Khám lâm sàng là cốt lõi trong y khoa nhưng không thể phủ nhận được vai trò quan trọng của các xét nghiệm cận lâm sàng. Trong đó siêu âm tuyến giáp như một lời khẳng định không thể chối bỏ. Đây là xét nghiệm giúp phát hiện sớm, theo dõi và đánh giá điều trị các bệnh lý tuyến giáp đơn giản nhưng có độ nhạy và độ đặc hiệu cao. Cùng ISOFHCARE tìm hiểu về siêu âm tuyến giáp qua bài viết dưới đây.
Chuyên mục:
ISOFHCARE | Ngày đăng 06/08/2021 - Cập nhật 06/08/2021
Siêu âm thai định kỳ là việc làm rất cần thiết để theo dõi quá trình mang thai và kịp thời phát hiện được các bệnh tiềm ẩn của thai nhi cũng như thai phụ. Siêu âm là phương tiện chuẩn đoán hình ảnh giúp đánh giá sức khỏe của phụ nữ mang thai. Đây cũng là một kỹ thuật an toàn, chính xác và đơn giản. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu được hết ý nghĩa của siêu âm thai hay nên siêu âm vào thời điểm nào của thai kỳ là hợp lý. Bài viết sau sẽ cho các mẹ bầu thông tin cần biết.
1. Siêu âm là gì?
Siêu âm là kỹ thuật chuẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, an toàn và được áp dụng phổ biến trong y tế. Siêu âm là phương pháp sử dụng sóng siêu âm[sóng có tần số cao] để xây dựng va tái tạo hình ảnh về những cấu trúc bên trong cơ thể, giúp ích cho việc chuẩn đoán và điều trị bệnh.
Khi siêu âm, bác sĩ sẽ sử dụng một đầu dò tỳ sát lên da. Đầu dò này vừa có chứa năng và thu sóng siêu âm. Khi các tỉnh thể bên trong đầu dò phát sóng siêu âm vào bên trong cở thể: các mô, xương bên trong sẽ hấp thụ hoặc truyền qua một phần, một phần phả xạ lại sóng âm. Đầu dò thu nhận sóng phản hồi gửi đến bộ máy xử lý để tạo ra những tín hiệu hình ảnh mà chúng ta quan sát được trên máy tính.
Mẹ bầu cần biết những thông tin về siêu âm thai
2. Tại sao bà bầu đi siêu âm thai?
Siêu âm thai là phương pháp kiểm tra nhờ vào sóng siêu âm để có được hình ảnh của em bé cũng như nhau thai, tử cung cùng những bộ phận khác nằm trong khung chậu người mẹ. Siêu âm thai là biện pháp an toàn giúp bác sĩ theo sõi sự tiến triển của thai kỳ và sức khỏe của bé. Trong sản khoa thì siêu âm được chỉ định cho tất cả phụ nữ mang thai. Đặc biệt là ở những người có dấu hiệu bất thường như: - Nôn mửa - Đau bụng - Chảy máu âm đạo bất thường - Mất kinh nhưng không có dấu hiệu mang thai. Trong quá trình mang thai, mẹ bầu cần thực hiện siêu âm thai định kỳ bởi: - Siêu âm giúp phát hiện những bất thường của mẹ và bé khi khám lâm sàng không lấy được
- Khám lâm sàng và tiền sử bệnh gia đình không giúp chuẩn đoán được mẹ bầu có chửa nhiều thai hay không.
3. Thời điểm nào của thai kỳ nên siêu âm thai:
Theo lời khuyên của các bác sĩ Sản Khoa thì các mẹ bầu nên thực hiện siêu âm thai nhi ít nhất 3 lần trong suốt thai kỳ để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và em bé.
- Thai ở tuần thứ 12:
Với lần siêu âm thai kỳ đầu tiên được tiến hành vào tuổi thai 11 tuần 6 ngày đến 13 tuần 6 ngày. Những xét nghiệm trong thai 12 tuần giúp bác sĩ xác định tuổi thai một cách chính xác nhất. Đặc biệt trong giai đoạn này bác sĩ có thể quan sát độ mờ da gáy thông qua siêu âm. Qua đó giúp phát hiện sớm những bất thường nhiễm sắc thể: bệnh Down, dị tật thai nhi,... Nếu bỏ lỡ thời điểm này việc xác định độ mờ da gáy không còn chính xác nữa.
Siêu âm thai 5D tại bệnh viện đa khoa Bảo Sơn
- Thai ở tuần thứ 22: Ở giai đoạn này những cơ quan bên trong thai nhi đã hình thành đầy đủ. Khi quan sát hình ảnh thu được từ siêu âm, các bác sĩ sẽ biết được cơ quan đó có phát triển bình thường hay không. Các cột sống, hộp sọ, não,.... của thai nhi vào thời điểm này đều có thể được nhìn thấy. Ngoài ra bác sĩ cũng có thể phát hiện được các bất thường về hình tháu của thai nhi như dị dạng cơ quan nội tạng, sứt môi,...Siêu âm thai trong giai đoạn cực kỳ quan trọng vì nếu có vấn đề gì thì cần đình chỉ thai nghén thì phải làm trước tuần thứ 28.
- Thai ở tuần thứ 32:
Siêu âm thực hiện khi thai được 30 - 32 tuần, giúp đánh giá sự tăng trưởng của thai, phát hiện một số vấn đề hình thái xảy ra muộn như bất thường ở động mạch, tim và não của thai nhi 32 tuần. Ngoài ra, bác sĩ nhận biết được tình trạng phát triển chậm trong tử cung - nguyên nhân gây suy thai và ngạt sau sinh.Tuy các dị tật phát hiện vào thời điểm này đã muộn, không thể can thiệp nhưng bác sĩ có thể tìm ra cách xử trí phù hợp khi sinh và chuẩn bị cho việc chăm sóc cũng như chữa bệnh cho trẻ kịp thời sau đó. Ngoài 3 lần siêu âm quan trọng này, nếu trong thai kỳ có bất cứ dấu hiệu bất thường nào, thai phụ phải đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để khám và xử trí kịp thời.
4. Siêu âm nhiều có tốt không?
Hiện nay vẫn còn có nhiều tranh cãi về việc siêu âm thai có thực sự an toàn hay liệu có những ảnh hưởng xấu của sóng siêu âm tới sức khỏe của mẹ và bé hay không. Theo một số nghiên cứu thế giới đang chỉ ra nguy cơ làm giảm thính lực của thai nhi của việc siêu âm thai nhiều lần. Tuy nhiên, ngược lại nhiều nhà khoa học và bác sĩ cam đoan rằng cường độ sóng âm là quá thấp để có thể ảnh hưởng đến thai nhi hoặc người mẹ. Tỷ lệ dị tật thai nhi đang tăng lên trong những năm gần đây không khiến chúng ta không thể không nghi ngờ với tất cả những yếu tố nguy cơ tiềm tàng như di truyền, môi trường. Cũng có thể cả chế độ chăm sóc sức khỏe thai kỳ, có cả việc siêu âm thai.
Mẹ bầu nên nhớ các mốc lịch siêu âm khám thai
5. Lưu ý trước khi siêu âm:
Quy trình siêu âm khá đơn giản và nhẹ nhàng, bác sĩ sẽ bôi một lớp gel trong suốt lên bụng mẹ [lớp gel này giúp hạn chế không khí chen vào giữa đầu dò và da của bạn] , sau đó sử dụng dụng cụ cầm tay có chứa đầu dò để di chuyển khắp vùng bụng, giúp ghi nhận những hình ảnh của thai nhi. Dưới đây là một số lưu ý dành cho mẹ bầu trước khi thực hiện siêu âm thai: - Đi khám thai, siêu âm theo đúng lịch, giúp phát hiện sớm những bất thường nếu có - Mặc quần áo rộng rãi, thoải mái khi đi siêu âm - Dù chưa có bằng chứng về sự nguy hại của siêu âm đến thai nhi, nhưng người mẹ cũng không nên lạm dụng siêu âm - Có thể bác sĩ sẽ yêu cầu bạn uống nhiều nước và nhịn tiểu trước khi siêu âm để đẩy bàng quang lên, tiện cho việc theo dõi hình ảnh thai nhi - Thông thường, siêu âm thai lần đầu vào tuần thứ 12, tuy nhiên nếu thai phụ từng bị sảy thai, từng điều trị vô sinh, đang điều trị bệnh hay có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào thì nên đến gặp bác sĩ để thăm khám và có thể tiến hành siêu âm sớm hơn.
Hiện tại Bệnh viện Đa khoa Bảo Sơn có dịch vụ Thai sản trọn gói Luxury và các mẹ bầu khi đăng ký sẽ được siêu âm thai 5D miễn phí không giới hạn. Để biết thêm thông tin chi tiết về dịch vụ siêu âm thai 2D/5D và bảo hiểm thai sản trọn gói tại Bệnh viện Đa khoa Bảo Sơn, các mẹ bầu vui lòng gọi tới Tổng đài 1900 599 858 hoặc Hotline 091 585 0770 để được tư vấn miễn phí.
Bài này để dẫn dắt cho bài “Siêu âm cổ tử cung trong thai kỳ”, tại vì lúc làm việc thấy bệnh nhân ngơ ngác đến tội nghiệp cho cái vụ “tử cung em thấp nên em sinh non”.
Lâu lâu lại có người hỏi “siêu âm hoài con em có sao không?”. Mà chưa biết có sao hay không cứ thích đi siêu âm hoài.
Siêu âm là gì vậy?
Siêu âm là một thiết bị [hay dễ hiểu hơn là cái máy] có thể ghi nhận hình ảnh bên trong cơ thể của bạn. Đến đây chỉ xin bàn về em bé trong tử cung của mẹ, tại suốt ngày chỉ thấy em bé thôi. Dĩ nhiên, có thể thấy gan, thận, lách, ruột…trong bụng nhưng mấy cái đó nhìn không thích bằng nhìn em bé. Bác sĩ siêu âm có thể quan sát thấy: bao nhiêu bé trong tử cung; kích cỡ bé như thế nào, tim bé đập như thế nào, nhanh hay chậm [tính trên một phút]; các cơ quan trên cơ thể bé có bình thường không, có thể tính tương đối chính xác ngày dự sanh nếu siêu âm sớm.
Ghi nhận hình ảnh bằng máy siêu âm có thể ghi lại giống như video, hay hình ảnh hiển thị ra máy tính, nhân viên y tế sẽ in lại ảnh này cho bạn.
Siêu âm hoạt động như thế nào?
Siêu âm là những sóng âm tần số cao mà tai mình không nghe được. Nhớ nghe, nó là sóng âm [tức là âm thanh- nên bé không có chói mắt, không có đau khi làm siêu âm]. Sóng âm này được phát từ một thiết bị gọi là “đầu dò”, truyền sóng âm qua da, đi qua thành bụng để ghi nhận hình ảnh bên trong bằng cách dội lại.
Siêu âm khác X quang ở chỗ tia siêu âm không phải tia xạ. Đây chính là yếu tố chính để khẳng định tính an toàn của siêu âm cho thai nhi.
Tại sao khi có thai phải siêu âm?
Tại vì siêu âm giúp mình biết: mình có mấy thai, bé có phát triển đúng tuổi thai hay không [có nhỏ quá hay to quá so với tuổi thai không], có bất thường gì ở mặt mũi tay chân, hay tim gan phổi không, bánh nhau có ở vị trí bình thường không…Quá giúp ích còn gì! Còn cái này nữa, con mình là con trai hay con gái. Tuy nhiên điều này chỉ nên hỏi nhỏ, chứ đừng nghĩ là điều quan trọng. Nhưng đôi khi, nó quan trọng thiệt, tại bất thường sinh dục bẩm sinh cũng là chuyện có thật, bác sĩ sẽ luôn khảo sát xem có tinh hoàn không, có bị dị tật sinh dục không, còn khẳng định 100% giới tính thì không thể. Đôi khi biểu hiện cơ quan sinh dục ngoài là nam, nhưng nhiễm sắc thể lại là nữ. Tuy hiếm xảy ra nhưng phải ví dụ vậy để bạn đừng hỏi “chắc chắn 100% không bác sĩ, hay sao siêu âm con trai tui đẻ con gái kỳ vậy” dễ đau lòng nhau. Mấy câu này thật sự là cần hỏi đây nè:
- Con tôi có phát triển đúng tuổi thai không?
