Tất cả trẻ em đều được khuyến thích tiêm vắc-xin ngừa bệnh sởi, quai bị và rubella để được bảo vệ khỏi ba căn bệnh nguy hiểm này. Nếu bạn là một người lớn mà chưa được tiêm vắc-xin phòng, bạn cũng nên đi tiêm.
Bệnh sởi, quai bị và rubella là gì?
Sởi, quai bị và rubella là bệnh do virus gây ra và tất cả đều có thể dẫn đến hậu quả rất nghiêm trọng.
Bệnh sởi bắt đầu bằng các triệu chứng như sốt, ho, sổ mũi, viêm kết mạc [mắt đỏ], vết phát ban đỏ xuất hiện trên mặt và lan sang phần còn lại của cơ thể. Nếu virus sởi nhiễm vào phổi có thể gây ra bệnh viêm phổi. Bệnh sởi ở trẻ lớn hơn có thể dẫn đến bệnh viêm não gây ra co giật và tổn thương não.
Các vi rút quai bị thường gây sưng tấy trong tuyến ngay dưới đôi tai làm cho má sưng lên bất thường. Trước khi có chủng ngừa, bệnh quai bị là nguyên nhân phổ biến nhất của cả hai bệnh viêm màng não [viêm màng não và tủy sống] và điếc. Ở nam giới, bệnh quai bị có thể lây nhiễm đến tinh hoàn dẫn đến vô sinh.
Rubella còn được gọi là bệnh sởi Đức. Nó có thể gây phát ban nhẹ trên mặt, sưng hạch sau tai, và trong một số trường hợp, sưng các khớp nhỏ và sốt nhẹ. Hầu hết trẻ em phục hồi nhanh chóng và không có dấu hiệu gì nghiêm trọng về lâu dài. Nhưng nếu một người phụ nữ mang thai bị rubella, điều này có thể dẫn đến sẩy thai. Nếu bị nhiễm rubella trong ba tháng đầu của thai kỳ, có ít nhất 20% nguy cơ em bé sẽ bị một dị tật bẩm sinh như mù, điếc, khiếm khuyết tim, hoặc chậm phát triển tâm thần.
Ai nên và không nên tiêm chủng ngừa bệnh sởi, quai bị và rubella?
Vắc-xin phòng bệnh sởi, quai bị và rubella thường được tiêm hai lần khi còn nhỏ. Một đứa trẻ sẽ được tiêm lần đầu tiên khi từ 12-15 tháng và lần thứ hai khi từ 4-6 tuổi.
Nếu bạn không chắc chắn bạn đã bị các bệnh này chưa hoặc chưa tiêm vắc-xin, bạn có thể đi tiêm chủng ngừa bệnh sởi, quai bị và rubella dành cho người lớn. Hãy nói cho bác sĩ biết nếu bạn:
- Bạn làm việc trong một cơ sở y tế.
- Bạn đang có kế hoạch hoặc có thể có thai.
Bạn không cần phải tiêm nếu:
- Bạn bị dị ứng nghiêm trọng sau khi tiêm vắc-xin bệnh sởi, quai bị và rubella lần đầu tiên.
- Bạn có bị dị ứng với gelatin hoặc neomycin.
- Bạn có thể mang thai hoặc đang có kế hoạch mang thai trong 4 tuần tới. [Nếu bạn đang cho con bú thì vẫn an toàn khi tiêm vắc-xin].
- Hệ thống miễn dịch của bạn bị yếu vì các loại thuốc chữa ung thư, corticosteroids, hoặc AIDS.
Rủi ro khi tiêm vắc-xin bệnh sởi, quai bị, rubella và tác dụng phụ
Tiêm chủng ngừa bệnh sởi, quai bị, rubella không gây ra tác dụng phụ trong hầu hết các trường hợp. Một số khác có thể bị sốt, đau nhức nhẹ hoặc có nốt đỏ nơi bị tiêm.
