Nguồn hình ảnh, Getty Images
Chụp lại hình ảnh,
Hai diễn viên Felicity Huffman [trái] và Lori Loughlin bị truy tố trong bê bối gian lận đại học
Các nhà bình luận và khoa bảng ở Mỹ, Anh tiếp tục nói về "huyền thoại bình đẳng" trong xã hội Mỹ nhân sự kiện một đường dây giúp cha mẹ chạy trường đại học ở Mỹ bị phát hiện.
Harvard cũng nhận thí sinh kém, Oxford chỉ nhận người giỏi?
Hallmark bỏ Lori Loughlin và Sephora loại con bà
Sao Hollywood, triệu phú và bê bối đưa con vào đại học Mỹ
Mỹ phá án 'hối lộ nhập học' ở các ĐH danh tiếng
Hôm 12/3, FBI loan báo điệp vụ Varsity Blues đã truy tố 50 người vì hối lộ, rửa tiền, dàn xếp cho con cái vào các đại học lớn của Mỹ.
Đây được xem là bê bối chạy đại học lớn nhất bị phát hiện trong lịch sử Hoa Kỳ.
Wendell Nii Laryea Adjetey, giảng viên [lecturer] khoa lịch sử của đại học Harvard, nói khẩu hiệu ủng hộ hiền tài rất phổ biến trong giới tinh hoa Bắc Mỹ.
Đó là quan điểm rằng xã hội cần phân bổ tài nguyên và quyền lực theo đúng tài năng và trí thông minh của con người.
Nhưng "tưởng tượng lập kỷ lục chạy 100 mét trong khi thực ra bắt đầu chạy từ điểm 70 mét và đổ lỗi cho người khác sao chạy kém vậy," Wendell Nii Laryea Adjetey châm biếm trên báo The Globe and Mail hôm 14/3.
Ông viết: "Tại Mỹ, bản chất khắc nghiệt của việc tuyển vào đại học, và tâm lý một mất một còn của cha mẹ và sinh viên, những người tin tưởng sai lầm rằng thành công tương lai phụ thuộc việc theo học một trường cụ thể khiến sinh viên nghèo trở thành vật tế thần."
Tác giả kêu gọi: "Chúng ta không thể dung thứ một xã hội phỉ báng người nghèo là lười nhác, bất tài, nhưng lại lờ đi thói gia đình trị và các hình thức tham ô khác, cho phép sự tự mãn tạo ra môi trường mà ở đó, tiền bạc bào mòn các định chế và những giá trị căn bản nhất về công bằng và bình đẳng."
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Chụp lại hình ảnh,
Vợ chồng William H Macy, Felicity Huffman và hai con gái
Trong khi đó, Richard Reeves, viết trên báo Anh Financial Times, nói giáo dục đại học hàng đầu của Mỹ lâu nay vốn đã thiên về người giàu.
"Đa số trường trong nhóm Ivy League nhận nhiều sinh viên từ các gia đình thuộc nhóm 1% thu nhập hơn là từ nhóm 60% phía dưới."
"Hệ thống đại học Mỹ, bất chấp sự hấp dẫn quốc tế của nó, là cái máy tái sản sinh bất bình đẳng," Richard Reeves phê phán.
Reeves, người Anh nhưng đang làm tại Brookings Institution ở Mỹ, là tác giả sách Dream Hoarders với chủ đề rằng Mỹ đang trở thành xã hội dựa trên giai cấp.
Ông nói: "Con cái các tổng thống Mỹ gần như luôn học ở các trường trung học đắt tiền, trong khi quy tắc bất thành văn của chính trị Anh là thủ tướng phải dùng trường công khi còn đang tại vị."
Ông bác bỏ ý niệm rằng Mỹ là xã hội phi giai cấp.
"Cha mẹ giàu có chạy hệ thống giáo dục. Nhưng họ bám chặt vào huyền thoại về chế độ hiền tài để còn có thể soi mình trong gương."
