Tại sao phản xạ có điều kiện dễ thay đổi

Giải SGK Sinh học 8 trang 168

Sinh 8 Bài 52: Phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện giúp các em học sinh lớp 8 tham khảo nắm được kiến thức lý thuyết, biết cách giải toàn bộ các bài tập SGK Sinh 8 trang 168.

Với lời giải chi tiết các bài tập Sinh 8 bài 52 này, còn giúp các em học sinh ôn tập và củng cố kiến thức lý thuyết, biết cách phân biệt được phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện, biết lấy các ví dụ minh họa. Qua đó, sẽ đạt kết quả cao trong các bài kiểm tra, bài thi giữa kì 2 sắp tới.

Phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện

- Phản xạ không điều kiện [PXKĐK]: là phản xạ sinh ra đã có, không cần phải học tập.

Ví dụ: khóc, cười…

- Phản xạ có điều kiện [PXCĐK]: là phản xạ được hình thành trong đời sống cá thể, là kết quả của quá trình học tập, rèn luyện, rút kinh nghiệm.

Ví dụ: đạp xe đạp, đá bóng, thấy đèn đỏ thì dừng lại, mùa đông đến mặc áo ấm...

II. Sự hình thành phản xạ có điều kiện

1. Hình thành phản xạ có điều kiện

* Thí nghiệm của Paplop: phản xạ tiết nước bọt đối với ánh sáng đèn hoặc kích thích bất kì

• Bật đèn và không cho ăn → không tiết nước bọt [ánh sáng đèn là kích thích có điều kiện]
• Cho ăn → tiết nước bọt khi nhìn thấy thức ăn [thức ăn là kích thích không điều kiện]
• Vừa bật đèn vừa cho ăn → tiết nước bọt [lặp lại nhiều lần]

→ Chỉ bật đèn → tiết nước bọt → phản xạ tiết nước bọt với kích tích là ánh sáng đã được thiết lập.

* Điều kiện hình thành phản xạ có điều kiện

- Phải có sự kết hợp giữa kích thích có điều kiện với kích thích không điều kiện.

- Kích thích có điều kiện phải được tác động trước kích thích không điều kiện một thời gian ngắn. Quá trình kết hợp đó phải được lặp lại nhiều lần.

- Thực chất của việc hình thành phản xạ có điều kiện là sự hình thành đường liên hệ tạm thời nối các vùng của vỏ não lại với nhau.

2. Ức chế phản xạ có điều kiện

- Phải thường xuyên củng cố phản xạ có điều kiện đã được hình thành. Nếu không được củng cố thì phản xạ dần mất đi.

- Ý nghĩa của sự hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện:

• Đảm bảo cơ thể thích nghi với môi trường và điều kiện sống luôn thay đổi.
• Hình thành các thói quen tập tính tốt.

III. Ví dụ phản xạ có điều kiện

- 9 ví dụ về phản xạ có điều kiện là:

• Đến mùa đông, mặc đồ ấm để không bị lạnh.
• Khi lưu thông trên đường, gặp đèn đỏ thì dừng lại, còn gặp đèn xanh thì tiếp tục đi.
• Không dại mà chơi đùa với lửa.
• Biết chữ, biết làm toán...
• Biết bật quạt khi trời nóng
• Xe máy, xe lô tô dừng lại khi có đèn đỏ
• Khi thấy chó dữ, bạn bỏ chạy hoặc đứng yên để né tránh nó
• Khi nhà tối, bạn tự biết bật đèn cho sáng lên
• Nghe tiếng ai gọi tên mình, liền quay đầu lại

IV. Ví dụ phản xạ không điều kiện

*5 ví dụ về phản xạ không điều kiện:

• Khi chào đời là đã biết khóc
• Khi gặp lạnh nổi da gà
• Hắt hơi
• Khi đụng vật nóng tay ta liền rụt lại
• Trời lạnh, người run , tay chân tái lét
• Khi đi giữa trời nắng, toát mồ hôi
• Khi có bụi hay lông mèo bay qua mũi bạn, bạn hắt hơi
• Bị muỗi cắn, gãi vào chỗ ngứa

Giải bài tập Sinh học 8 trang 168

Bài 1 trang 168 SGK Sinh học 8

Phân biệt phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện.

Gợi ý đáp án

Phản xạ không điều kiện [PXKĐK] là phản xạ sinh ra đã có, không cần phải học tập.

Phản xạ có điều kiện [PXCĐK] là phản xạ được hình thành trong đời sống cá thể, là kết quả của quá trình học tập, rèn luyện, rút kinh nghiệm.

Tuy phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện có những điểm khác nhau, song lại có liên quan chặt chẽ với nhau:

+ Phản xạ không điều kiện là cơ sở thành lập phản xạ có điều kiện.

