1. Khái quát về quỹ đầu tư chứng khoán với công ty đầu tư chứng khoán?
1.1. Quỹ đầu tư chứng khoán
Quỹ đầu tư chứng khoán trong Tiếng anh là “mutual fund“
Quỹ đầu tư chứng khoán là loại quỹ đã xuất hiện từ sớm trên thế giới, khởi thủy từ Hà Lan từ giữa thế kỷ 19, đến nửa cuối thế kỷ 19 thì được du nhập sang Anh. Mặc dù có nguồn gốc từ Châu Âu nhưng Mỹ mới là nơi quỹ đầu tư phát triển mạnh mẽ nhất. Quỹ đầu tư đầu tiên chính thức xuất ở Mỹ vào năm 1924, có tên là Masachusetts Investor Trust, với quy mô ban đầu là 50.000 USD. Sau này, quy mô quỹ này đã tăng lên 392.000 USD với sự tham gia của trên 200 nhà đầu tư. ở Mỹ, quỹ đầu tư chứng khoán được thành lập với sô lượng khá nhiều và dưới nhiều hình thức. Quỹ đầu tư chứng khoán trong hệ thống pháp luật Mỹ là quỹ được hình thành bởi việc huy động vốn thông qua phát hành cổ phiếu và sau đó đầu tư vào chứng khoán được lưu thông trên thị trường chứng khoán.
Ở Việt Nam, quỹ đầu tư chứng khoán cũng đã được ghi nhận trong Luật chứng khoán năm 2006 và tiếp tục được ghi nhận tại luật chứng khoán năm 2019, theo đó, Quỹ đầu tư chứng khoánlà quỹ hình thành từ vốn góp của nhà đầu tư với mục đích thu lợi nhuận từ việc đầu tư vào chứng khoán hoặc vào các tài sản khác, kể cả bất động sản, trong đó nhà đầu tư không có quyền kiểm soát hằng ngày đối với việc ra quyết định đầu tư của quỹ.
Quỹ đầu tư chứng khoán giúp các nhà đầu tư nhỏ khắc phục tính chất nghiệp dư của mình trong đầu tư vào chứng khoán. Việc đầu tư vào chứng khoán thông qua các giao dịch trên thị trường chứng khoán đòi hỏi người đầu tư phải nắm vững kiến thức về chứng khoán, có khả năng phân tích kinh tế, kết hợp phân tích kinh tế với phân tích các biến động khác để ra quyết định đầu tư chuẩn xác. Mặt khác, việc đầu tư chứng khoán cũng cần tới những thông tin rất đầy đủ về tổ chức phát hành chứng khoán. Việc thu thập và xử lí thông tin này chắc chắn cần đến những tổ chức chuyên nghiệp và có năng lực vì việc này đối với tuyệt đại đa số người dân là hết sức khó khăn. Sự hình thành quỹ đầu tư chứng khoán là hết sức cần thiết ở khía cạnh này.
Xem thêm: Quỹ đầu tư phát triển là gì? Nguyên tắc hạch toán quỹ đầu tư phát triển
1.2. Công ty đầu tư chứng khoán
Công ty đầu tư chứng khoán trong Tiếng anh là “Investment Company“
Bên cạnh quỹ đầu tư chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán thì thuật ngữ “công ty đầu tư chứng khoán” cũng được nhắc đến nhiều trong thị trường chứng khoán, các công trình nghiên cứu thường tập trung vào các quỹ đầu tư chứng khoán mà thường bỏ qua quy định về công ty đầu tư chứng khoán, tuy nhiên, trong quá trình tìm hiểu pháp luật, tác giả nhận thấy nhiều vấn đề thú vị trong xoay quanh.
Luật chứng khoán năm 2019 giải thích rằng: Công ty đầu tưchứng khoán Iàquỹ đầu tư chứng khoán được tổ chức theo loại hình công ty cổphần để đầu tư chứng khoán. Như vậy, có thể thấy rằng giữa công ty đầu tư chứng khoán và quỹ đầu tư chứng khoán có mối liên hệ [tác giả sẽ phân tích kỹ hơn trong mục 2].
Công ty đầu tư chứng khoán ra đời là sự tổ chức ở một mô hình cao hơn của quỹ đầu tư chứng khoán, được tổ chức chặt chẽ hơn, quy mô lớn hơn, bảo đảm quyền và lợi ích của nhà đầu tư tốt hơn và được điều chỉnh bởi cả Luật chứng khoán và Luật doanh nghiệp.
Phân biệt quỹ đầu tư chứng khoán và công ty chứng khoán
Là hai chủ thể hoạt động tích cực trên thị trường chứng khoán, tuy tên gọi khá giống nhau nhưng chúng có khác biệt rất lớn trong vị trí, vai trò và cách thức thành lập và hoạt động. PHÁP LÝ KHỞI NGHIỆP xin làm rõ một số vấn đề liên quan đến quỹ đầu tư chứng khoán và công ty chứng khoán để mọi người có thể hiểu đúng và sử dụng hợp lý mô hình cho mục đích kinh doanh của mình.
Nguồn: Internet
Về bản chất, Quỹ đầu tư chứng khoán là định chế đơn giản, được hiểu là một quỹ tiền tệ hình thành từ vốn góp của các nhà đầu tư, quỹ không phải là pháp nhân và càng không phải là loại hình doanh nghiệp. Quỹ không có bộ máy tổ chức riêng, việc điều hành quỹ do công ty quản lý quỹ thực hiện. Trong thực tế, quỹ đầu tư chứng khoán là sự liên kết của những người đầu tư có tiềm lực hạn chế muốn đầu tư vào chứng khoán.
