Thí sinh cần tìm hiểu kỹ ngành nghề và sở trường của mình. Không nên chỉ chọn ngành theo định hướng của cha mẹ, thầy cô mà bỏ qua năng lực và sở thích thật sự của mình. Cha mẹ chỉ nên định hướng, không ép con cái chọn ngành theo ý mình.
PGS.TS Bùi Hoài Thắng [trưởng phòng đào tạo Trường ĐH Bách khoa - ĐH Quốc gia TP.HCM]
Những lời trên là tâm sự của T., sinh viên năm 3 vừa bị Trường ĐH Ngân hàng TP.HCM buộc thôi học.
Thích hớt tóc, ba mẹ phản đối
T. cho biết từ THPT, khác với bạn bè mơ vào đại học, T. chỉ thích ở quê học nghề cắt tóc, mở tiệm cho riêng mình. Nhưng khi nói với ba mẹ, T. nhận được sự phản đối kịch liệt. Ba mẹ sợ mất mặt và những lời gièm pha "nuôi con không ăn học đến nơi đến chốn". Vậy là T. vào đại học.
Nhưng sau học kỳ đầu tiên, T. bỏ bê việc học rồi lén lấy tiền đóng học phí để học hớt tóc. "Bây giờ tôi đã xác định sẽ theo đuổi đúng đam mê cắt tóc của mình. Điều trăn trở duy nhất là kỳ vọng của gia đình với mình" - T. bảo vậy.
Y đa khoa là ngành học mơ ước của rất nhiều thí sinh. Thế nhưng với N. đó lại là lựa chọn vội vàng. N. đã bỏ ngang ngành y để thi lại và hiện là sinh viên năm 3 Trường ĐH Kinh tế TP.HCM.
"Khi học THPT tôi chỉ có ý định xét tuyển khối A vào trường công an. Vì không đạt yêu cầu về lý lịch, tôi vội chuyển hướng qua khối B đăng ký xét tuyển ngành y đa khoa Trường ĐH Y dược TP.HCM. Ngay từ học kỳ đầu tiên, tôi cảm thấy không hứng thú với ngành học này, kiến thức lại rất nhiều và nặng" - N. kể.
Xong năm nhất, N. nói với ba mẹ mong muốn bỏ ngành y để thi vào trường khác nhưng bị phản đối. N. quyết định cố gắng thêm một học kỳ nữa để xem do mình chưa nỗ lực hay thực sự không phù hợp. Sau học kỳ 3, mọi thứ vẫn không nhiều thay đổi.
"Không có mục tiêu phù hợp, mọi sự cố gắng cũng chỉ là gượng ép và không đem lại kết quả như mong muốn. Tôi bỏ ngành y thi lại vào Trường ĐH Kinh tế TP.HCM. Những kiến thức về kinh tế làm tôi hứng thú hơn" - N. cho biết thêm.
Nhiều hệ lụy
PGS.TS Đỗ Văn Dũng, nguyên hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM, cho biết mỗi năm có từ 10-20% sinh viên bị buộc thôi học. Thống kê sơ bộ cho thấy có khoảng 5% không kham nổi học phí, 5% vướng vào các tệ nạn.
"10% sinh viên bị buộc thôi học, bỏ học do chọn sai ngành, vào học mới nhận ra ngành không phù hợp. Hầu hết những sinh viên này đều thi lại vào trường khác. Đây là hệ quả của công tác hướng nghiệp kém, chọn ngành theo gia đình hoặc bạn bè mà chưa tìm hiểu kỹ" - ông Dũng nói thêm.
Từ kinh nghiệm nhiều năm tư vấn tuyển sinh, ông Dũng cho biết 50% thí sinh chọn ngành theo tâm lý đám đông, chọn theo bạn bè. Nhiều thí sinh vì áp lực từ gia đình phải vào đại học bằng mọi giá, bất kể đó là ngành nào, trường gì. Do đó, thí sinh đăng ký rất nhiều nguyện vọng, trúng tuyển nguyện vọng không mong muốn và phải theo học.
"Có sinh viên năm nhất đã nhận ra mình chọn sai và bỏ thi lại. Nhưng cũng có sinh viên học đến năm 4, 5 vẫn không ra trường được vì không có động lực, gượng ép. Điều này làm lãng phí thời gian, tiền bạc của sinh viên và gia đình" - ông Dũng nói.