+ Phải có sự kết hợp giữa một kích thích có điều kiện với kích thích không điều kiện [trong đó kích thích có điều kiện phải tác động trước kích thích không điều kiện 1 thời gian ngắn].

Bài 2 trang 168 SGK Sinh học 8

Trình bày quá trình hình thành một phản xạ có điều kiện [tự chọn] và nêu rõ những điều kiện để sự hình thành có kết quả.

Gợi ý đáp án

Có thể lấy ví dụ : khi cho gà ăn kết hợp với gõ mõ nhiều lần sẽ hình thành ở gà phản xạ có điều kiện : "tiếng mõ là tín hiệu gọi ăn", nên khi nghe mõ là gà chạy về ăn. Sở dĩ như vậy là do giữa vùng thính giác và vùng ăn uống trên vỏ não đã hình thành đường liên hệ tạm thời. Tuy nhiên, nếu gõ mõ, gà chạy về mà không được cho ăn nhiều lần thì về sau khi nghe tiếng mõ gà cũng không chạy về nữa. Đó là do đường liên hệ tạm thời giữa vùng ăn uống và vùng thính giác không được củng cố nên đã mất.

Bài 3 trang 168 SGK Sinh học 8

Nêu rõ ý nghĩa của sự hình thành và sự ức chế phản xạ có điều kiện đối với đời sống các động vật và con người.

Gợi ý đáp án

Ý nghĩa của sự hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện đối với đời sống động vật và con người là :

- Đối với động vật : đảm bảo sự thích nghi với môi trường và điều kiện sống thay đổi.

- Đối với con người : Đảm bảo sự hình thành các thói quen, tập quán trong sinh hoạt cộng đồng.

Cập nhật: 18/03/2022

So sánh tính chất của phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện là bài tập quen thuộc với học sinh lớp 8. Cùng GiaiNgo tìm hiểu ngay nhé!

Trong chương trình Sinh học lớp 8, bài tập so sánh tính chất của phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện luôn khiến bạn đau đầu. Đừng lo GiaiNgo sẽ giúp bạn một tay.

Khái niệm về phản xạ có điều kiện, phản xạ không có điều kiện

Trước tiên, để có thể so sánh tính chất của phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện thì hãy tìm hiểu khái niệm để có cái nhìn tổng quan nhé!

Phản xạ là gì?

Phản xạ là một phản ứng của cơ thể trả lời các kích thích của môi trường dưới sự điều khiển của hệ thần kinh. Không những thế phản xạ còn đáp ứng các kích thích của môi trường bên trong.

Ví dụ như khi ta chạm tay vào đồ nóng, thì theo phản xạ tự nhiên chúng ta sẽ nhanh chóng rụt tay lại. Hay khi thời tiết thay đổi thì cơ thể cũng cố sự thay đổi. Cụ thể là khi trời nóng cơ thể sẽ tiết mồ hôi, trời lạnh thì da thường tái hơn bình thường.

Phản xạ có điều kiện là gì?

Phản xạ có điều kiện là những phản xạ được tích lũy trong đời sống. Phản xạ có điều kiện được hình thành trong những điều kiện nhất định và qua quá trình tích lũy, rèn luyện mà có.

Tuy nhiên, phản xạ có điều kiện sẽ mất đi nếu như nếu như không được tập luyện, củng cố thường xuyên.

Một số ví dụ về phản xạ có điều kiện

• Mùa đông sẽ lấy áo ấm mặc để không bị lạnh
• Thấy đèn đỏ thì dừng lại, gặp đèn xanh thì tiếp tục đi
• Trời nóng thì bật quạt
• Khi trời tối biết bật điện lên cho sáng

Phản xạ không có điều kiện là gì?

Phản xạ không có điều kiện là những phản xạ tự nhiên, bẩm sinh. Loại phản xạ này có từ khi sinh ra và mang tính di truyền. Phản xạ không có điều kiện không cần phải học tập và không dễ mất đi.

Một số ví dụ về phản xạ không có điều kiện

• Khi vừa sinh ra em bé đã biết khóc
• Trời lạnh cơ thể sẽ nổi da gà
• Trời nắng nóng nếu vận động mạnh cơ thể sẽ toát mồ hôi

Có rất nhiều người sẽ dễ nhầm lẫn giữa phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện. GiaiNgo sẽ giúp bạn so sánh tính chất của phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện để giúp bạn phân biệt chúng.

Sự giống nhau của phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện

Mặc dù tên gọi của hai loại phản xạ có phần khác nhau nhưng chúng lại có một số điểm chung. Cùng GiaiNgo khám phá những điểm giống nhau của phản xạ có điều kiện và phản xạ không có điều kiện nhé!

• Phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện đều là phản ứng của cơ thể đối với kích thích từ môi trường.
• Đây đều là những phản xạ giúp cơ thể thích nghi với những thay đổi của môi trường.
• Phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện đều có sự tham gia của cung phản xạ. Các cung phản xạ gồm cơ quan thụ cảm, nơron hướng tâm, nơron li tâm và trung ương thần kinh.

