Thuốc trị hen suyễn [thuốc trị hen phế quản] là giải pháp thường được sử dụng để kiểm soát các cơn hen. Các thông tin như thuốc này được chia thành mấy nhóm, liều lượng sử dụng thế nào và tác dụng phụ ra sao là những câu hỏi đang rất được các bệnh nhân quan tâm. Hãy đọc bài này để tìm lời giải đáp!
Các loại thuốc chữa hen suyễn dạng xịt được sử dụng nhiều
Hen suyễn [hen phế quản] là một bệnh mạn tính. Hiện nay, tuy không thể chữa khỏi bệnh hen hoàn toàn, nhưng điều trị có thể giúp kiểm soát các triệu chứng để bạn có thể sống bình thường. Phòng ngừa và kiểm soát lâu dài là chìa khóa để ngăn chặn khởi phát cơn hen cấp. Điều trị thường bao gồm việc phòng tránh các yếu tố nguy cơ, duy trì thường xuyên thuốc kiểm soát triệu chứng và dùng thuốc cắt cơn khi cần.
Tham khảo thêm các thông tin về nguyên nhân, triệu chứng tại bài viết về bệnh hen suyễn do GS.TS Ngô Quý Châu tư vấn chuyên môn. Bài viết đã tổng hợp các cách điều trị hiệu quả cũng như làm thế nào để phòng tránh nguy cơ nhiễm bệnh.
Mục tiêu điều trị hen là cải thiện hiệu quả các triệu chứng hen suyễn và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.
Mặc dù chúng ta không thể chữa khỏi bệnh hen nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được bệnh. Mỗi trường hợp hen có bệnh cảnh lâm sàng khác nhau, vì vậy bạn và bác sĩ cần lập một kế hoạch điều trị hen dành riêng cho bạn. Các chuyên gia khuyến nghị các kế hoạch hành động về bệnh hen của bạn để chăm sóc tốt bệnh hen suyễn của bạn và giảm nguy cơ lên cơn hen. Kế hoạch này sẽ có thông tin về các tác nhân gây hen và hướng dẫn dùng thuốc, nhận biết và xử lý khi bệnh hen xấu đi. [1]
Một kế hoạch hành động hen sẽ do bác sĩ đưa ra sau khi thăm khám và chẩn đoán kỹ càng. Kế hoạch này thường bao gồm:
- Các thuốc hen suyễn phù hợp với tình trạng bệnh của bệnh nhân;
- Liều lượng sử dụng thuốc;
- Các phương pháp điều trị khác nếu mọi loại thuốc đều không giúp kiểm soát tình trạng bệnh.
Để tận dụng tối đa kế hoạch hành động hen, bạn cần:
- Giữ ở nơi bạn có thể nhìn thấy: Dán nó vào tủ lạnh, giữ nó cùng với thuốc của bạn hoặc yêu cầu bác sĩ của bạn cho một bản sao để bạn có thể lưu nó trên điện thoại của mình. Bằng cách đó, bạn luôn dễ dàng tìm thấy khi cần.
- Chia sẻ với những người khác: Cho dù đó là bản in hay bản kỹ thuật số, hãy nghĩ đến việc chia sẻ kế hoạch hành động hen của bạn với bạn bè, gia đình, đồng nghiệp và huấn luyện viên thể dục để họ biết phải làm gì nếu bạn lên cơn hen.
- Kiểm tra mỗi tháng một lần: Đặt lời nhắc trên điện thoại hoặc trong nhật ký của bạn để kiểm tra bạn đang dùng thuốc hàng ngày và bạn biết phải làm gì nếu các triệu chứng của bạn trở nên tồi tệ hơn.
Thuốc điều trị hen tốt nhất được chia thành 3 loại chính: [2]
Nhờ công dụng giảm triệu chứng viêm đường thở, các loại thuốc này giúp làm giảm nguy cơ đợt cấp và sụt giảm chức năng hô hấp cho bệnh nhân hen.
1.1. Các thuốc phun hít tác dụng kéo dài
- Corticoid dạng hít: Nhóm thuốc này có tác dụng giảm nền viêm đường thở. Ví dụ: beclomethasone, budesonide, flunisolide, fluticasone… Thường dạng phối hợp với cường beta 2 tác dụng kéo dài.
