08/Aug/2020 Lượt xem:5064
Cây mai, đào, quất… từ lâu đã được xem là loại cây may mắn mang lại tiền tài cho gia chủ. Các loại này thường có màu sắc vàng, đỏ tượng trưng cho tiền bạc, thịnh vượng. Ngoài ra chúng thường ra hoa vào đúng dịp tết nên thường được chọn để chưng trong nhà vào những ngày đầu năm.
Trong tất cả các loại cây chưng tết có lẽ mai vàng là cây có giá trị nhất. Lý do là mai vàng càng lớn tuổi càng có giá trị, mai vàng có thể làm cây cảnh bonsai do dễ tạo dáng. Chính vì thế một cây mai vàng đẹp theo dáng thế rõ ràng có thể được bán với giá vài chục triệu đồng.
Nghề làm mai
Nghề làm mai cũng từ đó mà ra đời, nổi bật nhất là làng mai Bình Định tiếp sau đó là các tỉnh miền tây. Làm mai không đơn giản gồm nhiều kỹ thuật các cây mai dáng thế xấu, hoa không đẹp thường không bán được hoặc giá trị thấp.
Ở các làng nghề người ta tạo dáng cho mai gay từ khi còn nhỏ để tạo bộ rễ đẹp và quái. Sau đó cây mai được nuôi trong một hộp đất cao và hẹp để bộ rễ phát triển dài và to. Khi gỡ hộp đất này ra các rễ mai sẽ to, đan xen nhìn rất đẹp[rễ nôm].
Các cây mai đẹp khi trồng lớn sẽ được cắt làm bonsai hoặc để cao lớn để bán vào dịp tết. Có rất nhiều giống hoa mai đẹp như mai cúc, mai dảo, mai xoắn… Người ta lấy các hoa đẹp này ghép vào cây mai có gốc đẹp để tạo thành một cây hoàn chỉnh giá trị cao. Mỗi cây mai rễ nôm thành phẩm được bán với giá từ 2 – 10 triệu tùy độ quái của cây.
Qúa trình bón phân cho cây mai trong năm
Để cây mai cho ra hoa đúng tết đẹp, nhiều và to thì do quá trình chăm sóc cả năm quyết định. Cây có khỏe thì hoa mới to và nhiều được vì thế cần chú ý giá thể trồng và chế độ bón phân. Chúng ta hãy tạm chia quá trình phát triển của hoa mai làm 3 đợt trong năm để dễ chăm sóc.
Từ tháng 1 – tháng 6:
Sau tết cây sẽ rất yếu do người chơi cắt hết lá, ra hoa nhiều. Cây hầu như không quang hợp và trao đổi dinh dưỡng được trong quá trình này. Sau 7 ngày tết, chậm nhất là ngày mồng 7 tết bạn phải mang cây ra nơi có ánh sáng để bắt đầu quá trình chăm sóc.
Lúc này cần bổ sung phân có hàm lượng đạm ure [N] nhiều để cây có bộ tàn lá xanh tốt. Tuy nhiên vẫn chưa đủ, cần kết hợp với các phân hữu cơ khác như trùn quế, phân hữu cơ úc, phân bánh dầu, phân dơi… để tăng vi lượng, trung lượng cho cây khỏe.
Liều lượng: 15 – 20 ngày 1 lần, mỗi lần 100g phân hữu cơ + 1 thìa phân ure. Liều lượng này áp dụng với cây lớn đường kính chậu trên 80cm. Với phân hóa học chỉ bón ít hơn hoặc bằng không bón nhiều hơn.
Từ tháng 7 – tháng 10:
Chú trọng bón phân có hàm lượng lân [P] cao như Viabong để kích thích phân hóa mầm hoa. Lúc này dấu hiệu đúng là cây sẽ không mọc lá non, các lá trên đây đều bắt đầu già đi để bắt đầu quá trình ra hoa cho đợt sau. Bạn có thể chọn bất kỳ loại phân hóa học nào có hàm lượng lân cao để bón trong thời kỳ này đều được.
