Bệnh mỡ nhiễm máu là gì

Mỡ máu cao là một chứng bệnh gặp chủ yếu ở người trưởng thành, đặc biệt ở người cao tuổi [NCT]. Mỡ máu cao sẽ làm ảnh hưởng đến hệ tim mạch, nhất là ở người đã mang sẵn một số bệnh mạn tính về tim mạch, gan, thậm chí gây nguy hiểm.

Mỡ máu là gì?

Mỡ máu bao gồm 2 loại chính là cholessterol và triglycerid, trong đó cholesterol gồm có cholesterol tốt [cholesterol cao], cholesterol xấu [cholesterol thấp] và cholesterol toàn phần, chiếm tỉ lệ rất cao [60 – 70%].

Cholesterol là một chất béo có ở màng tế bào của tất cả các mô tổ chức trong cơ thể và được vận chuyển trong huyết tương của con người. Phần lớn cholesterol được gan tổng hợp nên từ các chất béo bão hòa, một phần nhỏ cholesterol được hấp thu từ thức ăn như: trứng, sữa, não, thịt đỏ [thịt bò, thịt chó, ngan, dê, cứu], mỡ động vật, lòng lợn, lòng bò, tôm.

Đặc điểm của cholesterol kém tan trong nước, nó không thể tan và di chuyển trong máu mà phải nhờ vào lipoprotein [lipoprotein là một chất do gan tổng hợp ra và tan trong nước mang theo cholesterol]. Cholesterol rất cần cho sự hoạt động của màng các tế bào trong cơ thể, cần cho sự hoạt động của cơ thể để sản xuất ra một nội tiết tố và cholesterol cũng là thành phần rất quan trọng của muối mật. Cholesterol tốt [HDL-C] có vai trò làm cho thành động mạch mềm mại để lưu thông máu tốt hơn và có khả năng bảo vệ thành mạch máu, trong khí đó cholesterol xấu [LDL- C] làm cho xơ vữa thành động mạch.

Cholesterol xấu càng cao càng làm cho xơ vữa động mạch, từ đó sẽ hạn chế lưu thông máu

Triglycerid là chất gì? Là chất do dư  thừa của axít béo không được chuyển thành cholesterol ở gan [khi chất axít béo loại tự do được hấp thu qua gan sẽ được chuyển thành cholesterol, nếu lượng axít béo bị dư thừa sẽ trở thành triglycerid]. Tại gan chất triglycerid sẽ kết hợp với chất apoprotein [do gan sản xuất ra] và được đưa ra khỏi gan dưới dạng lipoprotein có tỉ trọng thấp.

Mỡ máu cao do đâu?

Mỡ trong máu cao có liên quan mật thiết đến thói quen ăn uống cũng như chế độ sinh hoạt của mỗi một con người, đặc biệt là NCT. Vì vậy, mỡ máu cao là một chứng bệnh gặp khá phổ biến ở NCT. Hay gặp nhất trong trong chứng tăng cholesterol máu là do chế độ dinh dưỡng không  hợp lý như: ăn nhiều mỡ động vật, phủ tạng động vật, lòng đỏ trứng, sữa toàn phần, bơ, thịt đỏ [thịt chó, bò, trâu], lòng động vật, tôm… trong các bữa ăn hàng ngày. Tiếp đến là người béo phì, lười vận động, ngoài ra có thể gặp do di truyền hoặc mắc một số bệnh về rối loạn chuyển hóa như đái tháo đường. Đối với tăng triglycerid hay gặp nhất là do uống quá nhiều rượu, béo phì, di truyền, lười vận động hoặc rối loạn gen chuyển hóa.

Mỡ máu cao gây tác hại gì cho sức khỏe?

Cholesterol xấu càng cao càng làm cho xơ vữa động mạch, từ đó sẽ hạn chế lưu thông máu, thậm chí tạo điều kiện cho việc hình thành cục máu đông hoặc các mảng xơ vữa bong ra gây tắc mạch, nhất là tắc mạch vành [nhồi máu cơ tim] hoặc tắc mạch não [nhũn não] gây đột quỵ.

