cầu hôn láo xược, trơ trẽn trước cửa nhà nàng có lẽ là một vị thần nào đó, vì bất bình mà ra tay trừng trị chúng; chứ chồng nàng hoặc đang lênh đênh nơi đất khách quê người, đã hết hi vọng trở lại quê hương, hoặc chàng cũng đã chết rồi.
Nhũ mẫu O-ri-clê đưa ra bằng chứng là vết sẹo do nanh trắng của một con lợn lòi húc vào chân chàng ngày xưa để lại, Pê-nê-lốp vẫn chưa tin. Sau khi xuống gác, nàng bước đến ngồi trước mặt Uy-lít-xơ mà lòng phân vân khôn xiết: có nên lại gần để hỏi chuyện người chồng yêu quý, hay ôm lấy đầu, cầm lấy tay chàng mà hôn? Tận mắt nhìn thấy chàng ngồi tựa vào một cái cột cao, mắt nhìn xuống đất, chờ đợi phản ứng của nàng, nhưng nàng vẫn ngồi lặng thinh trên ghế hồi lâu, lòng sửng sốt, khi thì đăm đăm âu yếm nhìn chồng, khi lại không nhận ra chồng dưới bộ quần áo rách mướp.
Hô-me-rơ quả là có khả năng miêu tả tâm lí nhân vật đạt đến mức tinh tế, sâu sắc lạ thường. Có nhiều lí do để nàng Pê-nê-lốp giữ thái độ thận trọng như thế. Từ ngày chồng tham gia chinh chiến, một mình nàng phải đối phó với bao nhiêu kẻ độc ác, tham lam, háo sắc. Chúng có vô vàn mưu ma chước quỷ, còn nàng chỉ có trí thông minh sắc sảo và lòng thuỷ chung son sắt chờ chồng.
Tác giả khéo léo dùng lời trách móc của Tê-lê -mác để gián tiếp thể hiện sự cảnh giác cao độ của Pê-nê-lốp. Con trai gay gắt chỉ trích mẹ là tàn nhẫn và độc ác, vì cứ ngồi nhìn cha trân trân mà không biết đến gần vồn vã hỏi han: Không, không một người đàn bà nào sắt đá đến mức chồng đi biền biệt hai mươi năm nay, trải qua bao gian lao, bây giờ mới trở về xứ sở, mà lại có thể ngồi cách xa chồng như vậy. Nhưng mẹ thì bao giờ lòng dạ cũng rắn hơn cả đá.
Nếu ở vào hoàn cảnh bình thường thì thái độ của Tê-lê-mác là hỗn xược, đáng giận, nhưng trong hoàn cảnh đặc biệt này, Uy-lít-xơ thấu hiểu nỗi bức xúc và hờn giận không phải là vô cớ của con trai: Uy-lít-xơ cao quý và nhẫn nại mỉm cười. Chàng âu yếm nói với con trai những lời có cánh như sau: Tê lê-mác, con! Đừng làm rầy mẹ, mẹ còn muốn thử thách cha ở tại nhà này. Thế nào rồi mẹ con cũng sẽ nhận ra, chắc chắn như vậy. Hiện giờ cha còn bẩn thỉu, quần áo rách rưới, nên mẹ con khinh cha, chưa nói :“Đích thị là chàng rồi!”.
Sau khi tắm rửa, Uy-lít-xơ từ phòng tắm bước ra, trông người đẹp như một vị thần. Chàng ngồi lên chiếc ghế bành ban nãy đã ngồi rồi nói với vợ bằng giọng hờn trách nhẹ nhàng, thoáng chút ngậm ngùi, tủi thân: Khốn khổ! Hẳn là các thần trên núi Ô-lem-pơ đã ban cho nàng một trái tim sắt đá hơn ai hết trong đám đàn bà yếu đuối, vì một người khác chắc không bao giờ có gan ngồi cách xa chồng như thế, khi chồng đi biền biệt hai mươi năm trời, trải qua bao nỗi gian truân, nay mới được về xứ sở. Rồi chàng quay sang nói với nhũ mẫu: Thôi, già ơi! Già hãy kê cho tôi một chiếc giường để tôi ngủ một mình, như bấy lâu nay, vì trái tim trong ngực nàng kia là sắt.
