Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Mang Thị Phương Mai - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang
Biểu hiện HIV tuy không có thời gian cố định nhưng thời gian xuất hiện các biểu hiện sớm của bệnh HIV sau khi người bệnh tiếp xúc với nguồn bệnh là khoảng từ 2-6 tuần. Việc phát hiện các triệu chứng và làm xét nghiệm sớm giúp người bệnh được điều trị sớm.
Sau khi tiếp xúc với nguồn bệnh khoảng từ 2-6 tuần người bệnh thường xuất hiện những biểu hiện sớm của bệnh, tuy nhiên các dấu hiệu này khá giống với bệnh cảm cúm thông thường nên có thể dễ bị nhầm lẫn.
- Đây là giai đoạn đầu tiên, thường vào 2 đến 6 tuần sau khi người bệnh tiếp xúc hoặc bị lây nhiễm với virus HIV. Các xét nghiệm sàng lọc thông thường cũng không xác định được bệnh nên còn gọi là giai đoạn cửa sổ.
- Đa số những người bị lây nhiễm đều có các triệu chứng giống như bệnh cúm [sốt, đau cơ, phát ban, đau khớp, nổi hạch cổ bẹn hay nách...]
Đa số những người bị lây nhiễm HIV có các triệu chứng giống như bệnh cúm
- Các triệu chứng có thể nhẹ, người bệnh có thể không chú ý, nhưng virus đang sinh sôi và lây lan khắp cơ thể trong thời gian này.
- Khả năng lây truyền HIV trong thời gian này là cao nhất vì số lượng virus trong máu rất cao.
- Giai đoạn này có thể kéo dài nhiều năm mà không gây bất kỳ triệu chứng nào.
- Có thể có những triệu chứng hạn chế liên quan đến nhiễm HIV trong giai đoạn này. Tuy nhiên phần đa người bệnh có thể không có những triệu chứng trong nhiều năm.
- Trong giai đoạn này virus có trong cơ thể nhưng không tấn công hệ miễn dịch, việc điều trị trong giai đoạn này rất quan trọng.
- HIV vẫn có thể lây truyền sang người khác trong giai đoạn này.
- Người bệnh có thể gặp các triệu chứng như: sút cân nhẹ, loét miệng, phát ban sẩn ngứa, herpes, zoster, nhiễm khuẩn đường hô hấp trên tái phát.
- Đây là giai đoạn cuối cùng của nhiễm HIV và là kết thúc bi thảm khó tránh khỏi ở những người bệnh
- Một người bị AIDS khi phản ứng miễn dịch của họ rất yếu và mất khả năng kháng nhiễm do virus tấn công trực tiếp vào hệ thống miễn dịch đặc hiệu của cơ thể gây suy giảm miễn dịch.
- Các triệu chứng trong giai đoạn này rất khác nhau, chủ yếu là biểu hiện các bệnh nhiễm trùng cơ hội...
Cách duy nhất để biết quý vị có bị nhiễm bệnh hay không là làm xét nghiệm HIV
Những ai nên làm xét nghiệm HIV:
- Người có tiêm chích ma túy và dùng chung bơm kim tiêm với người khác.
- Người có quan hệ tình dục qua đường hậu môn, đường âm đạo hay dùng miệng mà không dùng bao cao su với người không phải là vợ/chồng của mình.
- Người có quan hệ tình dục không an toàn [nghĩa là không sử dụng bao cao su hoặc sử dụng bao cao su không đúng cách] với người tiêm chích ma túy hoặc với những người có quan hệ tình dục với nhiều người khác.
- Là bạn tình hay người chăm sóc người sống chung với HIV.
- Có mẹ bị nhiễm HIV.