Trong khi đó, PGS.TS Bùi Hoài Thắng - trưởng phòng đào tạo Trường ĐH Bách khoa [ĐH Quốc gia TP.HCM] - cho rằng số sinh viên bỏ học, bị buộc thôi học hằng năm khá nhiều. Trong số này có không ít sinh viên không thích ngành học.
Lý giải về việc sinh viên chọn sai ngành, ông Thắng cho rằng tỉ lệ cha mẹ ép con chọn ngành theo ý mình vẫn còn rất nhiều. Điều này khiến xác suất thí sinh phải chọn ngành không theo sở trường và mong muốn của mình khá cao.
"Chọn ngành không đúng sở trường, việc học sẽ rất khó khăn. Có những bạn cố gắng có thể hoàn thành chương trình học nhưng cũng có người bỏ giữa chừng để chuyển ngành khác. Những người vượt qua được nhưng khi ra trường, đi làm khó phát huy năng lực của mình trong nghề" - ông Thắng nói thêm.
Làm gì khi chọn sai ngành?
TS tâm lý Bùi Hồng Quân, Học viện Cán bộ TP.HCM, cho rằng nếu xác định mình chọn sai ngành, sai trường từ năm 1, 2, sinh viên nên chuyển sang ngành, trường phù hợp nhưng cần đánh giá khả năng có thể chuyển hay không. Nếu đã học đến năm 3 và 4, cần cân nhắc có thể học xong rồi học ngành mình thích sau. Có thể học song ngành, song trường nếu đủ khả năng.
"Sinh viên cần trao đổi kỹ với gia đình để có sự thống nhất. Gia đình nên lắng nghe, phân tích và đồng hành với sinh viên để đưa ra quyết định" - ông Quân tư vấn.
Tương tự, ông Thắng cho rằng khi muốn bỏ ngành đã chọn, sinh viên cần cân nhắc mình sẽ được gì và mất gì trước khi quyết định bỏ hay cố gắng học tiếp.
"Giờ phương thức tuyển sinh của các trường đa dạng và linh hoạt hơn chứ không khó khăn như trước, cơ hội rẽ sang ngành và trường khác thuận lợi hơn. Tôi sẽ khuyên sinh viên nếu chọn sai ngành thì nên thay đổi, thi lại vào ngành, trường phù hợp hoặc chuyển sang ngành khác. Bởi nếu chọn sai ngành, không chỉ học khó khăn do không hứng thú mà ngay cả khi ra trường được, làm công việc mình không thích sẽ không mang lại hiệu quả cao" - ông Thắng nói thêm.
Trong khi đó, ông Dũng đề xuất Bộ GD-ĐT cần có quy định phù hợp hơn trong tình hình thực tế hiện nay. Theo ông Dũng, dù bộ đã có quy định cho sinh viên đủ điều kiện học song ngành trong cùng trường, sinh viên có thể chọn học thêm ngành học phù hợp với mình.
Tuy nhiên, điều này rất khó cho sinh viên vì nhiều lý do. Chi phí học tập sẽ tăng lên rất nhiều. Vì không thích ngành thứ nhất, chán học nên nếu học tiếp ngành thứ hai sinh viên sẽ khó hoàn thành cả hai chương trình do quy định phải hoàn thành chương trình thứ nhất mới được xét tốt nghiệp chương trình thứ hai.
"Bộ nên có quy định cho phép sinh viên được chuyển ngành trong cùng trường để họ có thể chọn lại ngành phù hợp, không mất thêm thời gian và tiền bạc thi lại từ đầu" - ông Dũng đề xuất.
Tự hỏi mình thích gì
Để hạn chế chọn sai ngành, TS Bùi Hồng Quân lưu ý thí sinh khi chọn ngành cần căn cứ vào năng lực, sở thích, nhu cầu lao động [khi ra trường] và điều kiện của gia đình cũng như đặc điểm của bản thân. Cần chủ động tự đánh giá bản thân để trả lời: mình giỏi gì, thích gì, hứng thú với lĩnh vực nào. Chủ động tìm hiểu thông tin liên quan đến ngành, trường mình học. Ngoài ra, thí sinh cần cân nhắc điều kiện gia đình về khả năng tài chính, truyền thống..., về đặc điểm bản thân cần lưu ý đến sức khỏe, thể trạng, tính cách.