Sự khác nhau của phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện

Ngoài những điểm giống nhau ở trên thì phản xạ có điều kiện và phản xạ không có điều kiện còn có những điểm khác biệt. Những điểm khác biệt này giúp ta dễ dàng phân loại các phản xạ.

Dưới đây là những điểm khác nhau của phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện.

• Phản xạ có điều kiện được hình thành bằng những sợi dây liên lạc tạm thời trong vỏ não. Còn phản xạ không có điều kiện được hình thành từ tủy sống và những bộ phận hạ đẳng của bộ não.
• Phản xạ có điều kiện có cung phản xạ phức tạp, có đường liên hệ tạm thời. Phản xạ không có điều kiện thì có cung phản xạ đơn giản hơn.
• Phản xạ có điều kiện phải trải qua quá trình học tập, rèn luyện mới có được. Còn phản xạ không có điều kiện sinh ra đã có và không cần phải học tập.
• Phản xạ có điều kiện nếu không tập luyện thường xuyên sẽ dễ bị mất đi. Còn phản xạ không có điều kiện thì bền vững, không dễ bị mất đi.
• Phản xạ có điều kiện mang tính cá thể, không di truyền. Còn phản xạ không có điều kiện mang tính chủng loại và có tính chất di truyền.
• Số lượng phản xạ có điều kiện ít hơn số lượng phản xạ không có điều kiện.

Mối quan hệ giữa phản xạ có điều kiện và phản xạ không có điều kiện

Phản xạ có điều kiện và phản xạ không có điều kiện có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Phản xạ không có điều kiện là cơ sở để hình thành phản xạ có điều kiện.

Phản xạ có điều kiện của cơ thể là sự kết hợp giữa một kích thích có điều kiện với kích thích không điều kiện. Trong đó kích thích có điều kiện phải  được tác động trước kích thích không điều kiện 1 thời gian ngắn.

Bài viết liên quan:

• Cấu tạo và tính chất của xương
• Cấu tạo và tính chất của cơ

Quá trình hình thành một phản xạ có điều kiện

Để có thể hiểu rõ hơn về quá trình hình thành một phản xạ có điều kiện chúng ta hãy cùng theo dõi ví dụ dưới đây nhé!

Ví dụ về phản xạ tiết nước bọt đối với ánh sáng đèn hoặc kích thích bất kì. Đây là một thí nghiệm của của nhà lý học người Nga I.P. Paplop. Ông đã làm thí nghiệm dựa trên phản ứng của một chú chó.

Đầu tiên, ông I.P. Paplop bật đèn nhưng không cho chó ăn. Lúc này, chú chó không tiết nước bọt.

Tiếp theo, ông không bật đèn mà cho chó ăn ​thì tuyến nước bọt của chó sẽ tiết ra khi nhìn thấy thức ăn.

Sau đó, ông vừa bật đèn, vừa cho chó ăn và lặp đi lặp lại thao tác này nhiều lần. Lâu dần, ánh sáng đèn như một tín hiệu của ăn uống.

Cuối cùng, ông chỉ bật đèn nhưng không cho chó ăn. Qua quan sát, ông nhận thấy tuyến nước bọt của chó sẽ tiết ra khi đèn bật. Phản xạ có điều kiện tiết nước bọt với ánh đèn đã được thành lập.

Qua thí nghiệm trên, có thể thấy những điều kiện để sự hình thành phản xạ có điều kiện là:

• Phải có sự kết hợp giữa kích thích có điều kiện và kích thích không điều kiện.
• Kích thích có điều kiện phải được tác động trước kích thích không điều kiện một thời gian ngắn. Và sự kết hợp đó phải được lặp đi lặp lại nhiều lần.
• Phải có sự hình thành đường liên hệ tạm thời nối các vùng của vỏ não lại với nhau thì mới hình thành phản xạ có điều kiện.

Ý nghĩa của sự hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện đối với đời sống động vật và con người.

Sự hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện có ý nghĩa quan trọng đối với đời sống động vật và con người. Nhờ có sự hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện mà con người đã hình thành các thói quen tốt, tập tính tốt. Các tập quán trong sinh hoạt cộng đồng cũng từ đó hình thành.

Còn đối với động vật, sự hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện giúp chúng dễ dàng thích nghi với môi trường. Khi điều kiện sống thay đổi thì đời sống của động vật vẫn được đảm bảo.

Vậy là chúng ta đã cùng nhau so sánh tính chất của phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện. Giờ thì kiến thức này đối với bạn rất đơn giản phải không nào. Hãy theo dõi GiaiNgo để cập nhật thêm nhiều kiến thức bổ ích nữa nhé!