Lưu ý: vẫn chỉ bón với liều lượng 1 thìa cà phê cho mỗi đợt 15 – 20 ngày. Vẫn duy trì kết hợp bón các loại phân hữu cơ để tăng dinh dưỡng khác cho cây. Nếu bón theo đúng công thức mà cây vẫn ra nhiều đọt non thì dùng phân bón lá 10-60-10 [VIA6 tạo mầm] với hàm lượng lân rất cao để ngăn chặn quá trình này.
Từ tháng 10 – tháng 12:
Chú trọng bón phân có hàm lượng Kali cao để hoa to và đẹp hơn. Kali có nhiều dạng như kali trong phân bón lá hoặc phân kali dạng hạt.
Lưu ý khi cây chuẩn bị ra nụ hoa cần bón nhiều phân hữu cơ hơn một chút. Khi cây đã vặt lá để làm hoa thì không nên bón phân vì lúc này cây hầu như không trao đổi dinh dưỡng được.
Đặc điểm sinh trưởng của cây mai vàng
Cây mai vàng được trồng ở hầu hết các tỉnh trên cả nước. Tuy nhiên chỉ một số nơi phát triển mạnh và tạo nên những thương hiệu nổi tiếng. Điều này có nghĩa vùng đất đó hợp với đặc điểm sinh trưởng của cây. Người chơi cần nắm rõ để giúp cây của mình phát triển tốt nhất.
Nhiệt độ: từ 25 – 32 độ C là khoảng mai phát triển tốt nhất.
Ánh sáng: ánh sáng trực tiếp không trồng mai dưới tán cây khác, không cần che chắn gì khác.
Đất trồng:
- Miền tây: 30% xơ dừa + 30% trấu sống + 30% đất phù sa + 10% phân bò đã hoai mục.
- Bình định: đất phù sa 50% + cát sạch 50%.
- Trồng chậu: cần chú ý đất để cây không quá úng nước dễ nhiễm nấm bệnh vào mùa mưa.
- Vùng khác: tùy vùng sẽ có công thức khác nhau nhưng nên tơi xốp. Trộn đất phù sa màu mỡ với các phụ phẩm nông nghiệp như vỏ lạc, vỏ trấu, xỉn than để tạo độ tơi xốp và thoát nước.
Độ ẩm: mỗi ngày nên tưới 1 lần vào buổi sáng hoặc tối. Nếu trời mưa thì quan sát thấy đất mặt khô mới tưới.
Tạo dáng cho cây mai vàng
B1: qúa trình tạo dáng nên thực hiện từ nhỏ khi lớn cành nhánh to rất khó tạo dáng. Các cây dáng long thường được uốn một hoặc hai vòng ở dưới gốc để khiến bộ đế trông to và quái hơn.
B2: nuôi trong một phần đất cao hẳn trên mặt đất khoảng 50cm để dễ phát triển dài, sợi rễ to. Sau đó tháo lớp đất này re để tỉa rễ nhỏ, rễ không đẹp rồi nuôi tiếp.
B3: khi cây đã lớn đủ hoành nhất định thì cắt ngang thân chỉ để lại phần gốc và các co thân đẹp.
B4: ghép các giống mai đẹp vào gốc đã cắt. Đợi các mắt ghép này mọc mầm to tầm 2 – 3cm thì tiến hành uốn, tạo dáng thành phẩm cho cây mai.