Nếu gặp phải hoặc chưa có những triệu chứng nêu trên, bạn vẫn nên khám sàng lọc các bệnh xã hội nhằm phát hiện sớm để có hướng điều trị hiệu quả, tránh biến chứng. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện có Gói khám sàng lọc các bệnh xã hội, giúp phát hiện chính xác nhất các bệnh xã hội, trong đó có giang mai. Gói khám được thực hiện với sự tham gia của đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, hệ thống cơ sở vật chất tối ưu và cam kết đảm bảo sự riêng tư cho khách hàng khi đến khám.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
Khám sức khỏe định kỳ tại Vinmec: Bảo vệ bạn trước khi quá muộn!
XEM THÊM:
Mặc dù vậy, vẫn cần lưu ý, HIV có thể sống được một thời gian bên ngoài cơ thể và có nhiều nhân viên y tế phơi nhiễm với dịch cơ thể nhiễm HIV. Nhận thức về khả năng sống của HIV trong dịch cơ thể sẽ khuyến khích việc giám sát các quy trình kiểm soát nhiễm trùng.
Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm xem xét khả năng sống của HIV đã phát hiện:
HIV nhạy cảm với nhiệt độ cao
Các thí nghiệm đã chỉ ra HIV bị tiêu diệt ở nhiệt độ trên 60°C. Với máu của người nhiễm HIV rơi trên đường, nếu bị ánh nắng chiếu trực tiếp thì virus chỉ tồn tại được trong 30 phút. Còn trong chỗ tối, khe ẩm ướt thì có thể được 48h - 1 tuần
HIV không hề hấn gì với nhiệt độ cực kỳ lạnh
Mức độ virus vẫn khá ổn định trong máu ở nhiệt độ phòng và HIV có thể tồn tại ít nhất 1 tuần trong máu khô ở 4°C. Máu chứa HIV được sử dụng cho các thí nghiệm được lưu trữ ở -70°C.
Trong môi trường nước
Virus HIV không tồn tại lâu được trong môi trường nước. Nếu người nhiễm HIV bị rơi một vài giọt máu vào môi trường nước là ao, sông, suối , hồ hoặc phổ biến nhất là trong các vũng nước thì lượng virus HIV rất ít, không đủ khả năng lây nhiễm. HIV không sống lâu được như các virus khác trong nước biển.
Trong chất sát khuẩn - nước sôi
Nếu bị ngâm trong cồn 70 độ hoặc nước Cloramin 1% hay nước Javen 1% thì 30 phút sau vi rút sẽ chết. Như vậy nếu ngâm các dụng cụ hoặc đồ vải của bệnh nhân vào các dung dịch trên trong 30 phút là có thể an toàn, không bị lây nhiễm HIV. Nếu để các dụng cụ hay đồ vải vào nồi rồi đun sôi kéo dài trong 20 phút cũng tiêu diệt được HIV.
Trong bơm kim tiêm
HIV có thể sống tới 4 tuần trong bơm tiêm sau khi máu nhiễm HIV đã được hút vào ống tiêm và sau đó bơm ra.
Một nghiên cứu về máu thu thập từ hơn 800 bơm tiêm chứa một lượng nhỏ máu nhiễm HIV và được lưu trong những khoảng thời gian khác nhau cho thấy có thể phân lập được HIV 10% số bơm tiêm sau 11 ngày khi lượng máu ít hơn 2µl, và phân lập được ở 53% số bơm tiêm có lượng máu là 20µl. Khả năng sống lâu hơn của HIV cũng liên quan đến nhiệt độ bảo quan thấp hơn [dưới 4°C]; ở nhiệt độ cao hơn [27 đến 37°C] HIV không sông được quá 7 ngày.
Trong môi trường kiềm - axit
HIV rất nhạy cảm với những thay đổi về độ kiềm hoặc axit - hay độ pH - và độ pH dưới 7 hoặc trên 8 không phù hợp cho sự tồn tại lâu dài của HIV. Một lý do tại sao lây truyền HIV có thể khó xảy ra hơn ở phụ nữ khỏe mạnh là do độ a-xít của dịch tiết âm đạo.