"Trong giới tinh hoa, ý tưởng rằng các chỗ học đại học danh giá có thể mua bằng cách này cách khác, đã thành bình thường."
"Và một khi đã biết có thứ để bán, có lẽ sớm muộn thì một số kẻ sẽ tin rằng nó cũng có thể bị đánh cắp," Reeves đánh giá.
Chụp lại hình ảnh,
Hồi 2018, ĐH Harvard bị người biểu tình ở Boston giơ biểu ngữ phản đối vì chính sách tuyển sinh "phân biệt người châu Á". Nhóm sắc tộc này dù có điểm cao vẫn có thể bị loại để lấy chỗ cho các nhóm màu da khác
Nhà báo Chris Hayes, từ kênh MSNBC, từng viết cuốn "Twilight of the Elites: America After Meritocracy" năm 2012, cho rằng giới tinh hoa Mỹ đã quá xa cách dân nghèo và vì thế dễ dàng tha hóa hơn trước.
Trả lời báo Variety hôm 19/3, ông Hayes khẳng định số liệu bác bỏ ý niệm rằng Mỹ "bình đẳng và cho phép đi lên về xã hội".
"Hoa Kỳ thựa ra có số lượng rất thấp của việc thay đổi địa vị qua các thế hệ."
Ông Hayes nói việc tuyển chọn vào đại học "là một hệ thống bị dàn xếp khá cao, ngay cả khi không tính hành vi phạm pháp rõ rệt như vụ đang chứng kiến".
Viết trên Newsweek hôm 16/3, giáo sư Robert Reich, từ đại học California, Berkeley, nói đa số người Mỹ vẫn tưởng rằng con người được tưởng thưởng nhờ nỗ lực và khả năng.
"Nhưng chế độ hiền tài đang trở thành trò đùa tàn nhẫn," ông Reich viết.
"Sự tập trung của cải chưa từng thấy ở Mỹ, kết hợp với sự nghèo đói không đáy, đã làm gia tăng lo lắng của cha mẹ, và làm tăng tính quan trọng cũng như cuộc cạnh tranh vào trường."
"Mặc dù một số doanh nhân tỉ phú Mỹ không có bằng cấp uy tín gì, nhưng ngày càng khó để trở thành triệu phú tầm tầm mà không có bằng uy tín."
Chụp lại hình ảnh,
Lori Loughlin có hai con gái học ở USC
Còn cây bút Barbara Boland viết: "Huyền thoại rộng rãi và phá hoại nhất ở Hoa Kỳ hôm nay là chúng ta đang sống trong chế độ hiền tài."
"Huyền thoại bảo giới tinh hoa vào học ở Yale, Harvard, có chỗ ở Phố Wall và Washington không phải vì nơi họ sinh, mà vì họ giỏi hơn, khỏe hơn, thông minh hơn phần còn lại."
"Chúng ta thì tin rằng mình đang sống ở đất nước quý trọng công lý, thay vì cố gắng hướng tới xã hội bình đẳng hơn, quý trọng hiền tài thực chất hơn."
"Nó có hại cho tất cả những ai lầm tin vào huyền thoại rằng Hoa Kỳ là nơi dân chủ, trọng tài, và rằng chúng ta có thể đạt được mọi thứ mình muốn miễn là sẵn sàng đổ mồ hôi, máu và nước mắt," bà Boland viết trên The American Conservative hôm 15/3.
Một thăm dò dư luận công bố hôm 20/3 cho thấy những người được hỏi, với tỉ lệ 3/1, cho rằng tuyển sinh đại học Mỹ ủng hộ người giàu và nhiều quan hệ theo cách bất công.
Theo thăm dò của USA Today và Đại học Suffolk, ba trong bốn người theo đảng Dân chủ nói hệ thống tuyển sinh đại học bất công. Ba trong năm người theo Cộng hòa cũng nghĩ vậy.
