Xét nghiệm ADN thường chỉ được mọi người biết đến là phương thức có thể giúp xác định mối quan hệ huyết thống. Tuy nhiên, bên cạnh đó, xét nghiệm ADN còn có nhiều lợi ích khác nữa. Cùng bác sỹ của MEDLATEC tìm hiểu chi tiết hơn về xét nghiệm ADN qua bài viết dưới đây.
1. Xét nghiệm ADN là gì?
Xét nghiệm ADN [Axit DeoxyriboNucleic] là một phương thức xét nghiệm sử dụng ADN có trong nhân tế bào và trên các NST [nhiễm sắc thể].
Xét nghiệm phân tích ADN có trong nhân tế bào và trên các NST
ADN của mỗi người thường bao gồm các vật chất di truyền được thừa hưởng từ cả bố và mẹ, trong đó 1 nửa được thừa hưởng từ bố và nửa còn lại nhận từ mẹ. ADN được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác và chứa các thông tin di truyền đã được mã hóa.
Để làm xét nghiệm này, có thể sử dụng nhiều loại mẫu bệnh phẩm khác nhau như mẫu niêm mạc miệng, móng tay, móng chân, mẫu móc, chân tóc, cuống rốn, bao cao su hoặc bàn chải đánh răng,... Các tế bào trên cơ thể một người đều có cùng một loại ADN nên cho dù sử dụng mẫu bệnh phẩm nào thì kết quả xét nghiệm đều sẽ có độ chính xác giống nhau.
Hiện nay, trong số các phương thức xác định huyết thống thì xét nghiệm ADN được xem là chuẩn xác nhất. Trường hợp kết quả xét nghiệm cho thấy sự tương thích trong từng gen của các mẫu ADN giữa bố, mẹ và con thì tỷ lệ chính xác có quan hệ huyết thống lên tới 99.99%. Ngược lại, khi mẫu ADN của 2 người được xét nghiệm là không khớp nhau, từ 2 gen trở lên có sự khác biệt thì chắc chắn không có mối quan hệ huyết thống ở đây.
Mẫu ADN của bố và con khớp nhau trong từng alen theo kết quả xét nghiệm cho tỷ lệ chính xác có quan hệ huyết thống tới 99,99%
Khi mẫu ADN của người bố và người con có số lượng gen khác biệt từ 1 - 2 gen thì cần xét nghiệm và phân tích thêm mẫu ADN của người mẹ mới có thể đưa ra kết luận chính xác cuối cùng.
2. Có thể xác định được các mối quan hệ nào dựa vào xét nghiệm ADN huyết thống?
xét nghiệm ADN huyết thống có thể xác định các mối quan hệ sau:
- Huyết thống trực hệ: cha/con, mẹ/con.
- Huyết thống không trực hệ:
+ Theo dòng NST Y: xác định mối quan hệ của anh/em trai cùng cha, chú/bác/cháu trai, ông nội/cháu trai, hoặc các mối quan hệ khác chỉ cần giới tính là nam.
+ Theo dòng NST X: có thể xác định mối quan hệ của anh/chị - em [cùng mẹ], bà ngoại - cháu [trai hoặc gái], dì - cháu [trai hoặc gái] hoặc các mối quan hệ khác.
3. Xét nghiệm ADN có ý nghĩa như thế nào?
Cuộc sống hiện đại luôn nảy sinh nhiều tình huống phức tạp mà ta không thể lường trước. Việc cần đến sự hỗ trợ của y học để giải đáp những thắc mắc, nghi vấn là cần thiết.
Đặc biệt, xét nghiệm ADN được sử dụng chủ yếu nhằm xác định mối quan hệ huyết thống giữa 2 đối tượng nghi vấn, có thể là xác định mối quan hệ cha con hoặc trong trường hợp tìm mộ liệt sĩ, tìm người thân mất tích. Ngoài ra, xét nghiệm này còn đóng vai trò quan trọng trong công tác điều tra tội phạm, hỗ trợ các chiến sĩ công an thu hẹp phạm vi và xác định đối tượng.
Trên góc độ y học, lợi ích lớn nhất của xét nghiệm ADN chính là việc xác định các bệnh di truyền. Thông thường, người ta chỉ đi khám khi thấy mình có dấu hiệu bất thường và khi đó mới phát hiện bệnh. Tuy nhiên, với xét nghiệm này, bạn có thể biết trước bệnh ngay cả khi chưa có biểu hiện nào ra bên ngoài.
Xét nghiệm ADN có thể giúp xác định các bệnh di truyền
Đặc biệt là các bệnh như bệnh ung thư di truyền khi được phát hiện sớm sẽ giúp hạn chế được những nguy hiểm có thể xảy ra, đồng thời có biện pháp điều trị phù hợp, nâng cao tỷ lệ chữa khỏi.
