74 CÂU HỎI VẬT LÝ CHỌN LỌC PHẦN NHIỆT HỌC [có đáp án]1. Khi vẩy nước vào một thanh sắt ở nhiệt độ 100 0C và một thanh sắt đã nung đỏ thìnước ở thanh nào sẽ bay hơi nhanh hơn? Vì sao?Trả lời: Nước ở trên thanh sắt có nhiệt độ là 100 0C sẽ bay hơi nhanh hơn. Do khi vẩynước lên thanh sắt nóng đỏ thì do có lớp hơi nước dẫn nhiệt kém bao bọc nên nước bốchơi chậm và có hiện tượng giọt nước nhảy lên xuống trong một khoảng thời gian ngắn.Còn ở thanh sắt 1000C không có hiện tượng này.2. Tại sao khi đổ nước sôi vào cốc, cốc thuỷ tinh có thành dày thường dễ nứt vỡ hơnso với cốc thuỷ tinh có thành mỏng?Trả lời: Khi đổ nước nóng vào cốc, do tính dẫn nhiệt kém của thuỷ tinh, lớp bêntrong giãn nở nhiều hơn lớp bên ngoài, lớp ngoài trở thành vật cản trở của lớp bên trong.Kết quả là tạo ra một lực lớn làm vỡ cốc.3. Việc tách hai tấm ván gỗ úp lên nhau dễ hơn nhiều so với việc tách hai tấm kínhchồng lên nhau. Tại sao vậy?1Trả lời: Hai tấm kính đặt úp vào nhau có lực liên kết giữa các phân tử mạnh hơn, dochúng có bề mặt nhẵn, các phân tử của hai tấm kính ở rất gần nhau đến mức chúng cóthể hút nhau. Điều này không xảy ra với hai tấm ván.4. Dưới áp suất lớn, những chiếc bình ga nếu phát nổ sẽ rất nguy hiểm. Nhưng nhữngbình đựng chất lỏng ấy mặc dù dưới áp suất cực lớn, khi nổ lại không nguy hiểm gì?Hãy giải thích tại sao có sự khác biệt này?Trả lời: Khi bình đựng chất lỏng nổ, áp suất giảm nhanh về không, nó không gây sựphá hoại lớn. Khi bình ga nổ, thể tích khí tăng lên nhanh chóng do áp suất giảm mạnh,các mảnh của nó thu được vận tốc lớn có thể gây sức công phá lớn.5. Ngồi gần những chiếc bếp than đang cháy, ta thường nghe thấy những tiếng láchtách cùng với những tia lửa bắn ra. Tại sao vậy?Trả lời: Khi đun, nhiệt độ tăng, không khí trong các thớ của than nở ra làm nứt cáccục than tạo ra tiếng lách tách, các hạt than bị bắn ra từ sự nứt của than.6. Khi đang đóng đinh vào gỗ, mũ đinh có nóng lên nhưng rất ít. Khi đinh đã đóngchắc vào gỗ rồi [không lún thêm được nữa], chỉ cần đóng thêm vài nhát búa là mũ đinhnóng lên rất nhiều. Hãy giải thích?2Trả lời: Khi đang đóng đinh, công thực hiện chuyển thành động năng cho đinh và nộinăng cho đinh và búa. Nhưng khi đinh đã được đóng chặt vào gỗ, công thực hiện chỉchuyển thành nội năng, do đó làm đinh nóng lên nhanh hơn.7. Đập búa vào một tấm kẽm và một tấm chì [trong cùng điều kiện đập như nhau],thấy khi đập vào chì búa nảy lên ít hơn. Hỏi miếng kim loại nào nóng lên nhiều hơn? Vìsao?Trả lời: Chì nóng lên nhiều hơn. Vì khi đập, động năng của búa chuyển hóa một phầnthành nội năng làm các vật nóng lên, phần còn lại làm cho búa nảy lên. Khi đập vào chì,búa nảy lên thấp hơn tức là năng lượng chuyển thành nội năng nhiều hơn làm cho nónóng lên nhiều hơn.8. Trong kỹ thuật, không bao giờ người ta hàn các chi tiết bằng nhôm mà lại dùngque hàn bằng thiếc. Tại sao vậy?Trả lời: Vì nhôm không bị thiếc nóng chảy làm dính ướt nên thiếc không bám chắcvào nhôm được.9. Cắm một ống mao quản vào một cốc nước nóng, thấy nước trong ống dâng lên.Hỏi mức nước trong ống mao quản sẽ thay đổi thế nào khi nước trong cốc nguội đi?3Trả lời: Mức nước trong ống mao quản dâng cao hơn vì khi nhiệt độ giảm, hệ số căngmặt ngoài của nước tăng nhanh hơn so với sự tăng khối lượng riêng.10. Trong bi dông bằng sắt có một ít dầu hỏa, bi dông được nút kín.Không được mở bi dông, không dùng các dụng cụ đo mà chỉ dùng những cái có sẵnquanh em. Hãy tìm các cách xác định một cách áng chừng mức