Bài viết liên quan:
Ngoài thiên nhiên, cây mai tự rụng lá vào mùa Đông và ra hoa vào mùa Xuân. Do đó, ông cha chúng ta đả lảy hết lá vào tháng chạp âm lịch, để kích thích cho cây mai ra hoa rộ vào dịp tết Nguyên đán. Hoa mai thường mọc ra từ nách lá, mới đầu là một hoa to, gọi là hoa cái, có vỏ lụa [vỏ trấu] bọc bên ngoài. Khi vỏ lụa bung ra, thì xuất hiện một chùm hoa con, từ một nụ đến mười nụ, tăng trưởng rất nhanh, độ bảy ngày sau là nở. Trong chùm hoa này, hoa to nở trước hoa nhỏ nở sau, đến vài ba ngày mới nở hết. Mỗi hoa bên ngoài có 5 đài màu xanh, bên trong có 5 cánh màu vàng, ở giữa là một chùm nhụy mang phấn màu xậm hơn. Thường hoa nở 3 ngày thì tàn. Ngày thứ nhất, 5 cánh và chùm nhụy xoè thẳng ra rất đẹp! Ngày thứ hai, 5 cánh vảnh lên và chùm nhụy dụm lại. Qua đến ngày thứ ba, 5 cánh bắt đầu rơi lả tả theo chiều gió, hoa tàn. Hoa nào đậu thì bầu noãn phình to lên và kết hạt. Hạt non màu xanh, hạt già màu đen, hạt chín rụng xuống đất, mọc lên cây con. Cây con vài ba năm sau mới ra hoa bói lần đầu tiên và cứ thế tiếp tục, mỗi năm mỗi ra hoa. Cây mai mỗi năm rụng lá một lần vào cuối mùa Đông [tháng 1 – tháng 2 Dương lịch] và nở hoa vào đầu mùa Xuân, chỉ riêng mai Tứ Qúy là nở hoa quanh năm. Hiện nay nhờ kỹ thuật lai tạo giống, các nghệ nhân đã tạo ra được các giống mai có nhiều cánh, cánh xếp nhiều tầng như mai Huỳnh Tỷ, mai Giảo, mai Cúc, mai Cửu Long…và đa dạng về màu sắc như Bạch Mai, mai Miến Điện, mai Bến Tre, mai Tứ Quý… Kỹ thuật trồng và chăm sóc mai không phức tạp. Tuy nhiên để có một cây mai theo ý muốn của nguời chơi, ngoài những kỹ thuật thường áp dụng như tỉa cành tạo tán, tưới nước, phòng trừ sâu bệnh việc trồng và chăm sóc mai cần chú ý một số điểm sau:
1- Chuẩn bị đất:
Với những vùng đất thấp cần lên líp rộng 1 – 1,2m, có rãnh thoát nước để mai không bị úng ngập khi mưa hay nước ngầm dâng cao làm thối rễ mai. Xới đất cho tơi xốp, nhặt hết cỏ dại và gạch đá.2- Bón lót:
| |
| Kỹ thuật trồng và bón phân cho cây mai |
3- Tưới nước:
Mùa nắng nên tưới hàng ngày để đất đủ ẩm, mùa mưa cần đảm bảo tiêu thoát nước tốt và chỉ tưới khi đất khô. Mai trồng trong chậu bốc thoát hơi nước nhanh nên cần tưới nhiều lần hơn so với mai trồng trong đất. Chỉ tưới vào sáng sớm hay chiều mát, không nên tưới quá đẫm vào chiều tối vì dễ phát sinh sâu bệnh do độ ẩm quá cao vào ban đêm.4- Bón phân thúc:
Sau trồng 15 – 20 ngày, rễ mai đã ăn ra lớp đất mới, cần tưới phân thúc bằng cách hòa 15 – 25gam phân Better NPK 16-12-8-11+TE/10 lít nước tưới vào gốc nhằm thúc cho bộ rễ mai phát triển mạnh ngay từ đầu. Bón thúc bằng cách rải phân Better NPK 16-12-8-11+TE hoặc NPK 12-12-17-9+TE quanh gốc với lượng 20 – 30 gam/cây. Kết hợp xới đất để vùi lấp phân nhằm giảm bớt thất thoát phân do bay hơi, rửa trôi. ngày/lần. Sau 3 – 4 tháng từ khi trồng, bón 0,5 – 1 kg phân hữu cơ sinh học Better HG01/cây. Cuối tháng 10 âm lịch cần giảm lượng phân và nước tưới để hạn chế tăng trưởng thân lá, chuẩn bị cho giai đoạn phân hóa mầm hoa. Phun phân bón lá Better KNO3 định kỳ 7-10 ngày/lần pha 50-100g/bình 16 lít nước nhằm kích thích mai phân hóa mầm hoa tốt.5- Biện pháp xử lý để mai vàng ra hoa đúng tết:
