Metering Mode trong máy ảnh là gì

01/03/2016, 04:16 AM

Chế độ đo sáng trong các máy ảnh là một tính năng rất hữu ích để đo độ sáng của đối tượng. Mỗi chế độ đo sáng sẽ có phạm vi khác nhau và cách sử dụng khác nhau. Ngay cả khi chúng ta chụp cùng một cảnh, giá trị phơi sáng của từng bức ảnh sẽ khác nhau nếu sử dụng các chế độ khác nhau. Có khi sự khác biệt giữa các tấm ảnh cho cùng một cảnh chụp là rất lớn và điều đó sẽ tùy thuộc vào cách mà chúng ta muốn bức ảnh được phơi sáng như thế nào.

>>>Có thể bạn quan tâm: Tầm quan trọng của ánh sáng trong nhiếp ảnh

Mỗi chế độ có một phạm vi đo sáng khác nhau

Mỗi chế độ sẽ cho ra một pham vi đo sáng khác nhau. Điều này rất thiết thực trong việc chọn lựa hình ảnh và cách thể hiện hình ảnh đó qua những tấm ảnh. Chủ yếu, ta có 4 chế độ đo sáng chính:

- Đo sáng đánh giá: đây là chế độ thiết lập mặc định của mọi máy ảnh. Chính vì thế, nó được sử dụng ở mọi tình huống. Đối với những người mới tập chụp ảnh thì chế độ này khá an toàn. Máy ảnh sẽ tự động chú trọng đối tượng được lấy nét và cân nhắc sự cân bằng chung dựa trên vị trí của điểm AF được sử dụng.

- Đo sáng một phần: chế độ này dùng để đo sáng ở một vùng bất kỳ nào đó tương đối nhỏ. Khi thiết lập, nó sẽ tự cân chỉnh độ sáng. Ảnh chân dung cận cảnh hay macro là hai thể loại thường sử dụng chế độ này nhất.

- Đo sáng cân bằng trung tâm: mặc dù tương tự như như đo sáng một phần, máy ảnh cũng phản ứng với ánh sáng xung quanh ở chế độ này. Nó cung cấp khả năng đo sáng cân bằng hiệu quả cho toàn ảnh, nhấn mạnh phơi sáng ở giữa.

Trong cả 4 chế độ trên, chế độ đo sáng đánh giá cung cấp khả năng đo sáng cân bằng hiệu quả cho toàn bộ ảnh, được thực hiện ở các vùng xung quanh các điểm AF. Bạn có thể quyết định sử dụng chế độ đo sáng nào trên máy ảnh tùy trường hợp và mục đích của bạn. Chế độ tốt nhất để chọn là chế độ cho phép bạn có được độ sáng mong muốn, hoặc nói cách khác, mức phơi sáng.

>>>Máy ảnh, phụ kiện máy ảnh tại Binhminh Digital

Cách thay đổi chế độ đo sáng

Đối với các máy ảnh chuyên nghiệp, hãy nhấn nút Q ở mặt sau của thân máy để hiển thị trình đơn Quick Control. Tiếp theo, chọn biểu tượng với dòng chữ Metering mode [Chế độ đo sáng].

Có rất nhiều người mới chơi nhiếp ảnh thường bỏ qua khái niệm hoặc không biết đo sáng là gì. Đây cũng chính là lý do khiến cho mọi người rất ngại khi làm quen với chế độ Manual [M]. Để đo sáng đúng cách và chuẩn chỉnh thì chúng ta sẽ đi từ các chế độ đo sáng trong máy ảnh.

Các chế độ đo sáng

Mỗi hãng sẽ có những kí hiệu về chế độ đo sáng khác nhau nhưng bản chất thì không thay đổi và được chia ra thành 3 kiểu đo sáng: Đo sáng toàn khung [Evaluative/Matrix Metering], Đo sáng điểm [Spot Metering], Đo sáng trung tâm [Center-Weighted Metering]

1. Đo sáng toàn khung [Evaluative/Matrix Metering]

Ở chế độ này máy sẽ chia khung hình ra làm nhiều khu vực và áp dụng thuật toán [thuật toán này sẽ tùy các hãng] để đo sáng cho toàn bộ khung hình. Phương thức này sẽ cho ra độ sáng trung bình giữa tất cả các chi tiết trong ảnh. 

Thường thì máy sẽ nhận được ánh sáng chính xác như bạn muốn trong những trường hợp ánh sáng lý tưởng. Nhưng thình thoảng trong nhiều điều kiện đặc biệt khác nhau như các bạn chụp Low-key chẳng hạn có thể sẽ không  có được sản phẩm đúng ý lắm.