dầu hỏa trong bi dông?Trả lời: Cách làm: Làm ướt đều bi dông bằng một lớp nước mỏng, sau đó làm nóngđều bi dông và theo dõi sự bay hơi của lớp nước này. Ta sẽ thấy phần bi dông phía trênkhô trước, phần phía dưới khô chậm hơn. Nhờ sự khô chậm hơn ở phần dưới mà ta ángchừng được lượng dầu hỏa chứa trong bi dông. Hiện tượng được giải thích như sau:Phần trên của bi dông chỉ có không khí và hơi dầu, có khối lượng nhỏ hơn nhiều so vớiphần dầu ở phía dưới nên khi được nung nóng đều [cung cấp nhiệt lượng như nhau]phần phía trên sẽ bay hơi nhanh hơn phần phía dưới.11. Cắt một hình chữ nhật bằng một loại giấy mỏng, nhẹ nào đó. Gấp đôi nó lần lượttheo chiều ngang và chiều dọc rồi mở nó ra thì giao điểm của 2 vết gấp sẽ là trọng tâmcủa nó. Đặt miếng giấy đã gấp này lên đầu nhọn của một cái kim dựng đứng để mũi kimđỡ đúng vào trọng tâm miếng giấy. Miếng giấy thăng bằng. Bây giờ bạn hãy đưa bàn tay4lại gần nó [chú ý đưa thật nhẹ nhàng], không tạo ra gió dù chỉ một chút để miếng giấykhỏi rơi. Trạng thái miếng giấy sẽ thế nào? Lại đưa tay nhẹ nhàng ra xa, trạng thái miếnggiấy thế nào? Chiều quay của miếng giấy có thể thay đổi không trong hai lần thí nghiệmđó.Trả lời: Nhiệt từ lòng bàn tay làm nóng không khí ở gần cái chong chóng, tạo ra dòngđối lưu làm nó quay.12. Cho một que tre vót thành một cái tăm dài, một đồng xu, một cái cốc có miệng đủrộng để đồng xu có thể lọt qua. Bạn hãy đặt que tăm đã bẻ gập hình chữ V không bị đứthẳn lên miệng cốc, trên que đặt một đồng xu bằng kim loại. Có thể làm đồng xu rơi vàocốc mà không cần động chạm gì đến que tăm, đồng xu và cái cốc không?Trả lời: Chỉ cần dùng tay nhúng nước, nhỏ vài giọt nước lên chỗ que tre bị bẻ gập.Do hấp thụ nước, chất gỗ của que tăm trở lên trương nở, hai cánh chữ V tách ra càng lớncho đến khi lớn hơn đồng xu, làm đồng xu lọt vào trong cốc.13. Cho một cốc pha lê rộng miệng, cao chân, nước và một số đinh ghim. Hãy đổ đầynước vào cốc, lau khô những giọt nước ở xung quanh miệng cốc sao cho mặt nước hầunhư ngang bằng với miệng cốc, như là chỉ cho thêm một giọt nước sẽ phải tràn ra. Giảithích tại sao ta có thể thả rất nhiều đinh ghim [hàng trăm cái] vào mà nước trong cốc vẫnkhông bị tràn ra ngoài?5Trả lời: Nước rất ít dính ướt thuỷ tinh nếu như thuỷ tinh bị bẩn dầu mỡ, dù chỉ là mộtchút. Miệng ly thường tiếp xúc với các ngón tay có mỡ nhờn nên sẽ không dính ướtnước. Do đó nước bị các kim chiếm chỗ tạo thành một chỗ vồng lên. Nhìn vào chỗ vồngấy có vẻ không đáng kể, nhưng nếu tính thể tích của cái kim và so sánh nó với thể tíchcủa chỗ vồng hơi nhô lên khỏi miệng cốc ta sẽ thấy thể tích của kim nhỏ hơn thể tích củachỗ vồng lên hàng trăm lần. Vì thế một ly đầy nước còn có thể nhận thêm vài trăm kimnữa.14. Nếu dùng một nhiệt kế nước lã để đo nhiệt độ thì khi nhiệt độ của một vật tăng từ00C đến 40C nhiệt kế sẽ chỉ thế nào?Trả lời: Sự giảm nhiệt độ từ 00C đến 40C.15. Vì sao lớp nước trên mặt ao, hồ thường có nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ của khôngkhí xung quanh nó?Trả lời: Nước là vật dẫn nhiệt kém. Vì vậy khi mặt trời chiếu sáng trên mặt nước thìđốt nóng không được sâu. Mặt khác nước khi bốc hơi lại lạnh đi. Vì vậy không khí đượcđốt nóng có nhiệt độ cao hơn so với nước sông, hồ.16. Hãy so sánh độ dẫn nhiệt của hai sợi dây dẫn kim loại có kích thước giống nhaunhưng làm bằng chất liệu khác nhau. Cho hai sợi dây như trên, thước, nến.6Trả lời: Cần phủ lên các sợi dây một lớp sáp mỏng sau đó giữ chặt cả hai sợi