1. a] Viết vào bảng phân loại các từ trong khổ thơ sau đây theo cấu tạo của chúng. Biết rằng các từ đã được phân cách với nhau bằng dấu gạch xiên.
Hai / cha con / bước / đi / trên / cát /
Ánh / mặt trời / rực rỡ / biển / xanh /
Bóng / cha / dài / lênh khênh /
Bóng / con / tròn / chắc nịch. /
a] Tìm thêm ví dụ minh hoạ cho các kiểu cấu tạo từ [mỗi kiểu thêm 3 ví dụ], rồi ghi vào bảng phân loại.
Từ
Từ đơn
Từ phức
Từ ghép
Từ láy
a] Từ trong khổ thơ
b] Từ tìm thêm
2. Các từ in đậm trong mỗi nhóm dưới đây quan hệ với nhau như thế nào ? [Đó là những từ đồng nghĩa, đồng âm hay là một từ nhiều nghĩa ?]. Đánh dấu [+] vào ô trống thích hợp trong bảng dưới đây :
Ví dụ
Từ đồng nghĩa
Từ nhiều nghĩa
Từ đồng âm
a] đánh cờ
đánh giặc
đánh trống
b] trong veo
trong vắt
trong xanh
c] thi đậu
xôi đậu
chim đậu trên cành
3. Tìm và viết lại các từ đồng nghĩa với những từ in đậm [tinh ranh, dâng, êm đềm] trong bài Cây rơm [Tiếng Việt 5, tập một, trang 167]:
Giải thích vì sao nhà văn chọn 3 từ in đậm [tinh ranh, dâng, êm đềm] nói trên mà không chọn những từ đồng nghĩa với nó.
4. Điền từ trái nghĩa thích hợp với mỗi chỗ trống trong các thành ngữ, tục ngữ sau :
a] Có mới nới ..............
b] Xấu gỗ............... nước sơn.
c] Mạnh dùng sức................ dùng mưu.
Trả lời:
1.
Từ
Từ đơn
Từ phức
Từ ghép
Từ láy
a] Từ trong khổ thơ
hai, bước, đi, tròn, trên, cát, ánh, biển, xanh, bóng, cha, dài, con, tròn
cha con, mặt trời, chắc nịch
rực rỡ, lênh khênh
b] Từ tìm thêm
mẹ, con, hát, ru, nhớ
tổ quốc, quê hương, công cha
bụ bẫm, lộng lẫy, long lanh
2.
Ví dụ
Từ đồng nghĩa
Từ nhiều nghĩa
Từ đồng âm
a]đánhcờ
đánhgiặc
đánhtrống
+
b]trongveo
trongvắt
trongxanh
+
c] thiđậu
xôiđậu
chimđậutrên cành
+
3.
tinh ranh: tinh khôn, ranh mãnh, khôn ngoan, ranh ma, ....
dâng: hiến, tặng, biếu, cho, nộp, cống, ....
êm đềm: êm ả, êm ái, êm dịu, êm ấm, ....
Nhà văn chọn 3 từ in đậm [tinh ranh, dâng, êm đềm] nói trên mà không chọn những từ đồng nghĩa với nó vì:
- Không thể thay tinh ranh" bằng những từ khác vì tinh ranh dùng để chỉ vừa khôn ngoan, vừa nghịch nhưng nghiêng về nghịch nhiều hơn. Cũng không thể dùng khôn ngoan" vì "khôn ngoan"nghiêng về "khôn" nhiều hơn, còn ranh mãnh, ranh ma cũng được dùng chỉ khôn, tuy nhiên lại không ngoan.
- Từ "dâng" dùng đúng nhất vì nó thể hiện cách cho rất trân trọng, thanh nhã.
- Từ êm đềm dùng đúng nhất vì nó vừa diễn tả cảm giác dễ chịu của cơ thể, vừa diễn tả cảm giác dễ chịu về tinh thần của con người.
4.
a] Có mới nới cũ
b] Xấu gỗ, tốt nước sơn.
c] Mạnh dùng sức, yếu dùng mưu.