Với loại triglycerid, khi nào có sự mất cân bằng giữa lipid vào gan và lipid ra khỏi gan, mỡ sẽ tích lại trong gan, tức là triglycerid tăng sẽ gây nên gan nhiễm mỡ. Gan bị nhiễm mỡ sẽ hạn chế chức năng sản xuất ra chất apoprotein do đó sẽ làm cho lượng axít béo vào gan quá lớn càng làm cho gan nhiễm mỡ nặng hơn. Gan nhiễm mỡ từ nhẹ dẫn đến nặng và cuối cùng là xơ gan. Bệnh xơ gan cho đến nay chưa có thuốc đặc hiệu để chữa trị. Ngoài ra, nếu tăng quá cao triglycerid máu, sẽ có nguy cơ gây viêm tụy cấp tính.

Khi nào gọi là mỡ máu cao?

Cholesterol toàn phần trong máu bình thường có chỉ số < 5,2mmol/l, khi chỉ số này tăng trên 5,2mmol/lít là bắt đầu cao. Với loại HDL-C chỉ số trong máu ở người bình thường là ≥ 0,9mmol/l, chỉ số này càng cao càng tốt. Với loại LDL-C trong máu người bình thường có chỉ số là dưới 3,4mmol/l, khi chỉ số này vượt quá trên 3,4 mmol/l, được gọi là cao.

Khi triglycerid máu trên 2,26 mmol/l được gọi là triglycerid cao. Khi tăng cả cholesterol xấu và triglycerid,  được gọi là tăng mỡ máu hỗn hợp.

Nên làm gì để hạn chế tăng mỡ máu?

NCT nên dùng dầu thực vật trong các bữa ăn hàng ngày và ăn cá từ 2 – 3 lần thay thịt trong một tuần. Hạn chế ăn tôm, các loại thịt đỏ, lòng động vật. Cần tăng cường ăn rau, hoa quả. Hạn chế hoặc bỏ hẳn rượu bia, nhất là người có bệnh về tim mạch, tăng huyết áp. Không nên ăn quá nhiều tinh bột. Tăng cường tập thể dục đều đặn hoặc chơi các môn thể thao nhẹ nhàng như: đi bộ, chơi cầu lông, bơi, tập thể dục dưỡng sinh… Nên đi khám bệnh định kỳ để được chỉ định xét nghiệm mỡ máu và khi mỡ máu cao cần điều trị làm theo chỉ định và tư vấn của bác sĩ, không nên tự động mua thuốc để điều trị nếu không có chuyên môn về y học.

Theo Suckhoedoisong

Định nghĩa

Mỡ trong máu [máu nhiễm mỡ] là bệnh gì?

Mỡ trong máu [hay còn gọi là máu nhiễm mỡ, mỡ máu] là thuật ngữ chỉ tình trạng rối loạn chuyển đổi chất béo trong cơ thể, làm cho lượng chất béo trong máu quá cao.

Chất béo rất cần thiết cho việc cấu tạo nên cơ thể và cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động. Ngoài ra, chất béo còn cung cấp và vận chuyển các vitamin tan trong chất béo. Tuy nhiên, một lượng lớn chất béo có thể gây nên các bệnh về tim mạch, gây tiểu đường và béo phì.

Trong cơ thể có nhiều loại chất béo nhưng trong đó hai loại chất béo thường có liên quan đến bệnh máu nhiễm mỡ là cholesterol và triglyceride. Mỡ trong máu có thể xảy ra do sự tăng cao của một hoặc cả hai loại chất béo này.

Cholesterol

Cholesterol vận chuyển trong cơ thể một dạng gọi là lipoprotein. Có hai loại: HDL cholesterol [cholesterol tốt] và LDL cholesterol [cholesterol xấu]. Tăng cholesterol tức là tăng lượng LDL cholesterol.

Triglyceride

Triglyceride được dự trữ trong tế bào mỡ để sử dụng và là nguồn năng lượng chính của cơ thể. Việc ăn uống quá nhiều chất béo khiến cơ thể không đốt cháy kịp có thể dẫn đến nồng độ triglyceride cao. Nếu bạn bị tăng triglyceride thì có khả năng bạn cũng bị tăng cholesterol.

Những ai thường mắc phải mỡ trong máu?

Máu nhiễm mỡ là một bệnh phổ biến. Nó dễ xảy ra ở những người có gia đình bị bệnh mỡ trong máu và ở người có chế độ ăn nhiều chất béo. Những người có vấn đề với khả năng điều tiết của cơ thể như bệnh tiểu đường hay béo phì, hoặc người cao tuổi cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn bình thường.

Ngoài ra, các chất kích thích và gây nghiện như rượu bia và thuốc lá cũng làm tăng khả năng bị mỡ trong máu.