dây ởmột đầu và đốt nóng ở chỗ bị giữ chặt. Sau những khoảng thời gian bằng nhau, đo chiềudài các đoạn dây mà tại đó sáp bị chảy ra từ đó so sánh được độ dẫn nhiệt.17. Ai cũng biết rằng giấy rất dễ cháy. Nhưng có thể đun sôi nước trong một cái cốclàm bằng giấy nếu đưa cốc vào ngọn lửa của bếp dầu hoả đang cháy. Vì sao? Hãy giảithích.Trả lời: Giấy cháy khi có nhiệt độ vài trăm độ. Ngọn lửa của bếp đốt bằng hơi dầuhoả có nhiệt độ cao hơn 1500 0C. Nhưng khi có nước nhiệt độ của giấy không thể vượtquá 1000C, vì năng lượng của ngọn lửa luôn luôn bị nước chứa đầy cốc lấy đi. Như vậy,nhiệt độ của giấy thấp hơn nhiệt độ mà ở đó nó bốc cháy.18. Cho một cái đĩa kim loại mỏng, chính giữa đĩa có một lỗ tròn. Hỏi khi nung nóngđều đĩa, kích thước lỗ tròn có thay đổi không?Trả lời: Đường kính lỗ tròn tăng.19. Khi đi bộ trên nền cát ướt sát mé nước biển, ở những chỗ vết chân đã đi quathường có đọng nước, còn những chỗ khác thì không có. Tại sao vậy?Trả lời: Những vết chân sẽ làm cho lớp cát bên dưới khít lại với nhau hơn tạo thànhnhững mao quản. Nước sẽ bị hút lên từ những mao quản này và đọng lại.720. Trong 2 phòng kín có nhiệt độ lần lượt là +100C và -100C có đốt 2 cây nến giốngnhau. Hỏi nến trong phòng nào cháy nhanh hơn? Vì sao?Trả lời: Cây nến trong phòng có nhiệt độ -10 0C sẽ cháy nhanh hơn. Vì ở buồng lạnhkhối lượng riêng của không khí lớn hơn ở buồng nóng, nên trong một đơn vị thể tíchtrong buồng lạnh lượng ôxi sẽ nhiều hơn, duy trì sự cháy tốt hơn.21. Trong chiếc dầm bêtông cốt sắt làm việc ở tư thế uốn cong, phần nào phải đặt cốtlớn hơn?Trả lời: Khi bị uốn cong chiếc dầm có phần bị kéo giãn, có phần bị nén lại. Bêtôngchịu nén tốt nhưng chịu kéo giãn kém. Do đó cần đặt cốt lớn hơn ở phần bị kéo giãn.22. Khi đúc người ta đổ kim loại nóng chảy vào khuôn. Tại sao bao giờ người ta cũngphải làm khuôn lớn hơn vật cần đúc?Trả lời: Khi nguội kích thước vật đúc co lại.23. Một số loài sâu bọ nhỏ sau khi đã bị rơi chìm xuống dưới mặt nước rồi thì khôngthể thoát ra ngoài mặt nước được nữa. Tại sao vậy?Trả lời: Khi chúng cố ngoi lên thì mặt nước tạo thành một màng lồi và chúng khôngthể vượt qua được lực căng của các màng nước đó.824. Người ta thường hay xới đất giữa những hàng cây mới gieo trồng để làm mất lớpđất cứng trên bề mặt đi. Giải thích ý nghĩa vật lý của việc làm đó?Trả lời: Đất chưa cày xới, có rất nhiều mao quản làm cho nước ở dưới bị hút lên trênvà bay hơi mất. Ta xới đất làm cho các mao quản mất đi.25. Hai bình giống nhau đặt trên một cân đòn. Một bình đựng không khí khô. Bìnhkia đựng không khí ẩm. Áp suất và nhiệt độ ở hai bình như nhau. Hỏi bình nào nặnghơn?Trả lời: Số phân tử khí ở hai bình như nhau. Phân tử lượng trung bình của không khí[ ≈ 29 g] lớn hơn phân tử lượng trung bình của hỗn hợp không khí và hơi nước [ ≈ 18 g].Vậy bình có không khí ẩm nhẹ hơn bình có không khí khô.26. Để làm quang mây người ta cho máy bay đi rắc cacbon điôxit rắn vào những đámmây. Làm như thế dựa trên cơ sở vật lý nào?Trả lời: Trên các tinh thể cacbon điôxit rắn ở không gian bão hoà của đám mây sẽ tạothành những tinh thể băng. Những tinh thể này sẽ tan ra một cách nhanh chóng và rơixuống thành mưa.27. Một bình kín chứa đầy nước ở nhiệt độ 27 0C. Giả dụ tương tác giữa các phân tửnước đột nhiên biến mất thì áp suất bên trong bình sẽ bằng bao nhiêu?9Trả lời: Vật chất trong đó không có tương tác giữa các phân tử biểu thị khí lí tưởngvà tuân theo phương trình trạng thái chất khí: pV =mρRT hoặc