Bên cạnh việc chăm sóc sức khỏe thường xuyên, bệnh nhân F0 cần có chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng - Ảnh: DUYÊN PHAN
"Trước dịch, chúng ta có nhiều lựa chọn về thực phẩm cho bữa ăn, thích gì ăn nấy, có khi thừa năng lượng, nhưng lại thiếu dinh dưỡng. Hiện nay, khi nhiễm bệnh, quan trọng nhất vẫn là ăn đầy đủ nhóm chất và chú ý thêm các nhóm giúp tăng miễn dịch, không cần một chế độ cao cấp riêng biệt nào", bác sĩ Vân chia sẻ.
Những nguyên tắc chung về chế độ dinh dưỡng cho người nhiễm COVID-19 mức độ nhẹ và không có triệu chứng, theo bác sĩ Vân, bao gồm việc bệnh nhân cần ăn đầy đủ 4 nhóm chất cơ bản.
* Chất đạm: là nguyên liệu tạo các kháng thể giúp cơ thể chống đỡ bệnh tật, vận chuyển các dưỡng chất. Chất đạm có trong các thực phẩm như thịt, cá, đậu, đỗ, sữa và các chế phẩm, trứng.
* Chất bột đường: cung cấp năng lượng cho tất cả các hoạt động của cơ thể, trong một số tế bào và mô như hồng cầu và não bộ, là nguồn cung cấp năng lượng duy nhất. Có thể tìm thấy trong các loại đậu và các loại rau củ có nhiều tinh bột như khoai tây, bắp, bánh mì...
* Chất béo: cung cấp năng lượng, giúp hấp thu các vitamin tan trong dầu mỡ như vitamin A, D, E, K. Các loại dầu, mỡ, bơ, trong thành phần của thịt, sữa, trứng, các loại hạt có dầu.
* Vitamin và khoáng chất: nhóm chất này không sinh ra năng lượng, tuy nhiên lại có vai trò rất quan trọng. Một số thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất giúp tăng cường hệ thống miễn dịch, nâng cao thể trạng, đặc biệt có thể dễ tìm mua trong mùa dịch.
* Vitamin C: hạn chế sự tiến triển của viêm phổi, hỗ trợ chức năng hô hấp. Vitamin C có nhiều trong rau quả, trái cây như: cam, chanh, ổi, đu đủ, bưởi...
* Vitamin D: hỗ trợ chức năng của hệ tiêu hóa, tuần hoàn và thần kinh. Nguồn cung cấp trực tiếp từ ánh nắng 15-30 phút mỗi ngày. Nếu nhà ở không có ánh nắng chiếu vào, người bệnh có thể bổ sung vitamin D qua các thực phẩm như cá, lươn, sữa, lòng đỏ trứng, các loại sữa, ngũ cốc...
* Kẽm: giúp điều hòa miễn dịch, điều hòa các phản ứng viêm. Các loại thực phẩm giàu kẽm như: thịt gia cầm, thịt bò, lòng đỏ trứng, các loại hạt đậu, vừng...
Bên cạnh đó khi chế biến các món ăn cũng nên ưu tiên các gia vị kháng khuẩn như hành, tỏi, sả... Ngoài ra, người bệnh nên bổ sung lợi khuẩn như phômai, sữa chua... trong các bữa ăn phụ để giúp tiêu hóa tốt và tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể.
Cần giảm lượng đường trong thực phẩm, không nên uống nước ngọt, ăn vặt vì sẽ dẫn đến việc thừa năng lượng, thừa cân, nhưng dinh dưỡng lại không đủ.
Cần tránh sử dụng, chế biến các loại thực phẩm dự trữ đã quá hạn hoặc có dấu hiệu hư hỏng, nấm mốc, dễ gây ngộ độc.
HỎI - ĐÁP về dịch COVID-19
Từ ngày 8-7, báo Tuổi Trẻ tổ chức chuyên mục HỎI - ĐÁP về dịch COVID-19. Chuyên mục này sẽ đáp ứng nhu cầu thông tin cụ thể của bạn đọc về các vấn đề dân sinh. Bạn đọc có thể đặt câu hỏi trong phần comment của mỗi bài.
Các câu hỏi sẽ được báo Tuổi Trẻ chuyển đến các chuyên gia, các nhà quản lý, các cơ quan có chức năng để phần nào giải đáp những thắc mắc của bạn đọc liên quan đến chính sách, cơ chế, quy định... đang được triển khai, đặc biệt trong mùa dịch COVID-19 khi TP.HCM thực hiện chỉ thị 16 của Thủ tướng để dập dịch.
CẨM NƯƠNG
Theo bác sĩ Nguyễn Văn Tiến, Trung tâm Giáo dục Truyền thông Viện Dinh dưỡng quốc gia, thống kê phân loại về số người nhiễm Covid-19 [F0], có khoảng 80% người mắc Covid-19 không có triệu chứng, 20% còn lại là F0 có triệu chứng từ nhẹ đến nặng. Do đó, bệnh nhân F0 cần có chế độ dinh dưỡng chuyên biệt theo từng đối tượng giúp tăng cường sức đề kháng, mau chóng phục hồi, đề phòng cơ thể suy kiệt dẫn tới suy dinh dưỡng, thậm chí có thể tử vong.
Với trường hợp F0 không có triệu chứng
Ăn đủ nhu cầu, ăn đa dạng và phối hợp từ 15-20 loại thực phẩm, thay đổi thường xuyên các loại thực phẩm trong ngày. Khẩu phần ăn hàng ngày cần có sự phối hợp ở tỉ lệ cân đối giữa nguồn chất đạm động vật và thực vật [thịt, cá, trứng, sữa, tôm, cua, hải sản... đậu, đỗ...] cũng như chất béo động vật và thực vật. Nên sử dụng các loại chất béo có nguồn gốc từ cá, các loại đậu đỗ, dầu thực vật, hạn chế các chất béo từ các thịt gia cầm như gà, vịt..., thịt động vật như lợn, bò...
