Teratocarcinoma là gì

Một Trường Hợp Vô Cùng Hiếm gặp: Khối U Tự Do Ở Trong Ổ Bụng

Bệnh nhân Tôn Nữ Thị Tr. 48 tuổi, ở Lăng Cô, Thừa Thiên Huế, vào viện lúc 21 giờ ngày 31/07/2009 vì chấn thương bụng. Bệnh nhân khai bị xe Honda tông gây chấn thương đầu và bụng. Bệnh nhân có tiền sử chậm phát triển về tinh thần. Khi vào viện vẫn tiếp xúc tốt. Da, niêm mạc hồng. Vết thương da đầu đã khâu. Bụng mềm. Ấn bụng thấy đau ở vùng hạ sườn trái.

Film bụng chụp ngay lúc vào viện không thấy liềm hơi dưới cơ hoành. Xét nghiệm máu: HC 4.210.000 tb/mm3, BC 13.700 tb/mm3. Các xét nhiệm khác về máu trong giới hạn bình thường. Sáng ngày 01/08/2009 bệnh nhân đau bụng nhiều, có phản ứng thành bụng. Siêu âm bụng có dịch tự do số lượng ít. Film ASP có một liềm hơi rất nhỏ dưới hoành 2 bên. CT Scan bụng thấy hơi tự do bất thường. XN HC: 4,3, BC: 15.600, TT: 90%, tỉ prothombine 44%, TQ: 18sec [BT 10-14] INR = 2.0. Các XN khác BT. Được chẩn đoán thủng tạng rỗng và có chỉ định phẫu thuật.
Vào ổ bụng thấy có dịch đục và giả mạc giữa các quai ruột.

Tổn thương tìm thấy trong mổ là một lỗ thủng ở hồi tràng cách góc hồi manh tràng chừng 2m. Khâu lổ thủng. Khi rửa ổ bụng tìm thấy một khối u to như nắm tay, có màu vàng như nghệ già, nằm tự do ở cùng đồ mà không có một vết gì dính đến các tổ chức khác. Rửa ổ bụng thật kỷ. Đặt dẫn lưu cùng đồ.

Về đại thể u có hai mặt trơn láng, một mặt có một rãnh hình chữ H. Nhìn qua giống như bề mặt dưới của gan.

Kích thước khối u đo được 12 x 8 x 3 cm. Cân nặng 225 gramme. Mở u ra xem thấy u có vách dày 2-3mm, có nhiều túi khác nhỏ hơn nằm trong lòng của u lớn, có vách riêng. Trong lòng u có chứa một chất dẻo, đặc, màu nâu sáng như thể đất sét hay cũng có thể ví như chocolat đặc.

Kết quả giải phẫu bệnh lý cho thấy chất sợi xơ, có chỗ vôi hóa. Không có tế bào [GS Nguyễn Sào Trung].

U tự do trong ổ bụng là một hiện tượng rất hiếm. Cũng có những trường hợp u trong ổ bụng như u thần kinh, u quái, thai chết lưu v..vnhưng không nhiều thì ít, khối u đều có dính với các tổ chức xung quanh tùy vị trí của khối u. Ở trường hợp này u hoàn toàn tự do trong ổ bụng mà không có một vết gì có thể gọi là có dính với các tổ chức lân cận. Nhìn các mặt của u đều trơn láng cũng chứng tỏ điều đó. Có một số các trường hợp bệnh lý cũng có khối u tự do mà chúng tôi muốn trình bày để tham khảo như:

