Hợp đồng quyền chọn trong chứng khoán phái sinh hiện nay thì các chủ đầu tư thực hiện hợp đồng này là rất nhiều, bởi vì những mặt tốt của hợp đồng này như phòng ngừa rủi ro thị trường, linh hoạt hơn trong buôn bán đầu cơ, cho phép nhiều cách kết hợp và chiến lược giao dịch, với các cơ chế rủi ro hoặc phần thưởng riêng biệt,… Nhưng không phải chủ đầu tư nào cũng biết và hiểu hết về hợp đồng quyền chọn này. Như vậy hợp đồng quyền chọn là gì? Đặc điểm, ưu nhược điểm của hợp đồng quyền chọn như thế nào?
Tư vấn luật trực tuyến miễn phí qua tổng đài điện thoại: 1900.6568
Cơ sở pháp lý:
-Nghị định 158/2020/NĐ-CP về chứng khoán phái sinh và thị trường chứng khoán phái sinh
1. Hợp đồng quyền chọn là gì?
Theo Nghị định 158/2020/NĐ-CP về chứng khoán phái sinh và thị trường chứng khoán phái sinh quy định:
Quyền chọn là chứng khoán phái sinh, trong đó xác nhận quyền của người mua và nghĩa vụ của người bán thực hiện một trong các giao dịch sau:
– Mua hoặc bán một lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá thực hiện đã được xác định, tại thời điểm trước hoặc một ngày đã được ấn định trước trong tương lai; hoặc thanh toán khoản chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở đã được ấn định trước trong tương lai, hoặc thanh toán khoản chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở đã xác định trước tại thời điểm giao kết hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở tại thời điểm trước hoặc vào một ngày đã được ấn định trước trong tương lại; hoặc
– Mua hoặc bán một số lượng hợp đồng tương lai nhất định theo mức giá thực hiện đã được xác định; tại thời điểm trước hoặc vào một ngày đã được ấn định trước trong tương lai
Như vậy dựa vào mục đích thì hai loại quyền chọn cơ bản: quyền chọn mua và quyền chọn bán.
Xem thêm: Hợp tác xã là gì? Đặc điểm, ưu và nhược điểm của hợp tác xã?
– Quyền chọn mua: là công cụ tài chính đem lại cho người sở hữu nó được quyền mua một lại hàng hóa hoặc tài sản cụ thể với mức giá nhất định tại hoặc trước một thời điểm xác định trong tương lai.
– Quyền chọn bán: là công cụ tài chính đem lại cho người sở hữu nó được quyền bán một loại hàng hóa hoặc tài sản cụ thể với mức giá nhất định tại hoặc trước một thời điểm các định trong tương lai.
Nếu xét theo phương thức thực hiện quyền, quyền chọn có thể được chia thành hai nhóm: nhóm quyền chọn chỉ cho phép thực hiện quyền tại thời điểm đáo hạn hợp đồng [quyền chọn kiểu Châu Âu] và nhóm quyền chọn cho phép người nắm giữ nó được lựa chọn thời điểm thích hợp trong suốt khoảng thời gian quyền chọn tồn tại, tính cho đến thời điểm đáo hạn hợp đồng [gọi là quyền chọn kiểu Mỹ]
Hợp đồng về quyền chọn mua hoặc quyền chọn bán là thỏa thuận mà theo đó bên mua quyền có quyền được mua hoặc được bán một hàng hóa xác định với mức giá định trước và phải trả một khoản tiền nhất định để mua quyền này. Bên mua quyền có quyền được chọn thực hiện hoặc không thực hiện việc mua hoặc bán hàng hóa đó.
Các yếu tố cấu thành quyền chọn:
-Thực hiện quyền chọn:Việc mua hoặc bán tài sản thông qua hợp đồng quyền chọn.
-Giá thực hiện: Giá ấn định trong hợp đồng quyền chọn mà người mua quyền chọn có thể bán hoặc mua tài sản với mức giá đó.
-Ngày đáo hạn: Thời hạn quyền chọn phải thực hiện, quá thời hạn này, quyền chọn hết hiệu lực.
-Người mua quyền: Người bỏ ra chi phí để mua quyền chọn và có quyền yêu cầu người bán quyền có nghĩa vụ thực hiện quyền chọn theo ý mình.
-Người bán quyền: Người nhận chi phí của người mua quyền phải thực hiện theo yêu cầu của người mua quyền.