4. Xét nghiệm ADN ở đâu chính xác?
Trong khám chữa bệnh, xét nghiệmchính được xem là bước quan trọng đầu tiên không thể thiếu. Chỉ có kết quả xét nghiệm xác thì quá trình điều trị bệnh mới diễn ra đúng cách và đạt hiệu quả cao.
Hiện nay, một trong những cơ sở y tế uy tín chất lượng hàng đầu tại khu vực phía Bắc không thể không kể đến Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC.
Từ những ngày đầu thành lập và trải qua hơn 24 năm hoạt động, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC luôn ưu tiên tập trung phát triển và đầu tư vào công nghệ tiên tiến cùng hệ thống trang thiết bị máy móc y tế hiện đại nhằm mang lại kết quả xét nghiệm chuẩn xác nhất.
- Hệ thống máy móc xét nghiệm đạt chuẩn ISO 15189:2012.
- Trang thiết bị y tế nhập khẩu toàn bộ từ các quốc gia có nền y học phát triển như Pháp, Mỹ, Nhật,...
- Riêng đối với xét nghiệm ADN, MEDLATEC hiện đang sở hữu loại máy phân tích mẫu hiện đại nhất - máy giải trình tự gen ABI 3500 [thuộc hãng Applied Biosystems của Mỹ], đảm bảo sẽ cho ra kết quả xét nghiệm nhanh, chính xác nhất.
MEDLATEC còn là nơi hội tụ của đội ngũ y bác sĩ có chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, các giáo sư đầu ngành được đào tạo tại nước ngoài. Do đó, bạn hoàn toàn có thể yên tâm và tin tưởng khi thực hiện xét nghiệm tại đây.
Ngoài ra, quy trình và thủ tục khám chữa bệnh cũng được bệnh viện đơn giản hóa để có thể giúp tiết kiệm tối đa thời gian cho người bệnh. Khách hàng chỉ mất khoảng 10 phút để hoàn tất thủ tục xét nghiệm và có thể nhận được kết quả trong vòng 4 - 72 giờ tùy thuộc mức độ phức tạp.
Dịch vụ lấy mẫu xét nghiệm và trả kết quả tại nhà
Đặc biệt hơn nữa, nhằm đáp ứng nhu cầu xét nghiệm của mọi người, nhất là những người có quỹ thời gian hạn hẹp, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC đã triển khai dịch vụ lấy mẫu xét nghiệm tại nhà. Kết quả sau đó sẽ được trả tận nơi hoặc qua các phương thức khác như email, điện thoại,... theo yêu cầu của khách hàng.
Nhằm bắt kịp sự phát triển của y học hiện đại, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC hiện tại đã cung cấp dịch vụ làm thẻ ADN cá nhân cho ai có nhu cầu. Đây có thể coi là một trong những xu hướng mới trong tương lai. Việc lưu trữ thông tin về bộ gen cá nhân sau này sẽ có ý nghĩa lớn đối với sức khỏe của từng người.
Mọi chi tiết vui lòng liên hệ Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 để được tư vấn cụ thể hơn.
Ngày nay, khái niệm “Xét nghiệm huyết thống” đã không còn xa lạ đối với cuộc sống của chúng ta do nhu cầu của các vấn đề đời sống xã hội cũng như pháp lý. Xét nghiệm này thường được thực hiện tại các trung tâm di truyền học với kỹ thuật hiện đại mang lại độ chính xác cao.Vậy trước kia thì sao? Khi công nghệ sinh học còn chưa phát triển, việc xác định huyết thống được tiến hành như thế nào?
Trong suốt những năm 1800s, màu mắt, màu tóc và màu da của đứa trẻ được phân tích để xác định huyết thống. Người ta nghi ngờ mối quan hệ trong gia đình khi màu mắt của đứa trẻ khác biệt với cả bố và mẹ. Tuy nhiên, cho tới năm 1865, Gregor Mendel khám phá quy luận di truyền và chứng minh màu mắt là kết quả của nhiều yếu tố khác nhau và đứa trẻ không nhất thiết có màu mắt giống bố mẹ, nên đặc điểm này không còn được sử dụng nữa.
Tới những năm 1920, các nhà khoa học phát hiện sự đa dạng của nhóm máu, và hệ thống ABO ra đời. Nhưng ngoài việc có các đặc điểm của nhóm A, AB, B hay O, máu còn có các đặc tính khác nên việc xác định huyết thống bằng nhóm máu chỉ có độ chính xác khoảng 30%.
Một thế kỉ sau, các nhà nghiên cứu khám phá thêm nhiều đầu mối liên quan tới đặc tính của máu, bao gồm yếu tố Rh, hệ thống nhóm máu Duffy và Kell. Tuy vậy, những phát hiện mới này chỉ giúp tăng độ chính xác của xét nghiệm huyết thống thêm 10%.
