I. Đọc hiểu văn bản:
Câu 1: Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh có gì khác thường? Kể về sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh như vậy, theo em, nhân dân muốn thể hiện điều gì?
* Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh có khác thường:
- Thạch Sanh ra đời là do Ngọc Hoàng sai thái tử xuống đầu thai làm con.
- Kì lạ là bà mẹ mang thai mất mấy năm mới sinh ra Thạch Sanh.
- Con đường của Thạch Sanh đầy gian truân: mồ côi cả cha lẫn mẹ, nhà nghèo, một túp lều ở gốc đa và chỉ có duy nhất một chiếc búa cha để lại.
- Thạch Sanh được các thiên thần xuống dạy cho đủ các môn võ nghệ và mọi phép thần thông.
*Kể về sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh như vậy, theo em, nhân dân muốn tô đậm tính chất kì lạ, đẹp đẽ cho nhân vật lý tưởng. Nhân dân gửi gắm ước mơ: phải có sức mạnh vô địch để sống, để tồn tại và để chiến thắng.
Câu 2: Trước khi được kết hôn với công chúa, Thạch Sanh đã phải trải qua những thử thách như thế nào? Thạch Sanh bộc lộ phẩm chất gì qua những lần thử thách ấy?
Thử thách
Phẩm chất
Bị mẹ con Lí Thông lừa đi canh miếu thờ, thế mạng. => Thạch Sanh không chết mà còn diệt được chằn tinh.
Thật thà, dũng cảm và luôn tin tưởng bạn bè.
Xuống hang diệt đại bàng cứu công chúa nhưng lại bị Lí Thông cho lấp hang.
Dũng cảm, xả thân để cứu công chúa.
Bị hồn chằn tinh, đại bàng báo thù => Thạch Sanh bị bắt hạ ngục.
Luôn giữ vững lòng tin không làm việc xấu thì sẽ không sợ
Câu 3: Trong truyện, hai nhân vật Thạch Sanh và Lí Thông luôn đối lập với nhau về tính cách và hành động. Hãy chỉ ra sự đối lập này.
Hai nhân vật Thạch Sanh và Lí Thông đối lập nhau một cách toàn diện, sâu sắc:
Thạch Sanh
Lí Thông
- Thiện
- Thực thà, trung hậu.
- Cao thượng
- Anh hùng.
- Luôn cứu giúp người [cứu công chúa, cứu con vua Thủy Tề].
- Ác
- Lừa đảo, dối trá.
- Thấp hèn.
- Bạo ngược.
- Chỉ biết hại người [hại Thạch Sanh hai lần : lừa để chết thay và lấp hang lúc cứu công chúa]
=> Lí Thông là một kẻ ranh ma, xảo quyệt, lắm thủ đoạn còn Thạch Sanh là một người nhân hậu, độ lượng và trong sáng vô cùng. Chàng không bao giờ ghen tị, có tính nhỏ nhen. Thạch Sanh luôn tin người, sẵn sàng giúp đỡ người bị hai mà không cần người ta đền đáp.
Câu 4: Truyện Thạch Sanh có nhiều chi tiết thần kì, trong đó đặc sắc nhất là tiếng đàn và niêu cơm đãi quân sư mười tám nước chư hầu. Em hãy nêu ý nghĩa của những chi tiết đó.
*Ý nghĩa tiếng đàn của Thạch Sanh:
- Tiếng đàn giúp cho chính bản thân của Thạch Sanh được giải oan. Nhờ tiếng đàn, công chúa khỏi câm nên đã vạch mặt được Lí Thông. => Tiếng đàn công lý.
- Tiếng đàn làm cho quân 18 nước chư hầu phải cuốn giáp xin hàng => Tiếng đàn yêu chuộng hòa bình.
*Ý nghĩa niêu cơm thần kì:
- Niêu cơm có khả năng thần kì đó là cứ ăn hết lại đầy làm cho quân chư hầu phải khâm phục.
- Niêu cơm thần kì tượng trưng cho tấm lòng nhân đạo, tư tưởng yêu hòa bình của nhân dân ta.
Câu 5: Thảo luận: Trong kết thúc truyện, mẹ con Lí Thông bị trừng phạt còn Thạch Sanh được cưới công chúa và lên ngôi vua. Qua cách kết thúc này, nhân dân ta muốn thể hiện điều gì? Kết thúc ấy có phổ biến trong truyện cổ tích không? Hãy nêu một số ví dụ?
Trong kết thúc truyện, mẹ con Lí Thông bị trừng phạt còn Thạch Sanh được cưới công chúa và lên ngôi vua. Qua cách kết thúc này, nhân dân ta muốn thể hiện niềm tin, sự công bằng và chiến thắng sẽ thuộc về cái thiện còn cái ác sẽ bị trừng phạt thích đáng. Đó là vì sao nhân dân ta có câu: Ở hiền gặp lành, ở ác gặp ác.
Cách kết thúc này thể hiện công lý xã hội và ước mơ của nhân dân về một sự đổi đời đầy niềm vui và hạnh phúc.
Đây là cách kết thúc phổ biến trong truyện cổ tích: Sọ Dừa, Cây khế, Tấm Cám
II. LUYỆN TẬP:
Câu 1: Nếu vẽ một bức tranh minh họa cho truyện Thạch Sanh, em chọn chi tiết nào trong truyện để vẽ Vì sao? Tên gọi của bức minh họa đó?
Nếu vẽ một bức tranh minh họa cho truyện Thạch Sanh, em chọn chi tiết khi Thạch Sanh xuống dưới hang cứu công chúa và bị Lý Thông lấp hang. Đó là chi tiết cho chúng ta thấy rõ nét về tính cách và hành động hoàn toàn trái ngược của hai nhân vật.
Tên gọi của bức minh họa: Sự thật về lòng người.
Câu 2: Kể diễn cảm truyện Thạch Sanh.