Chụp lại hình ảnh,
Các đại học bị nhắm tới trong đường dây bê bối gian lận tuyển sinh
- Bùi Văn Phú
- Gửi cho BBC Tiếng Việt từ San Jose, Hoa Kỳ
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Chụp lại hình ảnh,
Giáo dục đại học là một lĩnh vực được quan tâm hàng đầu ở các nước phương Tây
Tháng Ba vừa qua, trong khi cả triệu học sinh đang nóng lòng chờ đợi kết quả nhận vào đại học thì dư luận bùng lên xôn xao về việc có những cha mẹ giàu có, những phụ huynh có tiếng tăm đã bỏ tiền tìm cách chạy chọt, kể cả sửa học bạ, sửa bài thi, thi giùm SAT, ACT; hay thổi phồng thành tích hoạt động, tài năng thể thao để cho con em được vào một số trường danh tiếng của nước Mỹ như Đại học Yale, Đại học California UCLA, Đại học Stanford, Đại học University of Southern California, Đại học Georgetown.
Mấy chục phụ huynh đã bỏ ra từ vài trăm nghìn đến cả triệu đôla để lo cho con em được nhận vào những trường trên, dù trình độ học vấn không xuất sắc và tài năng của con em thực sự cũng không có.
Cục Điều tra Liên bang Hoa Kỳ [tức FBI] sau một thời gian theo dõi và thu thập chứng cứ, hôm giữa tháng Ba đã chuyển hồ sơ qua cho giới chức thẩm quyền để khởi tố khoảng 50 người có liên quan đến vụ việc.
Vụ chạy trường: Xã hội Mỹ ‘bất công, phóng đại về cơ hội’?
Vì sao VN cần giáo dục khai phóng và cải cách đại học?
Harvard cũng nhận thí sinh kém, Oxford chỉ nhận người giỏi?
Gây chú ý nhiều nhất là nữ diễn viên Lori Loughlin của sô truyền hình Full House có nhiều khán giả. Bà đã bỏ tiền cho một tổ chức hướng dẫn xin vào đại học để hai cô con gái được nhận vào University of Southern California [USC], một trường tư danh tiếng ở gần thủ đô phim ảnh Hollywood.
Người nhận tiền để lo lót vụ này, cũng đang bị truy tố ra toà, là William Singer, chủ công ty tư vấn vào đại học Edge College & Career Network ở miền Nam California.
Vụ việc trên cho thấy việc xin vào các đại học danh tiếng có kẽ hở mà những công ty tư vấn đã tìm cách lách, hoặc làm những điều gian dối để đưa sinh viên vào ngôi trường mà phụ huynh mong muốn.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Chụp lại hình ảnh,
Hai diễn viên Felicity Huffman [trái] và Lori Loughlin bị truy tố trong bê bối gian lận đại học
Đến hôm nay các thí sinh xin vào đại học Mỹ đã nhận được thư với kết quả, vì cuối tháng Ba 2019 là thời điểm trường báo cho các em biết có được nhận hay không. Các em có một tháng, hạn chót là ngày 1/5, để báo lại cho trường biết các em sẽ có theo học hay không.
Nói chung, học sinh giỏi ở Mỹ, với bảng điểm từ trường cấp ba và điểm của kỳ thi SAT hay ACT thật cao sẽ có nhiều cơ hội để được nhận. Nhưng điểm học bạ và điểm thi không phải là tất cả.
Xét hồ sơ xin học, nếu chỉ dựa trên bảng điểm thì sẽ có rất đông học sinh gốc châu Á được nhận vào các đại học danh tiếng, vì người châu Á với truyền thống coi trọng giáo dục nên nhiều phụ huynh rất muốn có con em được vào các trường như Harvard, Yale, Stanford, USC, UC Berkeley, UC Los Angeles.
Đại học Harvard đang bị một nhóm sinh viên gốc châu Á kiện vì không xét đơn nhập học một cách công bằng, vì họ có điểm rất cao, cũng có hoạt động ngoài trường mà vẫn bị từ chối nhận cho học.
