Thứ Hai, 04/04/2022 | 17:21
Liên tiếp gần đây có khá nhiều vụ học sinh đánh nhau - hay còn gọi là “bạo lực học đường” [BLHĐ], rồi quay clip đưa lên mạng.
Có thể liệt kê ra các vụ như: Ngày 13/3/2022 vụ “nữ sinh Huế lao vào đánh nhau để phân định thắng thua”. Trước đó, ngày 30/10/2021: “Nam sinh lớp 12 ở huyện Quảng Trạch - Quảng Bình bị đánh trước cổng trường”, người gây ra bạo lực cũng ở tuổi thanh niên. Trước đó một chút nữa: Nữ sinh lớp 7 bị “đàn chị” đánh, lột quần áo trên cầu ở huyện Thăng Bình - Quảng Nam. Nữ sinh lớp 10 ở Bến Tre bị xé áo dài, đánh hội đồng vào ngày 29/9/2020; Ở Trường THCS Mường Cang [tỉnh Lai Châu], thầy giáo thể dục đánh hàng loạt học sinh ở trường này... là những điển hình đáng lo!
Nguyên nhân nào lại có nhiều vụ bạo lực đáng lên án và phẫn nộ đến vậy? Mấy dòng suy ngẫm này xin được cùng “đi tìm” nguồn cội của những hành vi ấy!
Nếu quan sát một cách bao quát thì “hiện trường” xảy ra các vụ đánh nhau thường là nơi ngoài khuôn viên trường học - nơi thiếu sự giám sát của môi trường giáo dục. Nhưng những nơi ấy lại là “điểm hẹn” của những vụ ẩu đả giải quyết mâu thuẫn!
Quan sát “tổng quát về nguyên nhân”, có thể thấy phần lớn các vụ BLHĐ bắt đầu từ mâu thuẫn nhỏ nhặt trong cuộc sống như: Nói xấu, chỉ trích, châm biếm nhau [cả ngoài đời, cả trên mạng xã hội] hoặc bị kích động xấu từ bạn bè…, thế là hẹn nhau “giải quyết”!
Quan sát dưới góc độ tâm lý học thì: BLHĐ là biểu hiện cụ thể của hành vi “hung tính” - hành vi này có thể hiểu như là hành vi mang tính “thù địch”. Nó liên quan đến cảm giác tuyệt vọng, hẫng hụt được biểu hiện rõ ràng bằng cường độ biểu đạt lời nói [như đe dọa, chỉ trích, vu khống], hành vi lăng nhục, đánh đập và thái độ [qua ánh mắt thù địch, thiếu thiện cảm…].
Một thực tế xót xa là tình trạng BLHĐ đã và đang xảy ra ngày một gia tăng về tính chất, mức độ. Đáng lưu ý là BLHĐ không chỉ giữa cá nhân với cá nhân mà còn là một nhóm đối với nhóm. BLHĐ không chỉ có ở học sinh nam mà còn có khá nhiều đối với học sinh nữ [như những vụ kể trên].
Một điều đáng nói [đáng ngạc nhiên] là nhiều học sinh chứng kiến cảnh bạo lực gần như “vô cảm”, không can ngăn mà còn hô hào, cổ xúy kích động rồi quay clip đưa lên mạng [dù đó là bạn học mình]?!
Vì sao các em vô cảm và phản cảm đến vậy? Hiện tượng này gần như rất hiếm đối với các thế hệ 5X, 6X trước đây!
Theo các nhà tâm lý, xét về mặt chủ quan, thì đây là quá trình phát triển tâm sinh lý của tuổi mới lớn. Trong giai đoạn của tuổi dậy thì có sự thay đổi nhanh, mạnh về mặt thể chất nhưng không cân đối. Từ đó, trong tâm lý có những nét bất ổn, đôi lúc bốc đồng, không kiểm soát được hành vi bản thân. Chính cái “nhược” này nên các em dễ bị lôi kéo, kích động… trong khi bản thân không kiểm soát được cảm xúc, nên chuyện gì đến sẽ đến!
