Chị Hương, nhà ở Nhà Bè [TP.HCM] hốt hoảng, mấy hôm nay do thời tiết nắng nóng rồi đột ngột mưa lớn làm bé nhà chị sốt cao 39,5 độ C. Thấy vậy, chị cho bé uống gói thuốc hạ sốt 250mg, chừng 30 phút sau thấy bé vẫn chưa giảm nhiệt, chị lại nhét thêm một viên thuốc đặt hậu môn để hạ sốt.
Trong khi đó, bé nhà chị chỉ mới 15 tháng tuổi và nặng 14kg. Sau khi dùng liên tiếp như vậy thì hơn 2 tiếng sau bé có những biểu hiện co giật, nôn. Hoảng quá, gia đình chị vội đưa đến bệnh viện cấp cứu gấp. Chị bảo thật may vì bé đến bệnh viện kịp lúc, không gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe nếu không chắc chị sẽ hối hận cả đời.
Việc lạm dụng và cho con dùng thuốc quá liều như chị Hương không phải là hiếm và không ít trẻ gặp nguy vì các tác dụng phụ ở liều cao do paracetamol gây ra, nhất là sẽ gây hại gan, nặng hơn nữa có thể gây tổn hại đến sức khỏe lâu dài.
Vậy cha mẹ nên sử dụng thuốc hạ sốt cho trẻ như thế nào để không gây ra những hậu quả đáng tiếc?
Liều lượng thuốc hạ sốt cho trẻ cần theo đúng cân nặng
“Thông thường ở trẻ nhiệt độ từ 36-36,5 độ C là mức bình thường, trên 37 độ C sẽ được xem là sốt. Để kiểm tra thân nhiệt của trẻ, phụ huynh có thể đo nhiệt kế ở nách, hậu môn, ngậm miệng hay bắn vào da. Tuy nhiên, nếu cha mẹ nghi ngờ trẻ bị sốt thì nên cặp nhiệt kế ở nách. Bên cạnh đó, cặp hậu môn hay miệng phải cẩn thận, cần có nhiệt kế riêng cho trẻ và quan trọng nhất là bé phải chịu hợp tác” - BS Trương Hữu Khanh, Trưởng khoa Nhiễm, BV Nhi đồng 1 cho biết.
BS Khanh nhấn mạnh, nếu trẻ sốt dưới 38 độ C thì không cần phải dùng thuốc hạ sốt, vì đây chỉ là một phản ứng có lợi của cơ thể nhằm kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn, siêu vi đang tấn công. Sốt nhẹ chỉ cần theo dõi, lúc này cha mẹ chỉ cần giữ cơ thể trẻ sạch sẽ, thoáng mát, ăn uống nghỉ ngơi đầy đủ và theo dõi nhiệt độ cơ thể trẻ.
Trong trường hợp trẻ sốt kéo dài và trên 38 độ C thì cha mẹ mới cho uống thuốc hạ sốt. Loại thuốc thường được sử dụng với trẻ nhất vẫn là paracetamol với liều 15mg/kg cân nặng. Loại thuốc này sau uống khoảng gần 1 tiếng thuốc mới bắt đầu phát huy tác dụng và hạ sốt dần.
Do đó, khi dùng thuốc đúng liều, cha mẹ cũng cần phải kiên nhẫn vì bất cứ điều gì cũng cần có thời gian, không nên sốt ruột. Khi con sốt mè nheo không cho chườm ấm, dùng một loại thuốc không thấy hạ là bồi tiếp thêm loại thuốc kia, rất nguy hiểm.
“Số lần sử dụng paracetamol tính cho cả ngày 24 giờ sẽ tùy thuộc vào lứa tuổi khác nhau. Như trẻ sơ sinh dùng liều 10-15mg/kg cho mỗi lần và cách 6-8 giờ dùng một lần, tức trong ngày dùng 3-4 lần. Còn trẻ lớn hơn cũng dùng liều như trẻ sơ sinh nhưng khoảng cách cho thuốc gần hơn, 4-6 giờ/lần, tức trong ngày dùng 4-6 lần nhưng không dùng quá năm lần trong vòng 24 giờ. Cần lưu ý với cha mẹ, nếu qua 48 giờ trẻ vẫn lừ đừ, nôn ói nhiều thì cần phải đi khám ngay” - BS Khanh đưa ra lời khuyên cho các bậc phụ huynh.
