Tại sao lại nhiễm hiv

HIV có lẽ là căn bệnh mà ai cũng giật mình khi nhắc đến. Tuy nhiên, HIV là gì thì không phải ai cũng thực sự nắm được. Đây được xem là một căn bệnh thế kỷ và gây nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng về mặt sức khỏe và tâm lý cho người bệnh. Để hiểu rõ hơn về căn bệnh này, mời các bạn cùng MEDLATEC đọc bài viết sau đây.

1. HIV là gì?

HIV là một hội chứng gây suy giảm miễn dịch ở người do nhiễm phải virus HIV [Human Immunodeficiency Virus]. Virus gây nên bệnh HIV thuộc họ Retroviridae, là loại virus có vật chất di truyền là RNA một sợi dương có áo ngoài. Khi xâm nhập vào cơ thể, virus nhân lên và tấn công hệ miễn dịch của người bệnh bao gồm các đại thực bào, các lympho bào T. Kết quả làm suy giảm chức năng miễn dịch, tạo điều kiện cho sự phát triển hoặc xâm nhập của các vi sinh vật gây hại nên HIV còn gọi là bệnh cơ hội.

Hình ảnh virus gây bệnh HIV

Con đường lây truyền của HIV là gì?

HIV không có ổ chứa dịch trong tự nhiên, người nhiễm HIV là nguồn truyền nhiễm duy nhất cho những người xung quanh. Ba con đường lây nhiễm HIV chủ yếu là:

- Lây qua đường máu: Máu và các chế phẩm của máu có khả năng lây truyền HIV từ người sang người thông qua:

• Dùng chung bơm kim tiêm hoặc các dụng cụ dùng trong y tế có dính máu của người nhiễm HIV.

• Dùng chung dao cạo, kim xăm trổ, xăm lông mày, kim châm cứu,…

• Có vết thương hở tiếp xúc với máu của người bị nhiễm HIV.

- Lây qua đường tình dục: Quan hệ tình dục không an toàn với những người nhiễm HIV tức là bạn có nguy cơ cao bị lây nhiễm HIV. Nguy cơ cao nhất khi quan hệ qua đường hậu môn, sau đó đến đường âm đạo, quan hệ qua đường miệng.

- Lây từ mẹ sang con: Virus HIV có thể xâm nhập vào cơ thể trẻ sơ sinh qua 3 con đường:

• Lây qua nhau thai trong quá trình mang thai.

• Lây qua nước ối, dịch âm đạo hoặc máu mẹ dính vào niêm mạc hoặc vết thương hở của trẻ.

• Lây qua sữa mẹ.

• Tuy nhiên vẫn có nhiều trường hợp hiếm gặp là mẹ bị nhiễm HIV nhưng em bé sinh ra lại âm tính với HIV.

Các con đường lây truyền HIV

2. Triệu chứng của người mắc HIV là gì?

Người nhiễm HIV có các triệu chứng tiến triển khác nhau qua các giai đoạn. Có thể tóm lược các triệu chứng nhiễm HIV qua 3 giai đoạn dưới đây:

Giai đoạn nhiễm trùng tiên phát:

• Là giai đoạn virus vừa xâm nhập vào cơ thể người bệnh, giai đoạn này virus phát triển và nhân lên rất nhanh chóng.

• Sau 2 - 4 tuần kể từ khi phơi nhiễm, bệnh nhân có thể sẽ có các triệu chứng: sốt, ho, nổi hạch, phát ban, viêm họng, đau mỏi cơ, có thể đau đầu, buồn nôn, sút cân, sưng gan lách.

• Các triệu chứng kéo dài khoảng 1 tuần đến 1 tháng và xuất hiện không rõ ràng nên bệnh nhân thường nhầm lẫn với cảm cúm thông thường.

Giai đoạn mạn tính:

• Giai đoạn này, một lượng lớn virus sẽ bị tác động bởi hệ miễn dịch nên chuyển sang tình trạng nhiễm trùng mạn tính, hay còn gọi là giai đoạn tiềm ẩn.

