A. ĐỀ BÀI
I. ĐỌC - HIỂU [3,0 điểm]Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi: THỜI GIAN NHÀN RỖINgười ta thường chia thời gian mỗi ngày thành ba phần: Tám giờ làm việc, tám giờ ngủ và tám giờ nhàn rỗi, mặc dù không phải ai cũng có được tỉ lệ đều đặn như thế. Hai tiếng “nhàn rỗi” gây cho ta ấn tượng tám giờ không làm gì, có vẻ “vô thưởng vô phạt”, không quan trọng.Kỳ thực thời gian nhàn rỗi là cực kỳ quý báu. Đó là thời gian để mỗi người sống cuộc sống riêng của mình. Đó là thời gian để đọc sách báo, tự học, xem ti vi, chơi thể thao, đàn hát, nhảy múa, vẽ tranh, làm thơ, đi mua sắm, giao lưu với bạn bè, thăm viếng những người ruột thịt,... Thời gian nhàn rỗi làm cho người ta giàu có hơn về trí tuệ, tăng cường thêm về sức khỏe, phát triển thêm về năng khiếu, cá tính, phong phú thêm về tinh thần, quan hệ. Thiếu thời gian nhàn rỗi, đời sống con người sẽ nghèo nàn, thậm chí là không có cuộc sống riêng nữa!Đánh giá đời sống của mỗi người cao hay thấp hãy nhìn vào thời gian nhàn rỗi của họ. Có người làm việc “đầu tắt mặt tối” không có lấy chút nhàn rỗi. Có người phung phí thời gian ấy vào các cuộc nhậu nhẹt triền miên. Có người biết dùng thời gian ấy để phát triển chính mình. Phải làm sao để mỗi người có thời gian nhàn rỗi và biết sử dụng hữu ích thời gian ấy là một vấn đề lớn của xã hội có văn hóa.Đánh giá đời sống một xã hội cũng phải xem xã hội ấy đã tạo điều kiện cho con người sống với thời gian nhàn rỗi như thế nào. Công viên, bảo tàng, thư viện, nhà hát, nhà hàng, câu lạc bộ, sân vận động, điểm vui chơi,. là những cái không thể thiếu. Xã hội càng phát triển thì các phương tiện ấy càng nhiều, càng đa dạng và càng hiện đại. Xã hội ta đang chăm lo các phương tiện ấy, nhưng vẫn còn chậm, còn sơ sài, chưa có sự quan tâm đúng mức, nhất là ở các vùng nông thôn.Thời gian nhàn rỗi chính là thời gian của văn hóa và phát triển. Mọi người và toàn xã hội hãy chăm lo thời gian nhàn rỗi của mỗi người.[Theo Hữu Thọ, Ngữ Văn 11 Nâng cao, tập hai, NXB Giáo dục, 2017, tr.94] Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản.Câu 2: Chỉ ra một thành ngữ dân gian được sử dụng trong văn bản.Câu 3: Theo tác giả, vì sao “Thiếu thời gian nhàn rỗi, đời sống con người sẽ nghèo nàn”?Câu 4: Anh [Chị] hãy giải thích tại sao “Đánh giá một đời sống xã hội cũng phải xem xã hội ấy đã tạo điều kiện cho con người sống với thời gian nhàn rỗi như thế nào”?
II. LÀM VĂN [7,0 điểm]
Câu 1 [2,0 điểm]:Cha ông ta thường nói “Nhàn cư vi bất thiện” [nhàn rỗi thường nảy sinh những hành vi xấu], còn Hữu Thọ lại khẳng định “Thời gian nhàn rỗi làm cho người ta giàu có hơn về trí tuệ, tăng cường thêm về sức khỏe, phát triển thêm về năng khiếu, cá tính, phong phú thêm về tinh thần, quan hệ”.Hãy viết một đoạn văn [khoảng 200 chữ] trình bày suy nghĩ của anh [chị] về vấn đề trên.Câu 2 [5,0 điểm]:Hãy phân tích những biểu hiện của khát vọng sống ở nhân vật thị trong tác phẩm Vợ Nhặt của nhà văn Kim Lân và nhân vật Mị trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ của nhà văn Tô Hoài để thấy được khát vọng sống mãnh liệt là niềm tin và động lực giúp con người vượt qua mọi bất hạnh trong cuộc sống.