- Con tôi có gì bất thường về hình dạng không? Cái đó có nghiêm trọng không?
- Nước ối như vậy có gọi là bình thường không?
- Bánh nhau có bất thường không?
Cần chuẩn bị gì trước khi đi siêu âm?
Nếu siêu âm ngã bụng, bác sĩ sẽ dặn bạn nhịn tiểu. Tuy nhiên khi siêu âm thai, cái này không cần thiết tuyệt đối. Vì đặc điểm phụ nữ mang thai sẽ tiểu nhiều lần do bàng quan bị chèn ép, nên nếu có đi tiểu trước khi siêu âm cũng không sao. Trong một số trường hợp đặc biệt cần siêu âm ngả âm đạo, bạn cần đi tiểu trước đó thì siêu âm sẽ dễ dàng hơn, chính xác hơn và bạn cũng dễ chịu hơn.
Siêu âm bình thường thì chắc chắn con tôi bình thường phải không?
Câu trả lời – đáng buồn – là không chắc chắn. Do vậy, khi có thai, bạn sẽ được tử vấn và giải thích thực hiện nhiều loại xét nghiệm khác nhau để tầm soát các bất thường. Một mình siêu âm chỉ dự đoán khoảng 80% dị tật. Nguyên nhân: có những dị tật nhỏ, biểu hiện muộn, hay khiếm khuyết về chức năng [ví dụ như điếc] không thể chẩn đoán bằng siêu âm.
Tay nghề – kinh nghiệm và máy siêu âm tốt cũng góp phần ảnh hưởng để khả năng tầm soát. Ngoài ra, tư thế em bé, thành bụng của mẹ dày, nước ối quá ít cũng là những yếu tố cản trở cho khảo sát thai nhi. Do đó, mặc dù có thể phát hiện nhiều bất thường nhưng không thể phát hiện tất cả bất thường.
Siêu âm nhiều lần trong thai kỳ có gây hại gì không?
Siêu âm thai được ứng dụng tầm khoảng hơn 30 năm. Cho đến nay chưa có dữ liệu nào cho thấy gây hại đến thai. “Chưa có” không đồng nghĩa với “không có”, do đó, chỉ cần thực hiện khi có chỉ định của bác sĩ khám thai. Hạn chế trong những trường hợp sau:
- Siêu âm chỉ để khảo sát giới tính.
- Siêu âm chỉ để ghi nhận hình ảnh hay video của bé để “cho vui”
- Siêu âm mỗi tuần để biết bé có lên cân hay không vì mẹ không lên cân.
Không có điều kiện siêu âm thì nên siêu âm mấy lần là đủ?
Câu hỏi này khó à, tại vì mỗi tuổi thai, siêu âm lại có những giá trị khác nhau. Thôi thì nếu vì lý do gì đó, chỉ có thể siêu âm 1 lần, nên chọn siêu âm lúc khoảng 22-23 tuần, đánh giá tổng thể thai nhi [còn gọi là siêu âm hình thái học]. Hy vọng không ai rơi vào cái lựa chọn oái oăm này, nếu không bác sĩ siêu âm cũng buồn.
Thật ra thì có rất nhiều thông tin, nhưng lược giản ở mức tối thiểu để giới thiệu cho bài siêu âm kênh tử cung sau này [chưa biết khi nào].
Cuối tuần rồi, mình đọc ít thôi, nếu đang có thai, mình để dành thời gian “nói chuyện” với con, suy nghĩ về những điều tươi đẹp. Chứ đừng mất công đi xem “hôm nay con được mấy trăm gram rồi”.
Xem thêm bài Siêu âm trong thai kỳ của Bác sĩ Ths. Nguyễn Hoàng LongTài liệu tham khảo
//www.facebook.com/tieumy.le.35/posts/947218625374722