p = RTMMThay các giá trị ρ = 103 kg/m3, M = 18.10−3 kg/mol, R = 8,31 kg/molK vàT = 300K, ta được P ≈ 1,4.107 N/m2. Áp suất này lớn hơn áp suất khí quyển 140 lần.28. Một người thợ mộc sau khi đánh vecni vào một số chân giường, sau một thờigian, người thợ mộc phát hiện thấy chân những chân giường chưa được đánh vecni bịnứt nẻ, còn những chân giường đã được đánh vecni thì không bị như thế. Hãy giải thíchtại sao?Trả lời: Vecni sẽ làm cho nước trong gỗ khó bốc hơi.29. Mưa thu lạnh rơi suốt ngày trên phố. Trong bếp phơi nhiều quần áo đã giặt. Nếumở cửa sổ thông gió thì liệu quần áo có khô nhanh hơn không?Trả lời: Hơi nước cả ở ngoài phố, cả ở trong bếp có cửa sổ thông gió đều là hơi bãohoà. Tuy nhiên, nhiệt độ ngoài phố thấp hơn trong nhà, có nghĩa là áp suất hơi nước ởngoài phố nhỏ hơn ở trong phòng. Do đó khi mở cửa sổ thông gió, hơn nước sẽ từ trongbếp thoát ra ngoài phố, nhờ đó mà hơi nước trong bếp luôn luôn ở trạng thái chưa bãohoà. Quần áo vì vậy sẽ nhanh khô hơn.1030. Khi pha nước chanh, người ta thường làm cho đường tan trong nước rồi mới bỏđá lạnh vào. Vì sao không bỏ đá lạnh vào trước rồi bỏ đường sau? Giải thích điều nàynhư thế nào?Trả lời: Nhiệt độ càng cao các phân tử chuyển động càng nhanh nên dễ hoà tan hơn.Nếu bỏ đá vào nước, nhiệt độ của nước bị hạ thấp nên làm quá trình hoà tan của đườngdiễn ra chậm hơn.31. Khi lát gỗ làm sàn nhà, người ta để hơi hở một bên mà không ghép sát với tường.Làm như vậy có tác dụng gì?.Trả lời: Vật đang giãn nở vì nhiệt, nếu gặp vật cản trở, nó có thể gây ra một lực lớn.Nếu ghép ván sát tường, khi nở ra nó gây ra một lực lớn làm cho tường bị nứt.32. Buổi sáng sớm ta thường thấy nhiều sương, nhưng vào những ngày trời nóng nựcthì buổi sáng hôm sau sẽ có nhiều sương hơn. Tại sao vậy? Những đêm trời đầy mây,sáng hôm sau trời có sương không? Tại sao?Trả lời: Trong những ngày nóng, hơi nước bay lên từ mặt sông, hồ nhiều hơn, độ ẩmtuyệt đối tăng lên. Sương được tạo thành khi mặt đất bị lạnh đi do bức xạ nhiệt. Các đámmây đã ngăn cản bức xạ nhiệt của mặt đất, làm sự tạo thành sương khó thực hiện được.33. Khi dùng bơm tay để bơm xe đạp, thân chiếc bơm lại bị nóng lên và nó nóng lêncàng nhanh khi lốp xe đã gần căng hơi? Tại sao?11Trả lời: Công đã biến thành nội năng làm nóng thân bơm. Khi lốp xe căng, phần lớncông biến thành nội năng nên thân bơm sẽ nóng lên nhanh chóng.34. Không nên ăn thức ăn đang quá nóng hay quá lạnh. Lời khuyên này xuất phát từcơ sở vật lý nào?Trả lời: Men răng giãn nở không đều khi nóng hoặc lạnh đột ngột, khi đó men răngsẽ bị rạn nứt. Vì vậy không nên ăn thức ăn đang quá nóng hoặc quá lạnh.35. Áo bông có sưởi ấm người ta không?Trả lời: Không. Áo bông chỉ giúp cơ thể giữ nhiệt chứ không có tác dụng sinh nhiệt,tức không làm ấm cơ thể.36. Thả một con cá nhỏ còn sống vào một ống nghiệm thuỷ tinh đựng đầy nước.Dùng ngọn đèn cồn đun nóng phần trên gần miệng ống cho đến khi nước ở trên miệngống sôi, ta vẫn thấy con cá bơi lội ở dưới. Tại sao?Trả lời: Thuỷ tinh và nước đều dẫn nhiệt kém. Đun nước ở phần trên ống, sẽ khôngxảy ra truyền nhiệt do đối lưu trong nước. Bởi vậy, tuy nước ở miệng ống đã sôi mànước ở trong nước vẫn lạnh và cá vẫn bơi lội được.37. Vì sao ngọn lửa bao giờ cũng hướng lên phía trên?12Trả lời: Do sự đối lưu. Khi ngọn lửa được châm lên, không khí xung quanh ngọn lửabị đốt nóng. Do khối lượng riêng của không khí nóng nhỏ hơn so với không khí lạnh, vìvậy không khí nóng bay lên, còn không khí lạnh xung