Phân chia lãnh thổ quốc gia thành các đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương các cấp là một việc làm tất yếu của các Nhà nước. Sự ổn định đơn vị hành chính có tác động duy trì và phát triển mối quan hệ cộng đồng, nâng cao tinh thần đoàn kết hợp tác, tác động trực tiếp đến sự ổn định bộ máy hành chính nhà nước và hiệu quả, hiệu lực hoạt động quản lý của bộ máy nhà nước, góp phần phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Vậy đơn vị hành chính là gì?. Luật Hoàng Phi xin giải đáp thắc mắc trên của Quý độc giả thông qua bài viết dưới đấy.
Đơn vị hành chính là gì?
Đơn vị hành chính là đơn vị được phân chia trên lãnh thổ của một quốc gia để tổ chức quản lý nhà nước về hành chính theo từ điển Tiếng Việt, mỗi đơn vị hành chính trên lãnh thổ quốc gia được phân định phải đảm bảo sự phối hợp, sự quản lý tập trung thống nhất của nhà nước trung ương và quyền tự chủ của địa phương theo quy định của pháp luật.
Hiện nay, chưa có quy định pháp luật định nghĩa cụ thể về đơn vị hành chính, do đó, định nghĩa trên đây chỉ mang tính chất tham khảo khi tìm hiểu về đơn vị hành chính.
Đơn vị hành chính ở Việt Nam hiện nay
Sau khi tìm hiểu đơn vị hành chính là gì?, một vấn đề cũng được độc giả quan tâm hiện nay đó là việc phân cấp đơn vị hành chính ở Việt Nam hiện nay được quy định như thế nào?.Điều 110 Hiến Pháp 2013 và Điều 2 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015 quy định các đơn vị hành chính tại Việt Nam hiện nay gồm có:
Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương [gọi chunglàcấp tỉnh];
Huyện, quận, thị xã,thành phốthuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương [sau đây gọi chung làcấphuyện];
Xã, phường, thị trấn [gọi chunglàcấp xã];
Đơn vịhành chính kinh tế đặc biệt: do Quốc hội quyết định thành lập, được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc biệtvềkinh tế xã hội, có chính quyền địa phương được tổ chức phù hợp với đặc điểm, yêu cầu, mục tiêuphát triểnkinh tế xã hội của đơn vị hành chính kinh tếđặc biệt đó.
Đối với từng cấp, các đơn vị hành chính sẽ được phân loại như sau:
-Đơn vị hành chính được phân thành hai loại: thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh là đơn vị hành chính cấp tỉnh loại đặc biệt; các đơn vị hành chính cấp tỉnh còn lại được phân thành ba loại: loại I, loại II và loại III;
Đơn vị hành chính cấp huyện được phân thành ba loại: loại I, loại II và loại III;
Đơn vị hành chính cấp xã được phân thành ba loại: loại I, loại II và loại III.
Việc phân loại đơn vị hành chính phải dựa trên các tiêu chí về quy mô dân số, diện tích tự nhiên, số đơn vị hành chính trực thuộc, trình độphát triểnkinh tế xã hội và các yếu tố đặc thù của từng loạiđơn vịhành chính ở nông thôn, đô thị, hải đảo.
Ủy ban thường vụ Quốc hội chịu trách nhiệm quy định cụ thể tiêu chuẩn của từng tiêu chí, thẩm quyền và thủ tục phân loại đơn vị hành chính.
Như vậy, tính đến nay, Việt Nam hiện có 63 đơn vị hành chính cấp tỉnh, 707 đơn vị hành chính cấp xã và 10614 đơn vị hành chính cấp xã.