Làm gì khi trẻ co giật do sốt cao?
Khi trẻ sốt, nên cởi bỏ bớt quần áo, cho trẻ mặc đồ rộng, thoáng. Cho trẻ uống nhiều nước vì sốt thường làm mất nước, nằm nghỉ ở nơi thoáng mát, theo dõi nhiệt độ của trẻ bằng nhiệt kế.
“Đặc biệt, nhiều cha mẹ quan niệm rằng tắm hoặc lau bằng nước đá, đánh gió để trẻ mau hạ sốt, tuy nhiên điều này là sai lầm. Cách tốt nhất giúp trẻ hạ sốt là lau nhanh bằng nước mát, dùng nước thường thôi, không dùng nước quá nóng, nếu nước mà nhúng tay vào có cảm giác nóng thì lau không hiệu quả. Nhớ là đừng vắt khăn quá khô khi lau.
Trong trường hợp trẻ bị co giật do sốt cao, cha mẹ nên cho bé nằm nghiêng mặt 1 bên, nằm nơi thoáng mát, lau mát và nhét thuốc hạ thuốc, lưu ý không vắt chanh vào miệng. Nếu không cắn lưỡi thì đừng chèn gì vào miệng. Tình huống này có thể bị lại cho đến 7 tuổi.
Ngoài ra, trong tủ thuốc gia đình, cha mẹ cần lưu trữ thuốc hạ sốt kể cả loại uống và loại nhét hậu môn. Khi nghi ngờ trẻ sốt, cha mẹ nên cho trẻ cặp nhiệt, uống hạ sốt ngay khi bé sốt từ 38 độ C” - BS Khanh khuyến cáo.
Theo BS Khanh, trẻ bị sốt vẫn có thể nằm quạt, máy lạnh bình thường, khi trẻ đang bị sốt thì thời tiết mát và dễ chịu sẽ làm bé thoải mái hơn, nhưng phải để nhiệt độ ở mức vừa phải, không quá lạnh. Cha mẹ không nên để quạt hay điều hòa chiếu thẳng vào người, nhiệt độ tốt nhất cho bé là 27 độ C, khi sốt có thể tăng lên 28-29 độ C.
Hapacol 250 với hoạt chất chính là paracetamol có mùi cam, vị ngọt giúp bé giảm nhanh cơn sốt. Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng.
Theo Bác sĩ Nguyễn Thị Thanh - Trưởng khoa Nội 1, Bệnh viện Nhi đồng 2, sốt không phải bệnh mà chỉ là triệu chứng của nhiều nguyên nhân, phần lớn là do nhiễm trùng.
Trẻ em rất hay bị sốt nhưng không phải tất cả đều là bệnh nặng gây nguy hiểm. Đôi khi, đó là một dấu hiệu tốt. Bởi về mặt y học, sốt giúp chống lại sự nhiễm trùng bằng cách khởi động hệ miễn dịch của cơ thể. Vì thế cha mẹ không nên quá lo lắng, chỉ cần xác định rõ căn nguyên để chăm sóc trẻ đúng cách và hiệu quả.
Cách nhận biết trẻ đang bị sốt
- Bằng mắt thường, bố mẹ có thể nhận ra trẻ đang bị sốt bằng cách sờ ở bụng, nách thấy nóng, môi và má ửng đỏ hơn bình thường. Tuy nhiên, nên đo thân nhiệt của trẻ để xác định tình trạng sốt nhẹ hay cao, từ đó có hướng xử trí thích hợp.
- Trẻ được xem là ốm khi nhiệt độ đo ở hậu môn hoặc miệng là trên 38,5 độ C, đo ở nách trên 37,5 độ C, nhiệt độ bằng hoặc trên 39 độ C được xem là sốt cao. Trên 41 độ C, trẻ có nguy cơ bị co giật và tổn thương não.
