Cách trồng cây Gừa
Mục lục Show
5/5 - (1 bình chọn) Nguồn: Cheng-Kung, Đài Loan Dịch: Lê Đức Thiện Mình lang thang trên mạng, thấy một bài viết của nghệ nhân Cheng, Cheng-Kung (nghệ nhân bonsai Đài Loan) về cây Gừa Tàu. Mình thấy có thể áp dụng cho cây sanh ở Việt Nam nên dịch để bạn nào quan tâm cóthể tham khảo bài viết gốclà về câyGừa Tàu(tên khoa học làFicus microcarpaL.F.). Nhưng người dịch nghĩ cùng họ Ficus cả, nên giật tít là cây Sanh cho nó bắt mắt, xin lỗi bạn đọc về điểm này. Thẳng thắn mà nhìn nhận, cây Sanh đã mang tiếng xấu trong giới cây cảnh trong nước. Nó bị chê bởi các nghệ nhân lão thành trên Việt Nam Hương Sắc: Triển lãm gì mà toàn sanh là sanh. Những người mới chơi thường chọn tùng la hán, như vậy mới thức thời (mình quản lý blog này cũng biết tý chút tình hình cây cảnh trong nước, bởi những tìm kiếm từ google vào blog phần lớn liên quan tới tùng la hán). Vậy thực sự thì sanh có xấu không? Không, sanh là loại cây cảnh đẹp, chỉ có cách làm của chúng ta là xấu mà thôi. Mình cũng thích sanh, nhưng cách các đại gia hô cây tỷ to tỷ bé, độc tôn loại cây to như bể bơi thực đã gây không ít phản cảm với mình. Kết quả là riết rồi chỉ còn toàn các đại gia (nhà to mới chứa được cây bể bơi) khen cây nhau đẹp, dân thường ngoảnh mặt làm ngơ. Người viết không có ý adua bài xích cây cảnh cỡ lớn, chỉ là muốn thử đề xuất về một dòng cây sanh bình dân hơn, trông giống tự nhiên hơn thuộc về dòng sanh bonsai. Những đặc điểm của một cây sanh tự nhiênNhìn cây từ đằng xaGiống sanh chịu ảnh hưởng mạnh mẽ bởi khí hậu. Thật vậy, những cây sanh mọc ở vùng núi có thân chính cao nhưng vòm lá nhỏ. Trong khi đó những cây trồng nơi đồng bằng có xu hướng xòe bộ tàn rất rộng. Người viết không tìm được hình ảnh nào của cây sanh mọc trên núi cao, với lại quan điểm cá nhân là chỉ có cây mọc dưới đồng bằng mới đẹp nên chỉ có hình dưới đây làm ví dụ (ai thích cây thân cao, tán nhỏ mọc trên núi tự tìm hiểu ^^) Trước hết xin hãy chú ý tới tỉ lệ giữa gốc và bề rộng tán lá, ước chừng tán lá phải rộng hơn 10 lần đường kính thân cây. Nhìn lại cây sanh của Việt Nam thì sao? Thường thấy là thân quá to lấn át tán lá. Xét về bộ tàn, theo quan điểm cá nhân thì cây họ Ficus nói chung hợp với bộ tàn chổi, hoặc tàn làm từng mảng nối lại với nhau tạo thành một mái vòm. Xin đừng làm bộ tàn bằng chằn chặn như dùng tông đơ hớt tóc để gọt. Tóm lại là nên tạo bộ tàn lớn hơn và bớt phô trương sự đồ sộ của thân, cây sẽ tự nhiên hơn. Cây sanh cổ thụ mọc nơi đồng bằng Cây si bonsai Nhìn cận cảnh hơnDưới đây là 3 hình ảnh đặc trưng của gốc cây họ Ficus. Bạn xem, những đường gân trên thân hầu như chạy thẳng xuống mặt đất, từ đó rễ mọc lan tỏa ra bề mặt đất (nhưng không chồng chéo) và cuối cùng chui vào lòng đất. Không nên (dù mặc dù trong tự nhiên vẫn có) tạo những rễ đan chéo nhau trên thân. Ngay cả siêu sanh mâm xôi con gà mình cũng thấy không đẹp về điểm này. Về cành nhánh, ta thấy số lượng cành cấp 1 thường nhiều hơn so với các cây lá kim. Các chi nhánh cấp 2 lấp đầy khoảng trống giữa các nhánh cấp 1, và cứ thế. Thông thường một cây sanh có bộ cành đẹp phải có được tới chi cấp 5. Cách phân bố cành trên cây sanh Góc quan sátGóc quan sát có ảnh hưởng rất lớn tới việc bạn sẽ tạo hình cây như thế nào. Thông thường cây được tạo hình với góc quan sát xa hoặc trung bình, mình chưa gặp cây nào được thiết kế với góc nhìn là người quan sát đứng ngay dưới gốc cây. Tầm quan sát cây Với tầm quan sát xa, bạn sẽ không thấy những rễ cây lớn, không thấy phần bên dưới của cành, bộ rễ nổi trên đất không quá to. Với tầm quan sát gần, bạn thấy rõ phần rễ, thấy một chút phần bên dưới cành