I. Lời văn, đoạn văn tự sự:
1. Lời văn giới thiệu nhân vật:
*Các câu văn đã giới thiệu nhân vật:
- Hùng Vương có một người con gái tên là Mị Nương.
- Mị Nương đẹp và hiền dịu.
- Sơn Tinh: ở núi Tản Viên.
- Thủy Tinh: ở miền biển.
*Câu văn giới thiệu trên đây thường dùng từ là,có và cụm từ người ta gọi chàng là.
2. Lời văn kể sự việc:
*Dùng những từ để kể hành động của nhân vật: đến sau, không lấy được vợ, nổi giận, đem quân đuổi theo, hô mưa, gọi gió, làm dông bão, dâng nước
*Các hành động được kể theo trình tự trước sau, nguyên nhân kết quả, thời gian. Hành động đấy mang lại kết quả: lụt lớn, thành Phong Châu như nổi lềnh bềnh trên một biển nước.
*Lời kể trùng điệp [nước ngập , nước ngập, nước dâng] tạo cho người đọc cảm giác là nước đang lên rất nhanh và lũ lụt như đang hiện ra trước mắt.
3. Đoạn văn:
Đọc lại các đoạn văn [1],[2], [3] rồi trả lời câu hỏi:
*Mỗi đoạn văn biểu đạt ý chính:
- Đoạn 1: Vua Hùng kén rể: Vua cha yêu thươngmột người chồng thật xứng đáng.
- Đoạn 2: Hai thần đến cầu hôn : [] cả hai đều xứng đáng làm rể vua Hùng
- Đoạn 3: Thủy Tinh đánh Sơn Tinh : Thủy Tinh đến saucướp Mị Nương.
Người ta gọi đó là câu chủ đề bởi vì câu đó diễn tả được ý chính của cả đoạn văn.
*Để dẫn đến ý chính, người kể đã đưa ra một số ý phụ hoặc giải thích, chứng minh cho ý chính nổi bật lên.
*Các ý phụ và mối quan hệ:
Mối quan hệ giữa các câu rất chặt chẽ. Câu sau tiếp câu trước hoặc rõ ý câu trước , hoặc nối tiếp hành động, nêu kết quả của hành động.
*Viết đoạn văn : Tuệ Tĩnh thấy ai có bệnh nặng lo cho trước, không kể người đó có địa vị như thế nào, giàu hay nghèo:
- Tuệ Tĩnh là một danh y có tâm và đức ở đời Trần thầy thuốc chuyên cứu giúp người bệnh không kể giàu nghèo. [Câu chủ đề].
- Có hai bệnh nhân:
+, Một bên là người nông dân với đứa con bị gãy đùi.
+, Một bên là nhà quý tộc bị bệnh đau lưng
- Đứng trước tình thế cấp bách, danh y Tuệ Tĩnh đã chọn chữa cho đứa bé bị gãy đùi. Sau đó, mới đến chữa cho nhà quý tộc.
II. LUYỆN TẬP:
1. Đọc các đoạn văn dưới đây và trả lời câu hỏi:
*Mỗi đoạn văn kể:
a. Sọ Dừa làm thuê cho nhà phú ông:
- Câu chủ đề: Cậu chăn bò rất giỏi.
- Mạch lạc của đoạn văn:
+, Câu 1: Hành động bắt đầu.
+, Câu 2: Nhận xét chung về hành động.
+, Câu 3, 4: Hành động cụ thể.
+, Câu 5: Kết quả của hành động.
b. Thái độ của các con gái phú ông đối với Sọ Dừa:
- Câu chủ đề: Hai cô chị ác nghiệtrất tử tế
- Giữa hai câu là hành động nối tiếp và ngày càng cụ thể.
c. Tính nết cô Dần:
- Câu chủ đề: Và tính cô cũng như tuổi cô còn trẻ con lắm.
- Mạch lạc của đoạn:
+, Câu 1, 2 quan hệ nối tiếp.
+, Câu 3, 4 thể hiện sự đối xứng, ngang bằng.
+, Câu 4,5 đối xứng.
⟹Các câu giải thích, làm sáng rõ cho câu chủ đề.
2. Đọc hai câu văn sau, câu nào đúng, câu nào sai?
Câu [b] đúng vì rất mạch lạc.
Câu [a] sai vì không không thể cưỡi ngựa rồi mới nhảy lên lưng ngựa được => điều vô lí.
3. Hãy viết câu giới thiệu:
- Lạc Long Quân là một vị thần giúp dân diệt trừ yêu quái và dạy dân cách trồng trọt, chăn nuôi.
- Âu Cơ là vợ của Lạc Long Quân một người con gái xinh đẹp tuyệt trần.
- Thánh Gióng là vị anh hùng chiến thắng giặc ngoại xâm đầu tiên của dân tộc ta.
- Tuệ Tĩnh là một danh y lỗi lạc ở đời Trần.
4. Viết đoạn văn kể chuyện Thánh Gióng đánh đuổi giặc Ân và kể chuyện Thánh Gióng gãy roi sắt lấy tre đánh giặc:
- Thánh Gióng là một người anh hùng mang trong mình sức mạnh của cả cộng đồng trong thời kì đấu tranh chống giặc ngoại xâm.
- Thánh Gióng đã có mặt đúng lúc để cứu nước khi bị lâm nguy, dẹp tan giặc Ân.
- Ngựa của Thánh Gióng phun ra lửa, roi sắt quật tan quân thù. Đến khi roi sắt gãy thì nhổ tre đánh giặc.
- Nước ta thật sung sướng và tự hào khi có một người như Gióng- chiến đấu bằng cả những thứ vũ khí thô sơ và cỏ cây ven đường để đem lại hòa bình cho Tổ quốc.