• Thời gian của giai đoạn này kéo dài từ vài tuần đến vài năm, có khi lên đến 20 năm. Bệnh nhân có thể lây bệnh cho người khác trong giai đoạn này.

• Trong suốt giai đoạn này, các hạch bạch huyết thường xuyên bị viêm do bắt giữ virus để bảo vệ cơ thể.

Giai đoạn AIDS:

• Virus tấn công và làm suy giảm hệ miễn dịch, vô hiệu hóa miễn dịch trung gian qua tế bào và tạo cơ hội cho nhiễm trùng do các vi sinh vật khác gây ra.

• Đặc trưng cho sự suy giảm miễn dịch là nhiễm nấm Candida species ở miệng, bệnh lao, viêm phổi do nấm, bùng phát virus herpes gây nên bệnh ung thư hạch bạch huyết, zona thần kinh.

• Bệnh nhân bị sút cân không rõ nguyên nhân và dễ mắc phải các nhiễm trùng thông thường. Cuối thời kỳ, bệnh nhân dễ bị tấn công và tử vong do các bệnh nhiễm trùng cơ hội.

Giai đoạn cuối của HIV

3. Đối tượng cần được tư vấn và xét nghiệm HIV

Đối tượng cần được tư vấn, xét nghiệm HIV bao gồm: người nghiện chích ma túy, phụ nữ bán dâm, người có quan hệ tình dục đồng giới nam, người chuyển giới; người mắc bệnh lao; người mắc các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục; phụ nữ mang thai; vợ/chồng/con của người nhiễm HIV; anh chị em của trẻ HIV; người phơi nhiễm với HIV, người có quan hệ tình dục không an toàn với người sử dụng ma túy không rõ tình trạng nhiễm HIV, người nhiễm vi rút viêm gan C; người bệnh đã được khám lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng, nhưng không phát hiện được nguyên nhân gây bệnh hoặc có các triệu chứng gợi ý nhiễm HIV.

Các trường hợp khác nếu có nhu cầu.

4. Phương pháp chẩn đoán HIV là gì?

Ở các giai đoạn đầu, bệnh nhân thường chỉ xuất hiện những triệu chứng không rõ ràng và dễ nhầm lẫn với các bệnh khác. Vì thế, để có kết quả chẩn đoán HIV chính xác, cần dựa vào các xét nghiệm chẩn đoán HIV sau đây:

• Xét nghiệm acid nucleic: nguyên lý của phương pháp này là khuếch đại gen để tìm ra các acid nucleic của virus. Phương pháp này cho kết quả chính xác ngay cả trong giai đoạn đầu của phơi nhiễm. Tuy nhiên chi phí khá đắt đỏ nên chỉ được sử dụng khi bệnh nhân có các triệu chứng sớm hoặc nguy cơ cao phơi nhiễm với HIV.

• Xét nghiệm kháng nguyên - kháng thể: Xác nhận sự có mặt của cả virus và kháng thể chống virus HIV trong cơ thể người bệnh.

• Xét nghiệm kháng nguyên: Thông thường sử dụng máu tĩnh mạch để tìm kiếm kháng thể HIV thông qua các que thử nhanh.

Khi làm các xét nghiệm miễn dịch có kết quả dương tính với HIV thì bệnh nhân cần được theo dõi và làm thêm một số xét nghiệm khác để đảm bảo tính chính xác của kết quả.

5. Những việc cần làm khi phát hiện mình bị nhiễm HIV

Nếu không may kết quả xét nghiệm cho thấy bạn dương tính với virus HIV, bạn phải thật bình tĩnh để nghe các lời khuyên từ phía bác sĩ hoặc chuyên viên y tế. Dưới đây là những lời khuyên bạn có thể tham khảo khi biết mình đã nhiễm HIV:

• Bạn không nên quá hốt hoảng, HIV không phải là một tệ nạn xã hội, thực tế vẫn có nhiều người nhiễm HIV khỏe mạnh và sống hạnh phúc trong nhiều năm thậm chí vài chục năm.