- Các thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài, gồm 2 nhóm:
- Thuốc cường beta 2 tác dụng kéo dài – Thường phối hợp với corticoid dạng hít giúp giãn phế quản và cải thiện nền viêm kiểm soát hen. Ví dụ: salmeterol, formoterol, vilanterol…
- Thuốc kháng cholinergic tác dụng kéo dài – Có thể dùng kiểm soát hen nặng với tác dụng giãn cơ trơn đường thở và giảm tiết đờm. Ví dụ: tiotropium…
1.2. Các thuốc đường uống
- Các thuốc kháng leukotriene có thể dùng phối hợp với các thuốc đường phun hít, đặc biệt dùng trong trường hợp có bệnh lý đi kèm như: viêm mũi dị ứng. Nhóm thuốc này tác dụng chậm, không thể thay thể thuốc đường phun hít và phải được dùng theo chỉ dẫn của bác sĩ. Ví dụ: montelukast, zafirlukast…
- Corticoid đường uống, phổ biến nhất là prednisolone dùng trong cơn hen phế quản cấp. Thuốc có tác dụng giảm đáp ứng viêm đường thở trong cơn hen cấp.
1.3. Các thuốc sinh học
Các thuốc sinh học với dạng tiêm thường được chỉ định trong trường hợp tình trạng hen nặng không kiểm soát được dù đã điều trị tối ưu thuốc đường uống và đường phun hít. Nhóm thuốc này tác dụng lên hệ miễn dịch phù hợp với kiểu hình hen dị ứng tăng IgE máu. Các thuốc nhóm này ví dụ như: omalizumab, benralizumab, mepolizumab… [3]
Tuy nhiên, giá thành của loại này khá cao và phải được bác sĩ chuyên khoa xem xét kỹ lưỡng trước khi chỉ định dùng, vì có một số chống chỉ định và nguy cơ bị tác dụng phụ không mong muốn nặng. [4]
Các loại thuốc điều trị hen suyễn dạng tiêm được chỉ định cho bệnh nhân mức độ nặng
Được chỉ định dùng khi bệnh nhân có cơn khó thở đột ngột hoặc đợt cấp hen. Thuốc giúp cắt cơn hen và cải thiện triệu chứng đáng kể.
Khi bệnh nhân có triệu chứng hen dai dẳng và/hoặc vẫn còn đợt cấp dù đã tối ưu hóa điều trị bằng liều cao ICS/LABA , bác sĩ sẽ cân nhắc kê toa thuốc này.
Tùy theo khả năng cải thiện triệu chứng, bác sĩ sẽ điều chỉnh loại thuốc cũng như liều lượng thuốc cho người bệnh. Chẳng hạn như, nếu bạn đáp ứng thuốc tốt, bác sĩ sẽ giảm số lượng thuốc. Ngược lại, khi tình trạng bệnh ngày càng tồi tệ, bác sĩ sẽ xem xét đổi loại thuốc chữa ho hen hoặc thay đổi phương pháp điều trị khác cho phù hợp.
Việc đánh giá kiểm soát dựa trên triệu chứng hen trong vòng 4 tuần qua:
- Triệu chứng xảy ra ban ngày > 2 lần/tuần?
- Có bất kỳ đêm nào thức giấc do lên cơn hen?
- Có dùng thuốc cắt cơn hen > 2 lần/tuần?
- Có giảm khả năng vận động, sinh hoạt do hen?
Bạn kiểm soát tốt nếu không có triệu chứng nào; Kiểm soát một phần nếu có 1 – 2 dấu hiệu trên, Không kiểm soát nếu không có 3 – 4 dấu hiệu trên.
Cùng với thuốc đặc trị hen suyễnhen phế quản/ho hen, bác sĩ sẽ chỉ định áp dụng các biện pháp điều trị những bệnh kèm theo như:
- Trào ngược dạ dày thực quản [GERD], thừa cân – béo phì, ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ, viêm mũi, viêm mũi xoang, trầm cảm và lo âu…
- Bệnh kèm theo có thể góp phần làm tăng các triệu chứng hô hấp và làm chất lượng cuộc sống kém đi. Điều trị các bệnh này có thể làm việc xử trí hen cải thiện hơn.
Ngoài ra còn có những biện pháp khác để kiểm soát bệnh, đó là:
- Tập luyện thể lực: bạn nên tham gia tập luyện thể lực để cải thiện tình trạng sức khỏe chung. Bạn cần trao đổi với bác sĩ điều trị về cách xử trí co thắt phế quản do gắng sức trước khi tập luyện.