- Hữu dụng: Đa số trường hợp đủ sáng, đặc biệt là chụp phong cảnh, các khung hình có ánh sáng không chênh quá nhiều, ánh sáng chan hòa

- Kém hiệu quả, không nên dùng: Chụp ngược sáng, bức ảnh cần nổi bật chủ thể

2. Đo sáng điểm [Spot Metering]

Đo sáng điểm là chế độ máy dùng thuật toán để đo sáng từ một điểm cố định trong khung hình. Với chế độ này sẽ có khoảng 3-5% khung hình được đo sáng tùy theo điểm lấy nét hoặc do bạn chọn. Chế độ này đặc biệt hữu ích với những bức ảnh chân dung bán thân hoặc khung hình có ánh sáng phức tạp và bạn chỉ muốn nổi bật chủ thể của mình.

- Hữu dụng: các trường hợp chụp ngược sáng, các khung hình có độ chênh sáng cao hoặc các trường hợp chụp đồ màu trắng dễ cháy sáng

- Kém hiệu quả, không nên dùng:  các trường hợp có ánh sáng chan hòa, đơn giản

3. Đo sáng trung tâm [Center-Weighted Metering]

Đo sáng trung tâm như đúng tên gọi của nó là đo ánh sáng phần giữa khuôn hình và cân bằng ánh sáng trong bức ảnh. Chế độ này khác với Đo sáng toàn khung ở chỗ sẽ chỉ đo sáng phần trung tâm và bỏ qua các chi tiết vùng góc cạnh. Điều này cũng có lợi khi chúng ta chụp các chủ thể tĩnh nằm giữa khung hình.

- Hữu dụng: chụp chủ thể ở giữa và chiếm phần lớn khung hình

- Kém hiệu quả, không nên dùng: khi bạn muốn đặt chủ thể ra rìa ảnh để tạo bố cục đặc biệt

Trên mỗi máy ảnh DSLR hiện đại đều có một thứ gọi là “Metering Mode” [chế độ đo sáng], hay nhiều khi còn được gọi là “Camera Metering” [đo sáng máy ảnh], “Exposure Metering” [đo phơi sáng], hoặc chỉ đơn giản là “Metering” [đo sáng].

Hiểu rõ cách đo sáng hoạt động thế nào và chức năng của từng chế độ đo sáng là rất quan trọng trong nhiếp ảnh, vì nó giúp các nhiếp ảnh gia kiểm soát độ phơi sáng mà không tốn nhiều công sức, và giúp họ chụp ảnh đẹp hơn trong các điều kiện ánh sáng bất thường.

Vậy trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải thích đo sáng là gì, cách nó hoạt động·và các chế độ đo sáng trong máy ảnh bạn có thể sử dụng cho việc nhiếp ảnh của mình.

Đo sáng là gì?

Đo sáng là cách máy ảnh của bạn xác định tốc độ màn trập và khẩu độ chính xác phải là bao nhiêu, tùy thuộc vào lượng ánh sáng đi vào máy ảnh và độ nhạy sáng ISO.

Nhớ lại thời xa xưa của nhiếp ảnh, máy ảnh không được trang bị “đồng hồ đo ánh sáng” – một cảm biến giúp đo lượng và cường độ ánh sáng, các nhiếp ảnh gia đã phải sử dụng đồng hồ đo ánh sáng cầm tay để xác định độ phơi sáng tối ưu. Rõ ràng, vì tác phẩm được chụp trên film, họ không thể xem trước hoặc xem kết quả ngay lập tức. Đó là lý do tại sao họ rất cần dựa dẫm vào những đồng hồ đo ánh sáng đó.

Ngày nay, mọi máy ảnh DSLR đều có đồng hồ đo ánh sáng tích hợp sẵn để tự động đo ánh sáng phản xạ và xác định độ phơi sáng tối ưu.

