I. ĐỊNH NGHĨA, PHÂN LOẠI
1. Định nghĩa
Ancol là những hợp chất hữu cơ trong phân tử có nhóm hiđroxyl -OH liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon no$^{[1]}$.
2. Phân loại
a] Ancol no, đơn chức, mạch hở
Phân tử có một nhóm -OH liên kết với gốc ankyl: ${{\rm{C}}_n}{H_{2n + 1}} - OH$
b] Ancol không no, đơn chức, mạch hở
Phân tử có một nhóm -OH liên kết với nguyên tử cacbon no của gốc hiđrocacbon không no.
c] Ancol thơm, đơn chức
Phân tử có nhóm -OH liên kết với nguyên tử cacbon no thuộc mạch nhánh của vòng benzen.
d] Ancol vòng no, đơn chức
Phân tử có một nhóm -OH liên kết với nguyên tử cacbon no thuộc gốc hiđrocacbon vòng no.
e] Ancol đa chức
Phân tử có hai hay nhiều nhóm -OH ancol.
II. ĐỒNG PHÂN, DANH PHÁP
1. Đồng phân
Các ancol no, mạch hở, đơn chức có đồng phân mạch cacbon và đồng phân vị trí nhóm chức -OH [trong mạch cacbon].
2. Danh pháp
a] Tên thông thường
Ancol + tên gốc ankyl + ic
b] Tên thay thế
Tên hiđrocacbon tương ứng với mạch chính + số chỉ vị trí nhóm OH + ol
II. TÍNH CHẤT VẬT LÍ
Các ancol là chất lỏng hoặc chất rắn ở điều kiện thường. Nhiệt độ sôi, khối lượng riêng của các ancol tăng theo chiều tăng của phân tử khối ; ngược lại độ tan trong nước của chúng lại giảm khi phân tử khối tăng
Các ancol có nhiệt độ sôi cao hơn các hiđrocacbon có cùng phân tử khối hoặc đồng phân ete của nó là do giữa các phân tử ancol có liên kết hiđro$^{[1]}$.
IV. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC
1. Phản ứng thế H của nhóm OH
a] Tính chất chung của ancol
* Tác dụng với kim loại kiềm
Natri phản ứng với etanol giải phóng khí hiđro.
${\rm{2}}{{\rm{C}}_{\rm{2}}}{{\rm{H}}_{\rm{5}}}{\rm{ - O - H + 2Na}} \to {\rm{2}}{{\rm{C}}_{\rm{2}}}{{\rm{H}}_{\rm{5}}}{\rm{ - ONa + }}{{\rm{H}}_{\rm{2}}}$
b] Tính chất đặc trưng của glixerol
Thí nghiệm:
Cho vào hai ống nghiệm, mỗi ống 3 - 4 giọt dung dịch $CuS{O_4}$ 2% và 2 - 3 ml dung dịch NaOH 10%, lắc nhẹ. Trong cả hai ống nghiệm đều có kết tủa xanh của $Cu{[OH]_2}$:
$CuS{O_4} + 2NaOH \to Cu{\left[ {OH} \right]_2} \downarrow + N{a_2}S{O_4}$
Tiếp tục nhỏ vào ống thứ nhất 3 - 4 giọt etanol, vào ống thứ hai 3 - 4 giọt glixerol. Lắc nhẹ cả hai ống nghiệm. Trong ống [1]: kết tủa không tan. Trong ống [2]: kết tủa tan tạo thành dung dịch màu xanh lam của muối đổng[II] glixerat.
$2{C_3}{H_5}{[OH]_3} + Cu{[OH]_2} \to {[{C_3}{H_5}{\left[ {OH} \right]_2}O]_2}Cu + 2{H_2}O$
Đồng[II] glixerat
Bài tập