Trong chất thải
Chất thải rất khó có khả năng gây nguy hiểm vì chưa bao giờ phân lập được HIV lây nhiễm từ phân hoặc nước tiểu. Tuy nhiên, nghiên cứu của Thames Water đã chỉ ra rằng HIV có thể sống được vài ngày trong chất thải trong phòng thí nghiệm.
Trong xác người chết
Đã phát hiện được HIV có thể lây nhiễm từ xác của người trong khoảng từ 11 - 16 ngày sau khi chết nếu thi thể được lưu giữ ở nhiệt độ 2°C.
Không rõ HIV có thể tồn tại bao lâu trong xác chết ở nhiệt độ phòng bình thường, nhưng đã nuôi cấy được HIV từ các tạng cơ thể lưu trữ ở 20°C trong tới 14 ngày sau khi chết.
Không phát hiện được HIV với lượng đáng kể sau 16 ngày, ngụ ý rằng xác chết đã chôn hoặc những xác chết được bảo quản trong thời gian dài ít gây ra nguy cơ hơn cho những người thu gom và bác sĩ giải phẫu bệnh.
Trong tinh dịch bên ngoài cơ thể
Chưa có nghiên cứu nào về khả năng sống của HIV trong tinh dịch bên ngoài cơ thể, nhưng các nghiên cứu tìm cách nuôi cấy HIV từ tinh dịch trong phòng thí nghiệm thường thấy rất khó thực hiện điều này, chứng tỏ lượng trong tinh dịch thường là thấp.
Trong máu khô
HIV có thể sống trong máu khô ở nhiệt độ phòng trong tới 5 hoặc 6 ngày với điều kiện là độ pH tối ưu được duy trì - làm khô máu dường như không ảnh hưởng đến tính lây nhiễm của HIV.
Những phát hiện trên không tính đến các yếu tố như lượng virus cần thiết để tạo thành nhiễm trùng [liều nhiễm trùng mô nuôi cấy] hoặc khả năng virus sẽ đến được các tế bào đích, với giả định rằng da bị thương. Chỉ vì một người nào đó với một lượng HIV rất nhỏ trong máu khô, thì nhiễm trùng thường là sẽ không diễn ra.
Tác động của các điều kiện môi trường như gió, mưa v.v… không được tính đến ở các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm này.
Nhắc đến HIV ai cũng cảm sợ hãi bởi căn bệnh này hiện nay vẫn chưa có thuốc chữa trị. Những ai mắc chứng bệnh này sẽ phải chung sống với chúng đến khi kết thúc cuộc đời. Cuộc sống của bạn cũng sẽ ngắn hơn và phải qua thời điểm đen tối nhất khi mắc căn bệnh này. Để phòng tránh bệnh này thì cách tốt nhất là bạn hãy có những kiến thức cơ bản nhất về chúng. Một trong những vấn đề quan trọng bạn nên biết đầu tiên đó chính là HIV sống được bao lâu.
Giải thích căn bệnh HIV là gì
HIV là 1 hội chứng mà khi mắc phải con người sẽ bị suy giảm khả năng do nhiễm phải virus Human Immunodeficiency Virus. Loại Virus gây nên căn bệnh này thuộc họ Retroviridae, đây là loại virus có vật chất di truyền từ RNA [1 sợi dương có lớp áo ngoài]. Khi chúng tiến vào vào cơ thể sẽ nhân lên rồi tấn công trực tiếp vào hệ miễn dịch của người bệnh như các lympho bào T, đại thực bào. Hệ quả của tác động này là làm suy giảm chức năng miễn dịch, đồng thời tạo điều kiện cho sự phát triển của những loại vi sinh vật gây hại. Cũng chính vì vậy mà người ta còn gọi HIV là bệnh cơ hội.