-Tài sản cơ sở: Tài sản được thực hiện mua bán dưới quyền chọn, các tài sản có thể là hàng hóa như dầu mỏ, cà phê, gạo hoặc các loại chứng khoán như cổ phiếu, trái phiếu hoặc ngoại tệ, chỉ số chứng khoán…
-Phí mua quyền: Chi phí mà người mua quyền trả cho người bán quyền để sở hữu quyền chọn.
-Kiểu quyền chọn: Kiểu giao dịch do hai bên thỏa thuận cho phép người mua được lựa chọn thời điểm thực hiện quyền chọn.
Hợp đồng quyền chọn có hai kiểu quyền chọn là quyền chọn kiểu châu Âu và quyền chọn kiểu Mỹ.
+ Quyền chọn kiểu châu Âu được hiểu là kiểu quyền chọn chỉ cho phép người mua quyền thực hiện quyền chọn vào đúng ngày đáo hạn.
+ Quyền chọn kiểu Mỹ cho phép người mua quyền thực hiện quyền chọn vào ngày đáo hạn hoặc trước ngày đáo hạn
2. Đặc điểm, ưu nhược điểm của hợp đồng quyền chọn?
Đặc điểm của hợp đồng quyền chọn
Đặc điểm khác biệt của hợp đồng quyền chọn trong chứng khoán phái sinh chính là một hợp đồng tài chính duy nhất cho phép người mua nó có quyền chứ không phải có nghĩa vụ. Người mua quyền chọn thực hiện quyền chọn khi nó mang lại lợi ích, ngược lại thì sẽ không thực hiện quyền chọn.
Điều đó có nghĩa là người mua quyền chọn bán sẽ không thực hiện quyền bán nếu giá của tài sản cơ sở trên thị trường cao hơn so với giá đã ấn định trong hợp đồng.
Hợp đồng quyền chọn thì người mua quyền chọn mua sẽ không thực hiện quyền mua nếu như giá của tài sản cơ sở trên thị trường thấp hơn so với giá đã ấn định trong hợp đồng.
Xem thêm: Thương lượng là gì? Ưu nhược điểm của thương lượng và hòa giải?
Theo hợp đồng quyền chọn để có quyền như vậy, người mua quyền chọn sẽ phải trả cho người bán mức phí quyền chọn và ngay cả khi hợp đồng quyền trọn không được thực hiện. Người bán hợp đồng quyền chọn có nghĩa vụ thực hiện hợp đồng nếu người mua nó yêu cầu. Giá trị của tài sản cơ sở trên thị trường là căn cứ để xác định giá trị của hợp đồng quyền chọn
Theo hợp đồng quyền chọn thì các bên tham gia hợp đồng quyền chọn không cần phải thực hiện ký quỹ. Bên người mua quyền chọn sẽ phải trả phí sau khi ký hợp đồng. Người bán quyền chọn sẽ nhận được phí và thực hiện các nghĩa vụ đối với bên mua.
Ưu điểm:
-Hợp đồng quyền chon thích hợp để phòng ngừa rủi ro thị trường.
-Hợp đồng quyền chon linh hoạt hơn trong buôn bán đầu cơ.
-Hợp đồng quyền chon cho phép nhiều cách kết hợp và chiến lược giao dịch, với các cơ chế rủi ro hoặc phần thưởng riêng biệt.
-Hợp đồng quyền chon tiềm năng thu lợi nhuận từ tất cả các xu hướng thị trường tăng, giảm hay không đổi.
-Hợp đồng quyền chon có thể được sử dụng để giảm chi phí khi tham gia vào vị thế.
Xem thêm: Ưu điểm và nhược điểm khi áp dụng giải quyết trọng tài thương mại
-Hợp đồng quyền chon cho phép nhiều giao dịch được thực hiện đồng thời.
Nhược điểm
-Hợp đồng quyền chon cơ chế làm việc và tính toán phí hợp đồng không phải lúc nào cũng dễ hiểu.
-Hợp đồng quyền chon có nhiều rủi ro, đặc biệt đối với người bán
-Hợp đồng quyền chon chiến lược giao dịch phức tạp hơn khi so sánh với các lựa chọn thay thế thông thường.