Về mặt khách quan, có thể nhìn nhận ở nhiều góc độ trong phạm vi gia đình - nhà trường - xã hội đều có những “khoảng trống” trong việc quan tâm, chăm sóc các em. Các em thiếu sự quan tâm của cha mẹ mà ngược lại còn chịu những áp lực đặt ra từ cha mẹ. Hay các em bị “tấn công” bởi những lời nói, hành vi bạo lực từ người lớn trong gia đình; thường xuyên bị người lớn la mắng, đánh đập hoặc chứng kiến những hành vi bạo lực của các thành viên trong gia đình… Đây đều là những tác nhân trực tiếp tác động tiêu cực và thúc đẩy gia tăng hành vi hung tính đến các em…
BLHĐ còn bị ảnh hưởng bởi môi trường sống, môi trường xã hội. Có một đúc kết thế này: Thanh thiếu niên sống trong cộng đồng dân cư có môi trường sống thiếu thốn, trình độ dân trí thấp, nhiều tệ nạn xã hội… thì thường đẩy các em đến chỗ “gần mực thì đen”!
Với môi trường nhà trường - đây là môi trường lành mạnh nhất, nhưng trong thực tế, phần lớn các trường luôn nặng “trang bị” kiến thức mà thiếu các bài trải nghiệm, thiếu các hoạt động có tính chia sẻ, gắn kết các em lại với nhau. Phần lớn các trường thiếu trung tâm tư vấn tâm lý để các em giãi bày về tất cả những vấn đề của tuổi mới lớn. Đây cũng là một “khoảng trống” để những hành vi BLHĐ… lấy chỗ?! Có thể thấy hàng loạt vụ BLHĐ diễn ra trong thời gian qua đã chứng minh cho điều đó. Và BLHĐ cũng đã để lại cho gia đình - nhà trường - xã hội và trực tiếp là các em những hậu quả nặng nề cả về thể chất, tâm lý, sang chấn tinh thần… Và ngay cả các em gây ra bao lực hay chứng kiến vụ việc, lúc đầu thì chưa nghĩ được hậu quả, hành vi của mình gây ra, nhưng khi nhận ra hậu quả, các em cũng sống trong lo âu, sợ hãi, sợ bị kỷ luật, sợ bị pháp luật can thiệp, rồi phải đền bù vật chất, tổn hại tinh thần… Những việc này ảnh hưởng lớn đến quá trình phát triển, tư duy cũng như hình thành tính cách của các em sau này.
Việc hình thành, phát triển nhân cách gắn liền với những thay đổi lớn trong tâm sinh lý. Vì vậy, gia đình - nhà trường - xã hội phải chung tay, cộng đồng trách nhiệm một cách sâu sát, chặt chẽ. Cần đặc biệt lưu ý, tuổi trung học là lứa tuổi “nổi loạn” nhiều nhất. Vì vậy, gia đình có vai trò rất quan trọng trong việc “để mắt”, theo sát quá trình hình thành, phát triển nhân cách của con em mình. Quan tâm, chia sẻ nhiều hơn với các em. Nắm bắt cho được đặc điểm phát triển tâm sinh lý để xây dựng môi trường giáo dục gia đình với tình thương yêu sâu sắc.
Với nhà trường, chú ý trang bị cho học sinh nhiều kỹ năng sống hơn, đặc biệt là “kỹ năng quản lý cảm xúc, giải quyết mâu thuẫn”, tạo cho các em nhiều sân chơi lành mạnh, ý nghĩa, phù hợp với lứa tuổi.
Nhà trường và gia đình cũng cần thiết lập nhiều kênh thông tin để thường xuyên liên lạc, trao đổi nắm bắt các trạng thái biểu hiện tâm sinh lý để kịp thời xử lý các tình huống phát sinh. Nếu để tình trạng BLHĐ tiếp tục gia tăng như đã qua sẽ kéo theo một hệ lụy, cản trở đến quá trình phát triển nhân cách của các em, gây lo lắng cho toàn xã hội…
Đã đến lúc gia đình - nhà trường - xã hội phải đồng lòng “ra tay” ngăn chặn những hành vi sống lệch, gây ra BLHĐ, nhưng đồng thời cũng dang rộng vòng tay yêu thương cho sự lầm lỗi; “mở” các cánh cửa cuộc đời để các em có điều kiện… “chạy lại”!
Những người lớn chúng ta càng quan tâm, càng trách nhiệm, càng nghiêm khắc thì nạn BLHĐ sẽ được đẩy lùi. Câu ngạn ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” sẽ được hiện thực hóa trong môi trường sống của các em!