B. HƯỚNG DẪN
I. ĐỌC-HIỂU [3,0 điểm]Câu 1 [0,5 điểm]:Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong văn bản: nghị luận/ phương thức nghị luận.Câu 2 [0,5 điểm]:Có thể chỉ ra được một trong hai thành ngữ dân gian sau:- Vô thưởng vô phạt.- Đầu tắt mặt tối.Câu 3 [1,0 điểm]:Học sinh có thể đưa ra lý giải cơ bản theo quan điểm của bản thân, đảm bảo tính hợp lý, thuyết phục.Gợi ý:“Thiếu thời gian nhàn rỗi, đời sống con người sẽ nghèo nàn,” vì:- Đó là thời gian để mỗi người sống cuộc sống của riêng mình;- Thời gian nhàn rỗi làm cho người ta giàu có hơn về trí tuệ, tăng cường thêm về sức khỏe, phát triển thêm về năng khiếu, cá tính, phong phú thêm về tinh thần, quan hệ.Câu 4 [1,0 điểm]:
STUDY TIP
Với dạng câu hỏi yêu cầu giải thích một cụm từ hoặc một câu có trong văn bản, học sinh cần đọc kỹ lại văn bản, lấy ra những ý chính đã được đề cập ở phần trước hoặc phần sau của cụm từ hoặc câu nói cần giải thích đồng thời kết hợp với nhận thức của bản thân về vấn đề lý giải cho sâu sắc.Học sinh có thể đưa ra ý kiến nhận xét theo quan điểm của bản thân, đảm bảo tính hợp lý, thuyết phục.Gợi ý:“Đánh giá đời sống một xã hội cũng phải xem xã hội ấy đã tạo điều kiện cho con người sống với thời gian nhàn rỗi như thế nào” vì:- Mỗi cá nhân là một tế bào của xã hội, nên khi đánh giá một xã hội phải dựa trên đời sống của từng cá nhân.- Thời gian nhàn rỗi lại là một tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng đời sống, trình độ nhận thức cao hay thấp của mỗi người.- Sự quan tâm của xã hội đối với đời sống con người khẳng định sự tiến bộ, phát triển của xã hội đó.II. LÀM VĂN [7,0 điểm]:
STUDY TIP
Giải thích và phân tích sơ lược khái quát hàm ý của hai câu nói sau đó mới rút ra phần cần bàn luận để có nhận thức đúng đắn về cách sử dụng quỹ thời gian nhàn rỗi, một cách hữu ích nhất đối với bản thân mỗi người...1. Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn [0,25 điểm]Có thể trình bày đoạn văn theo nhiều cách: diễn đạt, quy nạp, móc xích,...2. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận[0,25 điểm]:Cách đánh giá khác nhau về tác động của thời gian nhàn rỗi.3. Triển khai vấn đề nghị luận [1,0 điểm]:Thí sinh lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề cần nghị luận nhưng cần làm rõ sự quý báu của thời gian đối với cuộc sống của con người. Có thể theo hướng sau:- Hai quan điểm trái ngược nhau:+ Quan điểm của ông cha ta đánh giá mặt tiêu cực của thời gian nhàn rỗi.Giải thích: Nhàn cư vi bất thiện là câu thành ngữ chỉ việc sống trong nhàn hạ lâu ngày, không có việc gì để làm, rảnh rỗi quá thì cũng sẽ không tốt, sẽ dễ làm nảy sinh các hành động không tốt.Khi làm việc tâm trí ta sẽ tập trung vào công việc để đạt đến kết quả. Và chỉ có công việc giúp ta vận dụng trí óc, những suy nghĩ hăng hái điều tốt đẹp. Nếu như rỗi rảnh với dân gian quá dư thừa trí óc ta không có hướng để đi khiến ta suy nghĩ điều này nghĩ điều kia, đôi khi những suy nghĩ ấy bị lệch dần đến hậu quả nghiêm trọng.Câu tục ngữ khuyên chúng ta phải lao động không sống quá rỗi rảnh.+ Quan điểm của Hữu Thọ đánh giá mặt tích cực của thời gian nhàn rỗi.Thời gian nhàn rỗi làm cho người ta giàu có hơn về trí tuệ, tăng cường thêm về sức khỏe, phát triển thêm về năng khiếu, cá tính, phong phú thêm về tinh thần, quan hệ. Thiếu thời gian nhàn rỗi, đời sống con người sẽ nghèo nàn, thậm chí là không có cuộc sống riêng nữa!Con người có thời gian để thư giãn....Nhận xét, đánh giá hai quan điểm:- Cả hai quan điểm mới chỉ nhìn nhận tác động của thời gian nhàn rỗi ở một phương diện.- Tác động tích cực hay tiêu cực của thời gian nhàn rỗi phụ thuộc vào ý thức sử dụng của mỗi người...- Rút ra bài học về cách sử dụng hữu ích thời gian nhàn rỗi:+ Cần hài hòa cân đối quỹ thời gian+ Sử dụng thời gian cuộc sống một cách hữu ích4. Chính tả, dùng từ, đặt câu [0,25 điểm]:Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa Tiếng Việt.5. Sáng tạo [0,25 điểm]:Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.Câu 2 [5,0 điểm]STUDY TIP
- Đây là dạng bài nghị luận bàn về nội dung trọng tâm [đích hướng tới] của hai tác phẩm qua hai hình tượng nhân vật.- Bài làm cần phân tích những cảnh đời, những số phận bất hạnh nhưng đều tập trung làm sáng tỏ khát vọng sống giúp họ vượt lên trên hoàn cảnh, chiến thắng hoàn cảnh và chính bản thân mình.1. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận [0,25 điểm]:Trình bày đầy đủ các phần Mở bài, Thân bài, Kết bài. Phần Mở bài biết dẫn dắt hợp lý và nêu được vấn đề; phần Thân bài biết tổ chức thành nhiều đoạn văn liên kết chặt chẽ với nhau cùng làm sáng tỏ vấn đề; phần kết bài khái quát được vấn đề và thể hiện được nhận thức của cá nhân.2. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận [0,5 điểm]:Khát vọng mãnh liệt là niềm tin và động lực giúp nhân vật thị [Vợ Nhặt - Kim Lân] và nhân vật Mị [Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài] vượt qua mọi bất hạnh trong cuộc sống.3. Triển khai vấn đề nghị luận:STUDY TIP
Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.
Xem thêm >>> So sánh chi tiết bát cháo hành và bát cháo cám
Chúc các bạn học tập tốt