quanh ùa vào bổ sung. Theo đàbốc lên của không khí, ngọn lửa liền bị không khí lôi lên trên theo.38. Giả sử có một người muốn làm mát căn phòng của họ bằng cách đóng kín tất cảcác cửa của căn phòng đó lại rồi mở cánh cửa tủ lạnh đặt trong phòng này ra. Bạn có tánthành cách làm mát phòng như thế này không? Lý giải ý kiến của bạn.Trả lời: Khi tủ lạnh hoạt động thì căn phòng trở thành nguồn nóng, còn buồng lạnhcủa tủ là nguồn lạnh. Thành thử căn phòng đóng kín sẽ nóng dần lên.39. Một sự thật là khi phơi áo len vừa giặt, sau một thời gian nào đó ở áo len hầu nhưtoàn bộ nước được thu lại ở phía dưới. Tại sao?Trả lời: Len không dính ướt nước.40. Không khí ẩm chứa một tỉ lệ lớn các phân tử nước hơn so với không khí khô. Dođó không khí ẩm phải có khối lượng riêng lớn hơn không khí khô. Nói vậy có đúngkhông? Không.Vì một thể tích khí như nhau sẽ chứa cùng một số lượng phân tử khí [ởmột nhiệt độ và áp suất cho trước]. Do khối lượng phân tử không khí trung bình là 29,còn của nước chỉ là 18. Do đó không khí ẩm nhẹ hơn không khí khô.13Trả lời: Không. Vì một thể tích khí như nhau sẽ chứa cùng một số lượng phân tử khí[ở một nhiệt độ và áp suất cho trước]. Do khối lượng phân tử không khí trung bình là 29,còn của nước chỉ là 18. Do đó không khí ẩm nhẹ hơn không khí khô.41. Vì sao không nên đặt những chai nước uống còn đầy có đậy nút lên ngăn đá củatủ lạnh?Trả lời: Vì khi nước đông thành đá, thể tích của nó lớn hơn thể tích nước ban đầu nênsẽ làm vỡ chai.42. Quan sát những giọt dầu, mỡ nóng chảy trong một bát canh, ta thường thấy chúngcó dạng hình cầu hơi dẹt. Tại sao?Trả lời: Mỡ nóng chảy và nước không dính ướt lẫn nhau, do sức căng mặt ngoài,những giọt dầu mỡ có dạng cầu nổi trên mặt, nhưng có trọng lượng, chúng hơi bị dẹt.43. Dùng bút mực để viết lên giấy thông thường thì tốt, nhưng nếu giấy bị thấm dầuhoả thì sẽ không viết được. Tại sao vậy?Trả lời: Ở đây có hiện tượng dính ướt mực từ bút ra: Viết vào giấy thường được vì bịmực dính ướt. Nếu giấy bị thấm dầu rồi, nó không thấm mực được nữa nên không thểviết vào giấy đã bị thấm dầu được.1444. Mực viết trên tờ giấy khô đi rất nhanh, mực để trong lọ để hở cạn đi lâu hơn. Vìsao vậy? Nếu lọ mực được đậy kín thì mực trong lọ có bị cạn không?Trả lời: Mặt thoáng của mực trên tờ giấy rộng hơn nên bay hơn nhanh hơn. Mựctrong lọ đậy kín, lúc đầu có bị cạn đi một chút, sau khi hơi trên mặt thoáng trở thành bãohoà, mực sẽ không bị cạn đi nữa, vì lúc đó lượng phân tử bốc hơi bằng lượng phân tửhơi ngưng tụ.45. Tại sao về mùa đông, trong những căn phòng nhiều người, những tấm kính cửa sổthường bị mờ đi và đọng những giọt nước ở trên đó?Trả lời: Nhiều người ở trong phòng, không khí trong phòng có nhiều hơi nước, độ ẩmcao. Nếu hơi nước gần đến bão hoà thì chỉ cần nhiệt độ của cửa kính hạ xuống một chútcũng sẽ làm cho hơi nước ngưng tụ lại, đây là nguyên nhân làm cho kính mờ đi và có thểđọng những giọt nước trên đó.46. Lấy một lon nước ngọt từ trong tủ lạnh ra phòng ấm hơn, thấy những giọt nướclấm tấm ở ngoài thành lon. Để một lúc những giọt nước này biến mất. Tại sao lại nhưvậy?Trả lời: Trong không khí có sẵn hơi nước, gặp thành lon nước đá lạnh, chúng sẽ trởthành hơi bão hoà và ngưng tụ thành giọt lấm tấm đến giọt to. Khi đã hết lạnh, các giọtnước này lại bay hơi.1547. Một vật có bề mặt màu đen thường nóng lên nhiều hơn so với một vật có bề mặtmàu trắng khi cả hai cùng đặt dưới ánh nắng Mặt Trời. Điều đó cũng đúng với các áochoàng mà người du cư Ả