Các chế độ Đo sáng của Máy ảnh

Các chế độ đo sáng phổ biến nhất trong máy ảnh kỹ thuật số ngày nay là:

1. Matrix Metering [đo sáng ma trận] trên Nikon, hay còn được gọi là Evaluative Metering [đo sáng đánh giá] trên Canon
2. Center-weighted Metering [đo sáng trọng tâm]
3. Spot Metering [đo sáng điểm]

Bạn có thể thấy đồng hồ đo đang hoạt động khi bạn chụp ảnh ở Manual Mode [chế độ thủ công] – nhìn vào bên trong kính ngắm và bạn sẽ thấy các vạch đi sang trái hoặc phải, với số 0 ở giữa tâm, như hình minh họa này:

Nếu bạn hướng máy ảnh vào một vùng quá sáng, các vạch sẽ dịch chuyển sang phía dấu “+”, cho biết rằng có quá nhiều ánh sáng cho cài đặt phơi sáng hiện tại. Còn nếu bạn hướng máy ảnh của mình vào một vùng rất tối, các vạch sẽ dịch chuyển về phía dấu “-“, cho biết rằng không có đủ ánh sáng. Sau đó, bạn sẽ cần tăng hoặc giảm tốc độ màn trập để trở về được điểm “0”, đây là mức phơi sáng tối ưu theo đồng hồ đo độ sáng của bạn.

Đồng hồ đo không chỉ hữu ích cho Manual Mode [chế độ thủ công], khi bạn chọn một chế độ khác như Aperture Priority [ưu tiên khẩu độ], Shutter Priority [ưu tiên tốc độ màn trập] hoặc Program Mode [chế độ chương trình], máy ảnh sẽ tự động điều chỉnh cài đặt dựa trên những gì nó đọc được từ đồng hồ đo.

Các vấn đề với Đo sáng

Đồng hồ đo của máy ảnh chỉ hoạt động hiệu quả khi cảnh vật được chiếu sáng đồng đều. Tuy nhiên, việc xác định độ phơi sáng sẽ trở nên khó khăn và thử thách đối với các đồng hồ đo ánh sáng, khi có nhiều các vật thể có mức độ và cường độ ánh sáng khác nhau.

Ví dụ: nếu bạn đang chụp ảnh bầu trời xanh, không có mây hoặc mặt trời trong khung hình, ảnh sẽ được phơi sáng chính xác, vì chỉ có một mức ánh sáng để xử lý. Công việc sẽ khó hơn một chút nếu bạn thêm một vài đám mây vào hình ảnh – đồng hồ đo lúc này cần đánh giá độ sáng của các đám mây so với độ sáng của bầu trời và cố gắng xác định độ phơi sáng tối ưu. Do đó, đồng hồ đo của máy ảnh có thể làm sáng bầu trời một chút để phơi sáng các đám mây trắng một cách chính xác – nếu không, các đám mây sẽ trông quá trắng hoặc “thừa sáng”.

Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn thêm một ngọn núi lớn vào cảnh vật? Bây giờ đồng hồ đo của máy ảnh sẽ thấy rằng có một vật thể lớn và tối hơn nhiều [so với mây và bầu trời], và nó sẽ cố gắng tìm ra thứ gì đó ở giữa, để ngọn núi cũng được phơi sáng một cách thích hợp. Theo mặc định, đồng hồ đo mức độ ánh sáng trong toàn bộ khung hình và cố gắng đưa ra mức phơi sáng cân bằng vùng sáng và vùng tối của hình ảnh.

Matrix / Evaluative Metering

Matrix Metering [đo sáng ma trận] hay Evaluative Metering [đo sáng đánh giá] là chế độ đo sáng mặc định trên hầu hết các máy ảnh DSLR. Nó hoạt động tương tự như ví dụ trên bằng cách chia toàn bộ khung hình thành nhiều “vùng”, sau đó tất cả được phân tích trên cơ sở riêng lẻ cho các tông màu sáng và tối. Một trong những yếu tố chính [ngoài màu sắc, khoảng cách, chủ thể, điểm nổi bật,…] ảnh hưởng đến đo sáng ma trận, là nơi đặt điểm lấy nét của máy ảnh. Sau khi đọc thông tin từ tất cả các vùng riêng lẻ, hệ thống đo sáng sẽ xem xét vị trí bạn lấy nét trong khung hình và đánh dấu vùng đó quan trọng hơn tất cả các vùng khác.

Có nhiều “biến số” khác được sử dụng trong phương trình, khác nhau giữa các nhà sản xuất. Ví dụ, Nikon cũng so sánh dữ liệu hình ảnh với cơ sở dữ liệu hàng nghìn bức ảnh để tính toán độ phơi sáng.

Matrix Metering mode [chế độ Đo sáng Ma trận].

Bạn nên sử dụng chế độ này cho hầu hết các bức ảnh của mình, bao gồm cả chụp ảnh phong cảnh và chân dung. Vì nó thường hoạt động khá tốt trong việc xác định độ phơi sáng chính xác.