• Thông báo đến các trung tâm tư vấn HIV/AIDS để nhận được những lời khuyên, bạn có thể hoàn toàn yên tâm về vấn đề tiết lộ danh tính.

• Dừng hoạt động tình dục không an toàn và thông báo cho những người bạn tình của mình về tình trạng bệnh.

• HIV hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, tuy nhiên bạn sẽ được kê đơn thuốc làm chậm quá trình phát triển của virus HIV. Nhiệm vụ của bạn là phải uống thuốc đúng giờ và đúng liều để có thể ngăn chặn tối đa sự phát triển của virus.

Thuốc làm chậm quá trình phát triển của virus HIV

• Bạn hoàn toàn có thể sống và sinh hoạt như một người bình thường. Bạn không nên mặc cảm mà nên sống sao để có ích cho đời và cho xã hội.

Đến đây, HIV là gì, nó nguy hiểm như thế nào thì chắc hẳn bạn đã tìm ra câu trả lời. Ý thức được mức độ nguy hiểm của căn bệnh này, bạn cần chú trọng hơn trong bảo vệ sức khỏe của chính mình và cộng đồng. Nếu nghi ngờ bản thân đang phơi nhiễm với HIV, hãy hành động đúng đắn bằng cách đến xét nghiệm tại các trung tâm sàng lọc HIV/AIDS để sớm có biện pháp xử lý phù hợp. Hãy chung tay vì một cộng đồng khỏe mạnh và nói không với kỳ thị bệnh nhân HIV.

Nhiễm HIV là tình trạng nhiễm virus suy giảm miễn dịch ở người [HIV]. Virus này tấn công hệ thống miễn dịch và phá hủy các tế bào bạch cầu [tế bào lympho].

Người bị nhiễm HIV gọi là dương tính với HIV [HIV+]. Tuy nhiên, kết quả xét nghiệm máu có thể âm tính nếu thực hiện xét nghiệm quá sớm sau khi nhiễm.

Không giống như các virus khác, virus HIV sẽ tồn tại trong cơ thể con người suốt đời. Sau nhiều tháng hoặc nhiều năm nhiễm HIV, người bệnh sẽ phát triển hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải [AIDS]. Bệnh do virus HIV gây ra gọi chung là HIV/AIDS.

Những ai thường mắc phải HIV/AIDS?

Có khoảng 38 triệu người nhiễm HIV trên toàn thế giới tính đến năm 2019 [theo UNAIDS]. Căn bệnh thế kỷ này không phân biệt độ tuổi, chủng tộc, giới tính hay xu hướng tính dục.

Bạn có thể hạn chế khả năng mắc bệnh bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thêm thông tin.

Triệu chứng và dấu hiệu

Những dấu hiệu và triệu chứng nhiễm HIV/ AIDS là gì?

Ban đầu, người nhiễm HIV có thể không có triệu chứng. Sau 1-6 tuần, nhiều người có các triệu chứng HIV giai đoạn đầu giống bệnh cúm như đau nhức cơ thể, mệt mỏi, sốt, nhức đầu, buồn nôn, và phát ban. Sau đó, hầu hết trường hợp người bệnh có thể không có bất kỳ triệu chứng nào khác trong nhiều tháng hoặc nhiều năm cho đến khi virus làm suy yếu hệ thống miễn dịch đáng kể và bước vào giai đoạn bệnh AIDS.