-Hợp đồng quyền chon thị trường quyền chọn thường bị ảnh hưởng bởi mức độ thanh khoản thấp, khiến chúng trở nên kém hấp dẫn hơn đối với hầu hết các nhà giao dịch
-Hợp đồng quyền chon giá trị của phí hợp đồng quyền chọn rất biến động và có xu hướng giảm khi đến gần ngày đáo hạn hợp đồng
3. Cách thức hoạt động của hợp đồng quyền chọn?
Theo như quy định của pháp luật thì quyền chọn được quy định thành hai loại quyền chọn cơ bản, quyền chọn được gọi là quyền chọn bán và quyền chọn mua. Quyền chọn mua là quyền cho phép người chủ sở hữu hợp đồng quyền được mua các tài sản bảo đảm, trong khi đó quyền chọn bán lại là quyền cho họ quyền được bán chúng. chính vì thế, các nhà đầu tư thường mua quyền chọn mua khi họ dự đoán giá của tài sản cơ sở sẽ tăng và quyền chọn bán khi họ dự đoán giá của tài sản cơ sở sẽ giảm.
Xem thêm: Ưu điểm, nhược điểm của công ty TNHH một thành viên
Hợp đồng quyền chọn bao gồm trong những phần như: kích cỡ của lệnh, ngày đáo hạn của hợp đồng quyền chọn, giá thực hiện cho hợp đồng quyền chọn và phí thực hiện quyền chọn trong hợp đồng quyền chọn. Thứ nhất, kích cỡ của lệnh liên quan đến số lượng hợp đồng quyền chọn được thực hiện giao dịch. Thứ hai, ngày đáo hạn của hợp đồng quyền chọn là ngày mà sau đó nhà đầu tư sẽ không còn có thể thực hiện quyền chọn của mình nữa. Thứ ba, giá thực hiện hợp đồng quyền chọn là giá mà tài sản sẽ được chọn mua hoặc chọn bán [trong trường hợp người mua hợp đồng quyết định thực hiện quyền chọn]. Thứ năm, phí thực hiện hợp đồng quyền chọn là giá mà chủ đầu tư bỏ ra để mua hợp đồng quyền chọn. Nó là số tiền mà nhà đầu tư phải trả để có được quyền chọn. Vì vậy, người mua có được hợp đồng quyền chọn từ người bán theo giá trị của phí thực hiện hợp đồng quyền chọn. Phí quyền chọn này sẽ biến động khi càng đến gần ngày đáo hạn hợp đồng quyền chọn.
Về cơ bản, nếu giá hợp đồng quyền chọn thực hiện thấp hơn giá hợp đồng quyền chọn thị trường thì các nhà đầu tư có thể mua tài sản cơ sở ở mức giá rẻ và sau khi cộng cả phí thực hiện quyền chọn, chủ đầu tư có thể chọn thực hiện hợp đồng quyền chọn để kiếm lợi nhuận. Nhưng nếu giá thực hiện cao hơn giá thị trường, nhà đầu tư không có lý do để thực hiện quyền chọn và hợp đồng được coi là vô dụng. Khi hợp đồng không được thực hiện, người mua chỉ mất phí thực hiện quyền chọn mà họ đã phải thanh toán để mua vị thế đó.
Điều quan trọng mà người mua cần lưu ý là mặc dù người mua hay chủ đầu tư có thể chọn thực hiện quyền chọn hoặc không thực hiện quyền chọn mua hay chọn thực hiện quyền chọn hoặc không thực hiện quyền quyền chọn bán của mình, nhưng người bán phải thực hiện vị thế của mình nếu người mua quyết định thực hiện. Vì vậy, nếu người mua quyền chọn mua quyết định thực hiện hợp đồng quyền chọn của mình, thì người bán có nghĩa vụ bán tài sản cơ sở theo như quy định của Hợp đồng quyền chọn. Tương tự như vậy, nếu trong trường hợp nhà đầu tư mua một quyền chọn bán và quyết định thực hiện nó, thì người bán có nghĩa vụ phải mua tài sản cơ sở từ người đã mua hợp đồng.
Một số hợp đồng quyền chon cho phép nhà đầu tư thực hiện quyền chọn của mình ở bất cứ thời điểm nào trước ngày đáo hạn hợp đồng quyền chon. Tuy nhiên, chủ đầu tư cần phải lưu ý rằng các mệnh giá trong hợp đồng quyền chon không liên quan đến vị trí địa lý của hợp đồng quyền chon đó.
Như vậy, có thể thấy từ cái tên hợp đồng quyền chon, thì hợp đồng quyền chọn cho phép các nhà đầu tư thực hiện quyền chọn mua hoặc quyền chọn bán một tài sản trong tương lai, bất kể giá thị trường. Các loại hợp đồng quyền chon này rất linh hoạt và có thể được sử dụng trong các tình huống khác nhau – không chỉ cho giao dịch đầu cơ mà còn để thực hiện các chiến lược phòng ngừa rủi ro.