Trong 6 tháng đầu sau sinh, trẻ cần được bú sữa mẹ hoàn toàn để đạt được sự tăng trưởng, phát triển và sức khỏe tối ưu. Từ tháng thứ 6 trở đi, trẻ có thể ăn dặm, tập làm quen với những thực phẩm thô nhưng sữa mẹ vẫn là nguồn dinh dưỡng tốt đối với trẻ.
Những trường hợp mẹ phải đi làm, núm vú tụt vào trong, hoặc mẹ không thể trực tiếp cho con bú được do những bệnh lý… thì người mẹ có thể vắt sữa ra cho trẻ uống bằng thìa. Khi vắt sữa như thế mẹ sẽ không bị mất sữa mà ngược lại giúp duy trì nguồn sữa mẹ lâu dài.
Dưới đây là chi tiết cách bảo quản và sử dụng sữa mẹ đúng cách nhất được trích dẫn trong cuốn Tài liệu Hỏi – đáp Dinh dưỡng và Vệ sinh thực phẩm của Viện Dinh dưỡng Quốc gia:
Thời gian bảo quản sữa mẹ đã vắt ra khỏi bầu vú
Khi vắt sữa ra, bầu sữa trống sẽ kích thích tuyến yên tiết ra chất prolactin giúp việc tạo sữa nhiều hơn. Mỗi ngày bạn có thể vắt sữa từ 5-7 lần và sữa được vắt ra nên để vào trong tủ lạnh. Nếu để ở ngăn đá có thể bảo quản được 7 ngày, nếu để ở ngăn lạnh bảo quản được 24h. Trước khi cho bé bú nên ủ ấm sữa lại.
Sữa mẹ sau khi được vắt ra có thể dự trữ ở nhiệt độ mát trong phòng [khoảng 26-28 độ C] là 6 giờ; nhiệt độ thấp hơn là 8-10 giờ.
Tuy nhiên các chuyên gia khuyên rằng, việc bảo quản sữa mẹ ở nhiệt độ trong phòng không nên kéo dài quá 4 giờ; trời nóng là dưới 1 giờ.
Nguyên nhân là vì sữa mẹ khác nhau từ người mẹ này với người mẹ khác, nhiệt độ phòng cũng khác nhau tùy lúc vắt sữa nên việc xác định thời gian bảo quản cũng phải linh hoạt.
Số lượng sữa vắt trong một lần
Với bé dưới 6 tháng tuổi, bạn nên vắt sữa với số lượng ít mỗi lần, khoảng 100-150ml là đủ cho bé dùng. Với bé lớn hơn [hoặc do mẹ phải đi làm cả ngày], số lượng sữa vắt phụ thuộc vào nhu cầu của bé nhưng cũng không nên lạm dụng [khi đi làm về, mẹ có thể cho con bú].
Lưu ý:
Cần luộc sôi bình đựng sữa, dụng cụ vắt sữa, rửa tay sạch, lau sạch đầu vú trước khi vắt sữa. Hiện tại có nhiều dụng cụ được bán ở các siêu thị giúp việc vắt sữa dễ dàng thuận lợi hơn so với việc vắt hàng ngày.
Cách bảo quản sữa mẹ trong tủ lạnh
Nếu bạn không có dự định cho bé dùng sữa ngay sau khi vắt thì nên dự trữ sữa mẹ trong tủ lạnh càng sớm càng tốt. Nếu để trong ngăn mát tủ lạnh, sữa mẹ có thể giữ được trong 24 giờ.
Dự trữ sữa mẹ trong ngăn đá: Nếu vắt sữa mẹ ra đựng trong ngăn dụng cụ sạch, cho ngay vào ngăn đá tủ lạnh giữ được 7 ngày, thời gian tối đa có thể lên tới 3 tháng [Phụ thuộc vào nhiệt độ trong ngăn đá và tần suất đóng mở cửa tủ] và 6 tháng nếu ở trong máy ướp lạnh. Không nên bảo quản sữa mẹ ở cánh cửa ngăn đá vì nhiệt độ ở đó thường không chính xác.
Khi muốn rã đông, nên chuyển sữa từ ngăn đá xuống ngăn mát khoảng ½-1 ngày trước khi mang sữa ra bên ngoài ủ ấm rồi dùng cho trẻ. Tuy nhiên không nên bảo quản sữa mẹ quá lâu mà nên cho trẻ dùng sớm nhất có thể.