Trong khi đó, công ty đầu tư chứng khoán là chế định phức tạp hơn, được hiểu là một hình thức tổ chức cao hơn so với quỹ đầu tư, là doanh nghiệp tổ chức dưới loại hình công ty cổ phần, có tư cách pháp nhân, có bộ máy tổ chức chặt chẽ, nhà đầu tư góp vốn là thành viên của công ty đầu tư chứng khoán, có quyền và nghĩa vụ theo quy định của luật doanh nghiệp.
Bảng so sánh giữa Công ty đầu tư chứng khoán và Quỹ đầu tư chứng khoán:
| Tiêu chí | Công ty đầu tư chứng khoán | Quỹ đầu tư chứng khoán |
| Khái niệm |
Công ty đầu tư chứng khoán Ià quỹ đầu tư chứng khoán được tổ chức theo loại hình công ty cổ phần để đầu tư chứng khoán. Công ty đầu tư chứng khoán có hai hình thức là công ty đầu tư chứng khoán riêng lẻ và công ty đầu tư chứng khoán đại chúng |
Quỹ đầu tư chứng khoán là quỹ hình thành từ vốn góp của nhà đầu tư với mục đích thu lợi nhuận từ việc đầu tư vào chứng khoán hoặc vào các tài sản khác, kể cả bất động sản, trong đó nhà đầu tư không có quyền kiểm soát hằng ngày đối với việc ra quyết định đầu tư của quỹ. |
| Loại hình hoạt động |
Được tổ chức theo loại hình công ty cổ phần. Có 2 hình thức: Công ty đầu tư chứng khoán riêng lẻ và Công ty đầu tư chứng khoán đại chúng. Căn cứ Điều 114 Luật chứng khoán 2019. |
Quỹ đầu tư chứng khoán bao gồm: Quỹ đại chúng và quỹ thành viên Trong đó, quỹ đại chúng bao gồm quỹ mở và quỹ đóng Căn cứ Điều 99 Luật chứng khoán 2019. |
| Thành lập và hoạt động |
Điều kiện cấp Giấy phép thành lập và hoạt động của công ty đầu tư chứng khoán bao gồm: - Có vốn tối thiểu là 50 tỷ đồng; - Tổng giám đốc [Giám đốc] và nhân viên làm việc tại bộ phận nghiệp vụ có chứng chỉ hành nghề chứng khoán trong trường hợp công ty đầu tư chứng khoán tự quản lý vốn đầu tư. Căn cứ Điều 115 Luật chứng khoán 2019 |
Tùy thuộc vào loại hình của quỹ đầu tư chứng khoán mà có những quy định khác nhau về việc thành lập và hoạt động: Việc thành lập và chào bán chứng chỉ quỹ ra công chúng của quỹ đại chúng do công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán thực hiện theo quy định tại Điều 108 của Luật chứng khoán 2019 và phải đăng ký với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Việc thành lập quỹ thành viên do công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán thực hiện theo quy định tại Điều 113 của Luật chứng khoán năm 2019 và phải báo cáo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. |
| Quyền và nghĩa vụ của nhà đầu tư tham gia |
Nhà đầu tư có các quyền sau đây: - Hưởng lợi từ hoạt động đầu tư của quỹ đầu tư chứng khoán tương ứng với tỷ lệ vốn góp; - Hưởng các lợi ích và tài sản được chia hợp pháp từ việc thanh lý tài sản quỹ đầu tư chứng khoán; - Yêu cầu công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán mua lại chứng chỉ quỹ mở; - Khởi kiện công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, ngân hàng giám sát hoặc tổ chức liên quan nếu tổ chức này vi phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình; - Thực hiện quyền của mình thông qua Đại hội nhà đầu tư; - Chuyển nhượng chứng chỉ quỹ theo quy định tại Điều lệ quỹ đầu tư chứng khoán; - Quyền khác theo quy định của pháp luật và Điều lệ quỹ đầu tư chứng khoán. Nhà đầu tư có các nghĩa vụ sau đây: - Chấp hành quyết định của Đại hội nhà đầu tư; - Thanh toán đủ tiền mua chứng chỉ quỹ; - Nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật và Điều lệ quỹ đầu tư chứng khoán. Căn cứ Điều 101 Luật chứng khoán 2019 |
Quyền và nghĩa vụ của nhà đầu tư đối với công ty đầu tư chứng khoán không được quy định trong Luật chứng khoán mà được thực hiện theo quy định của Luật doanh nghiệp 2020 trong quy định về quyền và nghĩa vụ của thành viên công ty cổ phần - cổ đông phổ thông. |
Căn cứ pháp lý:
Luật chứng khoán 2019
Luật chứng khoán 2019
Minh HiếuChứng chỉ quỹ là gì?
Chứng chỉ quỹ là một loại chứng khoán dùng để xác nhận quyền sở hữu vốn góp trong một quỹ đầu tư đại chúng nào đó. Quỹ đại chúng ở đây chính là quỹ đầu tư được hình thành từ vốn góp của nhiều nhà đầu tư và hoạt động nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận thông qua việc đầu tư chứng khoán hoặc các dạng đầu tư tài sản khác.
Tuy nhiên, trong quá trình đầu tư vào chứng chỉ quỹ, nhà đầu tư không có quyền đưa ra quyết định đầu tư của quỹ.