Trong khi đó, liên quan đến vụ chạy chỗ vào đại học cũng đang đưa đến những vụ kiện tụng khác.
Hai sinh viên, có điểm SAT và ACT gần như tuyệt hảo, hiện đang học tại Đại học Stanford đã nộp đơn, qua một vụ kiện tập thể [class action], đòi bồi thường từ các đại học Stanford, USC, UCLA, University of San Diego, University of Texas at Austin, Wake Forest University, Yale và Georgetown vì cách tuyển chọn sinh viên của các trường này trong những năm qua có tính gian dối.
Hallmark bỏ Lori Loughlin và Sephora loại con bà
Sao Hollywood, triệu phú và bê bối đưa con vào đại học Mỹ
Mỹ phá án 'hối lộ nhập học' ở các ĐH danh tiếng
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Chụp lại hình ảnh,
Có nhiều tiêu chí được áp dụng trong việc tuyển sinh vào cái đại học ở Mỹ
Theo cáo trạng nộp tại toà, hai sinh viên này cùng tất cả những người đã nộp đơn xin học, không được công bình tuyển chọn và văn bằng của họ có thể kém giá trị, căn cứ vào những điều tra và truy tố trước pháp luật qua vụ việc mua chỗ vào đại học vừa được đưa ra ánh sáng.
Với số đông đơn xin nhập học và số được nhận rất ít vào các đại học tốt, điều này thể hiện danh tiếng của của trường và đó cũng là lý do khiến một số phụ huynh đã bỏ tiền ra để chạy chỗ cho con được vào.
Harvard, Yale hay Stanford chỉ nhận chừng 5-6% số học sinh nộp đơn. Các Đại học U.C. hàng đầu ở California như Berkeley, Los Angeles số học sinh được nhận cao hơn, khoảng 15%.
Về điều kiện xin nhập học, hãy xem qua số liệu của niên học 2018-19 đã được các trường công bố để có thể hiểu hơn về thủ tục tuyển chọn sinh viên.
Đại học USC [University of Southern California] là một trường tư nổi tiếng với các ngành nhân văn nghệ thuật, trong khoá mùa thu 2018 đã có 3.401 sinh viên ghi danh năm đầu ban cử nhân, trong số 64.352 đơn xin.
50% ở khoảng giữa [từ 25% đến 75%] có bảng điểm cấp 3 từ 3,7 đến 3,97. Như thế có nghĩa là 25% được nhận có điểm dưới 3,7 và 25% trên 3,97.
Cùng khoảng 50% ở giữa, số điểm SAT cho đọc viết là 660 đến 740, cho toán là 690 đến 790. Nếu là điểm ACT thì 32 đến 35 cho đọc và viết, 28 đến 34 cho toán.
Nếu cộng điểm SAT chung cho Anh văn và toán là từ 1360 đến 1510, trên tổng số 1600 và ACT từ 30 đến 34 trên tổng số 36.
Nguồn hình ảnh, Bùi Văn Phú
Chụp lại hình ảnh,
Đại học UC Berkeley ở miền bắc California, Mỹ
Đại học Berkeley là một trường công, nổi tiếng về khoa học kỹ thuật, theo số liệu của niên khoá 2018-19, đã có 13.333 trong số 89.614 học sinh nộp đơn được nhận vào.
50% khoảng giữa có GPA từ 4,16 đến 4,3; điểm SAT từ 660 đến 750 cho Anh văn, 680 đến 790 cho toán và 16 đến 20 cho viết luận văn. Nếu là điểm ACT thì tổng cộng cho toán và Anh văn từ 30 đến 35.
Nhưng dù có điểm cao cũng đã không được nhận vào các trường danh tiếng như nhiều em đã trải nghiệm qua điều không vui này.