Các vấn đề khác có thể là ít phổ biến hơn bao gồm:
- Sốt [1 trong 5 trẻ em]
- Phát ban [1 trong 20]
- Sưng hạch [1 trong 7]
- Co giật [1 trong 3000]
- Khớp bị đau / cứng [1 trong 100 trẻ em; phổ biến hơn ở người lớn đặc biệt là phụ nữ]
- Số lượng tiểu cầu thấp / chảy máu [1 trong 30.000]
- Viêm não [1 trong 1 triệu]
Trong những năm qua, một số người cho rằng vắc-xin tiêm phòng bệnh sởi, quai bị, rubella có liên quan đến chứng tự kỷ nhưng không có bằng chứng nào chứng minh cho việc này. Những lợi ích mà vắc-xin phòng chống dịch bệnh mang lại nhiều hơn bất kỳ rủi ro tiềm ẩn nào.
Phản ứng dị ứng trầm trọng [ví dụ, chứng quá mẫn] sau khi dùng liều trước hoặc với thành phần vắc xin, bao gồm neomycin
Suy giảm tiểu cầu nghiêm trọng hoặc suy giảm miễn dịch mắc phải [ví dụ như do bệnh bạch cầu, u lympho, khối u rắn, khối u ảnh hưởng đến tủy xương hoặc hệ bạch huyết, AIDS, nhiễm HIV nặng, điều trị bằng hóa trị, hoặc sử dụng lâu dài chất ức chế miễn dịch]
Mang thai [tiêm vắc xin được hoãn lại cho đến khi sinh nở]
Phụ nữ đã được tiêm phòng nên tránh mang thai trong vòng 28 ngày sau đó. Loại vắc xin này có khả năng lây nhiễm vào bào thai trong giai đoạn đầu của thai kỳ. Vắc xin không gây ra hội chứng rubella bẩm sinh, nhưng nguy cơ tổn thương thai nhi ước tính khoảng ≤ 3%.
Bệnh trung bình hoặc nặng có hoặc không có sốt [tiêm vắc xin được trì hoãn lại cho đến khi khỏi bệnh]
Điều trị gần đây [trong vòng 11 tháng] với các sản phẩm máu có chứa kháng thể [khoảng thời gian cụ thể phụ thuộc vào sản phẩm]
Tiền sử bệnh lý giảm tiểu cầu
Nếu một người bị nhiễm Mycobacterium tuberculosis, vắc xin MMR và có thể cả MMRV có thể ức chế tạm thời đáp ứng của xét nghiệm tuberculin. Do đó, nếu cần, xét nghiệm này có thể được thực hiện trước hoặc cùng thời điểm với tiêm chủng. Nếu người ta đã được tiêm phòng, nên làm xét nghiệm này vào 4 đến 6 tuần sau khi tiêm chủng.
Kính chào trung tâm tiêm chủng. Được biết là trung tâm có tiêm cho người mang thai, tôi xin hỏi cụ thể là đăng ký tiêm mũi vắc xin dịch vụ phòng sởi quai bị rubella cho phụ nữ khi nào, được bao lâu thì nên có thai? Mũi 3 trong 1 sởi quai bị rubella có tiêm được cho trẻ 5 tuổi không? Cháu lớn nhà tôi năm nay 6 tuổi, do mất sổ tiêm chủng mở rộng và tôi không nhớ là hồi nhỏ cháu có được tiêm mấy mũi vacxin sởi quai bị rubella rồi hay chưa. Mong trung tâm tư vấn giúp tôi về mũi tiêm sởi quai bị rubella này cũng như chi phí, các địa điểm của trung tâm VNVC tại Hà Nội. Xin cảm ơn! Nguyễn Thị Thu Hà [ngõ Đội Cấn, Q. Ba Đình, Hà Nội]
Chào chị,
Sởi, quai bị, rubella là những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, dễ gây biến chứng nặng nề. Trong đó:
* Bệnh sởi:
Do siêu virus sởi gây ra, bệnh có tỷ lệ lây lan cao – qua đường hô hấp, nước mũi, nước bọt của người mang mầm bệnh, đặc biệt với người chưa có miễn dịch đặc hiệu. Bệnh sởi nguy hiểm vì có thể gây viêm tai giữa , viêm thanh quản, viêm phế quản – phổi, viêm màng não, …
Tiêm vắc xin là cách phòng bệnh sởi quai bị rubella hiệu quả nhất
* Bệnh quai bị:
Do virus quai bị gây ra, bệnh chủ yếu lây qua đường hô hấp, có thể tạo thành dịch trong cộng đồng . Biểu hiện lâm sàng phổ biến nhất là viêm tuyến nước bọt mang tai không hóa mủ, kèm theo sốt, sưng và đau hạch góc hàm. Biến chứng đáng lo của bệnh gây ra là khiến 20 – 35% nam giới sau tuổi dậy thì mắc quai bị bị viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn – nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời thì dễ gây vô sinh ở nam giới.