HIV không tồn tại sẵn ở dạng ổ chứa dịch trong tự nhiên mà người nhiễm bệnh chính là nguồn truyền nhiễm duy nhất. Người khác sẽ bị lây bệnh từ bệnh nhân mắc HIV qua 3 con đường lây nhiễm là:
– Lây qua đường máu: Người khác bị lây nhiễm qua con đường này là do dùng chung bơm kim tiêm, các vật dụng y tế có dính máu người bệnh, dùng chung kim châm cứu, xăm lông mày, kim xăm trổ, dao cạo hoặc có vết thương hở tiếp xúc với máu của người mắc bệnh.
– Lây qua đường tình dục: Nếu người bình thường quan hệ tình dực không an toàn với bệnh nhân mắc HIV thì nguy cơ lây nhiễm là rất cao. Chúng có thể qua con đường âm đạo, hậu môn hay miệng.
– Lây từ mẹ sang con: Trẻ nhỏ có thể lây bệnh từ mẹ qua nhau thai, nước ối, dịch âm đạo hoặc sữa.
Câu trả lời chính xác cho thắc mắc HIV sống được bao lâu
Như đã phân tích ở trên thì HIV có thể lây truyền qua nhiều con đường, vậy nên để giảm thiểu nguy cơ mắc căn bệnh này bạn cần phải nắm được kiến thức HIV sống được bao nhiêu năm. Các thí nghiệm nghiên cứu đã tìm ra khả năng tồn tại bất ngờ của loại virus này, cụ thể như sau:
HIV tồn tại được bao lâu trong môi trường nước
Loại virus HIV không thể tồn tại lâu được trong môi trường nước. Vậy nên khi máu của người nhiễm căn bệnh này rơi vào nước thì lượng virus HIV sống sót là rất ít, từ đó khả năng lây bệnh là rất thấp. Môi trường nước mà người ta sử dụng làm thí nghiệm chính là nước ao, sông, suối, hồ và biển.
HIV sống được bao lâu ngoài không khí có nhiệt độ cao hoặc lạnh
Một vài thí nghiệm đã cho kết quả loại virus HIV sẽ bị tiêu diệt khi ở trong môi trường có nhiệt độ trên 60°C. Khi máu của người bị bệnh rơi trên đường và bị ánh nắng chiếu trực tiếp vào thì virus chỉ tồn tại được trong khoảng thời gian 30 phút. Còn nếu vị trí chỗ tối hay khe ẩm ướt chúng thì có thể trụ được từ 48h – 1 tuần.
HIV là loại virus có thể tồn tại trong môi trường lạnh khá tốt. Khi ở trong máu của người nhiễm bệnh và trong môi trường có nhiệt độ khoảng 4°C thì loại virus này có thể duy trì sự sống ít nhất là 1 tuần. Thậm chí, khi loại máu này được dùng ở trong các phòng thí nghiệm thì chúng có thể được lưu trữ ở -70°C mà không hề hấn gì.
HIV tồn tại được bao lâu trong chất sát khuẩn
Nếu virus HIV bị ngâm trong môi trường cồn 70 độ, nước Cloramin 1% hoặc Javen 1% thì chúng chỉ có thể sống dưới 30 phút, khi quá thời gian này thì sẽ bị chết. Vì vậy, khi ngâm những dụng cụ hay đồ bằng vải của bệnh nhân vào những loại dung dịch này hơn 30 phút thì sẽ an toàn bởi khả năng lây nhiễm HIV cực thấp.
HIV sống được bao lâu trong thiết bị bơm kim tiêm
Một trong những con đường lây nhiễm HIV đó chính là qua máu và vật dụng kim tiêm là phương thức truyền bệnh. Người ta đã nghiên cứu và thấy được rằng sau khi máu có chứa virus HIV được hút vào ống tiêm và sau đó bơm ra ngoài thì chúng vẫn có thể sống tới 4 tuần tại đây.