MINH GIẢNG
Đã đăng vào 23/08/2018 lúc 15:06
Nhiều sinh viên đang học đại học [ĐH] được 1 – 2 năm, thậm chí có sinh viên đã tốt nghiệp nhưng vẫn quyết định bỏ bằng ĐH để chuyển sang học nghề.
Trong những năm gần đây, tỷ lệ sinh viên học tại các trường đại học ra trường thất nghiệp và làm không đúng ngành nghề ngày càng cao, điều đó đã tác động không nhỏ đến xu hướng chọn ngành nghề của học sinh sau khi tốt nghiệp lớp 12.
Từ bỏ ĐH quay về học nghề yêu thích
Rất nhiều sinh viên bỏ ĐH để theo học nghề pha chế tại các trường nghề bởi nhu cầu thị trường lao động của ngành này rất lớn.
Yêu thích ngành du lịch nên ngay từ đầu Danh Thị Xuân Là [tỉnh Kiên Giang] đã đăng ký nguyện vọng một vào ngành Quản trị du lịch tại trường ĐH Khoa học Xã hội Nhân văn TP Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, trong kỳ thi THPT Quốc gia vừa qua, Xuân Là chỉ đạt được 21 điểm còn điểm trúng tuyển vào ngành này lại hơn 27 điểm. Với số điểm thi tương đối khá và điểm học lực 8.2, cơ hội vào trường ĐH của Xuân Là khá rộng mở, thế nhưng Xuân Là lại chọn vào học một trường trung cấp ở tỉnh để được học ngành mình yêu thích.
Danh Thị Xuân Là chia sẻ: “Cứ mỗi năm đến kỳ xét tuyển ĐH, CĐ lại nổi trội việc hàng ngàn cử nhân thất nghiệp nên em sợ học ĐH không phải ngành học đam mê của mình thì mình sẽ gặp rất nhiều khó khăn sau khi tốt nghiệp, thậm chí có thể không có việc làm sau khi tốt nghiệp. Bên cạnh đó, em nhận thấy các trường khác không phù hợp với mình nên em quyết định lựa chọn học ngành Nghiệp vụ nhà hàng tại Trường trung cấp Việt Hàn, với mong muốn sau khi học xong sẽ có được công việc yêu thích ở ngay tại Phú Quốc này”.
Rất nhiều học sinh sợ sau khi học xong ĐH không tìm được việc làm nên chuyển sang học trường nghề.
Không xác định được ngành nghề mình yêu thích ngay từ đầu nên khi học ĐH được hơn 1,5 năm tại Việt Nam và đi du học gần 2 năm tại Singapore, Nguyễn Kiều Oanh mới phát hiện ra được sở thích ngành nghề của mình và mạnh dạn từ bỏ ĐH để vào học vào một trường CĐ nghề với ngành nghề mình yêu thích. Nguyễn Kiều Oanh cho biết: “Khi học ở phổ thông, em không có sự định hướng về nghề nghiệp nên khi em thi cũng chọn đại vào trường ĐH. Sau khi học hơn 1,5 năm ĐH Việt Nam và 2 năm du học với ngành nghề mình không yêu thích, em đã quyết định từ bỏ ĐH và quay về nộp hồ sơ đăng ký vào học trường CĐ Quốc tế Kent với ngành học yêu thích là Quản trị kinh doanh”.
Tương tự, trường hợp của bạn Lê Thị Hương dù đã có hai bằng ĐH với chuyên ngành về Luật kinh doanh và một bằng ĐH về Triết học, thế nhưng sau một thời gian đi làm, Hương cảm thấy không thích và không phù hợp nên quyết định nộp hồ sơ vào trường trung cấp nghề với ngành nghề mình yêu thích.
Ông Trần Anh Tuấn, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và Thông tin thị trường lao động TP Hồ Chí Minh cho biết, nhu cầu nhân lực trình độ ĐH tại nước ta là rất cần thiết cho yêu cầu phát triển và hội nhập, tuy nhiên vấn đề ở đây là nguồn nhân lực chất lượng cao và sự phù hợp nghề của mỗi người. Dù học ở bậc học nào, điều quan trọng nhất là phải thực sự giỏi nghề mình lựa chọn.
