- Trẻ em mắc COVID-19 hiện nay khá nhiều, triệu chứng có những tương đồng với các biểu hiện ở người lớn. Theo thống kê của Bộ Y tế, triệu chứng thường gặp: sốt [63%], ho [34%], buồn nôn/nôn [20%], tiêu chảy [20%], khó thở [18%]... Như vậy tỷ lệ trẻ có biểu hiện nôn, tiêu chảy khá nhiều trong những trẻ mắc COVID-19. Tỷ lệ này cũng khá giống với tổng kết ở một số nước trên thế giới.
- Tiêu chảy được xác định khi trẻ đi ngoài phân lỏng bất thường trên 3 lần/ngày. Như vậy kèm theo các vấn đề xử trí các triệu chứng như sốt, ho, chảy mũi... thì chống mất nước trong giai đoạn theo dõi và xử trí nhiễm COVID-19 ở trẻ em đóng vai trò rất quan trọng.
- Mất nước ở trẻ em ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của trẻ, nếu không xử trí bù nước hợp lý, theo dõi sát có thể nguy hiểm tính mạng.
Đặc biệt ở những trẻ thừa cân, béo phì dấu hiệu mất nước nhiều khi khó phát hiện, không theo dõi, đánh giá kịp thời ảnh hưởng nhiều đến khả năng cấp cứu, điều trị khi trẻ mất nước rõ rệt.
- Các biểu hiện mất nước có thể gặp khi chăm sóc, theo dõi trẻ nhiễm COVID-19 có nôn, tiêu chảy:
- Đái ít, nước tiểu sẫm màu hơn bình thường.
- Mắt trũng
- Khóc không có nước mắt
- Kích thích, vật vã hoặc li bì
- Khát, đòi uống nước, uống háo hức khi cho trẻ uống. Có những trẻ khóc, với tay theo cốc/thìa nước khi người nhà đưa cốc/thìa nước ra xa khỏi cháu khi đang cho cháu uống. Trẻ không uống được là mất nước rất nặng
- Những trẻ thóp chưa liền có thể thấy thóp trũng xuống
- Nếu có máy theo dõi nhịp tim, SpO2 thấy nhịp tim tăng cao
Khi trẻ có các dấu hiệu mất nước nên cho trẻ đi khám tại cơ sở y tế hoặc tham vấn các nhân viên y tế theo các số điện thoại của các đơn vị nhi khoa.
Mất nước ở trẻ em ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của trẻ, nếu không xử trí bù nước hợp lý, theo dõi sát có thể nguy hiểm tính mạng. Ảnh minh họa.
2. Chăm sóc trẻ F0 khi bị tiêu chảy đúng cách
2.1 Bù nước bằng oresol
Hiện nay, dung dịch [thuốc] bù nước chính là oresol. Trên thị trường có rất nhiều loại khác nhau. Cha mẹ chú ý khi mua thuốc oresol phải đọc/hỏi kỹ hướng dẫn pha:
- Luôn pha hết 1 gói vào đủ lượng nước theo khuyến cáo của nhà sản xuất, không chia nhỏ gói thuốc để pha từng ít một.
- Dung dịch đã pha sử dụng trong ngày, không sử dụng khi đã để qua đêm.
Dung dịch oresol đã pha sử dụng bù nước cho trẻ sau mỗi lần nôn hoặc đi ngoài lỏng. Chú ý uống đổ thìa nhỏ ít một, tránh tu bằng bình. Lượng dung dịch bù mỗi lần tùy theo lứa tuổi trẻ, sau khi uống hết lượng theo khuyến cáo mà trẻ vẫn đòi uống tiếp nên cho trẻ tiếp tục uống. Nếu trẻ nôn, nên cho trẻ uống ít một sau đó dừng 5 phút rồi tiếp tục cho uống với tốc độ chậm hơn.
Ví dụ:
- Trẻ < 2 tuổi: uống 50 – 100ml oresol sau mỗi lần đi ngoài lỏng hoặc nôn;
- Trẻ > 2 tuổi : 100-200ml sau mỗi lần nôn, đi ngoài lỏng;
- Trẻ > 5 tuổi có thể uống từng ngụm nhỏ.