1 nghiên cứu về máu đã tiến hành thu thập hơn 800 bơm tiêm trong đó có chứa máu của người nhiễm HIV. Sau một khoảng thời gian khác nhau người ta đọc được kết quả cho thấy:
- Có thể phân lập được virus HIV trong số 10% bơm tiêm sau 11 ngày [điều kiện khi lượng máu ít hơn 2µl]
- Và có thể phân lập được ở 53% số bơm tiêm với điều kiện lượng máu còn sót lại trong bơm kim tiêm là 20µl.
- Khả năng tồn tại lâu hơn của HIV cũng có sự liên quan mật thiết với nhiệt độ bảo quản.
HIV sống được bao lâu trong môi trường kiềm – axit
HIV là một trong những loại virus rất nhạy cảm với sự thay đổi về độ kiềm hoặc axit, hay chính là độ pH. Khi độ pH ở mức dưới 7 hoặc trên 8 thì loại virus này sẽ không thể tồn tại lâu dài. Đây là nguyên nhân lý giải vì sao những người phụ nữ khỏe mạnh ít bị lây nhiễm HIV hơn, bởi chính do nồng độ axit trong dịch tiết âm đạo của họ.
HIV tồn tại được bao lâu trong máu khô
Một nghiên cứu cho kết quả bất ngờ là virus HIV có thể sống 5 hoặc 6 ngày trong máu khô với nhiệt độ phòng và điều kiện là độ pH tối ưu. Điều này cho thấy làm khô máu hầu như không gây ảnh hưởng đến sự lây nhiễm của virus HIV. Chính vì vậy bạn không nên chủ quan khi tiếp xúc với máu đã bị khô của người mắc bệnh này.
HIV sống được bao lâu trong chất thải
Chất thải là môi trường rất khó có khả năng gây lên sự truyền nhiễm HIV bởi chúng chưa bao giờ phân lập trong phân hoặc nước tiểu. Song, có một nghiên cứu của Thames Water lại chỉ ra rằng HIV có thể tồn tại được một vài ngày khi môi trường là chất thải trong phòng thí nghiệm.
HIV tồn tại được bao lâu trong xác người chết
Các nhà nghiên cứu cũng cảm thấy bất ngờ khi phát hiện rằng HIV có thể lây nhiễm từ xác của người đã chết trong khoảng từ 11 – 16 ngày. Điều kiện là sau khi chết phần thi thể này được lưu giữ ở nhiệt độ khoảng 2°C. Chưa có kết luận chính xác HIV có thể tồn tại bao lâu trong thi thể người chết ở nhiệt độ phòng bình thường. Song, người ta đã nuôi cấy được HIV từ những cơ thể lưu trữ ở nhiệt độ 20°C trong 14 ngày kể từ thời đi điểm chết.
Người ta không còn phát hiện thấy virus HIV sau khoảng thời gian 16 ngày, như vậy có thể tạm kết luận rằng thi thể đã chôn hoặc phần xác chết được bảo quản trong thời gian dài sẽ ít gây ra nguy cơ lây nhiễm bệnh hơn.
HIV được bao lâu trong tinh dịch
Cho tới thời điểm hiện tại chưa có nghiên cứu nào về khả năng tồn tại của HIV trong tinh dịch khi đã xuất ra bên ngoài cơ thể. Song, một vài nghiên cứu tìm cách nuôi cấy loại virus này từ tinh dịch trong phòng thí nghiệm rất khó thực hiện. Điều này có thể kết luận rằng khả năng tồn tại trong tinh dịch của HIV là thấp.
Để giảm khả năng lây nhiễm khi tiếp xúc với môi trường sinh sống có người mắc bệnh thì bạn hãy ghi nhớ chính xác thời gian HIV sống được bao lâu. Các con đường lây nhiễm và thời gian tồn tại của loại virus này đã được phân tích chi tiết trong bài viết. Hy vọng những thông tin này đã bổ sung thêm kiến thức về HIV cho bạn.