Rập mặc trên sa mạc: áo choàng màu đen nóng hơn so với áochoàng màu trắng. Tại sao người ả Rập lại luôn mặc áo choàng màu đen?Trả lời: Áo khoác đen nóng hơn làm ấm không khí bên trong áo. Không khí này dânglên cao và ra ngoài qua các lỗ của vải, trong khi không khí bên ngoài bị hút vào qua lỗhổng ở dưới áo khoác. Vì thế áo vải đen làm tăng thêm luồng không khí lưu thông dướiáo khoác làm cho người mặc không nóng hơn người mặc áo trắng chút nào, mà lại thấydễ chịu hơn: Có một luồng gió liên tục qua thân thể họ.48. Vì sao hơi trong miệng thở ra có màu trắng về mùa đông?Trả lời: Hơi trong miệng chúng ta thở ra có nhiều hơi nước với nhiệt độ xấp xỉ nhiệtđộ cơ thể, gặp môi trường ngoài tương đối lạnh liền ngưng tụ thành những giọt nhỏ li ticó dạng sương mù màu trắng.49. Tại sao nếu thổi mạnh vào một miếng than hồng thì nó hồng hơn, mà ngọn nếnthì lại bị tắt đi nếu bị thổi mạnh vào?Trả lời: Một chất sẽ cháy, tức là xảy ra phản ứng oxi hoá nếu nó có một nhiệt độ thíchhợp. Than đang cháy bị luồng không khí lạnh thổi vào nó không bị tắt đi nhanh chóngmà do nó nhận được sự “nuôi” đầy đủ bằng oxi, nó nóng lên dữ dội hơn. Còn ngọn nến16bị luồng không khí lạnh thổi vào nó bị mất đi nhanh chóng lớp vỏ không khí nóng, nó bịnguội đi và quá trình cháy ngừng lại - ngọn nến tắt.50. Tại sao nếu thở vào tay thì cảm thấy nóng còn nếu thổi thì lại cảm thấy lạnh?Trả lời: Không khí được thở ra ấm hơn bề mặt của bàn tay và có thể làm cho nó nónglên. Nhưng nếu luồng không khí chuyển động rất nhanh thì từ lòng bàn tay sẽ xảy ra sựbay hơi mạnh của không khí ẩm, do đó nó bị lạnh đi.51. Ai cũng biết nước bình thường sẽ đông thành đá ở 0 0C. Nhưng điều đó khôngđúng với nước biển. Hãy giải thích.Trả lời: Trong nước biển có chứa một lượng muối đáng kể, nhiệt độ đông đặc củanước mặn dưới 00C.52. Một thùng nước đặt trên sàn xe tải dưới trời mưa. Hỏi xe chạy hay xe đứng yên sẽlàm cho thùng nước chóng đầy hơn?Trả lời: Như nhau.1753. Dân gian có câu “Nước đổ đầu vịt” dùng cho những người không biết nghe lờidạy bảo của cha mẹ, thầy cô. Câu này có liên hệ gì với hiện tượng vật lý không? Đó làhiện tượng nào?Trả lời: Hiện tượng không dính ướt.54. Vào những đêm nhiều sương, buổi sáng sớm khi quan sát các lá cây [như lá sen],thấy có những giọt sương đọng lại có dạng hình cầu, còn có lá không có hiện tượng nàymà trên nó có một lớp nước mỏng. Hãy giải thích tại sao?Trả lời: Nước không làm dính ướt một số loại lá [như lá sen chẳng hạn], khi đó nướcđọng lại có dạng hình cầu. Các loại lá mà nước có thể dính ướt sẽ làm “ướt” theo ý nghĩathông thường của nó, tức là làm trên mặt lá có một lớp nước mỏng.55. Ngòi bút máy thường có xẻ dọc một rãnh nhỏ. Rãnh này có tác dụng gì?Trả lời: Khi ấn ngòi bút xuống giấy, vết xẻ mở rộng thêm, tăng bán kính “mao quản”,mực sẽ chảy dần từ ngòi bút xuống trang giấy.56. Tại sao về mùa thu, mây lại thấp hơn mùa hè?18Trả lời: Những lớp không khí lạnh, trong đó hơi nước ngưng tụ thành những đámmây. Về mùa thu hơi nước có thể ngưng tụ gần mặt đất hơn so với mùa hè. Vì vậynhững đám mây về mùa thu thường thấp hơn.57. Khi những máy bay bay rất cao, ở đằng sau đôi khi có những “vật mây” tồn tạitương đối lâu. Lẽ dĩ nhiên khi bay, máy bay có phụt khói ra sau nhưng những vệt mâynày không phải là khói. Vậy nó là cái gì?Trả lời: Khi bay, máy bay nhả ra những hạt khói, những hạt này trở thành những tâmngưng tụ làm cho hơi nước ngưng tụ lại thành những vệt mây dài sau máy bay.58. Bạn đặt một cốc nước