N.N.K
[bài viết có sử dụng tư liệu của đồng nghiệp]
Tại Việt Nam, bạo lực học đường hiện nay đang là một vấn nạn trong nhà trường. Nghiêm trọng hơn tình trạng này ngày càng phổ biến với mức độ nghiêm trọng ngày càng cao. Chính vì thế, việc đề xuất những giải pháp khắc phục hiệu quả là rất cần thiết
1. Tình trạng bạo lực học đường ở Việt Nam hiện nay
Tình trạng bạo lực học đường hiện nay đang trở nên khá phổ biến tại hầu hết những quốc gia trên thế giới. Báo cáo của cơ quan phòng, chống tôi phạm Liên hợp quốc, mỗi năm trên thế giới có khoảng 4-6 triệu học sinh có liên quan trực tiếp đến bạo lực học đường. Số liệu này ngày càng tăng, khiến bạo lực học đường trở thành vấn đề chung của giáo dục quốc tế.
Bài viết liên quan:
- Một số vấn đề học đường cần được quan tâm hiện nay
Tình trạng bạo lực học đường hiện nay ngày càng phổ biến và trầm trọng
Tại Việt Nam, bạo lực học đường hiện nay đang là vấn đề rất nghiệm trọng.
Theo một số liệu của Bộ Giáo dục và Đào tạo, chỉ trong một năm học, toàn quốc xảy ra gần 1600 vụ học sinh đánh nhau trong và ngoài trường học.
Cũng theo một số thống kê, khoảng 5.200 học sinh thì có một vụ đánh nhau và 11.000 học sinh thì có một em bị thôi học vì đánh nhau.
Những số liệu này cho thấy, tình trạng bạo lực học đường đang là vấn đề nhức nhối tại mọi cấp học, lớp học với mức độ gia tăng ngày càng cao và hậu quả ngày càng lớn.
Cũng theo báo cáo của Tổng cục Cảnh sát phòng chống tội phạm, từ năm 2013 đến năm 2015, đã xử lý hơn 25.00 vụ phạm pháp hình sự với 42.000 đối tượng.
Trong đó có hơn 75% là thanh niên và học sinh, sinh viên. Nghiêm trọng hơn, đối tượng phạm tội ngày càng có xu hướng trẻ hóa, mức độ phạm tội ngày càng nghiêm trọng, hành vi bạo lực cũng ngày càng đa dạng hơn.
Những vụ giết người, cướp tài sản, hiếp dâm của học sinh, sinh viên cũng ngày càng nhiều.
Đáng lo ngại hơn, trên đây chỉ là số liệu được thông báo. Còn rất nhiều trường hợp bị nhà trường hay học sinh dấu đi nhằm giữ thể diện cho thanh danh của nhà trường.
Bạo lực học đường không chỉ diễn ra theo hình thức đánh nhau, mà một số học sinh khác còn bị tấn công về mặt tinh thần. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến suy nghĩ, lối tư duy của học sinh bị bạo hành sau này.
2. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng bạo lực học đường hiện nay
2.1. Từ chính bản thân học sinh
Bạo lực học đường ảnh hưởng rất lớn tới nhân cách học sinh
Nguyên nhân đầu tiên dẫn đến tình trạng bạo lực học đường có thể nói là do sự chuyển biến về tâm lý của bản thân học sinh đối tượng từ 12-17 tuổi.
Giai đoạn này hình thành nhân cách ở con người, cùng với đó là tâm lý không ổn định và với một cái tôi cá nhân quá cao [mà không biết sử dụng đúng cách].
Trong giai đoạn này chỉ cần những tác động kích thích xấu từ thế giới bên ngoài cũng khiến các em học theo, dẫn đến nhiều vụ đánh nhau tại trường học hay cũng chính là nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường ở việt nam
Nguyên nhân bạo lực học đường cũng có một phần do giáo dục của nhà trường còn nặng về kiến thức văn hóa, đôi khi lãng quên đi nhiệm vụ giáo dục con người “tiên học lễ, hậu học văn”.
Mặt khác cuộc sống thực dụng chạy theo đồng tiền của một phần xã hội đã đẩy ngã những giá trị quan trọng của nhà trường, đạo đức của một bộ phận thầy cô giáo.
