I. CHỈ SỐ AMH LÀ GÌ
AMH là chữ viết tắt của chữ Anti Mulerian Hocmon, có bản chất là glycoprotein, lưu hành trong máu người.
Ở phụ nữ, các tế bào hạt granulosa trong tiền nang noãn của buồng trứng chế xuất ra AMH. Nồng độ AMH trong máu phản ánh trữ lượng tiền nang noãn và khả năng sinh trứng của buồng trứng. Vì vậy nồng độ AMH trong máu [tính bằng ng/mL] đánh giá được khả năng sinh sản của buồng trứng
Ở đàn ông, AMH được chế xuất từ tế bào Sertoli,là những tế bào sinh tinh trong tinh hoàn. Nồng độ AMH trong máu phản ánh trữ lượng tiền tinh trùng và khả năng sinh tinh của tinh hoàn.
II. PHỤ NỮ CẦN XÉT NGHIỆM AMH KHI CÓ TÌNH TRẠNG, BỆNH SAU :
1. Hiếm muộn , vô sinh, buồng trứng đa nang : đánh giá khả năng sinh sản của buồng trứng .
2. Suy buồng trứng sớm ,rối loạn kinh, kinh ít, thưa kỳ và vô kinh
3. Theo dõi hiệu quả điều trị vô sinh
4. Ung thư buồng trứng.
5. Tiên lượng mãn kinh : nếu AMH < 0,2 ng/mL, lứa tuổi 35-39 sẽ mãn kinh sau 10 năm, lứa tuổi 45 – 48 sẽ mãn kinh sau 6 năm
Ngoài ra, BÉ TRAI XÉT NGHIỆM AMH KHI
1. Có dấu hiệu lưỡng giới , không có tinh hoàn, phát triển bộ phận sinh dục nam không bình thường : nồng độ AMH trong máu bằng không hoặc rất thấp và nồng độ các androgen trong máu thấp: không có tinh hoàn hoặc không phát triển giới tính nam.
2. Chẩn đoán tinh hoàn lạc chỗ: khám không thấy có tinh hoàn nhưng nồng độ AMH và các androgen bình thường
II. KẾT QUẢ XÉT NGHIỆM AMH Ở PHỤ NỮ
Xét nghiệm AMH trong máu vào bất kỳ thời gian nào mà không phụ thuộc vào chu kỳ kinh.
1. Nồng độ AMH bình thường 2 – 6,8 ng/ml
2. Nồng độ AMH thấp:
AMH giảm dần theo tuổi tác. Người phụ nữ bắt đầu có kinh đến mãn kinh, AMH sẽ luôn luôn giảm theo đồ thị hướng đi xuống và cuối cùng về mức zero.
AMH < 1ng/ml : kết luận buồng trứng yếu, dự trữ trứng giảm
3. Nồng độ AMH cao
Nồng độ AMH từ 10 – 15 : được kết luận là cao
Nồng AMH 15 ng/ml - 20ng/ml : được kết luận là quá cao.
Sai số của các xét nghiệm,AMH có thể xảy ra do : phương pháp tiến hành, thiết bị và kỹ thuật đo và chuẩn tham khảo.. Chuẩn tham khảo mớI tháng 8/2013 của công ty cung cấp kit xét nghiệm AMH cao hơn gần 2 lần so với chuẩn cũ.
III. ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG SINH SẢN CỦA PHỤ NỮ
+ Khả năng sinh sản tối ưu : 4,0 - 6,8
+ Khả năng sinh sản tốt : 2,2 – 4,0
+ Khả năng sinh sản kém : 0,3 – 2,2
+ Khả năng sinh sản rất kém: 0,0 – 0,3
IV. NHẬN ĐỊNH CÁC BỆNH LÝ CÓ CHỈ SỐ AMH BẤT THƯỜNG
1. Phụ nữ có nồng độ AMH thấp:
AMH < 1ng/ml : tiên lượng hầu hết là khó có thai.
Phụ nữ có nồng độ AMH thấp thường là đáp ứng kém với thuốc kích thích buồng trứng và phải sử dụng rất nhiều thuốc để kích thích buồng trứng. Các nghiên cứu gần đây cho thấy nếu AMH nhỏ hơn 3, khả năng đáp ứng kém với thuốc khi kích thích buồng trứng làm thụ tinh trong ống nghiệm là rất cao và kết quả thành công bị ảnh hưởng rất nhiều.
2.Phụ nữ có nồng độ AMH quá cao
+ Hội chứng buồng trứng đa nang : nồng độ AMH trong máu thường > 6,8 ng/mL.