Đến ngày nay, xét nghiệm huyết thống đã đạt được độ chính xác lên tới 99,99999%. Thậm chí việc xác minh mối quan hệ huyết thống còn được sử dụng trong các vấn đề liên quan đến hành chính pháp lý cũng như hình sự truy bắt tội phạm. Vậy, bước đột phá nào đã khiến kết quả xét nghiệm huyết thống trở nên chính xác đến như vậy, hữu ích đến như vậy?
Vào những năm 1970s, kháng nguyên bạch cầu người [Human leukocyte antigen – HLA] được phát hiện. Protein này có mặt trong mọi tế bào cơ thể, chỉ trừ hồng cầu. Với thông tin này, các nhà khoa học đã có thể kết hợp kết quả xét nghiệm HLA với nhóm máu và nghiên cứu huyết thanh học để tiến hành xét nghiệm ADN mang lại độ chính xác cao hơn. Giờ đây, việc xét nghiệm ADN có thể tăng độ chính xác lên 90%. Tuy nhiên, việc xét nghiệm HLA vẫn rất đắt đỏ, do đó không thể sử dụng được một cách phổ biến được. Vấn đề đặt ra cho các nhà khoa học là tim ra phương pháp mới để vừa tăng được độ chính xác vừa có giá thành cho mỗi lần xét nghiệm rẻ để phục vụ được cho cuộc sống của chúng ta.
Bước đột phá trong xét nghiệm huyết thống xuất hiện khi ADN được giới nghiên cứu chú ý. Mặc dù cấu trúc ADN được phát hiện từ năm 1953, nhưng phải tới giữa những năm 1980 mới có các xét nghiệm nhằm kiểm tra độ dài của gen trong cơ thể. Bằng một kỹ thuật có tên gọi RFLP, các nhà khoa học có thể tách ADN từ mẫu máu và so sánh sự tương đồng về độ dài các đoạn gen của phụ huynh giả định với đứa trẻ. Tới thời điểm này, độ chính xác của xét nghiệm huyết thống lên tới 99-100%, nhưng vẫn mất rất nhiều thời gian để có kết quả.
Đến năm 1990, xét nghiệm ADN bắt đầu sử dụng một phương pháp có tên PCR – phản ứng trùng hợp chuỗi. Bằng kỹ thuật PCR, một lượng nhỏ ADN có thể được khuếch đại thành hàng triệu bản sao. Ngoài ra, ADN có thể được thu từ các tế bào chân tóc, móng tay, niêm mạc miệng… thay vì phải lấy mẫu máu. Hơn thế nữa, kỹ thuật PCR giúp cho việc xét nghiệm huyết thống trở nên dễ dàng, nhanh chóng hơn với chi phí thấp hơn và mang lại độ chinhs xác cao, lên tới 99,99999%. Kể từ đó, kỹ thuật này liên tục được cải tiến, và khái niệm “Xét nghiệm ADN” ra đời thay thế cho “Xét nghiệm huyết thống” – vừa giúp giảm tính nhạy cảm trong các vấn đề đời sống, vừa thể hiện cơ sở khoa học của xét nghiệm. Từ việc xét nghiệm ADN huyết thống chỉ với ít locus gen, rồi lên tới 16, 24 locus gen, thậm chí là 33 locus gen, xét nghiệm xác nhận mối quan hệ huyết thống càng trở nên nhanh chóng hơn và chính xác hơn và đa dạng các mối quan hệ hơn. Giờ đây, ngoài việc xét nghiệm ADN huyết thống cha [mẹ] con thì việc xác nhận các mối quan hệ như ông [bà]-cháu, anh [chị]-em, chú [bác]-cháu trai, cô [dì]-cháu gái… cũng trở nên phổ biến hơn bao giờ hết.
Xét nghiệm ADN huyết thống là một xét nghiệm chính xác, mang tính khoa học. Ngoài việc sử dụng xét nghiệm này để các cá nhân có liên quna xác nhận mối quna hệ huyết thống thì giờ đây chúng ta có thể sử dụng nó với các mục đích phục vụ các thủ tục hành chính pháp lý như: làm giấy khai sinh cho con, bổ sung thông tin khai sinh, hỗ trợ thủ tục cấp visa, xuất-nhập cảnh, thừa kế tài sản, truy bắt tội phạm… Việc phát triển xét nghiệm ADN đạt được kết quả như ngày hôm nay đã mang lại những ích lợi to lớn, phục vụ cho nhu cầu của mỗi con người. Viện Công nghệ DNA đồng hành cùng các bạn trên con đường xác nhận các mối quan hệ huyết thống phục vụ các mục đích khác nhau.