Hạn chế các loại thịt đỏ 70-80g/ngày/người như bò, heo, cừu... tăng cường ăn thực phẩm lành mạnh như cá, hải sản, trứng, sữa và các chế phẩm của sữa, thịt gia cầm, các loại đậu đỗ, đậu tương và sản phẩm từ đậu tương,....
Người trưởng thành nên ăn chất đạm động vật theo tỉ lệ khoảng 30%-50% tổng số chất đạm, tỉ lệ lipid động vật / lipid tổng số là dưới 60%.
Tuổi càng cao thì nên ăn lượng protein từ động vật vừa phải, cần bổ sung lượng protein hợp lý theo tỉ lệ là 1/3 đạm động vật và 2/3 đạm thực vật. Với trẻ nhỏ, nguồn đạm động vật cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển, vì vậy lượng protein nên theo tỉ lệ là 2/3 đạm động vật và 1/3 đạm thực vật trong mỗi bữa ăn hàng ngày.
Tăng cường sử dụng rau xanh và hoa quả trong bữa ăn hàng ngày, vì rau quả cung cấp các vitamin và khoáng chất chống oxy hóa. Các vitamin A, C , D, E và chất khoáng như sắt, kẽm,…có vai trò trong chống viêm, chống nhiễm trùng, nâng cao sức đề kháng và miễn dịch.
Khi chế biến bữa ăn nên dùng thêm các loại gia vị như hành, tỏi, xả, gừng,… vì ngoài vitamin và khoáng chất, chúng còn có chất kháng sinh thực vật. Đồng thời đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm trước, trong và sau khi chế biến. Thực hiện ăn chín, uống sôi, ăn ngay sau khi thức ăn vừa nấu.
Bổ sung nước thường xuyên: Với người trưởng thành, cần bổ sung từ 1,6 – 2,4 lít nước/người/ngày [tương đương 8 – 12 ly thủy tinh]. Ngoài việc đảm bảo nhu cầu nước hàng ngày, thì một số ít F0 có thể diễn biến ho, sốt, viêm phổi,… nó dẫn đến bị mất nước và một số chất điện giải như natri, kali,…
Với F0 có triệu chứng nhẹ như sốt, ho, mất khứu giác
Do yếu tố tinh thần và dấu hiệu của nhiễmCOVID-19mà F0 thường mệt mỏi, chán ăn, ăn không ngon vì vậy cần ăn nhiều bữa trong ngày, khoảng 5 bữa/ngày, không ăn quá no có thể gây khó thở [dễ nhầm lẫn với diễn biến của bệnh].
Các món ăn chế biến ở dạng mềm, thái nhỏ, hầm kỹ để dễ tiêu hóa và hấp thu. Nên ăn các món luộc, hấp, nấu thay thế các món ăn chiên, rán, nướng vì khó tiêu hóa; Thay đổi món ăn thường xuyên, tránh đơn điệu để bữa ăn sẽ ngon hơn. Tăng cường bổ sung sữa và các sản phẩm của sữa 2 cốc/ngày, đặc biệt là sữa năng lượng cao.
Nếu ăn kém hoặc kém tiêu hóa thì cần bổ sung thêm probiotic mỗi ngày 2 lần, đồng thời bổ sung viên đa vitamin- khoáng chất cho người lớn, hay các dạng siro/cốm đa vitamin- khoáng chất cho trẻ em giúp người bệnh có cảm giác đói, thèm ăn, ăn ngon hơn, giúp cơ thể mau bình phục hơn.
F0 kèm theo bệnh lý nền như đái tháo đường, tăng huyết áp
Ngoài việc tuân thủ phác đồ điều trị bệnh của bác sỹ, thì chế độ ăn bệnh lý giúp hạn chế và đẩy lùi tình trạng diễn biến của bệnh. Nếu không thực hiện đúng và nghiêm ngặt chế độ ăn bệnh lý, thì việc sử dụng thuốc điều trị bệnh sẽ kém hiệu quả. Mỗi một bệnh nền, thì sẽ có chế độ dinh dưỡng khác nhau, vì vậy người bệnh cần thực hiện theo tư vấn của bác sỹ dinh dưỡng.
F0 có triệu chứng nặng
F0 cần điều trị tại các cơ sở bệnh viện, thì chế độ dinh dưỡng hoàn toàn phụ thuộc mức độ của triệu chứng để thực hiện chế độ chăm sóc dinh dưỡng cho phù hợp và theo chế độ ăn điều trị của bệnh viện. Nếu F0 tỉnh táo thì có thể chủ động ăn uống, F0 có rối loạn ý thức và không tự ăn thì chế độ ăn uống thì việc cho ăn qua ống sonde dạ dày, hoặc dinh dưỡng bằng đường truyền tĩnh mạch.
Cần thực hiện ăn đủ nhu cầu, ăn đa dạng, cân đối các chất dinh dưỡng, số bữa từ 3-5 bữa/ngày. Ngoài chế độ dinh dưỡng tốt, cần tăng cường hoạt động thể lực phù hợp với sức khỏe, với môi trường, các hoạt động thể lực như tập thở, đi bộ hoặc chạy tại chỗ, phẩy tay, tập Yoga,… thời gian khoảng 45-60 phút/ngày, với 2 lần/ngày./.
F0 nào được cách ly, điều trị ở nhà?