Nghe chàng nói vậy, chắc chắn những người xung quanh phải mủi lòng, nhưng Pê-nê-lốp vẫn chưa tin và tiếp tục thử chàng bằng bí mật của chiếc giường mà không ai biết ngoài vợ chồng nàng. Phép thử cuối cùng này quả là màu nhiệm! Nó làm rung động dữ dội cả trái tim và khối óc của người anh hùng Uy-lít-xơ. Chàng giật mình nói với vợ: Nàng ơi, nàng vừa nói một điều làm cho tôi chột dạ. Ai đã xê dịch giường tôi đi chỗ khác vậy? Nếu không có thần linh giúp đỡ thì dù là người tài giỏi nhất cũng khó lòng làm được việc này... Đây là một chiếc giường kì lạ, kiến trúc có điểm rất đặc biệt, do chính tay tôi làm lấy chứ chẳng phải ai... Rồi chàng kể cách thức làm giường cùng các chi tiết độc đáo của nó. Chàng băn khoăn, sốt ruột hỏi cái giường ấy hiện còn ở nguyên chỗ cũ hay đã có người chặt gốc cây ô-liu mà dời nó đi nơi khác?
Như vậy là Uy-lít-xơ đã chứng minh được mình chính là người chồng yêu quý mà nàng Pê-nê-lốp đang mỏi mòn đợi chờ, trông ngóng. Nghe chàng nói vậy, nàng bủn rủn cả chân tay... bèn chạy ngay lại, nước mắt chan hoà, ôm lấy cổ chồng, hôn lên trán chồng và nói: Uy-lít-xơ! Xin chàng chớ giận thiếp, vì xưa nay chàng vẫn là người nổi tiếng khôn ngoan. Ôi! Thần linh đã dành cho hai ta một số phận xiết bao cay đắng vì người ghen ghét ta, không muốn cho ta được sống vui vẻ bên nhau, cùng nhau hưởng hạnh phúc của tuổi thanh xuân và cùng nhau đi đến tuổi già đầu bạc. Vậy giờ đây, xin chàng chớ giận thiếp, cũng đừng trách thiếp về nỗi gặp chàng mà không âu yếm chàng ngay. Thiếp luôn luôn lo sợ có người đến đây, dùng lời đường mật đánh lừa, vì đời chẳng thiếu gì người xảo quyệt, chỉ làm điều tai ác... Giờ đây, chàng đã đưa ra những chứng cớ rành rành, tả lại cái giường không ai biết rõ, ngoài chàng với thiếp... Vì vậy chàng đã thuyết phục được thiếp và thiếp phải tin chàng, tuy lòng thiếp rất đa nghi.
Những lời tâm huyết của người vợ xinh đẹp, thuỷ chung khiến Uy-lít-xơ muốn khóc. Chàng ôm lấy người vợ xiết bao thương yêu, người bạn đời chung thuỷ của mình, mà khóc dầm dề.
Có lẽ cao trào của cảm xúc nhân vật, cảm xúc tác giả và cảm xúc người đọc đã gặp nhau ở đây, cộng hưởng và thăng hoa để trở thành bất diệt! Đó cũng chính là những yếu tố làm nên chất lãng mạn bay bổng trong nghệ thuật, cùng chất nhân văn sâu sắc trong nội dung ý nghĩa của đoạn trích này. Nhà thơ mù Hô-me-rơ của văn học Hi Lạp cổ đại xứng đáng là bậc thầy của những thiên trường ca - sử thi có sức sống muôn đời trong tâm hồn nhân loại!