2.3. Từ phía gia đình
Nguyên nhân bạo lực học đường: Sự ảnh hưởng của gia đình đối với mỗi cá nhân là vô cùng lớn
Do sự giáo dục chưa đúng đắn từ cha mẹ, cha mẹ thường nặng lời quát tháo con cái cũng dễ dẫn đến những tình trạng bạo lực học đường ở việt nam.
Xã hội phát triển phụ huynh ít quan tâm tới con cái hoặc phụ huynh bị stress và xả stress bằng bạo hành gia đình lên chính con cái của mình, hoặc bạo hành ngay trước mặt con trẻ những vụ bạo hạnh gia đình như này cũng không phải là chuyện hiếm gặp.
Trích đoạn bạo hành gia đình ngay trước mặt con trẻ
Chính những hành động như này của bố mẹ lại ảnh hưởng sâu sắc theo chiều hướng xấu đến con trẻ sau này. Đáng buồn hơn nữa tình trạng này ngày càng có xu hướng gia tăng trong xã hội ngày càng hiện đại.
Cấp II và cấp III là giai đoạn học sinh hình thành nhân cách chỉ cần một tác động xấu từ gia đình và xã hội có thể gây nên tổn thương không thể chữa lành, hình thành những nhân cách không đúng về giá trị sống dẫn đến những vụ bạo lực học đường.
Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng bạo lực học đường hiện nay không thể không kể đến đó là do ảnh hưởng từ môi trường văn hóa bao lực như phim ảnh, sách báo, game bạo lực, đồ chơi mang tính bạo lực [kiếm, súng..].
Những hình ảnh này được phát tán công khai trên mạng xã hội, khi trẻ em vị thành niên xem ảnh hưởng khá lớn đến tâm lý sau này.
Để có thể khắc phục bạo lực học đường 2018 hiện nay, cần có những giải pháp thiết thực và hợp lý và thực hiện một cách nghiêm ngặt.
Về phía học sinh, sinh viên, cần có ý thức rèn luyện và tìm hiểu, nâng cao ý thức về hành động cũng như hậu quả của những hành động bạo lực đó.
Trong lớp, cần tổ chức những nhóm bạn cùng tiến để nâng cao nhận thức và tăng cường sự trao đổi, tự khắc phục lẫn nhau trong học tập.
Đối với một số học sinh cá biệt, cần có sự kết hợp giữa gia đình và nhà trường để uốn nắn, điều hướng các em vào phong trào của lớp, tránh sự phân biệt đối xử.
Theo những tin tức tư vấn học đường, cũng cần nhìn nhận cách giáo dục trẻ trong gia đình. Thực tế, có rất nhiều gia đình chỉ chú trọng đến kết quả học tập của con mà không chú ý đến việc các em nghĩ gì hay cách xử sự của con với bạn bè.
Vì thế, thay vì chu cấp cho con nhiều về mặt vật chất, gia đình, và đặc biệt là cha mẹ cần là những người bạn đồng hành của con cái. Tránh tạo vỏ bọc cứng nhắc vì sẽ tạo tâm lý ý lại, dựa dẫm và hưởng thụ.
Nhà trường cần chú trọng đào tạo kỹ năng sống cho học sinh tránh bạo lưc học đường ở việt nam hiện nay
Với nhà trường, cần chủ động trong việc trao đổi thông tin với gia đình học sinh cũng như chính quyền địa phương để có thể nắm bắt tình hình cũng như biểu hiện của học sinh. Đội ngũ giáo viên chủ nhiệm cần chủ động nắm chắc tình hình để có biện pháp giải quyết ngay khi học sinh có biểu hiện của những hành vi tiêu cực và bạo lực.
Nhà trường cũng cần chú trọng trong việc giảng dạy một số môn học như kỹ năng sống, giáo dục công dân, trang bị nhận thức đúng đắn cho học sinh về hành động đẹp, tăng cường tinh thần trách nhiệm cũng như ý thức đấu tranh đẩy lùi bạo lực học đường.
Ngoài ra, bộ phận chính quyền địa phương, tổ chức đoàn thể hay lực lượng công an cũng cần đảm bảo sự lãnh đạo thống nhất, nêu cao ý thức cũng như tinh thần trách nhiệm, phát huy tối ưu vai trò của mình trong hoạt động phòng ngừa bạo lực học đường.
Loan Phương – Sinh viên cao đẳng Dược TPHCM trường cao đẳng Y khoa Phạm Ngọc Thạch tổng hợp.