Vì ngoài kê khai điểm, học sinh còn phải viết bài luận văn nói về những thành tích, những khó khăn cuộc đời và những đam mê, ước vọng trong tương lai. Một em mới từ Việt Nam qua Mỹ vài năm mà viết luận văn với mùi hamburger thay vì mùi nước mắm thì dễ bị phát hiện là không thành thật ngay.
Nhân viên xét đơn không chỉ nhìn vào bảng điểm, mà nhìn một học sinh một cách toàn diện.
Khi vụ mua chỗ đại học được đem ra công luận, bà Janet Napolitano là Chủ tịch Viện Đại học California trong một dịp gặp gỡ với truyền thông có nói là hệ thống Đại học U.C. không có nhận đặc biệt con em những gia đình đã đóng góp nhiều tài chánh cho trường, như bên các trường tư. Tuy nhiên, bà nói nhà trường cũng dành 2% để nhận các sinh viên hội đủ điều kiện tối thiểu về học vấn mà có những tài năng nổi bật về thể thao, âm nhạc hay kịch nghệ.
Nhìn vào cách chọn lựa sinh viên, Đại học California muốn nâng đỡ những gia đình nghèo, những gia đình mà bố mẹ không có bằng đại học và những sắc dân có ít sinh viên trong trường. Hay có những trường cấp ba mà nhiều năm không có sinh viên nào được chọn vào đại học danh tiếng thì một học sinh từ đó không thật xuất sắc cũng có cơ hội được nhận.
Như câu chuyện đã được một nữ sinh viên gốc Mexico kể lại qua bài viết trên báo Daily Californian của Đại học Berkeley hôm 15/3/2019.
Nguồn hình ảnh, Bùi Văn Phú
Chụp lại hình ảnh,
Đại học UCLA ở Los Angeles, nam California
Bố mẹ của Marbrisa Flores đã vượt muôn vàn khó khăn để đến được Hoa Kỳ, sống ở khu nghèo nàn ở vùng trung nam của Los Angeles, nơi đa số cư dân là người da đen và gốc Latin làm nghề tay chân hay lặt vặt.
Một hôm người cha của cô đột ngột qua đời. Nỗi buồn mất cha phủ kín đời cô nên có lúc cô muốn bỏ học, muốn tự sát. Nhưng khi biết được cha là người cũng đã cố gắng vừa đi làm, vừa học thêm nên cô không còn nghĩ quẩn mà chú tâm vào học dù trong hoàn cảnh nghèo, phải ra thư viện mượn sách ôn tập thi SAT về học chứ không có tiền để ghi danh học thêm ở những trung tâm luyện thi.
Kết quả với số điểm đạt được không cao bằng những học sinh cùng lứa đang nộp đơn vào những trường danh tiếng, nhưng điều đó không khiến Marbrisa nản lòng. Cô nộp đơn và đã được nhiều trường nhận, từ USC, UCLA, UC Berkeley, Harvard, Brown. Cô đã chọn Đại học Berkeley và hiện là sinh viên năm thứ ba khoa tâm lý học.
Câu chuyện của Marbrisa là một trong nhiều câu chuyện của các sinh viên được vào trường danh tiếng, không phải chỉ vì điểm học vấn mà vì nỗ lực muốn vươn lên. Sinh viên gốc Việt nhiều em cũng từng có những trải nghiệm đầy khó khăn như thế và đã vượt qua, được nhận vào những đại học danh tiếng của Hoa Kỳ.
Nhìn chung, nếu giữa muôn vàn khó khăn mà một học sinh chứng tỏ được mình có đam mê học và hành, cùng ý chí luôn cố gắng vươn lên thì đất nước Hoa Kỳ sẽ có cơ hội cho em đạt được ước muốn.
Bài viết thể hiện văn phong và phản ánh quan điểm riêng của tác giả, cựu sinh viên Đại học Berkeley từng có nhiều năm dạy học và huấn luyện sư phạm ở Châu Phi, Châu Á và hiện là giảng viên đại học cộng đồng ở California.