Vì sao các vị vua chết sớm

Đăng nhập

Đăng nhập để trải nghiệm thêm những tính năng hữu ích

• Nóng

• Mới

• VIDEO

• CHỦ ĐỀ

Vua Thành Thái

Nguyễn Văn Tuấn

Mấy tháng nay thấy bạn bè lần lượt ra đi về cõi vĩnh hằng làm tôi suy nghĩ về tuổi thọ. Lí do đơn giản là mấy người bạn này ra đi trong tuổi 60s, tức còn khá trẻ so với tuổi thọ trung bình ngày nay. Cũng có thể dân làm khoa học thường chết sớm, vì đầu tư nhiều thì giờ cho suy nghĩ quá nên bị căng thẳng và dẫn đến cái chết. Nhưng chúng ta chưa có bằng chứng để kết luận vấn đề này.

Bấy lâu này tôi tự hỏi vua chúa Việt Nam ta thời xưa sống bao lâu. Tìm số liệu này cũng không khó, nhưng đòi hỏi thời gian. May mắn thay, trong chuyến công tác ở VN vừa qua tôi vớ được một số sách tương đối “cổ” ở đường Nguyễn Thị Minh Khai, và qua các sách này tôi có thể thu thập khá đầy đủ số liệu về tuổi thọ, thời gian trị vì của các vua chúa [thật ra thì phần lớn là vua] qua các triều đại. Tôi bèn làm ngay một bảng thống kê để phân tích cho biết.

Thời gian trị vì

Tính từ thời Âu Lạc đến thời nhà Nguyễn, nước ta trải qua 20 triều đại như sau:

Thục & Âu Lạc, Triệu, Sau Công Nguyên [Giao chỉ, Tây Hán, Đông Hán, Hai Bà Trưng, Đông Ngô, Bà Triệu], Lý và Vạn Xuân, Tùy Đường, Ngô, Hậu Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần, Hồ, Hậu Trần, Lê Sơ, Mạc, Hậu Lê, Tây Sơn, Chúa Trịnh, Chúa Nguyễn, và triều Nguyễn.

Tính trung bình, thời gian trị vì của các vua chỉ có 17 năm. Khoảng 47% các vua có thời gian “tại chức” dưới 10 năm, ~25% có thời gian trị vì từ 11 đền 20 năm, và chỉ có 13% vua ngồi ở ngai vàng trên 30 năm. Các vua chúa có thời gian trị vì lâu năm là Triệu Vương [70 năm], Lý Nhân Tông [55 năm], Trịnh Tùng [53 năm], Lê Hiển Tông [46 năm]. Ngay cả Tự Đức mà ngồi ngai vàng đến 35 năm. Có 2 vua chỉ ngồi ngai vàng dưới 1 năm là Dục Đức và Hiệp Hòa [cả hai thuộc triều Nguyễn].

Phân tích theo triều đại thì thấy triều nhà Lý có thời gian trị vì trung bình cao nhất [23.6 năm], kế đến là Chúa Trịnh [21.9 năm], Chúa Nguyễn [19.8 năm], Triệu [19.2 năm], Lý Vạn Xuân [19 năm]. Triều đại có thời gian trung bình trị vì ngắn nhất là Hậu Trần [3 năm], nhà Hồ [3.5 năm], và Ngô Quyền [5 năm].

Tuổi thọ

Số liệu tuổi thọ chỉ có cho 90 vua chúa. Tính trung bình, tuổi thọ của 90 vua chúa này là 44.2 năm. Khoảng 39% [n = 35] có tuổi thọ thấp hơn 40 tuổi, và chỉ có 12% [n = 10] thọ trên 60 tuổi. Vua có tuổi thọ cao nhất là Trịnh Tùng [74 năm], Lê Hiển Tông [70 năm], chúa Nguyễn Phúc Tần [68 năm], Lý Nhân Tông [63 năm]. Vua có tuổi thọ thấp nhất là Nguyễn Kiến Phúc [15 tuổi], Lê Gia Tông [15], Lê Túc Tông [17] và Lê Nhân Tông [19].

Phân tích theo triều đại cho thấy triều Chúa Trịnh có tuổi thọ trung bình khá cao [59 tuổi], kế đến là Chúa Nguyễn [55 tuổi]. Triều đại có vua thọ thấp nhất là Tây Sơn [30 tuổi], Lê Sơ [30 tuổi], Tiền Lê [37]. Còn các triệu đại lâu đời và danh tiếng như Lý [46 tuổi], Trần [45 tuổi], và Nguyễn [47 tuổi] chỉ trên dưới trung bình.

Câu hỏi quan trọng là có “secular trend” về tuổi thọ của các vua chúa Việt Nam không? Câu trả lời là – ngạc nhiên thay – không. Biểu đồ dưới đây cho thấy điều này:

Biểu đồ tuổi thọ của vua chúa Việt Nam qua các thế kỉ. “Period” bằng 1 có nghĩa là thế kỉ 10, 2 là thế kỉ 11, 3 là thế kỉ 12, v.v..

Sau đây là bảng thống kê cho thấy trung bình và độ lệch chuẩn của tuổi thọ của các vua chúa qua từng thế kỉ: