Phát triển năng lực viết đoạn văn, bài văn cho học sinh tiểu học

Tiếng Việt có ý nghĩa vô cùng to lớn trong đời sống của mỗi con người. Tiếng Việt có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc hình thành nhân cách con người và góp phần vào thực hiện những nhiệm vụ của hệ thống giáo dục quốc dân. Hiểu được tầm quan trọng ấy tôi đã chọn đề tài SKKN Một số biện pháp rèn kĩ năng viết đoạn văn ngắn cho học sinh lớp 2 theo định hướng phát triển năng lực với mong muốn đưa ra một số biện pháp dạy học tích cực giúp học sinh lớp 2 viết đoạn văn theo định hướng phát triển năng lực, giúp các em có thể phát triển năng lực bản thân và có kỹ năng sống tốt

Để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học phân môn Tập làm văn và khắc phục được hạn chế về cách viết một đoạn văn ngắn với câu văn cộc lốc, không đúng ngữ pháp hay câu văn không rõ ràng, sự sắp xếp các câu văn không lôgíc. Qua đó bồi dưỡng lòng say mê yêu thích con người, cảnh vật xung quanh các em. Trong các biện pháp dạy học mà tôi đã áp dụng, tôi tâm đắc nhất là biện pháp sử dụng bản đồ tư duy trong dạy học tập làm văn. Khi sử dụng bản đồ tư duy tôi thấy học sinh có thói quen làm việc, học tập một cách khoa học. Nó phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh, đảm bảo tính linh hoạt, tự chủ, sáng tạo trong mỗi tiết học. Đặc biệt, việc được tự tay thiết kế bản đồ tư duy làm cho học sinh vô cùng thích thú học phân môn Tập làm văn. Bản đồ tư duy là một phương tiện trực quan, muốn xây dựng được nó để dạy Tập làm văn, bản thân giáo viên phải suy nghĩ, tìm tòi, đặc biệt là các từ ngữ phục vụ theo yêu cầu của từng chủ đề, đề bài. Việc thiết kế bản đồ tư duy phải đảm bảo đúng kiến thức của từng bài, từng chủ đề và đảm bảo tính thẩm mĩ để qua đó học sinh tiếp nhận kiến thức từng bài một cách tích cực và mang lại hiệu quả giờ học cao hơn. Có thể hiểu bước lập bản đồ tư duy cũng chính là bước hướng dẫn học sinh lập dàn ý để chuẩn bị cho phần nói theo chủ điểm. Yêu cầu học sinh:

+ Nghĩ trước khi viết.

+ Viết ngắn gọn.

+ Viết có tổ chức.

+ Viết theo ý của mình, có chừa khoảng trống để bổ sung.

Giáo viên làm mẫu, hướng dẫn học sinh thao tác vẽ và đọc trên bản đồ. Sau đó yêu cầu học sinh sử dụng vốn từ ngữ đã thu thập được qua quá trình chuẩn bị để tự hoàn thành bản đồ tư duy của chính mình. Từ bức ảnh trung tâm hoặc từ trung tâm, học sinh có thể chia thành nhiều nhánh, mỗi nhánh là một ý chính. Từ nhánh chính học sinh vẽ thêm các nhánh nhỏ với các từ ngữ để miêu tả cho ý chính đã nêu. Đặc biệt đây là một sơ đồ mở, không yêu cầu tỉ lệ, chi tiết chặt chẽ như bản đồ địa lí, có thể vẽ thêm hoặc bớt các nhánh, mỗi học sinh vẽ một kiểu khác nhau, dùng màu sắc, hình ảnh, các cụm từ diễn đạt khác nhau, cùng một chủ đề nhưng mỗi người có thể thể hiện nó dưới dạng bản đồ tư duy theo một cách riêng, do đó việc lập bản đồ tư duy phát huy được tối đa khả năng sáng tạo của mỗi học sinh.

Ví dụ: Với bài Kể về gia đình em [ TV2 ] tôi đã thực hiện các bước như sau:

- Cho học sinh đọc yêu cầu bài tập, giáo viên giúp học sinh tìm hiểu yêu cầu của bài tập: Kể về gia đình của mình.

- Học sinh tập trung động não nghĩ về gia đình mình và viết ra bất kỳ những từ ngữ nào liên quan đến gia đình của mình.

- Tôi treo bảng phụ vẽ bản đồ tư duy lên bảng, giới thiệu cho học sinh biết một số từ ngữ liên quan đến gia đình. Học sinh nhìn bản đồ tư duy, tự suy nghĩ và hồi tưởng.

- Học sinh ghi vào giấy nháp về gia đình mình.

- Gọi một vài em kể về gia đình mình cho cả lớp nghe.

- Cho học sinh nhận xét lời kể của bạn. Giáo viên nhận xét chung.

Tuy nhiên, đối với học sinh lớp 2, tư duy của các em chưa nhanh, suy nghĩ để tìm ra các từ ngữ phục vụ cho đề bài chưa nhiều nên học sinh khó vẽ được bản đồ tư duy hoàn chỉnh. Bởi vậy, tôi đã hướng dẫn các em vẽ bản đồ tư duy trong một số bài học nhưng không yêu cầu quá cao đối với học sinh từ đó tạo hứng thú cho các em giúp giờ học đạt hiệu quả cao.

Qua thực nghiệm, tôi thấy kĩ năng viết đoạn văn ngắn của học sinh lớp mình ngày càng tiến bộ rõ rệt. Nội dùng đoạn văn ngày càng phong phú, các con chủ động, tích cực, hứng thú hơn trong các hoạt động học.

Quận Hoàng Mai