Cần áp dụng đồng bộ: Bón phân – Xiết nước – Tuốt lá. Từ đầu tháng 10 âm lịch hạn chế bón các loại phân có hàm lượng đạm [N] cao. Từ giữa đến cuối tháng 11 âm lịch, dừng bón phân vào gốc và hạn chế tưới nước để chuẩn bị tuốt lá. Từ 7 – 10 tháng Chạp, nếu thấy mai sung sức, đã có nụ lớn thời tiết dự báo nắng ấm thì mai sẽ nở sớm, do vậy đối với mai 5 cánh cần tuốt lá vào khoảng 18 – 20 tháng Chạp. Ngược lại nếu cây mai không sung sức, mới xuất hiện nụ nhỏ, dự báo rét kéo dài thì phải tuốt lá khoảng ngày 13 – 16 tháng Chạp. Đối với mai nhiều cánh cần tuốt lá sớm hơn so với mai 5 cánh từ 4 – 6 ngày. Trước khi tuốt lá cần ngừng tưới nước 2 – 3 ngày để lá bắt đầu đanh lại, gân lá nổi lên thì tuốt lá, đồng thời tưới lại thật đẫm và phun phân bón lá Better KNO3. Đúng "tết ông Táo", nếu thấy hoa cái bung vỏ lụa là chắc chắn hoa nở đúng tết; Nếu hoa cái chưa bung vỏ lụa là mai nở muộn nên cần xiết nước [ngưng tưới], đem phơi ngoài nắng [nếu trồng chậu] sau vài ngày thì tưới thật đẫm trở lại bằng nước ấm [45 – 50 độ C] đồng thời phun phân bón lá Better KNO3 để kích thích mai nở sớm cho đúng tết. Nếu hoa cái đã bung vỏ lụa trước "tết Ông Táo" thì mai sẽ nở trước tết nên cần phải hòa 10 – 20 gam phân Better NPK 12-12-17-9+TE/10 lít nước để tưới. Đồng thời cần tưới bằng nước lạnh [có thể cho một ít nước đá vào] và dùng lưới bạt che nắng để hãm mai nhằm giúp hoa nở đúng tết. Đối với những năm nhuận, thường mai sẽ nở sớm hơn nên cần kéo dài thời gian bón phân thúc và tưới nước so với những năm thường để thời gian tăng trưởng thân lá lâu hơn, giúp mai nở đúng tết. Việc tuốt lá, phun phân bón lá cũng theo nguyên tắc trên. Từ cuối tháng 11, nếu có mưa bất thường thì mai sẽ nở sớm do đó cần chủ động nắm bắt dự báo để có thể làm dàn che hay phủ nilon che gốc để tránh mưa.6- Chưng mai trong những ngày tết:
Chậu mai phải để nơi thoáng mát, đủ sáng không nên để gần quạt hay chỗ có gió lùa vì sẽ làm mai mất nước nhiều rụng hoa và cả nụ sớm. Không nên để mai chỗ quá tối vì sẽ không đủ ánh sáng cho mai quang hợp, chồi sẽ vươn dài, lá ra nhanh, hoa rụng sớm. Nên tránh để mai gần bóng đèn có công suất lớn vì sẽ thừa sáng, nhiệt độ lại cao cũng làm mai nở nhanh, chóng tàn. Nếu là cành mai cắm trong bình cần phải thui gốc ngay sau khi cắt để giữ nhựa và hạn chế vi khuẩn gây thối cành. Thay nước sạch nhiều lần hoặc cho mỗi lít nước 1 viên Aspirin nhằm hạn chế vi khuẩn gây thối cành, tàn hoa.7- Chăm sóc mai sau tết:
Sau tết, mai rất mất sức nên cần chuyển mai từ chậu ra trồng trong đất. Nếu vẫn trồng trong chậu cần phải thay đất mới bằng cách bỏ bớt khoảng 1/3 đất cũ trong chậu, thay bằng đất trồng mai Better mới. Hòa 15 – 25 gam phân Better NPK 16-12-8-11+TE trong 10 lít nước, tưới đều vào gốc mai. Tiếp tục bón thúc và tưới nước, phun phân bón lá Better KNO3 theo chu kỳ mới như đã nêu ở trên.8- Phòng trừ sâu bệnh:
Các đối tượng thường xuyên gây hại trên cây mai có thể kể đến: a. Bọ trĩ [Thrips sp.] Có thể sử dụng một trong các loại thuốc trừ sâu như sau: Malvate 21EC; Trebon 10EC; Confidor 100SL; Admire 050EC; Regent 5SC, Vimite 10ND; Bifentox 30ND; Virigent 800WG… b. Nhện đỏ [Tetranychus sp.] Khi phát hiện có nhiều nhện trên cây có thể dùng một trong các loại thuốc: Danitol 10EC; Comite 73EC; Pegasus 500SG; Ortus 5SC; Cascade 5EC; Nissuran 5EC; Sirbon 5EC; Kelthane 18,5EC… c. Rệp sáp [Dysmiccocus sp] Có thể dùng tay giết rệp hoặc khi cần thiết thì sử dụng một trong các loại thuốc: Pyrinex, Supracide, Polytrin, Monster… d. Sâu ăn lá [Delias aglaia] Có thể sử dụng thuốc trừ sâu như: SecSaigon 5EC hoặc 10EC; Diaphos 5EC; Sagothion 50EC; Padan 95SP; Fastac 5EC,… đ. Bệnh mốc cam [do nấm Coniothyrium fuckelli] Nên định kỳ tỉa cành, cắt bỏ các cành bị gẫy hoặc bị bệnh. Sau khi tỉa cành phun thuốc Daconil, Zineb, hoặc thuốc gốc đồng,… e. Bệnh gỉ sắt [do nấm Phragmidium mucronatum] Tỉa bỏ các cành lá bệnh rồi tập trung tiêu huỷ. Bón Phân Hữu cơ sinh học Better HG01 và Better 12-12-17-9+TE để tăng sức chống bệnh cho cây. Chỉ tưới nước vừa phải. Phun thuốc Bayfidan, Score, Anvil, Zineb, Carbendazim,… f. Bệnh cháy lá [do nấm Pestalotia funereal] Bón phân đầy đủ, ngắt bỏ lá già, lá bệnh, định kỳ phun thuốc gốc đồng và phân bón lá Better KNO3 cho cây. g. Bện vàng lá do tác nhân bệnh sinh lý Bón đầy đủ phân khi có hiện tượng vàng hlá, nên kết hợp phun tưới chế phẩm vi lượng tổng hợp Better chuyên dung cho hoa, cây sẽ mau hết bệnh. h. Bệnh đốm lá [do nấm Pestalotia palmarum] Dùng biện pháp phòng trừ tổng hợp như: mật độ trồng thích hợp để cây mai được thông thoáng, vệ sinh vườn bằng cách cắt tỉa thu gom lá bị bệnh tiêu huỷ để tránh lây lan, bón phân cân đối, cần tăng cường bón thêm phân hữu cơ sinh học Better HG01 và Better NPK 12-12-17-9+TE giúp cây kháng bệnh. Khi cây bệnh có thể dùng thuốc hoá học: Viben C BTN, phun ướt đều cả hai mặt lá, cần lập lại 2 – 3 lần, sau 5 – 7 ngày để trị bệnh. Hoặc có thể phun từ 10 – 15 ngày/ lần để phòng trừ bệnh. i. Bệnh đốm đồng tiền do tác nhân địa y Không nên trồng hoặc sắp xếp những chậu mai trong vườn quá dày, quá gần nhau, dưới tán lá và gốc cây cần nhận đủ ánh sáng mặt trời. Cần để vườn mai thông thoáng, khô ráo. Thiết kế mặt liếp để trồng mai [hoặc để đặt chậu mai] theo hình mai rùa, xẻ rãnh thoát nước để nước không đọng lại trên mặt vườn trong mùa mưa để vườn luôn được khô ráo. Đối với những gốc mai đã bị đốm bệnh xuất hiện nhiều, dày đặc, có thể dùng bàn chải cọ rửa sạch những đốm bệnh trên thân, cành. Dùng nước vôi hoặc dung dịch thuốc Bordeaux 1% quét lên thân cây vào đầu màu mưa, cũng có tác dụng ngăn chặn bệnh xâm nhập và lây lan. Ngoài ra bạn có thể dùng một số loại thuốc gốc đồng như Copper – B, Coc 85; Copper – Zinc hoặc Zinccopper… xịt ngừa lên chỗ thường hay bị bệnh trên thân, cành.Những kinh nghiệm cần lưu ý:
* Đầu vụ cần làm tốt để không ảnh hưởng cả một vụ mai như dọn cỏ, bón phân, thay đất, tỉa cành, tạo dáng cây cần có tay nghề cao mới làm được. * Cuối vụ lặt lá mai đúng lúc là khâu rất quan trọng. Cần dựa vào tình trạng sinh trưởng, đất trồng, nước tưới, độ tuổi của cây, điều kiện thời tiết khí hậu, mai trồng trong chậu hay trong vườn… * Những năm thời tiết không thay đổi, thường lặt lá mai vào rằm tháng 12 âm lịch. Nhưng nếu thời tiết có sự thay đổi thì tùy theo mức độ nắng nóng hoặc lạnh có thể tiến hành lặt lá mai như sau: – Có nắng nóng nhiều hoặc có gió chướng mạnh thì mai sẽ nở sớm hơn vì thế nên lặt lá mai trễ hơn. Tùy theo kích thước của nụ mai mà có thể lặt lá mai vào khoảng từ ngày 17 – 20 tháng chạp. – Năm mưa nhiều và chấm dứt muộn, thời tiết tháng chạp lạnh nhiều, ít gió chướng thì mai sẽ nở trễ hơn, vì thế nên lặt lá mai vào trước ngày rằm tháng chạp, khoảng từ ngày 10 – 13 tháng chạp tùy theo kích thước nụ mai đã lớn hay nhỏ. – Những năm có tháng nhuận hoặc những năm lập xuân sớm thì mai sẽ nở sớm, năm đó nên lặt lá mai trễ hơn, ngược lại năm lập xuân trễ thì mai sẽ nở muộn hơn, năm đó nên lặt lá sớm hơn. * Sau tết nguyên đán: nên chăm sóc ngay để cây phục hồi nhanh. * Trong mùa nắng nên tưới mỗi ngày để đất đủ ẩm, mùa mưa cần đảm bảo tiêu thoát nước tốt và chỉ tưới khi đất khô. Có thể tưới tràn, tưới phun lên cả thân lá hay tưới rãnh, tưới nhỏ giọt. Mai trồng trong chậu bốc thoát hơi nước nhanh nên cần tưới nhiều lần hơn so với mai trồng trong đất. Chỉ nên tưới vào sáng sớm hay chiều mát [khi trời không quá nắng]. Không nên tưới quá đẫm vào buổi chiều tối vì rất dễ phát sinh sâu bệnh do ẩm độ ban đêm rất cao. * Những cây mai trồng ở nơi có đất tốt, phát triển tốt thường nở hoa trễ hơn so với những cây mai trồng ở nơi đất xấu, còi cọc, vì thế chúng phải được lẩy lá sớm hơn. * Những giống mai có nhiều cánh [12 cánh trở lên] thường nở hoa trễ hơn giống mai vàng 5 cánh khoảng 5 – 7 ngày, vì thế phải lẩy lá sớm hơn. Theo kinh nghiệm dân gian người ta thường canh ngày lẩy lá mai làm sao để đến ngày 23 tháng chạp nụ hoa bung vỏ lụa [búp vỏ trấu], khi đó hoa sẽ nở đúng vào Tết. Nếu đến ngày 23 tháng chạp nụ hoa chưa bung vỏ lụa thì cần tìm cách “đưa” cây mai ra chỗ nắng [nếu có thể được], tưới nước vào buổi trưa hoặc tưới nước nóng âm ấm tay. Ngược lại nếu nụ hoa đã bung vỏ lụa trước ngày 23 tháng chạp thì tìm cách đưa cây mai vào chỗ râm mát, tưới nước vào sáng sớm. Trên đây là một vài kinh nghiệm cơ bản nên áp dụng và rút tỉa dần kinh nghiệm để giúp cho những cây mai nở hoa vào đúng dịp Tết.
- Kỹ thuật trồng và bón phân cho cây mai