Thạc sĩ Lê Hồng Việt, Trưởng ban tuyển sinh Kent Internaitional College cho biết, có rất nhiều sinh viên sau khi vào học được 1-2 năm ở các trường ĐH thì đã chuyển sang Kent học cao đẳng. “Khi chúng tôi tiếp xúc với sinh viên thì các bạn chia sẻ ở trường ĐH chương trình học lý thuyết nặng quá và một phần cũng là do lúc trước ba mẹ các em muốn các em học ĐH nhưng khi nhập học, càng học các em càng thấy không phù hợp với mình”, ông Việt cho biết.
Không lo thất nghiệp
Doanh nghiệp tuyển dụng không còn chú trọng vào bằng cấp mà dựa trên đánh giá về năng lực nghề nghiệp.
Qua đánh giá của các nhà tuyển dụng, cơ hội việc làm của các học viên trường CĐ, trung cấp là rất cao. Theo các khảo sát của trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và Thông tin thị trường lao động TP Hồ Chí Minh, tỷ lệ sinh viên học CĐ, trung cấp tốt nghiệp có việc làm trên 85%. Mức lương khởi điểm của một người tốt nghiệp trường nghề ở những ngành đang thiếu nhân lực hiện khá cao, từ 6 -8 triệu đồng/tháng trở lên. Có doanh nghiệp còn trả cao hơn tùy vào tay nghề, ngoại ngữ và thái độ làm việc của người lao động.
Nói về thực trạng sinh viên bỏ trường ĐH đi học trường nghề, nhiều ý kiến cho rằng, trước đây xã hội chuộng hình thức học ĐH để ra trường có việc nhẹ, lương cao… nhưng những năm gần đây, từ chuyện hàng năm có hàng chục ngàn sinh viên ĐH trên cả nước ra trường thất nghiệp hoặc làm trái nghành nghề đã làm thay đổi xu hướng nhận thức về học nghề từ xã hội, phụ huynh, học sinh đã hoàn toàn thay đổi.
Theo thống kê của Bộ Lao động và Thương binh Xã hội, tính đến năm 2017, có khoảng 60% sinh viên ra trường làm trái ngành và có hơn 200.000 cử nhân thất nghiệp.
Thạc sĩ Hồ Tấn Hùng, Hiệu trưởng Trường trung cấp Việt Hàn [Phú Quốc – Kiên Giang] cho biết, xu thế xã hội hiện nay người học quan tâm đến việc làm sau khi học nên nhận thức của xã hội về việc đi học nghề được học sinh lựa chọn và quan tâm nhiều hơn, điều này được minh chứng rất rõ bằng việc dịch chuyển từ học ĐH sang học nghề. Trong kỳ tuyển sinh vừa qua, trường tiếp nhận 300 học sinh THCS và THPT đến làm thủ tục nhập học. Đáng chú ý có nhiều em thi đại học được tới 21 điểm nhưng vẫn từ chối học ĐH vì sợ ra trường thất nghiệp và có cả những học viên đã tốt nghiệp ĐH đăng ký học nghề tại trường.
Thạc sĩ Lê Hồng Việt cũng cho hay, thị trường lao động đang theo xu hướng nhân lực chất lượng cao, theo đó doanh nghiệp cần kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp và thái độ làm việc chứ không đặt nặng bằng cấp. Hiện hương trình học ở trường nghề cũng theo mô hình doanh nghiệp trong lớp học theo hướng mở của các công ty đa quốc gia hiện nay, từ đó các em sẽ học những vấn đề gắn liền với thực tiễn giúp trang bị cho các em đầy đủ những yêu cầu mà các doanh nghiệp tuyển dụng đưa ra. Bên cạnh đó, nhà trường cũng gắn kết với cách doanh nghiệp đảm bảo việc làm cho các em sau khi ra trường.
Còn theo Trường trung cấp Việt Hàn, việc đào tạo theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường. Hiện nhà trường đã ký kết được với các doanh nghiệp về việc đào tạo và giải quyết việc làm cho sinh viên và được các doanh nghiệp cử các chuyên gia đầu ngành cùng tham gia giảng dạy cho các em để đảm bảo chất lượng đầu ra, đáp ứng nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp. “Mục tiêu của chúng tôi là phải giải quyết được việc làm cho người học sau khi tốt nghiệp. Hiện các khu du lịch, nhà hàng khách sạn đóng trên địa bàn Phú Quốc đã đặt hàng sinh viên của trường ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường”, ông Hùng cho biết.
Theo Đan Phương/Báo Tin tức