* Bệnh Rubella:
Do virus Rubella gây ra, bệnh có những biểu hiện giống như bệnh sởi nhưng thường nhẹ nhàng hơn. Tuy nhiên, với phụ nữ mang thai, bệnh đặc biệt nguy hiểm vì có thể gây dị tật nặng nề cho thai nhi như đục thủy tinh thể, điếc, khuyết tật tim bẩm sinh, chậm phát triển trí tuệ.., thậm chí có thể khiến thai nhi ngừng phát triển.
Hiện nay, có nhiều loại vắc xin phòng các bệnh kể trên, trong đó vắc xin kết hợp [vắc xin 3 trong 1] Sởi – Quai bị – Rubella được nhiều người lựa chọn vì giúp giảm số lần tiêm xuống chỉ còn 1 lần.
Trường hợp chị có ý định mang thai, nên tiêm mũi vắc xin Sởi – Quai bị – Rubella trước khi có thai ít nhất 1 tháng, tốt nhất là trước 3 tháng. Tuy chưa có báo cáo về ảnh hưởng tiêu cực của vắc xin Sởi – Quai bị – Rubella đối với thai nhi, Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo phụ nữ không tiêm các mũi vắc xin sống như vắc xin Sởi – Quai bị – Rubella trong thời gian mang thai.
Bên cạnh đó, tiêm vắc xin Sởi – Quai bị – Rubella trước khi có thai 3 tháng giúp cơ thể người mẹ có thời gian tạo miễn dịch đầy đủ, từ đó bảo vệ thai nhi hiệu quả đặc biệt trong những tháng đầu của thai kỳ trước virus sởi, quai bị, rubella.
Đối với trẻ nhỏ, vắc xin Sởi – Quai bị – Rubella được khuyến cáo tiêm khi trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên. Nên tiêm nhắc lại 1 mũi sau 2 – 5 năm. Vì vậy, dù ở độ tuổi được tiêm theo chương trình tiêm chủng mở rộng bé nhà chị đã được tiêm vắc xin Sởi – Quai bị – Rubella hay chưa thì nay bé được 6 tuổi, chị vẫn có thể đưa bé đi tiêm mũi vắc xin 3 trong 1 này để bảo vệ bé trước nguy cơ lây nhiễm cao khi đến tuổi đi học.
Về chi phí: vắc xin Sởi – Quai bị – Rubella tại Trung tâm tiêm chủng VNVC hiện có giá 265.000 đồng. Đặc biệt người lớn và trẻ em đều được tư vấn, khám sức khỏe sàng lọc miễn phí trước tiêm.
- Địa chỉ tiêm phòng vắc xin 3 trong 1 Sởi – Quai bị – Rubella ở Hà Nội: Số 180 Trường Chinh, P. Khương Thượng, Q. Đống Đa.
- Địa chỉ tiêm phòng vắc xin 3 trong 1 Sởi – Quai bị – Rubella ở TP.HCM: 198 Hoàng Văn Thụ, Phường 9, Quận Phú Nhuận.
Để đăng ký tiêm vắc xin Sởi – Quai bị – Rubella, chị có thể đặt giữ vắc xin tại đây hoặc gọi đến số hotline: 028.7300.6595.
Trân trọng!
Trung tâm tiêm chủng VNVC
Xem thêm Triệu chứng bị lên sởi, cách phòng lây nhiễm & điều trị