- Chế độ ăn phù hợp: bạn nên ăn thức ăn chứa nhiều rau và trái cây tươi vì nó tốt cho sức khỏe. Tuyệt đối không ăn các loại thực phẩm gây dị ứng hoặc có nguy cơ gây dị ứng.
Ghi nhớ!!! Một chế độ ăn phù hợp sẽ giúp việc điều trị hen diễn ra hiệu quả hơn. Xem ngay bài viết Bệnh hen suyễn kiêng ăn gì? để tìm ra thực đơn mỗi ngày tốt nhất.
- Bạn cần có chiến lượng đối phó với cảm xúc như: tập thư giãn hoặc hít thở phù hợp.
- Tiêm vacxin phòng bệnh: Tiêm vacxin cúm hàng năm có tác dụng phòng ngừa nhiễm cúm hoặc giảm mức độ nặng của bệnh cúm. Ngoài ra, bạn có thể hỏi bác sĩ lịch tiêm vacxin phòng phế cầu phù hợp giúp phòng các đợt nhiễm trùng phổi do phế cầu.
Để phòng tránh bệnh hen suyễn, bạn cần tuân thủ lối sống lành mạnh, chẳng hạn như:
- Tránh xa thuốc lá [chủ động và thụ động], hạn chế đến những nơi bị ô nhiễm không khí.
- Vệ sinh vật dụng cá nhân như chăn ga gối đệm thường xuyên, hạn chế sử dụng các vật dụng có nguy cơ trở thành “ổ” bụi như rèm cửa, thảm sàn nhà…
- Không nuôi chó, mèo, chim cảnh và các con thú khác trong nhà.
- Khi đã được chẩn đoán mắc bệnh hen suyễn, cần cẩn thận khi sử dụng một số loại thuốc như aspirin và các thuốc chống viêm không steroid, thuốc chẹn bêta giao cảm [như propranolol].
Có khá nhiều câu hỏi xoay quanh việc sử dụng thuốc trị hen suyễn. Những thắc mắc thường gặp nhất là:
Nhìn chung, thuốc hen suyễn/phế quản không kê đơn không được khuyến khích sử dụng. Chúng không phải phương pháp điều trị lâu dài và không nên dùng hàng ngày để kiểm soát triệu chứng bệnh. Thay vào đó, bệnh nhân hen nên đến bệnh viện thăm khám và tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ. Đặc biệt, những người bị huyết áp cao, đái tháo đường, bệnh tuyến giáp, bệnh tim mạch tuyệt đối không được tự ý dùng thuốc không kê đơn.
Chuyên gia khuyến cáo người bệnh không tự ý sử dụng các loại thuốc chữa suyễn không kê đơn
Bệnh hen suyễn rất khó điều trị dứt điểm. Thời gian bạn cần dùng thuốc tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tần suất xuất hiện các triệu chứng. Ví dụ, nếu chỉ gặp khó khăn khi tập thể dục, bạn chỉ cần sử dụng ống hít trước khi tập luyện. Nhưng nói chung, hầu hết các bệnh nhân hen suyễn có thể phải dùng thuốc hàng ngày.
Có. Tất cả các loại thuốc đều có tác dụng phụ. Bạn nên trao đổi với bác sĩ tiền sử sức khỏe của mình, đồng thời theo dõi phản ứng cơ thể trong vòng 24h sau khi sử dụng thuốc. Nếu xảy ra tác dụng phụ, cần báo với bác sĩ để xử trí và đổi thuốc ngay.
Để thuốc hen phát huy hết công dụng, bạn cần ghi nhớ những nguyên tắc sau:
- Không để tình trạng trong nhà hết thuốc hen suyễn. Bạn phải dự trữ đủ lượng thuốc bên mình, tránh trường hợp cơn suyễn ập đến đột ngột mà không có thuốc để “cứu nguy”.
- Kiểm tra kỹ tên và liều lượng của tất cả các loại thuốc trước khi sử dụng.
- Bảo quản thuốc theo đúng hướng dẫn để thuốc không bị giảm tác dụng.
- Thường xuyên kiểm tra thuốc trị suyễn dạng lỏng. Nếu thuốc đã đổi màu hoặc hình thành tinh thể, hãy bỏ ngay.