Tiêu chuẩn để phân loại đơn vị hành chính
Căn cứ theo quy định tại Nghị quyết 1211/2016/NQ-UBTVQH quy định về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính, việc phân cấp đơn vị hành chính phải dựa trên các tiêu chuẩn sau:
Đối với đơn vị hành chính nông thôn
| Tiêu chuẩn | Cấp tỉnh | Cấp huyện | Cấp xã |
| Quy mô dân số | Tỉnh miền núi, vùng cao: 900.000 người trở lên
Các tỉnh khác: 1.400.000 người trở lên |
Huyện miền núi, vùng cao: 80.000 người trở lên
Huyện khác: từ 120.000 người trở lên |
Xã miền núi, vùng cao: từ 5.000 người trở lên
Xã khác: từ 8.000 người trở lên |
| Diện tích tự nhiên | Tỉnh miền núi,vùng cao: 8.000 km2 trở lên
Tỉnh khác: từ 5.000 km2 trở lên |
Huyện miền núi, vùng cao: từ 850 km2 trở lên
Huyện khác: từ 450km2 trở lên |
Xã miền núi:từ 50km2 trở lên
Xã khác: từ 30 km2 trở lên |
| Số đơn vị hành chính trực thuộc | Phải có 11 đơn vị hành chính cấp huyện trực thuộc trở lên, trong đó có ít nhất 1 thành phố và 1 thị xã | Có từ 16 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc trở lên, trong đó có ít nhất 1 thị trấn | không |
Đối với đơn vị hành chính đô thị
| Tiêu chuẩn | Thành phố trực thuộc trung ương | Thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương | Thị xã | Quận | Phường | Thị trấn |
| Quy mô dân số | từ 1.500.000 người trở lên. | từ 150.000 người trở lên. | từ 100.000 người trở lên. | từ 150.000 người trở lên. | Phường thuộc quận: từ 15.000 người trở lên;
Phường thuộc thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương từ 7.000 người trở lên; Phường thuộc thị xã từ 5.000 người trở lên. |
từ 8.000 người trở lên. |
| Diện tích tự nhiên | Từ 1.500 km2trở lên. | từ 150 km2trở lên. | từ 200 km2trở lên. | từ 35 km2trở lên. | từ 5,5 km2trở lên. | từ 14 km2trở lên. |
| Đơn vị hành chính trực thuộc | Có từ 11 đơn vị hành chính cấp huyện trực thuộc trở lên
Tỷ lệ số quận trên tổng số đơn vị hành chính cấp huyện từ 60% trở lên. |
Có từ 10 đơn vị hành chính cấp xã
Trực thuộc trở lên Tỷ lệ số phường trên tổng số đơn vị hành chính cấp xã từ 65% trở lên. |
Có từ 10 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc trở lên
Tỷ lệ số phường trên tổng số đơn vị hành chính cấp xã từ 50% trở lên. |
Có từ 12 đơn vị hành chính trực thuộc [phường] trở lên | không | không |
| Công nhận | Đã được công nhận là đô thị loại đặc biệt hoặc loại I; hoặc khu vực dự kiến thành lập thành phố trực thuộc trung ương đã được phân loại đạt tiêu chí của đô thị loại đặc biệt hoặc loại I. | Đã được công nhận là đô thị loại I hoặc loại II hoặc loại III; hoặc khu vực dự kiến thành lập thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương đã được phân loại đạt tiêu chí của đô thị loại I hoặc loại II hoặc loại III. | Đã được công nhận là đô thị loại III hoặc loại IV; hoặc khu vực dự kiến thành lập thị xã đã được phân loại đạt tiêu chí của đô thị loại III hoặc loại IV. | Không quy định | Không quy định | Đã được công nhận là đô thị loại IV hoặc loại V; hoặc khu vực dự kiến thành lập thị trấn đã được phân loại đạt tiêu chí của đô thị loại IV hoặc loại V. |
Ngoài các tiêu chí trên, việc phân loại đơn vị hành chính còn dựa trên một số yếu tố khác như: cơ cấu, trình độ phát triển kinh tế; hệ thống cơ sở hạ tầng đô thị, quy định cụ thể tại chương II và các Phụ lục kèm theo Nghị quyết trên.
Thẩm quyền quyết định phân loại đơn vị hành chính
Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận phân loại đơn vị hành chính cấp tỉnh loại I, loại II và loại III.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ quyết định công nhận phân loại đơn vị hành chính cấp huyện loại I, loại II và loại III.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định công nhận phân loại đơn vị hành chính cấp xã loại I, loại II và loại III.
Mọi thắc mắc liên quan đến bài viết đơn vị hành chính là gì? Quý vị có thể liên hệ tới Tổng đài tư vấn 1900 6557 để được tư vấn, giải đáp, trân trọng!