Khi này, người bị AIDS có thể mắc một số bệnh cơ hội cùng lúc như:

• Nhiễm trùng, một hay nhiều tác nhân như vi khuẩn lao, nhiễm virus cytomegalo, viêm màng não do cryptococcus, nhiễm toxoplasma
• Ung thư phổi, ung thư thận hoặc u lympho và sarcoma Kaposi
• Nhiễm nấm Candida

Những bệnh này có thể gây ra các triệu chứng bệnh AIDS như:

• Tưa miệng – một mảng dày, màu trắng bao quanh lưỡi hoặc miệng do nhiễm trùng nấm men và đôi khi kèm theo đau họng
• Nhiễm nấm âm đạo nặng hoặc tái phát
• Bệnh viêm vùng chậu mãn tính
• Nhiễm trùng nặng và thường xuyên với những giai đoạn cực kỳ mệt mỏi mà không giải thích được kết hợp với đau đầu, choáng váng, và/hoặc chóng mặt
• Sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân
• Da dễ bầm tím hơn bình thường
• Tiêu chảy thường xuyên và kéo dài
• Sốt liên tục và/hoặc ra mồ hôi đêm
• Sưng hoặc xơ cứng của các hạch nằm trong cổ họng, nách, háng
• Ho khan kéo dài
• Khó thở
• Da có các đốm màu bất thường
• Chảy máu không rõ nguyên nhân từ da, miệng, mũi, hậu môn hay âm đạo…
• Phát ban da thường xuyên hoặc bất thường
• Tê nhiều hoặc đau ở tay hoặc chân, mất kiểm soát cơ bắp và phản xạ, liệt hoặc mất sức mạnh cơ bắp
• Lú lẫn, thay đổi tính cách hoặc giảm chức năng nhận thức

Có thể có các triệu chứng và dấu hiệu khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Các con đường lây nhiễm HIV là:

• Quan hệ tình dục không lành mạnh [cả cùng giới và khác giới]
• Dùng chung kim tiêm từ người nhiễm HIV hoặc truyền máu bị nhiễm HIV, dùng chung thiết bị xăm mình và xỏ lỗ cơ thể mà không được khử trùng, làm sạch; tiếp xúc với máu, tinh dịch hoặc dịch tiết âm đạo bị nhiễm HIV tại vết thương hở hoặc lở loét.
• Từ mẹ truyền sang bào thai hoặc truyền qua trẻ sơ sinh bú sữa mẹ

Virus HIV không lây nhiễm qua các tiếp xúc thông thường như nắm tay, ôm nhau. Bệnh AIDS có thể tiến triển nặng hơn nếu người bệnh uống thuốc không đúng liều và không đi tái khám thường xuyên hay tự ý ngưng dùng thuốc vì cảm thấy khỏe hơn.

Nguy cơ mắc bệnh

Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc nhiễm HIV/ AIDS là gì?

Các yếu tố gia tăng nguy cơ nhiễm HIV và mắc AIDS là:

• Quan hệ tình dục không an toàn, không sử dụng bao cao su khi quan hệ. Quan hệ tình dục đường hậu môn có nguy cơ cao hơn đường âm đạo. Nguy cơ càng tăng nếu quan hệ tình dục thường xuyên và với nhiều người.
• Mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác. Những bệnh này tạo vết loét ở cơ quan sinh dục và là ngõ vào cho virus HIV.
• Nghiện ma túy. Người nghiện ma túy thường dùng chung kim tiêm gây phơi nhiễm HIV nếu có người trong nhóm đã mắc phải.
• Chưa cắt bao quy đầu. Các virus, vi khuẩn có thể tích tụ tại đây, tăng nguy cơ nhiễm HIV khi quan hệ tình dục – nhất là trong quan hệ tình dục đồng giới.
• Ăn một số loại thực phẩm như trứng sống, hàu sống hoặc sữa chưa tiệt trùng [có thể có vi khuẩn có hại].
• Hiến máu, tinh trùng hoặc các bộ phận khác.

Điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế dùng để chẩn đoán nhiễm HIV/ AIDS là gì?

Bác sĩ có thể chẩn đoán sơ bộ dựa trên tiền sử bệnh và khám triệu chứng thực thể.