Center-weighted Metering

Việc sử dụng toàn bộ khung hình để xác định độ phơi sáng chính xác không phải lúc nào cũng được mọi nhiếp ảnh gia mong muốn. Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn đang cố gắng chụp một người và có mặt trời ở phía sau? Đây là lúc mà Center-weighted Metering [đo sáng trọng tâm] trở nên hữu ích.

Chế độ đo sáng này sẽ đánh giá ánh sáng ở giữa khung hình và môi trường xung quanh, bỏ qua các góc cạnh. So với đo sáng ma trận, đo sáng trọng tâm không nhìn vào điểm lấy nét bạn chọn và chỉ đánh giá vùng giữa của bức ảnh.

Center-weighted Metering mode [chế độ Đo sáng Trọng tâm].

Hãy sử dụng chế độ này khi bạn muốn máy ảnh ưu tiên phần giữa khung hình, nó hoạt động hiệu quả khi chụp chân dung cận cảnh và các đối tượng tương đối lớn ở giữa khung hình. Ví dụ, nếu bạn đang chụp ảnh chính diện của một người với mặt trời ở phía sau anh ấy / cô ấy, vậy thì chế độ này sẽ phơi sáng chính xác khuôn mặt của người đó, mặc dù mọi thứ khác có thể bị phơi sáng quá mức.

Spot Metering

Chế độ đo sáng điểm chỉ đánh giá ánh sáng xung quanh điểm lấy nét của bạn và bỏ qua mọi thứ khác. Nó đánh giá một vùng / một ô duy nhất và tính toán độ phơi sáng dựa trên vùng duy nhất đó, không có gì khác.

Chế độ này thường được sử dụng rất nhiều cho việc chụp ảnh những chú chim, vì chúng chủ yếu chiếm một diện tích nhỏ của khung hình và cần đảm bảo rằng phơi sáng chúng đúng cách, cho dù hậu cảnh là sáng hay tối. Vì ánh sáng được đánh giá ở nơi đặt điểm lấy nét, nên bạn có thể có được độ phơi sáng chính xác trên những chú chim ngay cả khi chúng ở góc khung hình.

Ngoài ra, nếu bạn đang chụp ảnh một người có mặt trời phía sau, nhưng họ chiếm một phần nhỏ của khung hình, vậy thì tốt nhất bạn nên sử dụng chế độ đo sáng điểm để thay thế. Khi chủ thể của bạn không chiếm nhiều không gian, việc sử dụng chế độ đo sáng ma trận hoặc trọng tâm rất có thể sẽ dẫn đến hiện tượng bóng mờ, nếu đối tượng bị ngược sáng. Chế độ đo sáng điểm hoạt động tuyệt vời cho các chủ thể ngược sáng như vậy.

Spot Metering [chế độ Đo sáng Điểm].

Một ví dụ điển hình khác về việc sử dụng chế độ đo sáng điểm là khi chụp ảnh Mặt Trăng. Bởi vì Mặt Trăng sẽ chiếm một phần nhỏ của khung hình và bầu trời hoàn toàn tối xung quanh nó, tốt nhất là sử dụng đo sáng điểm. Theo cách đó, bạn chỉ xem xét mức độ ánh sáng đến từ Mặt Trăng và không có gì khác.

Một số máy DSLR như Canon 1D / 1Ds còn có khả năng Multi-spot Metering [đo sáng nhiều điểm], về cơ bản là cho phép chọn nhiều điểm để đo sáng và đưa ra giá trị trung bình cho độ phơi sáng tốt.

Cách thay đổi chế độ Đo sáng của Máy ảnh

Thật không may, điều này không chỉ khác nhau giữa các nhà sản xuất, mà còn từ mẫu máy ảnh này sang mẫu máy ảnh khác. Ví dụ, trên Nikon D5500, nó được thực hiện thông qua cài đặt menu, hoặc trên các máy ảnh chuyên nghiệp như Nikon D810 và Nikon D5, có một nút riêng biệt ở mặt trên bên trái.

Thay đổi chế độ đo sáng trên máy ảnh Canon cũng khác nhau giữa các mẫu máy khác nhau, nhưng nhìn chung nó được thực hiện thông qua tổ hợp phím, menu của máy ảnh hoặc nút bấm đo sáng chuyên dụng gần với màn hình LCD trên cùng.

Lời cuối cùng trước khi kết thúc bài viết, nếu bạn có bất kỳ thắc mắc hay góp ý về nội dung chúng tôi đã đề cập trong “Đo sáng là gì? Tìm hiểu về các Chế độ đo sáng của Máy ảnh“, hãy chia sẻ ý kiến của bạn bằng khung bình luận bên dưới nhé.

Chúc bạn một ngày tốt lành !!!