“Thông thường, việc xác định bệnh nặng hay nhẹ không chỉ phụ thuộc vào nhiệt độ khi sốt mà còn dựa vào hành vi của trẻ. Như mắt không còn linh hoạt, cử chỉ lừ đừ, cơ thể lạnh run, tăng tiết mồ hôi, cứng gáy, chóng mặt, khó thở, nổi hồng ban hoặc không chịu uống nước…”, bác sĩ Thanh cho biết.
Khi trẻ sốt cao, tắm nhanh hoặc cho con ngâm mình trong nước ấm là một cách hạ sốt hiệu quả.
Cách sử dụng thuốc hạ sốt cho trẻ
Cách dùng thuốc hạ sốt tuy đơn giản nhưng phải tuân theo các quy tắc chặt chẽ dưới đây:
- Không tự ý cho trẻ dưới 3 tháng tuổi dùng thuốc mà không có ý kiến bác sĩ.
- Thuốc hạ sốt phải còn hạn sử dụng.
- Chỉ cho trẻ uống đúng liều lượng, không nên sốt ruột mà tự ý tăng liều. Cụ thể, trẻ uống đúng liều theo chỉ định là 10mg-15 mg/kg mỗi lần khi sốt trên 38,5 độ C. Ví dụ, trẻ nặng 10kg sẽ dùng mỗi lần 100-150mg thuốc.
- Tuân thủ khoảng cách an toàn giữa 2 lần sử dụng thuốc để tránh tình trạng quá liều, có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Chỉ lặp lại liều tiếp theo sau 4 giờ nếu trẻ còn sốt, thường dùng 3-4 lần một ngày. Tổng liều tối đa không quá 60mg/kg trong 24h.
Thuốc hạ sốt có hương cam, vị ngọt dễ “dụ” bé uống hơn.
Theo bác sĩ Thanh, trong tủ thuốc gia đình, phụ huynh cần dự trữ 2 loại thuốc hạ sốt khác nhau là dạng gói bột và dạng viên đạn. Dạng gói bột thường có vị ngọt, mùi thơm của trái cây, hợp với sở thích trẻ, hiệu quả hạ sốt nhanh, chỉ khoảng 15-30 phút sau khi uống.
Dạng gói bột bào chế dưới hàm lượng thông thường là 80mg, 150mg và 250mg. Tùy theo cân nặng, chúng ta sẽ tính được liều lượng cần dùng cho trẻ. Ví dụ, trẻ cân nặng 10kg sẽ uống một gói thuốc bột hạ sốt hàm lượng paracetamol 150mg.
Trong trường hợp trẻ sốt li bì, không uống được, nôn ói nhiều, cha mẹ có thể dùng viên đạn nhét hậu môn. Theo đó, trẻ 1-5 tháng tuổi có cân nặng từ 4-6kg sử dụng dạng 80mg. Trẻ 6-12 tháng nặng 7-12kg dùng dạng 150mg. Trẻ 2-9 tuổi nặng 12-24kg đặt dạng viên đạn 300mg.
“Các trường hợp cần phải cho đi viện là trẻ sốt kéo dài quá 3 ngày, dùng thuốc hạ sốt không có tác dụng, hoặc bị dị ứng với thuốc. Nếu trẻ sốt 40-41 độ C thì vừa phải cho dùng thuốc vừa cho đi viện ngay. Đặc biệt, người bị viêm gan, trẻ em bị viêm gan, vàng da do tắc mật cấm dùng thuốc tại nhà. Nếu bị sốt phải đưa người bệnh đi viện và điều trị theo sự hướng dẫn của bác sĩ”, bác sĩ Thanh khuyến cáo.
Thế Đan
Hapacol 250 với hoạt chất chính là paracetamol có mùi cam, vị ngọt giúp bé giảm nhanh cơn sốt.
Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng. Sản phẩm được sản xuất và phân phối bởi Công ty Cổ phần Dươc Hậu Giang. Địa chỉ: Công ty Cổ phần Dược Hậu Giang, 288 Bis Nguyễn Văn Cừ, phường An Hoà, quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ. Thông tin liên hệ: 07 1038 91433 – 08 389 1434.