Ngoài ra, một số xét nghiệm chẩn đoán HIV là:

• Đếm tế bào CD4: CD4 là loại bạch cầu bị HIV tấn công và tiêu diệt. Người khỏe mạnh thường có CD4 từ 500 tới hơn 1000. Ngay cả khi không có triệu chứng, nhiễm HIV sẽ diễn tiến sang AIDS khi CD4 dưới 200.
• Số lượng virus: những người có số lượng virus cao trong cơ thể sẽ có mức độ bệnh nặng hơn.
• Xét nghiệm kháng thuốc: tìm xem chủng HIV mà bạn mắc có kháng với loại thuốc nào không.

Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ thực hiện những xét nghiệm để chẩn đoán biến chứng: lao, viêm gan, nhiễm Toxoplasma, bệnh lây truyền qua đường tình dục, tổn thương gan, thận, nhiễm trùng đường tiết niệu.

Độ chính xác của kết quả xét nghiệm phụ thuộc vào khoảng thời gian từ lúc có khả năng phơi nhiễm HIV [quan hệ tình dục không bảo vệ, dùng chung kim tiêm]. Nếu đã từng thực hiện các hoạt động có nguy cơ lây nhiễm cao, bạn nên cân nhắc xét nghiệm HIV. Nếu làm việc trong môi trường thường xuyên tiếp xúc với máu hay bệnh phẩm, dịch tiết của người, bạn cũng cần thực hiện xét nghiệm HIV mỗi 3 tháng.

Để kết quả xét nghiệm xét nghiệm HIV chính xác hơn thì cần ít nhất 3 tháng giai đoạn cửa sổ để hình thành các kháng thể kháng virus HIV.

Nếu kết quả là dương tính, bạn có kháng thể HIV và có thể lây nhiễm HIV. Tuy nhiên, không có nghĩa là bạn bị bệnh AIDS.

Nếu kết quả trả về âm tính, bạn không có các kháng thể tại thời điểm xét nghiệm. Tuy nhiên:

• Nếu đã hơn 3 tháng kể từ khi thực hiện hoạt động có nguy cơ lây nhiễm cao và kết quả là âm tính với HIV thì bạn không nhiễm HIV
• Nếu ít hơn 3 tháng kể từ khi thực hiện hoạt động có nguy cơ lây nhiễm cao, bạn nên tiến hành lại xét nghiệm

Những phương pháp điều trị nhiễm HIV/ AIDS là gì?

Quá trình điều trị phụ thuộc vào giai đoạn của bệnh. Tuy chưa có thuốc điều trị HIV đặc hiệu, bác sĩ có thể kê toa các loại thuốc giúp tăng cường miễn dịch và chống lại virus.

Người bệnh cần xét nghiệm máu thường xuyên để kiểm tra mức độ dung nạp thuốc của cơ thể. Người nhiễm HIV cần phải dùng các loại thuốc này suốt đời.

Lối sống và thói quen sinh hoạt

Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế diễn tiến của HIV/AIDS?

Người bệnh vẫn có thể sinh hoạt bình thường nhưng cần lưu ý chế độ nghỉ ngơi và ăn uống lành mạnh, cố gắng giữ vững tinh thần và lưu ý các điểm như:

• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ, không được tự ý dùng thuốc khác toa hay tự ý bỏ thuốc trong toa được kê
• Quan hệ tình dục an toàn, sử dụng bao cao su khi quan hệ
• Nói cho bạn đời của bạn về việc bị nhiễm HIV để họ đi kiểm tra
• Hạn chế tiếp xúc với người mắc các bệnh truyền nhiễm khác

Người nhiễm HIV cũng không nên tiết lộ về tình trạng bệnh của mình với những người không cần biết vì có thể bị phân biệt đối xử. Tuy nhiên, người bệnh cần tham gia các hội nhóm hỗ trợ xã hội và pháp lý có uy tín để luôn nắm các thông tin bệnh và nhận trợ giúp nếu cần.

Ngoài ra, để tránh lây nhiễm virus HIV cho người khác, bạn cần sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục và không được tham gia hiến máu hoặc tinh trùng.

Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.