- Thứ nhất là dạng u tạo ra trong thí nghiệm ở động vật. Đó là khi dùng biểu mô quái của tinh hoàn người [human testicular teratocarcinoma] ghép vào dưới da chuột không lông [nude mice]. Hổn dịch của những tế bào u từ những ghép đó được bơm vào trong khoang phúc mạc và ngưới ta thấy phát sinh những khối u khác nhau như u mô phôi [embryonal carcinoma] hay u hoàng thể [yolk sac tumor] và u này có thể sản sinh ra alpha-foeto-protein. Sau khi tiêm hỗn dịch tế bào vào trong khoang phúc mạc, những khối u hoặc dính vào hoặc xâm nhập vào cơ quan trong ổ bụng hay cũng có thể làm thành những khối u hình cầu tự do lơ lửng trong ổ bụng [Niederberger M. và Cs. Viện giải phẫu bệnh, Đại học Zuerich, Thụy sĩ: Sự khác nhau giữa những thể dưới da và trong phúc mạc của ba biêu mô quái tinh hoàn người ở chuột. Cancer 1988. 61 [8]: 1571-8].
- Thứ hai, chúng ta cũng có thể tìm thấy một dạng u tự do trong ổ bụng trong trường hợp U trung mô đa nang [multicystic mesothelioma]. Đó là dạng u ở phụ nữ trẻ đến trung niên và thường ở phúc mạc bồn chậu, đặc biệt ở cùng đồ, tử cung, trực tràng. Thường thì chúng là những u nang chứa đầy dịch, trong, nhiều u mọc dọc theo thanh mạc. Đôi khi u có thể biểu hiện dưới dạng u đơn độc hay một khối tự do [free-floating tumor]. Những u này có vỏ được lát bằng tế bào trung mô lẫn trong mô đệm gồm xơ và mạch máu.. Những tế bào trung mô có thể dẹp hay hình khối. Mô đệm thường có những hình ảnh viêm rất rõ khiến cho sự nhận biết được bản chất ác tính ẩn nấp trong đó là rất khó [Weiss SW., Tavassoli FA:. Am J Surg Pathol. 1988 Oct; 12 [10]: 737-46].

- Thứ ba là một dạng u tự do U nang thể vùi phúc mạc [Peritoneal Inclusion Cysts]. U này rẩt đặc biệt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, rất hiếm khi ở nam giới cũng như ở khoang màng phổi. U có thể có một hay nhiều ngăn. U một ngăn thường được tìm thấy một cách tình cờ trong ổ bụng. U nang có thể đơn độc hay nhiều u nhỏ, thành mỏng, trong,. U một ngăn có thể dính với các tổ chức lân cận hay trôi lơ lửng trong ổ bụng. Những u này láng, vàng, có chứa nước hay dạng keo và được lát bằng một lớp tế bào mô dẹp và hiền tính. Cũng có khi chúng có nhiều ngăn [multilocular peritoneal inclusion cyst] và chúng thường được xem là những u trung mô dạng nang hiền tính [benign cystic mesothelioma]. Ngày xưa người ta gọi những u ày là u nang phúc mạc viêm [Inflammatory peritoneal cyst] hay u nang phúc mạc sau mổ [post-operative peritoneal cyst]. Những u đa ngăn có thể có đường kính đến 20 cm và thường có những biểu hiện lâm sàng kèm theo như đau bụng dưới, khối u sờ nắn được. U đa ngăn thường dính với những cơ quan, tổ chức ở chậu. Những u này thường lầm với u buồng trứng khi khám lâm sang, ngay cả khi đã mổ bụng hay cả khi làm giải phẫu bệnh vi thể vì chúng viêm dính với buồng trứng. Dù là đơn hay đa ngăn thì các vách của u có thể có nhiều tổ chức xơ. Chất chứa bên trong u đa ngăn giống như ở u đơn ngăn hay có thể là nước máu [sero-sanguineous] hay là máu. U đa ngăn được lát bằng một lớp tế bào dẹt hay khối, đôi khi có hình như đinh tán, tế bào trung mô với hình của nhân tế bào thay đổi từ bình thường đến bất thường. Thường thí bệnh nhân có tiền sử mổ bụng, viêm chậu, lạc nội mạc tử cung trong #84%, gợi ý vai trò viêm nhiễm trong nguyên nhân sinh bệnh của u nang [Philip Clement, Vancouver general hospital, Vancouver, Canada: The pathology of mesothelial lesions of the peritoneum. 2004 annual meeting of Interrnational Society of Gynecology pathologists].

Tất cả các dạng u trên, tuy có thể có dạng lơ lững tự do trong ổ bụng, nhưng hoàn toàn không giống với u mà chúng tôi đã gặp và trình bày ở trên. Chúng tôi cố gắng tìm kiếm các thông báo trong y văn, nhưng không tìm thấy một miêu tả tương tự nào.

BS. NGUYỄN TĂNG MIÊN BV Hoàn Mỹ Đà Nẵng