nóng và một cốc nước lạnh vào trong tủ lạnh. Cốc nướcnào đóng băng nhanh hơn?Trả lời: Ở trong tủ lạnh, nước nóng do bay hơi hạ nhiệt độ, thúc đẩy tốt sự đối lưutrong nước, làm cho nhiệt lượng có thể nhanh chóng phát tán, còn nước lạnh ở trong tủlạnh thì đầu tiên tạo ra một lớp vỏ băng trên bề mặt, của băng gây trở ngại cho việc bayhơi để hạ nhiệt độ và việc đối lưu trong nước, làm cho nhiệt lượng không thể toả ranhanh chóng được.59. Tại sao các tấm lợp mái nhà lại thường có dạng lượn sóng?Trả lời: Làm như vậy để khi có sự thay đổi nhiệt độ, các tấm đó có thể co giãn màkhông làm hỏng mái nhà.1960. Tại sao vào những ngày hè trời nóng nực chó hay lè lưỡi?Trả lời: Khi lè lưỡi, nước bọt ở lưỡi bay hơi làm mát cơ thể chó.61. Cho một bình đựng một chất lỏng đã nóng chảy và một mẫu chất đó ở trạng tháirắn. Không đợi cho phần nóng chảy đông đặc lại, làm thế nào tiên đoán được thể tíchcủa lượng chất nóng chảy sẽ tăng hay giảm khi chuyển sang trạng thái rắn?Trả lời: Nếu khi đông đặc, khối lượng riêng của vật giảm, thì một mẩu rắn cùng chấtđược ném vào khối chất đó đã nóng chảy sẽ nổi lên trên bề mặt. Sự đông đặc kéo theo sựtăng thể tích của chất. Ngược lại, nếu mẩu rắn chìm trong khối chất đó đã nóng chảy, thìđiều đó có nghĩa là khối lượng riêng của chất tăng khi đông đặc, suy ra thể tích của nógiảm.62. Không cần một dụng cụ nào khác hãy chứng minh rằng sức căng mặt ngoài củanước xà phòng nhỏ hơn của nước tinh khiết.Trả lời: Các hạt trong bọt xà phòng khi rơi vào nước tinh khiết sẽ khuếch tán theomọi hướng. Điều này được giải thích bởi sự giảm sức căng mặt ngoài do sự tan của xàphòng.63. Thả một tờ giấy dùng để cuốn thuốc lá cho nó nổi trên mặt nước. Đặt nhẹ lên trêntờ giấy này một kim khâu. Một thời gian sau tờ giấy chìm xuống dưới, còn kim khâu vẫn20tiếp tục nổi trên mặt nước. Thực ra thì tờ giấy có khối lượng riêng nhỏ hơn nước cònkim khâu [bằng thép] có khối lượng riêng lớn hơn. Hãy giải thích sự mâu thuẫn này.Trả lời: Tờ giấy thấm nước, không khí trong giấy bị đuổi ra ngoài, do đó tờ giấy bịchìm xuống. Kim khâu nhỏ và không bị dính ướt, được lực căng mặt ngoài giữ cho nổi ởtrên mặt nước.64. Cát nặng gấp 3 lần nước. Nhưng tại sao ở sa mạc chỉ một cơn gió nhẹ cũng đủtung cát thành bụi bay mù trời, trong khi ở trên biển, số bọt nước bị gió bão kéo ra khỏimặt biển lại rất ít?Trả lời: Lực căng mặt ngoài của nước đã cản trở việc tách các bọt ra khỏi mặt nước.65. Tại sao ngón tay ướt lại dính được tờ giấy còn ngón tay khô thì không?Trả lời: Nước làm ướt da tay và giấy. Vì vậy dọc theo đường ranh giới của lớp nướcgiữa ngón tay và giấy có lực căng mặt ngoài tác dụng.66. Tại sao không nên dùng nút bằng vải để đậy các chai đựng đầy dầu hoả hoặcxăng?Trả lời: Dầu hoả hoặc xăng sẽ bị hút theo các thớ vải [hiện tượng mao dẫn] ra ngoàivà dầu, xăng bị hao hụt.2167. Thuỷ tinh nhẹ hơn thuỷ ngân. Vì vậy một tấm kính bỏ vào trong chậu đựng thuỷngân thì sẽ không bị chìm. Nhưng nếu lúc đầu đặt tấm kính vào chậu trước rồi mới đổthuỷ ngân lên trên thì tấm kính không nổi lên trên mặt thuỷ ngân được [nếu đáy chậunhẵn và phẳng]. Vì sao?Trả lời: Tấm kính không bị thuỷ ngân làm ướt, do đó nó không nổi lên trên được.68. Cái bong bóng xà phòng khi mới được thổi phồng thì bay lên cao, sau đó một thờigian lại bay xuống thấp, và nếu giữa chừng không bị vỡ thì sẽ hạ xuống mặt đất. Giảithích điều này như thế nào?Trả lời: Không khí do người thổi vào bong bóng xà phòng thì nóng, nghĩa là khốilượng riêng của