Nếu muốn sử dụng túi trữ sữa, cha mẹ nên lưu ý:
Thứ nhất, sữa có khả năng dính vào 2 bên mép túi, làm giảm khối lượng sữa.
Thứ hai, sữa đựng trong túi thường có nguy cơ bị rò rỉ nhiều hơn. Một số hãng sản xuất ra những chiếc túi đựng sữa chất lượng tốt nhưng giá thành lại khá đắt. Để tiết kiệm, bạn có thể mua 2 loại túi: Một loại dùng trữ sữa trong ngăn mát tủ lạnh; loại đắt hơn dùng đựng sữa trong ngăn đá. Điều này sẽ giảm những vết rách nhỏ xuất hiện trên bề mặt túi.
Sữa bảo quản trong tủ lạnh thường có lớp váng nổi trên bề mặt nhưng bên dưới sữa nhìn trong như nước. Để sử dụng bạn nên lắc đều bình sữa, hấp cách thủy rồi chờ sữa ấm là cho bé ăn được.
Nếu sữa mẹ được bảo quản ở nhiệt độ trong phòng thì trước khi cho bé bú, bạn có thể ngâm bình sữa vào một bát nước ấm [không cần hấp cách thủy].
Nếu sữa trong bình [túi] có màu trắng đục như đám mây sau khi rã đông thì có khả năng sữa đã bị rò. Không nên cho bé ăn sữa này vì nó không đảm bảo chất lượng.
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quý giá với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Việc vắt và trữ sữa là điều cần thiết, không chỉ giúp mẹ hạn chế tình trạng tắc tia sữa mà còn để phòng khi mẹ thiếu sữa, đi làm… còn vẫn có đủ sữa mẹ. Tuy nhiên sữa mẹ vắt ra để được bao lâu, cách bảo quản sữa mẹ thế nào để giữ nguyên dưỡng chất vẫn là câu hỏi nhiều chị em thắc mắc.
1. Sữa mẹ vắt ra để được bao lâu
Sữa mẹ dồi dào năng lượng và giàu dưỡng chất quan trọng cho sự phát triển của trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ. Trong sữa mẹ các chất đạm, carbohydrate, chất béo, vitamin, muối khoáng có tỉ lệ cân bằng tự nhiên đồng thời hoàn toàn phù hợp với hệ tiêu hóa còn non nớt của trẻ. Chính vì vậy các chuyên gia y tế trên thế giới đều khuyến khích cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong ít nhất 6 tháng đầu đời.
Cho con bú trực tiếp dòng sữa thơm ngon từ ngực mẹ là tốt nhất nhưng trong một số trường hợp như mẹ vắng nhà hoặc bé bú không hết thì mẹ buộc phải trữ sữa vào bình hoặc túi để tích trữ. Tuy nhiên sữa mẹ cũng có thời hạn sử dụng, nếu để ngoài môi trường quá lâu thì vi khuẩn sẽ sinh sôi phát triển, sữa mẹ có nguy cơ biến chất. Khi đó bé uống vào có thể bị tiêu chảy và nhiễm khuẩn đường tiêu hóa.
Trẻ nên được bú sữa mẹ hoàn toàn trong ít nhất 6 tháng đầu đời
Theo các chuyên gia khuyến cáo, thời hạn bảo quản của sữa mẹ như sau:– Nếu ở nhiệt độ phòng trên 26 độ C thì sữa mẹ đã vắt ra chỉ nên sử dụng trong vòng 2 giờ đồng hồ.– Nếu ở phòng điều hòa dưới 26 độ C thì thời hạn sử dụng tối đa là 6 giờ.– Nếu sữa mẹ đã vắt được bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh với mức nhiệt trữ lạnh nhỏ hơn 4 độ C thì thời gian gian bảo quản có thể lên tới 2 ngày.– Nếu trữ đông sữa mẹ trong ngăn đá tủ lạnh thì thời hạn sẽ là:Đối với loại tủ mini chỉ có 1 cửa chung cho cả ngăn đá và ngăn mát thì bảo quản được trong 2-3 tuần. Vì hoạt động đóng mở cửa tủ sẽ làm nhiệt độ trong ngăn đá thay đổi liên tục.Đối với loại tủ 2 cánh [có cánh riêng cho ngăn đá và ngăn mát] thì sữa mẹ đã vắt ra có thể để được 3 tháng.Đặc biệt nếu sữa mẹ bảo quản trong tủ đông chuyên dụng [nhiệt độ