2.2 Bổ sung kẽm
- Trẻ bị tiêu chảy có thể bổ sung kẽm theo khuyến cáo với liều:
- Trẻ dưới 6 tháng: 10mg kẽm nguyên tố/ngày x 10-14 ngày.
- Trẻ trên 6 tháng: 20mg kẽm nguyên tố/ngày x 10-14 ngày
- Có thể bổ sung các chế phẩm men vi sinh: 1-2 gói/ngày tùy theo lứa tuổi [có thể tham khảo thêm tư vấn từ nhân viên y tế].
2.3 Nên ăn gì, kiêng gì?
- Với trẻ bị tiêu chảy, cha mẹ vẫn tiếp tục cho con ăn như bình thường. Nếu trẻ ăn kém nên chia nhỏ bữa nhiều hơn so với bình thường, tổng lượng ăn không thay đổi nhiều so với hàng ngày.
- Sử dụng thêm sữa chua hàng ngày
- Một số dung dịch không thích hợp:
- Nước uống có đường
- Nước có gas, nước trái cây công nghiệp
- Dung dịch có chất kích thích: cafe, trà...
- Một số thức ăn nên tránh:
- Tránh những loại rau sợi thô, củ quả, hạt ngũ cốc nhiều chất xơ
- Nước cháo loãng chỉ có tác dụng bù nước, làm trẻ nhanh no, ít chất dinh dưỡng
- Thức ăn chứa nhiều đường có thể làm nặng thêm tình trạng ỉa lỏng
2.4 Có nên dùng kháng sinh?
Nhiều cha mẹ nóng ruột muốn con nhanh khỏi tiêu chảy nên tìm đến kháng sinh vì nghĩ rằng kháng sinh có tác dụng, tuy nhiên điều này là sai lầm.
Không nên sử dụng kháng sinh khi trẻ F0 bị tiêu chảy. Khi thấy trẻ có các dấu hiệu bất thường như: đi ngoài phân nhầy hồng, phân có máu, đau bụng, mót rặn kèm sốt cao cần đưa trẻ đi khám tại cơ sở y tế để có kê đơn hợp lý.
2.5 Theo dõi dấu hiệu bất thường ở trẻ
- Trẻ đi ngoài lỏng nhiều lần, liên tục
- Nôn nhiều
- Khát nhiều
- Ăn, bú hoặc bú kém
- Kích thích, vật vã hoặc li bì.
- Co giật, hôn mê
- Ỉa phân máu
Khi trẻ có những dấu hiệu này, tiếp tục cho trẻ uống bù nước, uống hạ sốt khi sốt cao và đưa trẻ đi khám tại cơ sở y tế ngay.
Theo Bộ Y tế, phần lớn trẻ mắc COVID-19 không triệu chứng hoặc nhẹ [55%], trung bình [40%], nặng [4%], nguy kịch [0,5%]. Trẻ nhũ nhi < 12 tháng tuổi có nguy cơ cao diễn tiến nặng. Trẻ em mắc COVID-19 thường ở thể nhẹ, vì thế tỷ lệ nhập viện và tử vong ít so với người lớn.
Bộ Y tế đưa ra các dấu hiệu chuyển nặng, cần báo cấp cứu 115 hoặc đội phản ứng nhanh tại xã phường để được cấp cứu tại nhà hoặc đưa trẻ đến bệnh viện ngay: thở nhanh; khó thở, cánh mũi phập phồng; rút lõm lồng ngực; li bì, lờ đờ, bỏ bú/ăn uống; tím tái đầu môi, đầu chi; SpO2 < 95%.
Ngoài ra, khi con có 1 trong 8 triệu chứng bất thường sau, phụ huynh cần báo ngay cho nhân viên y tế để đươc hướng dẫn: sốt > 38 độ C; đau rát họng, ho; tiêu chảy; tức ngực; mệt, không chịu chơi; cảm giác khó thở; SpO2 < 96%; ăn/bú kém.
Nguồn: Suckhoedoisong.vn
Bệnh nhân khám hậu COVID-19 tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương - Ảnh: NGUYỄN HIỀN
Chị N.T.T. [ngụ ở Hà Nội] chia sẻ trên một nhóm hỗ trợ tư vấn F0 rằng gia đình chị mắc COVID-19 và đã có kết quả âm tính được 10 ngày.