+ Kích trứng bằng uống như Clomid, Serophene, Clostilbegyt, Duinum, Profertil, Ovophene, Ovuclon…AMH quá cao sẽ gây thất bại khá nhiều
+ Kích trứng bằng thuốc tiêm : nếu AMH quá cao sẽ khó canh liều và dễ xảy ra quá kích. Có thể phình to buồng trứng và vỡ.
+ Buồng trứng yếu: đáp ứng điều trị tình trạng trứng yếu, nhỏ, lép tốt nếu AMH tăng vừa phải
+ Ung thư tế bào granulosa buồng trứng [độ nhạy khoảng 76 đến 93%]. AMH giảm vài ngày sau phẫu thuật khối u buồng trứng. Nếu AMH tăng lại sau một thời gian đã phẫu thuật cho phép kết luận ung thư tái phát.
Phạm Thị Mai
AMH [Anti-mullerian Hormone] được tiết ra bởi các tế bào Sertoli của tinh hoàn trong thời kỳ phôi của thai nhi nam. Ở phụ nữ, AMH là một hormone được sản xuất bởi các tế bào hạt của nang buồng trứng. Vì vậy, AMH phản ánh số lượng trứng được sản xuất vào chu kỳ hàng tháng của phụ nữ. Mức độ AMH trong máu của một người phụ nữ là một chỉ số về dự trữ buồng trứng của họ và rất hữu ích trong việc đánh giá tình trạng sinh sản của người đó.
Hiện nay, xét nghiệm AMH là xét nghiệm chính xác nhất để đánh giá khả năng sinh sản của buồng trứng. Xét nghiệm mới này đóng vai trò rất quan trọng chẩn đoán và điều trị hiếm muộn, đặc biệt là trước khi thực hiện kích thích buồng trứng và thụ tinh trong ống nghiệm.
Mục đích của xét nghiệm là để khảo sát hoạt động của buồng trứng cũng như khả năng dự trữ nang noãn của buồng trứng. Xét nghiệm còn theo dõi sự phát triển nang noãn và có rụng trứng trong chu kỳ khảo sát hay không.- AMH được tiết trực tiếp bởi các tế bào hạt của nang noãn buồng trứng và có liên quan trực tiếp với số lượng nang noãn nguyên thủy trong buồng trứng. AMH được sản xuất nhiều nhất ở nang tiền hốc [preantral] và có hốc nhỏ dưới 4mm [antral], nghĩa là những nang noãn còn non và đang phát triển ở buồng trứng. Do đó, nồng độ AMH cho biết số nang noãn non hiện có trong buồng trứng, hay còn gọi là dự trữ buồng trứng. Dự trữ buồng trứng càng tốt có nghĩa là khả năng sinh sản của buồng trứng càng cao và ngược lại.
- Nồng độ AMH không thay đổi theo chu kỳ kinh nên có thể thực hiện vào bất kỳ ngày nào của chu kỳ kinh. Đặc điểm này của AMH giúp việc xét nghiệm nội tiết đánh giá buồng trứng trở nên thuận tiện rất nhiều cho bệnh nhân.
- Nồng độ AMH không thay đổi đáng kể trong suốt chu kỳ kinh và giảm dần theo tuổi. Ở phụ nữ khỏe mạnh và dưới 38 tuổi, nồng độ AMH bình thường nằm trong khoảng từ 2,0 – 6,8ng/ml [14,28 – 48,55pmol/L]. Ngoài ra, nồng độ AMH cao hơn giá trị trên cũng quan sát thấy ở những phụ nữ buồng trứng đa nang.
- Hiện nay AMH được sử dụng để đánh giá dự trữ và đáp ứng buồng trứng trong khi thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm. Tiên lượng được những yếu tố này rất có lơi cho bệnh nhân. Phụ nữ có nồng độ AMH thấp thường là đáp ứng kém với thuốc kích thích buồng trứng và phải sử dụng rất nhiều thuốc để kích thích buồng trứng. Các nghiên cứu gần đây cho thấy nếu AMH nhỏ hơn 3, khả năng đáp ứng kém với thuốc khi kích thích buồng trứng làm thụ tinh trong ống nghiệm là rất cao và kết quả thành công bị ảnh hưởng rất nhiều. Ngược lại nếu AMH cao, khả năng bị hội chứng quá kích buồng trứng sẽ rất cao.
Khi có chỉ định, bệnh nhân sẽ được lấy máu tĩnh mạch và có thể làm xét nghiệm vào bất kỳ ngày nào của chu kỳ kinh. Xét nghiệm được thực hiện theo phương pháp miễn dịch điện hóa phát quang đảm bảo độ chính xác cao và hiện đã được thực hiện tại Khoa Sinh hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cùng với bộ 8 xét nghiệm các hormone hỗ trợ sinh sản khác.
Khoa Sinh hóa – Bệnh viện TƯQĐ 108
Chia sẻ