Triệu chứng và dấu hiệu

Những dấu hiệu và triệu chứng máu nhiễm mỡ là gì?

Máu nhiễm mỡ thường không có triệu chứng cụ thể. Một số trường hợp hiếm sẽ có các khối u dưới da do mỡ tích tụ. Riêng đối với tăng triglyceride, nếu lượng chất béo này quá cao, tuyến tụy sẽ bị sưng gây ra các cơn đau bụng đột ngột, ăn mất ngon, buồn nôn, nôn mửa và sốt.

Bạn sẽ thực hiện kiểm tra nồng độ mỡ trong máu vào khoảng 20 tuổi và ít nhất 5 năm một lần. Nếu chỉ số cao hơn mức độ cho phép, bác sĩ có thể sẽ yêu cầu tiến hành xét nghiệm nhiều hơn.

Ngoài ra, nếu gia đình bạn có người bị mỡ trong máu, tiểu đường và bệnh tim, bạn cũng cần phải kiểm tra thường xuyên hơn.

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây ra mỡ máu nhiễm mỡ là gì?

Nguyên nhân chính của bệnh là do chế độ ăn uống và luyện tập không cân bằng, làm cho người bệnh tăng lượng chất béo hấp thụ. Mỡ trong máu còn là di truyền hoặc do sử dụng chất kích thích và gây nghiện.

Tuổi tác cũng là một phần nguyên nhân vì sau 20 tuổi, lượng cholesterol sẽ tăng để đáp ứng nhu cầu năng lượng của cơ thể.

Nguy cơ mắc bệnh

Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc bệnh?

Có rất nhiều yếu tố có thể khiến bạn tăng nguy cơ mắc bệnh, một trong số đó là:

• Chế độ ăn uống nhiều chất béo

• Sử dụng chất kích thích, gây nghiện như rượu, bia và thuốc lá

• Có người thân bị bệnh mỡ trong máu

Điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những phương pháp nào dùng để điều trị mỡ trong máu [máu nhiễm mỡ]?

Điều trị mỡ trong máu gồm có hai bước:

Thay đổi cách sống

Bạn nên bắt đầu bằng một chế độ ăn cân bằng, ít chất béo và đường nhưng vẫn đảm bảo cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể. Từ bỏ việc hút thuốc và uống rượu bia, thêm vào đó là tập thể dục. Bạn có thể nhờ tư vấn của bác sĩ để tìm ra chế độ ăn và tập luyện phù hợp cho mình.

Sử dụng thuốc để điều chỉnh lượng mỡ

Bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc để kiểm soát lượng mỡ trong máu. Các loại thuốc này sẽ giảm nguy cơ bị bệnh về tim mạch và thận. Hãy nói với bác sĩ nếu bạn có bất cứ bệnh, triệu chứng nào khác hay dị ứng với bất kỳ thuốc nào.

Bác sĩ sẽ tiến hành đo nồng độ cholesterol-triglyceride và so sánh với các chỉ số ở người bình thường. Chỉ số cholesterol tối ưu là nhỏ hơn 200 mg/dL và triglyceride là nhỏ hơn 150 mg/dL. Các chỉ số này có thể thay đổi tùy theo độ tuổi và giới tính của bạn.

Để biết chỉ số cholesterol bao nhiêu là cao, bạn có thể tham khảo bảng sau:

Phong cách sống và thói quen sinh hoạt

Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh?

Hãy nhớ rằng phòng bệnh luôn hơn chữa bệnh. Tuy nhiên, nếu bạn đã bị máu nhiễm mỡ, bạn luôn có thể hạn chế diễn tiến của bệnh trước khi bệnh gây ảnh hưởng đến các bộ phận khác của cơ thể.

• Tập thể dục thường xuyên
• Ăn nhiều rau quả và thực phẩm giàu chất xơ như bột yến mạch
• Dùng dầu ăn giàu chất béo không bão hòa như dầu cây rum, dầu hướng dương, dầu bắp [axit béo omega-6]
• Ăn cá [dầu cá chứa axit béo omega-3]
• Bỏ thuốc lá
• Giảm cân bằng thay đổi chế độ ăn kết hợp tập thể dục như đi bộ, đi dạo, đạp xe, bơi lội. Thời gian tập ít nhất 30 phút/ngày và 3-4 ngày/tuần.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.

Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.