- Nói với bác sĩ về những loại thuốc khác bạn đang dùng. Một số loại thuốc không hoạt động tốt khi được dung nạp cùng thời điểm.
ĐÚNG! Các triệu chứng hen suyễn thường xảy ra vào ban đêm. Nhiều người bị đánh thức bởi những cơn ho giữa đêm hoặc thở khò khè. Bạn có thể phòng tránh tình trạng này bằng cách dùng thuốc kiểm soát hen suyễn một cách thường xuyên.
Bên cạnh đó, để có giấc ngủ ngon, cần để ý đến các tác nhân có nguy cơ gây dị ứng, làm trầm trọng thêm tình trạng suyễn của bạn. Nhiều người dị ứng với mạt bụi và nấm mốc có trong vật liệu làm giường. Có người lại không chịu được lông vật nuôi. Hãy sử dụng máy hút ẩm hoặc bộ lọc không khí trong phòng ngủ để loại bỏ các tác nhân này, bạn sẽ có giấc ngủ dài và sâu hơn.
Giấc ngủ của bạn sẽ ngon và dài hơn khi các tác nhân có khả năng gây dị ứng được loại bỏ
ĐÚNG! Vận động, tập luyện trong không khí lạnh, có thể gây ra chứng viêm đường thở hoặc co thắt phế quản. Thuốc cắt cơn hen suyễn nhanh chóng, được dùng trước và trong khi tập thể dục, sẽ kiểm soát tốt tình trạng bệnh. Nhờ những loại thuốc này, các vận động viên có thể thoải mái chơi thể thao, vận động mạnh ngay cả khi mắc bệnh hen suyễn. Hãy tham vấn ý kiến bác sĩ của bạn trước khi dùng!
Trong trường hợp tình trạng hen suyễn của bạn không đáp ứng với mọi loại thuốc, bác sĩ sẽ cân nhắc sử dụng phác đồ điều trị khác. Nong nhiệt phế quản có thể là lựa chọn thay thế. Thủ thuật này sử dụng một thiết bị làm nóng nhằm giảm cơ trơn dư thừa trong đường thở, từ đó hạn chế các cơn hen suyễn thường gặp ở những người bị hen suyễn nặng.
Ở nước ta, không chỉ hen suyễn, tỷ lệ mắc bệnh lý hô hấp ngày càng tăng và có nhiều ca bệnh nặng, diễn biến bất thường, đặc biệt là các trường hợp nhiễm trùng phổi nặng, nấm phổi… Nhiều người bệnh đã tin tưởng và lựa chọn thăm khám, điều trị tại Chuyên khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, địa chỉ uy tín chuyên điều trị các bệnh lý hô hấp – phổi mạn tính.
Bên cạnh đội ngũ chuyên gia, bác sĩ đầu ngành trên cả nước, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cũng chú trọng đầu tư hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại được nhập khẩu đồng bộ để phục vụ cho công tác khám chữa bệnh của khoa Nội hô hấp như: hệ thống nội soi màng phổi, hệ thống nội soi phế quản ống mềm hiện đại dải tần hẹp NBI, máy chụp X quang công nghệ cao, máy chụp CT 128 dãy để phát hiện sớm các bệnh phế quản, phổi; hệ thống đo đa ký giấc ngủ để chẩn đoán nguyên nhân ngủ ngáy, mất ngủ và căn chỉnh điều trị hội chứng ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ, máy thở không xâm nhập điều trị suy hô hấp…
GS.TS.BS Ngô Quý Châu trực tiếp thăm khám và điều trị cho bệnh nhân hen suyễn và các bệnh lý hô hấp – phổi
Để được tư vấn và đặt lịch khám các bệnh lý hô hấp – phổi tại khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, quý khách có thể liên hệ qua:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
108 Hoàng Như Tiếp, P.Bồ Đề, Q.Long Biên, TP.Hà Nội
Hotline: 1800 6858
2B Phổ Quang, P.2, Q.Tân Bình, TP.Hồ Chí Minh
Hotline: 0287 102 6789
- Fanpage: //www.facebook.com/benhvientamanh
Việc sử dụng các loại thuốc trị hen suyễn/hen phế quản cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ. Vì thế, khi có dấu hiệu hen suyễn, người bệnh cần đến bệnh viện để được khám và điều trị phù hợp.