nó nhỏ hơn không khí xung quanh. Vì vậy lúc đầu bong bóng bay lêncao. Về sau không khí trong bong bóng lạnh đi và dưới tác dụng lực hút của Trái Đất,bong bóng đi xuống.69. Mùa đông người đi bộ phải đi nhanh để đỡ bị cóng rét, nhưng chim chóc baynhanh thường lại bị rét cóng và rớt xuống. Giải thích vì sao lại như vậy?Trả lời: Mùa đông chim chóc đứng yên, nhờ có bộ lông xù ra làm thành một áo chứakhông khí, khó dẫn nhiệt ra ngoài. Khi bay không khí ở bộ lông luôn luôn thay đổi làm22cho mình chim phải toả nhiệt ra ngoài. Nhiệt lượng bị truyền này lớn đến mức chim cóthể bị rét cóng và rơi xuống.70. Mùa đông, một người đem hai thùng nước giống nhau vào trong phòng kín đểtắm: Một nửa thùng thứ nhất chứa nước lạnh, một nửa thùng thứ hai chứa nước nóng ởnhiệt độ 800C. Có hai cách hoà nước để tắm:Cách 1: Hoà nước nóng với nước lạnh trong một chậu thau. Dùng hết nước trongchậu lại hoà tiếp nước để tắm.Cách 2: Ngay từ đầu đổ chung 2 nửa thùng nước nóng và lạnh lại thành 1 thùng đểtắm.Hỏi cách nào nói trên làm cho nước nóng ít truyền nhiệt cho không khí hơn? Coi thờigian tắm như nhau.Trả lời: Dùng cách thứ hai nước nóng truyền ít nhiệt cho không khí hơn vì yếu tố dẫnnhiệt quan trọng ở đây là độ chênh lệch nhiệt độ giữa nước nóng và không khí củaphòng.71. Có một ấm nước bằng nhôm đã dùng nhiều và một cái khác còn mới nguyên. Đunnước bằng ấm nào mau sôi hơn?Trả lời: Ấm cũ có mồ hóng bám vào làm giảm độ dẫn nhiệt của nhôm, vì vậy đunnước trong ấm mới chóng sôi hơn.2372. Tại sao kim loại và gỗ cũng ở nhiệt độ bằng nhau và thấp hơn 370C [nhiệt độ bìnhthường của người] nhưng khi ta để tay vào sẽ cảm thấy kim loại lạnh hơn gỗ. Ngược lạinếu chúng cũng ở nhiệt độ bằng nhau nhưng cao hơn 370C thì ta cảm thấy kim loại nónghơn gỗ?Trả lời: Việc cảm thấy nóng hay lạnh khi tay ta tiếp xúc với bất cứ vật nào là tuỳthuộc nhiệt lượng mà vật đó trao đổi với tay ta trong 1 đơn vị thời gian. Độ dẫn nhiệt củakim loại lớn hơn của gỗ. Vì vậy khi nhiệt độ của chúng thấp thì nhiệt lượng được truyềntừ tay ta sang các vật. Kim loại dễ dẫn nhiệt, nên trong 1 đơn vị thời gian nhận của tay tanhiều nhiệt lượng hơn là gỗ, do đó ta cảm thấy kim loại lạnh hơn. Giải thích tương tựvới trường hợp ngược lại.73. Nếu để tay trong cốc nước 55 – 60 0C thì sau một thời gian có thể gây nên bỏng datay nhưng người ta vẫn có thể sống ở những nơi không khí nóng 55 – 600C mà không bịbỏng. Ngược lại, người ta cảm thấy mát mẻ đối với không khí ở nhiệt độ 200C và cảmthấy rét cóng nếu ngâm mình lâu trong nước ở nhiệt độ 250C. Tại sao lại như vậy?Trả lời: Nếu không khí xung quanh có nhiệt độ cao thì người sẽ ra mồ hôi. Mồ hôibay hơi làm giảm nhiệt độ của da và tránh cho da không bị bỏng. Tay ngâm vào nướcnóng không xảy ra sự bay hơn của mồ hôi nên da bị bỏng. Ngược lại khi nhiệt độ củanước và của không khí thấp hơn người thì vì nước có độ dẫn nhiệt lớn hơn không khínên ở trong nước người bị mất nhiệt nhiều hơn.2474. Có ba bình dung tích như nhau đều bằng 2 lít chứa đầy nước ở nhiệt độ khác nhaulà 200C, 600C và 1000C và một bình có dung tích 5 lít không chứa gì. Với các dụng cụ đãcho làm thế nào để tạo ra một lượng nước có nhiệt độ 560C. Bỏ qua sự mất mát nhiệt dobình và môi trường.Trả lời: Đầu tiên đổ 2 lít nước 60 0C và 1000C vào bình 5 lít ta được 4 lít nước 800C.Rót ra 2 lít nước 800C, sau đó đổ 2 lít nước 200C vào bình 5 lít ta được 4 lít nước ở 500C.Rót thêm vào bình này 1 lit nước 800C ta sẽ được 5 lít nước ở nhiệt độ 560C.25