"Sau 10 ngày âm tính, tôi và các con lần lượt bị tiêu chảy kéo dài, đến nay là ngày thứ 3 mặc dù không ăn uống đồ lạ. Không biết đây có phải là triệu chứng hậu COVID-19 không?" - chị T. lo lắng nêu tình cảnh gia đình.
Cũng giống chị T., anh T.V.B. bị tiêu chảy sau 15 ngày đã âm tính COVID-19. Anh B. cho biết khi mắc COVID-19 không có triệu chứng tiêu chảy, nhưng sau khi khỏi lại bị tiêu chảy suốt 4 ngày, đau bụng âm ỉ, khó chịu.
Theo ThS Đinh Thế Tiến - khoa nội, Bệnh viện Đa khoa Đức Giang, tiêu chảy là một trong những triệu chứng khá phổ biến khi người bệnh mắc COVID-19. Lúc này virus làm tổn thương niêm mạc đường tiêu hóa dẫn đến tiêu chảy. Sau khi đã âm tính với COVID-19, một số người bệnh vẫn bị tiêu chảy, có thể do niêm mạc đường tiêu hóa vẫn bị tổn thương kéo dài, chưa hồi phục.
Bên cạnh đó, nguyên nhân còn do người bệnh sử dụng kháng sinh không đúng chỉ định của bác sĩ, dẫn đến loạn khuẩn ruột, gây tiêu chảy.
"Trong quá trình khám và điều trị hậu COVID-19, tiêu chảy là triệu chứng ít gặp hơn. Chủ yếu người bệnh có triệu chứng ho, đau ngực, khó thở… Tuy nhiên, tôi nhận thấy rất nhiều bệnh nhân sử dụng kháng sinh không có chỉ định, sau khi thăm khám, nhiều trường hợp ghi nhận có ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa. Thời gian xuất hiện triệu chứng này tùy thuộc vào từng thể trạng của người bệnh", bác sĩ Tiến thông tin.
Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, PGS Trần Ngọc Ánh - trưởng khoa nội tổng hợp, chuyên ngành tiêu hóa, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội - cho biết tiêu chảy là triệu chứng thường gặp ở các bệnh nhân sau khi nhiễm virus. Một số nghiên cứu cho thấy COVID-19 khiến tăng men gan gây rối loạn tiêu hóa.
"COVID-19 có đặc điểm gây bệnh giống như bệnh cúm, bệnh nhân tăng men gan dẫn đến tiêu chảy. Người bệnh có thể bị tiêu chảy 3-5 lần trong một ngày. Với trường hợp tiêu chảy dưới 5 lần/ngày, bệnh nhân có thể uống nước, bù điện giải, không cần dùng kháng sinh, sau 3-5 ngày sẽ khỏi bệnh.
Trong trường hợp bệnh nhân bị tiêu chảy trên 5 ngày hoặc phân có dịch nhầy hay máu thì cần phải chú ý. Lúc này cần đến cơ sở y tế thăm khám tìm nguyên nhân chảy máu do có tổn thương niêm mạc", bác sĩ Ánh hướng dẫn.
Theo bác sĩ Tiến, khi bị tiêu chảy, điều quan trọng nhất là người bệnh phải bù điện giải, có thể sử dụng men tiêu hóa để hỗ trợ đường ruột.
"Tiêu chảy có thể dẫn đến hội chứng mất nước, rối loạn điện giải, hội chứng nhiễm trùng… Bởi vậy, khi người bệnh bị tiêu chảy liên tục trong nhiều ngày, không giảm, cần phải đến cơ sở y tế để thăm khám. Đặc biệt là với trẻ nhỏ, tiêu chảy gây mất nước rất nguy hiểm", bác sĩ Tiến cho biết.
Để hạn chế tình trạng rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy sau khi mắc COVID-19, bác sĩ Tiến khuyến cáo người bệnh chỉ dùng kháng sinh khi được sự chỉ định của bác sĩ. Bên cạnh đó, sau khi mắc COVID-19 cần có chế độ ăn hợp lý, đảm bảo vệ sinh thực phẩm, hạn chế đồ ăn dầu mỡ… để hệ tiêu hóa phục hồi.
DƯƠNG LIỄU