lộ ra, người xem có thể thấy rõ bộ rễ. Cây có tầm quan sát xa Cây có tầm quan sát trung bình Một số kỹ thuật với cây sanhHuấn luyện một cây sanh dáng tự nhiênĐể tạo được một cây sanh có đường thân đẹp, có lẽ việc bó nhiều cây con vào với nhau là một cách tốt. Lợi dụng tính hòa lẫn thân vào nhau của cây sanh, mai mốt ta sẽ có một cây với đường thân không tròn trịa. Cây trồng ngoài đất Cây trồng trong chậu từ nhỏ Cách tạo một bộ rễ đẹpVới những cây được chiết từ cây mẹ, ta nên dùng phương phápchiết cây bằng cách sử dụng đĩa nhựađể được bộ rễ xòe đều. Chẻ rễ Chẻ rễ Làm thân cây mau lớnBạn đừng lược bỏ những rễ khí sinh mọc ra từ thân cây, hãy dùng dây mềm cột chặt vào thân. Lâu dần rễ sẽ hòa vào thân, nhìn cây đẹp mà lại mau lớn. Bó rễ khí sinh vào thân cây Một cách nữa để thân mau lớn là sử dụng những cành mồi (sacrifice branch) để nuôi thân, và đừng có uốn hay cắt tỉa gì cành mồi cả. Việc nhiều cành và lá còn có một tác dụng khác nữa là làm cây mau già vỏ. Chăm sócChăm sóc cây sanh thành phẩmĐối với cây thành phẩm, bạn thường sẽ phải đối mặt với việc bộ tàn già và lão hóa, đặc biệt là phần đỉnh. Tại sao đa số cây cối đều có ưu thế phát triển đỉnh, mà sanh lại bị lão hóa đỉnh trước? Nguyên nhân là sanh là loài cây có rễ khí sinh, mà dinh dưỡng thì đi theo những đường ngắn nhất và dễ nhất, đó là qua rễ khí sinh. Mà ngọn cây thì lại xa mặt đất, do đó nó dần bị thoái hóa. Những cây thực sự đã quá già thì có 2 giải pháp: 1. Thay chậu lớn hơn 1 chút để cây phục tráng. 2. Làm lại bộ tàn, cắt thật mạnh tay để tạo một bộ tàn mới. Đọc trong bài viết gốc, ngay cả tác giả Cheng Kung cũng rất đắn đo về mức độ cân bằng giữa sự già nua và sức khỏe của cây. Có lẽ phải tùy vào từng cây cụ thể mà quyết định, mình chẳng dám đưa ra một lời khuyên như đinh đóng cột cho việc này. Cắt lá trên đỉnh trước Chuẩn bị cây trước triển lãm
Tản mạn về cây dáng làngTrích từ diễn đànvannientung.com Thực chất vấn đề là ở chỗ: Từ nguồn nguyên liệu phong phú do dân gian để lại; chủ yếu là những cây thế cổ, cây quần thụ già bị sổng phát triển tự do nên biến hóa đi mà không có cách nào để khôi phục lại như cũ. Lúc bấy giờ do nhận thức còn hạn chế mà có nhiều người mua được những phôi này về cắt trụi hết cành chỉ còn trơ lại mỗi thân, bệ trong đó có nhiều cây rất kì quái nếu còn lại đến thời điểm này thì chỉ tác động nhẹ cũng đều tiền tỷ cả. Nhìn thấy sự hủy hoại mà tiếc một số người chơi thời đó đã tận dụng những nét hoang sơ tự nhiên tìm cách khắc phục những phôi già kết hợp với cái bóng tổng thể của cây Bonsai mà tạo ra cây cổ thụ tự nhiên và chính những hình bóng ấy đã gợi cho người ta thấy hình bóng của cây đa đầu làng mà gán cho nó cái tên Dáng làng. Cây dáng làng thực chất đã có từ trước đó nhưng thuật ngữ dáng làng thì mới xuất hiện vào năm 1999 do anh Dũng tổng hợp đặt ra sau đó là bác Hân văn điển hậu thuẫn và được mọi người dùng cho đến ngày nay. Nhưng một điều đáng buồn là những cây phôi già thì dần dần đã hết và thay vào đó là lối làm cây theo kiểu công nghiệp hiện nay ra đời. Xu hướng này nay họ chỉ chú ý đến việc tạo các dáng tự do càng nhanh càng tốt nên cây dáng làng thuở xưa ấy dần dần bị mất thương hiệu. Vậy cây dáng làng nhìn có tự nhiên không? Theo mình là không, bởi cây đa đầu làng đâu có ngồi trên đá, và thân nó thanh mảnh thế này cơ mà. Nhưng cây dáng làng có đẹp không? Theo mình là có, chí ít khi không đồng quan điểm về thẩm mỹ, ta cũng có thể khâm phục công sức chủ nhân đã bỏ ra để có thể ký đá, thả nước, cắt tỉa. Cây đa đầu làng Bài viết này chỉ nêu được một vài điểm chính yếu, rất mong nhận được thêm nhiều câu hỏi, góp ý từ bạn đọc. |